Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

171쪽

Q HISPANIA Quum Augustus Caesar magno tandem labore illos debellasset, ne seruitutem seruirent, potior

pars igne, ferro, aut veneno se a captiuitate vim dicauit, ut refert L. Florus lib. iv. capite ultimo. Strabo vero lib. iij. refert matres bello hoc Cantabrico, priusquam in hostium potestatem venirent, proles sitas necasse : N puerum quemdam, accepto a patre ferro,parentes,& fratres captiuos interemi sie: nonnullos vero in crucem ab hosti

bus susxos, laetitiae Paeana cecinisse, quasi nihil iuris in illorum libertatem haberent. Regio ubique montuosa & aspera,& Hispaniae paene dissimilis, Baccho prorsus inimica, Marti

Vero, Sc Vulcano adeo amica, ut non immerito quis illius Dei ossicinam vocet, ex qua plena manu natura Martio huic populo arma largiatur.

Nam praeter plumbum, & magnetem lapidem, quem nonnulli ferrAm visam vocant) copiosas adeo ferri venas fundit, ut auctor sit Plinius lib. Txx lv. cap. xi v. Cantabriae maritima parte quam Oceanus alluit ontem ese praerupte altum, incredibile dictu,

rotam ex ea materra erro.J Inexhausta haec ferri copia & in nostram usque aetatem durat, quam

per Hispanias, Galliasque incolae magno quaestu distribuunt. Mirum est, quod de Tamaricis fontibus in Cantabria prodit Plinius lib. xxxi. cap. ij. his verbis: In Cantabria fontes Tamarici in augurio

172쪽

LUDOVICI NON II. I 49 habentur, tres bunt , octonispedibus di antes, in lanum alueum coeunt, Pallo amne ,singulis diebus Accantur duodecies, aliquando raicies, citra fulicione dillam asst e,

cum fi γicinus illas fons , me interm ione largus rdirum est non profluere eos alicere γο emitus , silcut proxime Lartio Licinio legato p praeturam ,ps 1eptem dies accadit. Vniuersa haec regio hodie in B caiam & Gut- p coa diuisa est, immunitatibus gaudet maximis, quas & acerrimc incolae propugnant.

CAP. XLV. Carpetani a bi olim siti, a pol bio Carpes, vocati.

NON ignobiles in Citeriori Hispania olim

fuere Carpetant,opuli teste Cl. Ptolemaeo, a septemtrione confines erant Vaccaeis - ab oriente Celtiberis - a meridie Oretanos attingebant - ab occidente vero Vettones. Polybius libro iis . auctor est,illos ferocia & hominum multitudine, ceteros eius prouinciae antecellere. Vnde magna pugna deuictis ab Hannibale c1rca Tagum Carpetanis, nulli ultralberum Carthaginensium a

mis restitere populi , ut fuse narrant T. Liuius

173쪽

HISPANIAlib. xxi. & Polyb. lib.iij. At circa illorum nomen aliquantulum distentiunt Scriptores. Plutarch. in Hannibale & Strabo lib. nj. Carpentanta Vocant; Liuius vero passim Carpetanos Ad tenue est discrimen: maius vero Polybij,qui ΚαροησAG hos vocat, solus quod sciam. Nam quos Liuius lib.xxiii. vocat, diuersissent a carpetanta, 'VOS ra men Henr. Glareanus Taneysios credit esse. attamen si Stephano credimus, circa Iberum amnem siti sunt, unde diuersierunt, non solum a Carpet xv, sed etiam a Tartessi s. Mihi incertum,quo loco olim fuerint. C. Plinius lib.xix.cap. viis. refert in Carpetania laudatissimia cuminum prouenire, Vnde & Aicus cuminarius Antonino in Itinerario dictus, itinere quodam Emerita Cassaraugustam Vsque, quem Ambr. Morales credit este, Sancta Crus de lacar ab eo quod toto illo tractu nullus cummi prouentus,quam in hoc vico. Carpetania autem ho mo regnum Toletanum vocatur cuius caput, tempore,erat Toletum.

174쪽

LUDOVICI NON II. ISI

CAP. XLVI

Vaccaei ubi olivi habitarint. Gentis mores Bellicosi

INter Carpetanos, & Celtiberos siti sentriciacaei,quos Stephanus ByZatinuS vocat βακκουους, eo olim traiiur, quem nunc casellam laeterem appellant, bellica virtute quondam clari. Moris inter illos orat olim , teste Diodoro Siculo lib. vi. Biablioth. singulis annis, sortitos inter se agros colere, fructusque cum ceteris comunicare cuique sita portione aiIignata, qua de causa& agricolis illatae iniuriae morte multabantur. Auctor est Appianus Alexandrinus in Ibericis, Licinium Lucullum,quem Liuiana Epitonae L .Licium Lucullgnominat,inconsulto senatu, & iniusto bellocaeos lacessivisse: qu1 cum illorum urbem Cauciam in deditionem recepisset, militibus diripiendam dedisse, incolasque omnes trucidaste,nulla habita aetatis sexus e ratione. Quare ceterae eius regionis urbes ad bellu se pararunt, & ab Intercatia,& Pallentia cum damno & ignominia eum repulerunt : ijdem etiam Metellu Nepotem, obsidente Cluniam Areuacorum urbem praelio fuderunt, MK Vrbem

175쪽

m HISPANIA urbem obsidione .luertit,teste Dione lib. XYxix. insigni etiam clade Lepidum affecisse eos testatur

Paulus Orosius lib. v. cap. v.nam cum prohibete etiam Senatu Romano innoxios oppugnare pergeret, ad sex millia militum a Vaccaeis caesa sunt. Ceteri castris exuti euaserunt. Appianus AEmili mVocat, non Lepidum.

CAP. XLVII. Olcades a bi olim siti.

NO N procul a Vaccaeis erant olia es, ut apud T.Liuium & Polybium videre est. Stepha nus ByZantinus Carthagini nome finitimos facit Aiustor vitae Hannibalis post Plutarchum, & Livius ultra Iberum illos statuunt. P. Io. Mariana non male suspicatur illos olim fuisse, 'bi nunc est

occanna, regni Toletani urbs, non multum abludente vocabulo,nec situ repugnante. Illorum Vrbem Carteiam refert ab Hannibale Liuius eXpugnatam quam tamen Polybius, & Stephanus Altitheiam vocant.Quare & Car. Sigonio magis placci pro Carteia, betam substituere. CAP.

176쪽

CAP. XLVEL celtiberi Celtoscythae , oe Berones dicti.

Nominis eumon. potentia illorum, opes , mores. Simplices olim. DIssusum & potens olim, per HISPANIAM

celtiberorum nomen. Nam cum,teste Strabone lib. iij.plurimam fortunς ac dignitatis accessionem Celtiberi sibi vindicassent, finitima omnena Fegionem eodem nominatam vocabulo reddid

runt, adeo ut tota Hispania Celtiberia vocata fuerit, ut supra dictum. V ocati etiam olim Celtos caerudi seculo, eodem Strabone auctore lib. i. Berones etiam dictos idem refert lib. iij. Postea vero, quia teste Isidoro lib. ix. cap.ij. ex Gallis Celticis defluxerunt, & circa Iberum fluuiu consederunt, mixto utroque vocabulo Celtiberi vocati sunt. Diod. autem Siculus lib. vi. diueruis est ab hoc elymo. ait enim Iberos quondam Osi s pro agris bello certasse, pace demum firmata, Communicasie inuicem patriam , & mutua sanxisse connubia: unde & commixtum nomen, dc cum essent duae validae nationes,in uberi regione coniunctae,effecere ut magnum esset Celtiberorum nomen, unde & Lucanus Pharsaliae lib.iv.

177쪽

ιμ HISPANIA- profugique agente et a Gallorum cene miscentes nomen Ibem,

Martialis etiam lib. t v. Epigr. LV .ntis Celtas geniti s exne s. In quatuor olim populos diuiti fuere , testibus

Plinio, & Strabone,qui tamen populorum nomina praetereunt, nisi quod ille 'lenianes recenseat. Prouinciae vero caput Segobris Plinius,at Strabo nobilissimam ciuitatem Numantiam dicit sitisse. Constat freque tem & usque eo populosam olim fuiste, ut Polybius scribat apud Strabonem CCC. illorum urbes a Tib. Graccho subuersas fuisse, quod tamen Strabo, ritu comico, in Gracchi gratiam dictu putat ; quod agri natura tantae urbium

frequentiae capax non sit. moderatius certe L.

Florus, qui lib.ij. cap. xvij. CL. urbium subuersione illos a Graccho multatos scribit.Bellica imprimis gloria clari fuere, ut Florus citato loco celtiberos Hi laniae robur nominet. In acie exultabant, ut ait Val. Maximus lib. ij. cap.Vi. tamquam gloriose & feliciter vita excessuri lamentabantur in morbo, quasi turpiter Sc miserabiliter perituri.

arait & Silius Itolicus lib.iij. Hispulis cecidisse decus, corpusque cremari

Tale nefas, calo credunt superisque referri, Impa us carpas membra iacentia Nult r. Iidem nefas esse ducebant, ut idem refert Val.

178쪽

LUDOVICI NON II. Maximus, praelio supereste, cum is occidisset pro cuius salute spiritum deuouerant. opibus vero etiam adeo abunilasse illos constat,ut referat Strabo ex Posidoni j sententia, M.Marcellum ex Cel taberi ab talentum D C. tributi nomine exegisse. Nam licet ager illorum sterilis estet, auri, argentique tamen egregie fecundus erat. Armis vero ferroque abundabant rarae bonitatis. Nam praeter Salonis ad Bilbilem aquas, quibus inuictam armorum temperIem parabant, peculiaris ipsis erat ratio ferri temperandi: siquidem, teste Diod. Siculo lib. vi.cap. ix. ferreas laminas in terram ab . condentes , ibi tam diu este sinunt, quoad infirmiori parte ferrugine exesa, validior stapersit, ex eo tum enses fortissimos, tum cetera ad belli usus arma necessaria componiant: hoc pacto fabricatis cedunt omnia, Vt neque scutum, neque galea,ne que aliud vim eorum remoretur. Ide refert praeter Strabonem lib. iij. circa victus munditiem illos esse elegantes, nisi egregia illos spurcities fordarer, quod corpus uniuersum lauant urina, dedentes fricant: unde eleganter Catullius Epig. xl Pstinc Celtiber in Celtiberia terra

st πρὸ qui que minxit, hoc ibi flet m an Dentem, atque rustam defricare gingiuam:

Hi quo iste Oester expolitior dens et Hoc te amplius bibisse praedicet loti.

179쪽

xs6 HISPA NI AEt rursus Epigrammate XXX viij.

Iu Δηι Ibera destieatus urinata. Tangit hoc & Appuleius in Apol. . inquit,

multo aequius erat si arcissimo ritu iberorum, Ῥt ait Catullus , sua sibi rurina dentem atque russam pumicare

gingiuam. Gentem hanC olim, non ut plerique Hispanorum,pro callida dc vafra non euehabitam,os edit T. Liuius lib. xxx. agens de Graccho obsidente Certi mam: Ubi, inquit, cum iam opera admoueret,

Peniunt legati ex opido, quorum sermo antiquas i sic talis fui non distimulantium bellaturos, si Ῥires esenti Tetierunt enim. Ubi in castra Celtiberorum ire liceret, ad auxilia accipienda, si non impetrassensitum separatim eos ab illis se conjulturos: permittente Gracibo ierunt, in ρ paucis diebus alios legam decem fecum adduxerxnt. Meridianum tempus erat, nihil prius petierunt a praetore, quam Ῥς bibere sibi iuberet dari, epotis prims poculis terum poposcerunt, magno risu circum tantium, in tam rudibus f mortue Omnis ignarin

CAP. XLIX. IVergetes non esse Illurgavoneses Caesaris,

contra futurum fri nom. Num Eilotae Psi bij. CIs Iberum simi Ille etes Me enti olim a populo Rom. desectione celebres. ducibus In

dibili

180쪽

LUDOVICI NONII. Tvdibili de Mandonio, donec Indibilis a L. Lent lo , & Manlio Acidino in acie caeses, & Mando nitis illis traditus, ut refert T.Liuius lib.xxix.FHuius Vrsinns apud Ortelium credit Illurgamnensis Cesaris hos esse Illergetes, sed cum Plinius prae ter Isse etes , etiam Illurgamnensium meminerit, non facile illi assentior,nec quadrant Verba Caesaris cum Fuluis opinione. Siquidem Illurga-nenses ad Iberum statuit , a quo Ialergetes remoti sunt. Num vero Eilota Polybij sint, non immerito quaeri potest. nam lib. x .refert P.Scipionem cum primum in Hispania venisset in Alotis hymmasse: T. vero Liuius lib. xxvi. Tarracone hymmem transegisse refert, unde certum est Eiutus non procul a Tarracone fuisse, ut nec Ille etes

sed cum idem Polybius lib. iij. IIurgetum meminerit, non potest idem esse populus,nita mendum subesse dicamus. nullus enim Scriptor horum meminit, praeter unum Polybium. Festus Avienus in ora maritima recenset Aeates populos, qui non multum a Polybij Eilotas videntur discrepare, sed aeque mihi obseuri. resert Hieronymus Paulus Barcinonensis,Ιllergetes eum olim tractu

coluisse, qui nunc Argelli is nuncupatur. CAP.