Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

221쪽

HISPANIA Hispani proelii locum a Liuio explicatum, cum

suburbano Talauere conuenire affirmant.

Urbs sita est loco plano, in valle, IV. M. P. ea in parte lata, ad amnem Tagum : moenia sunt opere firmissimo, altitudine & latitudine paucis

cedunt. Poenorum tempore aut Gothorum restaurata videntur, quod indicant lapides, Romanis inscripti litteris, nullo ordine dispositi. turribus egregie & propugnaculis distincta. Contributus opido ager egregie felix, vini, mellis,pecorisque admodum ferax : coenobijs Sc templis ornatur mobilitas ibi freques. V ocatur autem Tali cera dela Reγω, quia una erat urbium, quas reginae in quotidianos sumtus obtinebant: qua postea Gomesius Toletanus Archiepit copus, ob egregiam nauatam operam reginae, uxori Henrici II. Castellae Regis,donatus est, de deinceps Toletapo Praesuli attributa fuit.

222쪽

LUDOVICI NON II.

CAP. LXIV.

Castulo oretanorum rbs a phocensibus condita. Appianus depra te Castaca vocat. Varie a Plutarcho Stra bone pocata Ges ibuestae. Onstans est Scriptorum opinio, Castulonem

fuisso, ubi mine callona: nec multum ab antiqua appellatione licet a splendore, & nobilitate , multum deflexit. Ptolemarus illam inter Cretanos collocat. Stephanus ByZantinus deprauatus hoc loco, ut aliis multis. ait enim: Κα ων με - πολις ρητανιας : cum ex Ptolemaeo legendum sit ωρητανιας, ut bene notauit Hieronymus Surita. Conuentus vero erat Carthaginentis, teste Plinio, tui addit Castulonenses populos ex Colonia Salariensi,Latii veteris esse,qui C sari Henales appellantur. Olim valida urbs erat Sc nobilisaeondita fuit a Phocensibus, non quidem ab illis, qui Ioniam incolebant, sed qui Baeotiam, unde&in fontis Castali j memoriam, Castu 'Omu nomen impositum. Hinc bilius Italicus lib. III.

Tu et praecipuis Parnassia Castul gnis.

223쪽

aoo HI SPANIA ObIcuram Parnasia imaginem praesert. Siquidemes duplici vertice erat, quem vallis angusta interia secabat,ab uno latere fons tenui scaturigine manabat, licet hac in re Castalio fonti dispar. Sed liceat - magnis componere par a. Originem hanc probant plurima argentea

numismata ante paucos annoS hic reperta - ut lu

culentus auctor est Ambr. Morales, quae alatum Pegasum ab una parte ostendebant ; litteris iniuria temporis prorsus deletis. Olim etiam Municipium luisse, antiqua inscriptio ostendit , quam Ambr. Morales non procul ab urbe, loco dicto Linares conspici auctor est, notatqlle aspirati O-nem praeter omnium Scriptoria mentem habere:

VALERIT. CIPATINAE. TUCCITANAE. SACRUM. COL. PATRICIAE CORDUBENSIS. FLAMINICAE.COL. AUG. GEMELLAE. TV C CITA NAE. FLAMINICAE. SIVE. SACERDOTI. MUNICIPIL CHASTULONENSIS.

Vrbs ipsa ingenio, & natura loci egregie munira: siquidem & monte, do convallibus profun

224쪽

LUDOVICI NONII. 2GIgis ambitur,ita Vt tantum ab occidua parte commodus in urbem ingressus pateret sed angustus

admodum,&, si ex priscis vestigijs coni jcere licet

muro,turribusque egregie tutus. Appianus Alex. deprava admodum in Ibericis vocat hanc urbem Κας ζα: nec me mouet patrocinium Stephani ByZantini, qui Kαςαλονα,& Sας co ut diuersas urbes enumerat. nam quae circa Castacem Appianus refert accidissse, T. Liuius Castuloni adscribit.Vt liquido apparebit conferenti virum q. locum . Plutarchus vero in Sertorio Casione, Graecorum more,qui Vocalem ante Λ pe elidunt,ut videre est in diistione & At κλον. Strabo Uero Ope voce Clastonis, & Castaonis utitur , sed

mendose, Ut monent IC. Casau bonus, di Surita. Agrum habet non fecundum modo , sed de diui

tem: cum prope hanc urbe, teste Polybio, Plinio, T. Liuio & Strabone,argentifodinae erant, qua Ium adhuc vestigitim exstat, plumbi etiam fodinas habet in hodiernu a uum. Vestigia hic aquaeductus exstant, Romanae munificentiae. Auctor est T. Liuius lib. xxviij. hanc urbem post caesos Scipiones in Hispania, a Romanis ad Carthaginenses defecisse, & ex praelio profugis portas Vrbis occlusisse, motos tamen vicinae Illiturgis excidio, ad priores dominos redij sic tradito etiam Punico presidio.

225쪽

2or HISPANIA Hac etiam urbe oriunda erat stili. Hannibalis uxor,auctore T. Liuio lib.xxiv. Castulo inquit, Ῥrbs Hi antae,no Litas o γalida, s adeo coniuncta foricine Poenis, ut uxor nide Hannibalis esset. Et Silio Italico his versibus: - at contra Cyrrhaei sangias Inili castali , cui materno de nomine dicta Caystulo Phoebei Jeruat cognomina ratis. Hoc opido citerioris Hispani e longitudinem finiri auctor est Plinius,quam a Pyrenos motibu&huc usque dicit comprehendere DCC. VI I. M.P. Episcopatu olim ornata fuit, qui tamen Toletano subiectus erat. ut ostendunt Annales Regis ALphon si Prudentis.nianc,quae rerum lunt vicissit clines, Episcopo caret.

CAP. LXV.

Murgim non esse Muratam o Benditur .

Num Oreola vocata. Rabula is eius origine

OBscurum olim opidum , nunc regni caput Marti magni nominis: quam Clusius, alij que Murgim esse opinati sunt, quamque Ptolemaeus intor Turdulos in Baetica staretit, Plinius

Vero

226쪽

LUDOVICI NON II. e Ioavero Baeticae finem esse dicit, ita ut vel hac sola ratione 'durtia esse nequeat, utpote quae inter Carthaginem nouam& Valentiam, procul a Biticae limitibus sita. Rodericus Archiepisc. Toletanus lib. iij. cap. xxiij. qua tempestate Mauri uniuersiam Hilpaniam deuastabant, dictam fuisse Creolam , postmodum vero 'Murtiam affirmat ;quod unde hauserit, me quidem fugit. Scio Ptolemaeum Orce s pn Bastetanis meminisse, quam hodie Hor Mesa vocat, non procul a 'Martia: Antonius vero Beuterus, ceterique fabularum patroni,a populis derivant, quos aiunt cum Atlantis filio Morgeto in Italiam primo traiecisse, dein reduces Murtiam. liasque eius nominis urbes condidisse.Ego vero Ioan . Marietae Dominicani, & Iosephi Moleiij potiorem opinionem duco, qui ' denturiam Ptolemari hodiernam esse Murtiam asserunt: siquidem inter mediterraneas Contestanorum urbes recensetur, non

procul a Valentia, quo in loco Murtiae Valetiaeq. regna sunt & si Abrahami Orteiij Hispaniae veteris descriptioni fides aliqua danda, nemini erit dubium eodem prorsus loco Martiam nostram, quo Mentaria olim, sitam esse. Alphonsus X.cognomento Sapiens hanc e Poenorum manibus eripuit; qua de causa illi ob

noxia admodum ti fidelisiima, vel in maximo

illo

227쪽

ao HISPANIA 1illo Hispania a via,quo urbes omnes,Hispali una cum hac excepta, ad Sanctium Filium deicinerat. qua de causa illam septem Coronarum insignia bus,in fidei memoriam honestavit Sita est in planicie, amoenissinia regione, quam Scabersim amnis interfluit s alii Selabis vocant) & derivatis hinc inde riuulis,agros irriguos facit: malis citreiS Consti campi: sed bombycum praecipuus prouentus, α laricae vestis copia.

CAP. LXVI. Appiani error de Carthaginis nouae asi Ectore.

Opais Silij Italici reiecta. A Carthaginen ibin condita. Cur Spartana uicta. V ssium. Cenui fodinae celebres. IN ex principes olim Hispaniae urbes, CarthagumualoCum tenuit, quae & prouinci ge Vmnomen dedit. nunc tenue tantum clari fsimae urbis

vestigium superest: proinde conabor Illam ex cinere& ruinis excitare. Appianus Alex. in Ibericis putat ab Hanibale, ex Saguntinae urbis reliquiis exstructam esse. Sed mirum non est, Graecuin Hi spanicis lapsum esse, cum & Romanis, quibus notior erat Hispania, non semel id acciderit. Silius Italicus ad Teucrum eius originem referte Dut carthago Piras Teucro fundata Ῥαψρ.

228쪽

LUDOVICI NON II. zos Sed cum historica veritate pugnat. Nam Vet Carthago, a qua noua nomen sumsit,teste Velleio Paterculo,annis tantum LXV.prius quam Roma

conderetur, ab Elysia Tyria, quam & Didonem

nominant, Condita est: ita via capta Troia anno C C C. L x I .exstructa fuerit. Nulla ergo erat Carthago, cum Teucer Hispaniae litoribus appulit. Iustinus certe non dicit Teucrii condidisse Ca thaginem,sed Hispaniae litoribus, ubi nunc Camisago ποκα est, appulisse, indeque in Gallaeciam transijde. Polybius, Strabo , & Pomp. Mela ab Hasdrubale Hamilcaris genero, cui Hannibal in imperio s.cces sit, exstructam dicunt. Isidorus lib.

XV. Orig. cap. i. ab Hannibale conditam auctor est. Plinius vero Poenorum opus esse, ut & Ta

raconem Scipionu: a Polybio lib. ij. .i. Nο γrbs, similiter & a Stephano Byzantino, non secus ac Libyca Carthago vocatur ab alijs vero καρωον νω ab Antonino Augusto,& AppianoM Plinio lib. xxxi. Sparturia nominatur, obansignem,quem habet, sparti copiam, inter Contestanos a Ptolemaeo recensetur. Iuridicum olim conuentum habebat, quo LXII. populi iura petebant,exceptis Insularum incolis , auctore Plinio. nam teste Strabone lib. iij. cum murorum munitione, structura,& pulcritudine, tum portUS commoditate, & lacus amoenitate ornatissima: huius

urbis

229쪽

dios HISPANIA urbis situm cum T. Liuius lib. xxvi. graphice ad modum describat, non pigebit hic adducere, ut hanc purpuram laciniae meae adnecta: Si inquit,

cari,agos c est. Simu est mariis media ferme Histri esm,maxime A rico vento oppositus,s quingentos papus introrsius retractus, paululo plus putium in latitudineci patens. buius in ostio sinus, parua insula obiecta ab alto, portum ab omnibus ventis , praeterquam Africo tutum facit, ab intimo sinu eninsula excurrit: stimulus is thein quo condita Ῥrbs est, ab ortu solis, s meridie, cinctus mari; ab occasu claudit flagnum, paulum etiam ad fl- temnimem usum, incerta altitudinis mcum . exae fluat aut deficit mare. continenti rurbem iugum ducentos feres qμinquaginta passus patens coniungit. Polybius lib.

Σ. tumulum illum,in quo urbs condita est, en ο-neficum voca totam q. ciuitatem in quinq. tumulos ait diuisam: e quibus maximus ab oriente adiacet prominens in marecin quo structum est templum Asclepij. E regione huius ab occidente alius est situ similis,cui imposita est regia, magno

sumtu ab Hasdrubale exstructa. Ceteri tres mino-xes colles septemtrionale latus claudunt,quorum qui magis orienti obuersus est ηφαςου, seu mulcani dicitur: huic vicinus Aleti, qui argenti fodinas detexisse videtur, quare diuinos honores illi decre

Uere: ultimus vero χρον seu Saturni vocatur. Tovero Liuius lib. xxvi. refert extra urbem fuiste

230쪽

LUDOVICI NON II. 2o Numulum quemdam, quem Mercurium Geutarem vocabant . Vbi iarsan ad imitationem magnae Carthaginis humanis hosti j s litabant, non secus ac illi Saturno. unde LucanUS:

Et quibus immitiis placatur sanguine diro Theuta es Aorretque teris altaribus Ebus. Sed quam graphice urbis situm exprimat Silius Italicus lib. xv. nunc VideamuS: Carthago impenso natura adiuta fauor

Excelsos tollit pelago circumflua muros, Arctatas ponti fauces modica in uia claudit, uua Titan ortu terras allegit Eoo. Et qua pro ectat Gabi iuga fera ca entis, Figram inplanitie agnantes egerit undas,stuas auget veniens, re ausi reciprocat Uus.

J d gelidas a fronte Jedet subsimis ad Arctos Vrbs imp a iugo , pronum excurrit in aequor,

Et tuta aterno dejendat maeniafluctu. Portus urbis quantaevis classis capax; nec tota quidem Hispania tutiorem inuenias, &ex Liuij descriptione eumdem patet esse, quem Virgilius Naro I. AEneidos expressit:

Est in s.cessu longo locus, infula portum

'ficit obiectu laterum : quibus omnss ab alto Frangitur, inquesimi cindisse e Ῥnda reductos. Hinc atque hinc ruastae rupta, geminis minantaris calum scolusi.

Hanc