Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

231쪽

Hanc urbem cum Carthaginenses in belli se

dem & armamentaria elegissent, atque huc uni

uerta Hispaniae obsides pecunias, & quidquid adustis bellicos necessarium erat contulissent, Uno

die a P. Scipione per vim capta fuit, ut latius apud Polybium & Liuium legas licet. Circa hanc urbem plurimas argenti fodinas

fuisse refert Strabo, quibus erant Occupatae quatuor hominum myria)es, qui P. R. indies XXV. drachmarum millia referebant,seu secundum Budaeum lib. IV.Deasse a so o. coronatos. Sed per barbarorum in His paniam inundationes, a Vandalis prim5,mox vero a Gothis, solo aequata fuit, non totis sexcentis annis decursis, postquam exstructa fuit, atque inter miserandas ruinas, multis iaculis sepulta iacuit. Donec eam Philippus ILHisipaniarum Rex potentissimus, parentum memoria , instaurandam curauit,ne Turcae & Africani piratae portus praestantia allecti,eum deria occuparent. Quod a Vespasiano Gonet aga silmina diligentia Sc industria curatum fuit, ita vi nunc egregie munita sit. Episcopalis urbs in hodiernum diem usque, primum autem Episcopum habuit Sanctum Effcium martyrem: habuit & Episcopos D. Eugenia,& Fulgentium, qui DD. Leandri & Isidori, frater fuit. Etsi vero haec urbs totius Carthaginensis

232쪽

LUDOVICI NONII as prouinci e caput erat, cui etiam Toletum parebat,ipse tame Episcopus Toletano subditus fuit et quae res non paucos induxit, ut crederent ToletanumΑrchiepiscopatum primo Carthagine fuisse, post vero Toletum translatam esse sedem. Inter quos Ioannes Vasteus - sed errare eos crediderim, cum nus quam apud probatae fidei Scriptore hoc reperias. Illud tantum, iuridicum conuentum, post euersiam Carthaginem, T oletum migrasse. qua de re plura apud Ambr. Moralem lib. xi.Annalium Hispaniae cap.xig. videbit curiosiasLector. Hac in urbe laudatissimum olim garum parari solitum fuisse, refert Plinius lib. xxxi. cap. viij.

Nunc, inquit, laudat simum e combro pisce in Gr-thaginis Spartariae cetar D: sociorum id appellatur, fu

guttis millibus nummum permutantibus congios paene binos. Auctor est de Strabo circa Carthaginem nouam arborem esse, quae de spina corticem emittat. QS quo telae pulcerrimae cCnficiantur.

233쪽

CAP. LXVII.

Dianium oe Hemeroscopium dictum. Dianae favi nobile.A Phocensibus e

structum. Promontorium Ferrariae, quod Penebrium. Opidum est Dema, priscis temporibus Dianae

fano celeberrimum, a quo Dianium vocatum. Plinius stipendiarium esse dicit, & conuentus Carthaginensis, Ptolemaeus inter Edetanos censet. ad Balearicum mare s1tum,inter Carthaginem nouam, & Sucronem amnem. Strabo lib. Tlj.ημεροσκοπῖον .i. diurnam speculam dicit vocari.

in extremitate habebat Dianae Ephesiae templum, frequenti religione cultum, uncie dc Artemisit dictum ; & adhuc, teste Antonio Beutero, promontorium urbis huius , tribus leucis distans, Anemus vulgo dicitur.Stephanus ByZant. ex Artemidori sententia Phocensium Coloniam esse dictitat - Strabo vero a Massiliensibus conditam, qua in re exigua est diuersitas. Nam & Massilienses a Phocensibus originem duxere,ut Phocenses primo Massiliam appulerint, deinde vero aggra-Mante multitudine, in Hispaniam coloniasdeduxerint

234쪽

LUDOVICI NON II. 2I1Xerint quae tame ad Phocenses etiam referri po6 sunt) ut Emporias, Hemeroscopium: ubique tamen auitae religionis memores , Dianae Ephesinae

templa erexere.

Opidum est ad rem maritimam peropportuo num .Cum enim in colle exstructum sit,speculam etiam habet mari imminentem quae longinquum nauigantibus prospectum praebet, qua de causa Sertorius hoc opido ad res maritimas , Ut receptaculo usus est,teste Strabone,qui locus & ante pauca lustra, vulgo Attalatia de Sertoris dicebatur. Huc illa Ciceronis pertinent V. Verrinarum estuicumque accesserant ad Siciliam isti pleniores , eos Sertorianos milites esse, atque a Dianio Iuge re dicebat. Festus vero Avienus suo aevo dirutam urbenidicit:

- mmer cophim quoque Habitata pridem bli Unitas, nunc iam fulum

Vacuum incolarum languidula o marit. Promontorium hoc a Pomponio Mela J-;triam vocari putat Ioachimusvadianus in Melam.& Floriarius Occampo: cui suffragatur ipse Strabo , qui Dianium in propinquo habere ferrarias est olliones admodum feraces scribit. Vnde veri- sinule est promontorio nomen inditum. Ab rahamus vero Ortelius in veteris sua Hispaniae descriptione idem promontorium, a Cl.Ptolamaro O i Te -

235쪽

HIS AN IAI euehiam vocari auctor est: miror ego quid str bonem mouerit, quod paulo inferius scribat Sertorium, postquam ex Celtiberis eiectus eskt, ad uersa valetudine diem suum clausisse H er concum apud ceteros assiduos Auctores Constet, a Perpenna esse interemtum, idque Oscae , teste Velleio Paterculo. Episcopalis olim urbs fuit,sed dignitate illa per Maurorum tempora spoliata fuit, nunc Marchionem habet.

C A P. LX V III. Se tabis Augusta Valeria dicta. Tenusti

mam hic Intim. Silius Italicas obiter corredius

SE tabis. quam nunc Nativa vocant, urbs est regni Valentiae,non procul ab ipsa Valetia: inter Contestanos refert Ptolemaeus, qui etiam fluminis eiusdem nominis meminitaeonuentus Carthaginensis est Plinio. Hanc Franciscus Tarapha ab Augusto Cssare cognominatam Augu iam Va-' imam tradit, quod ex Plinio colligere est icet ob distinctionem importune interiectam aliter videatur. Habet enim sic Pliniana dictio : Selabitant qui Augustini, Valerienses, cum citra interpunctionem leaendum esset.

236쪽

LUDOVICI NONII. 2r3 Sita esst editiori in colle,& flumine Sucrone alluituri fontibus faluberrimis,arboria fructibus, Sc praecipue malis punicis abundat: laudatissimi renuissimique lini prouentu celebris, adeo ut Plinius lib. xix. cap. i. primam illi palmam deferre videatur his verbis: Similiter oe in Italia ratione alia inter Padum Ticinumque amnes, Ῥbi a Selabi, tertia in Europa lino palma: secundam enim in 'xcino cape stant

Retoubra , s in Psimilaalaia, Eauentina. Silius etiam Italicus lib.iij. egregiam eius mentionem facit: Se entana cohors,quam Sucro rigentibus is e ab iace a mittebat Selabis arce ri

Et Peleti iaciniam componere lino.Quo in loco obiter mihi notandum videtur, non esse legendum cum vulgo Seianiana cohors sed Sedet at siquidem Sedetani qui Ptolemaeo Hedetani) Tarraconens erant prouinciae edentani vero nus iam leguntur.Hoc in populo Silius Setabim statuit icet Ptolemgus inter Contes an S, illi vicinos locet. eadem etiam ratione, Catullus

commendat sedaria Selaba hendecasyllabo illo in

237쪽

ar HISPANIA Ilorum etiam Strabo meministe videtur, licet mendose apud eum legatur ut primus monuit Doctissimus Casaubonus)-: Telarum, inquit,summa tenuitas atque copia, quas Serabitae conficiunt : nusquam enim gentium Saltiatae sunt. Hinc& Poeta Gratius in Cynegetico suo circa initium,

Hi panis alio sipectantur Selabes dista

Nimis enim tenuia lina sunt, quam ut retibus Conuenire possint.

CAP. LXIJ .

Valentia ; D Iunio Bruto condita. Curri terani sin Veteres disti. Colonia Iulia appellata.

HIspania: citerioris nobilissima. & amoenisibilia urbs est Lalentia, a mari, teste Plinio III. tantum M. P. distans, quam inter Contes an os populos Ptolen iis - Plinius vero inter Edetanos recenset. hanc ab Hispaniae Rege Romo,non solum secundum Annium Viterbiensem in Manethone, sed & praecipuos Hispaniae Scriptores, eonditatam esse ferunt: dictamque ab illius nomino Romam idquς C C C.poene annis ante orbis caput Romam: postea vero nomen in Aul fiam muta-

238쪽

LUDOVICI NONII aistum. Sed miro rego ineptum illum Annium cum spurio suo Manethone & Beroso, multorum ansemis ita se insinuasse, ut quidquid ille essutiat, tam Quam ex tripode dictum putent. Manifestu enim ex Liuij epitome lib. LV. Iunium Brutum circa annum V.C. DC. XVI. militibus, quis ib Viriato militauerant, opidum dedisse,quoa Valentia nuncupatum est. Hieronymus vero Surita in Antonini Imp.Itinerarium credit, non hanc Edetanori Valentiam, sed illam , quae in Lusitan ia prope T gum , Viriari militibus a D. Iunio Bruto datam. sed cum apud Hassicos Scriptores huius Valentia ad Tagum, mal quam mentio fiat,nulla ratio euhace hanc a Viriati militibus habitata. nullius etiam momenti est, quod urgent Halentiam Ederanorim

nimis a Lusitania distare s ubi bellu cum Viriato

gestum) quam ut eo Colonia mitteretur. non

enim in sola Lusitania, sed & Carpetania, & Celtiberia , bellum circumtulit Viriatus, & ut refert Appianus in Ibericis, etiam post mortem Viriati, milites eius duce Tantalo,a Sagunto auspicijs Seruilij Caepionis repulsi sunt: & exiguo intercedente tempore,deditionem fecere agrique illis at signati & sedes, quibus habita tant: quae certe omnia Valentia nostrae fauent & Liuiane Epitomet consenat. Opinioni meae subscribit Andreas Re stadius, in D. Vincentio heroico sane poemate:

239쪽

216 HISPANIA -- haud ita mulitis

'dilli is apeluo seiuncta Malentia surgit,

Bruti opus , Hesteriam Viriati caede madentem Issepetens, acies palantes ,rbis honore Donauit, positi que diu Eictricibus arm si Exauctorato compleuit misit . Qua de causa forsan in antiquis inscriptionibus incolae merum de Heteres nuncupantur, v t indiciu facit illa, quae Valentiae spectatur:

C. VALENTI. HOSTILIANO. MESSIO. QUINCTIO. NOBILISSIMO. CAE S. PRINCIPI. IVVENTUTIS.

VETERA. ET VETERES.

Eamdem vero Coloniam fuisse testatur Plinius. antiquus vero nummus a GoltZio productus, referente Ortelio, Coloniam Iuliam Valentiam vocat. Sed quo tempore Colonia effecta fuerit, in tanta antiquitatis caligine latere quis miretur' Sita autem est ad amnem Turiam, licet Pomp. Mela lib. ij. Duriam vocet, tamen, monente doctissimo Hermolao Barbaro, Taria legendum;

240쪽

LUDOVICI NONI 1. 2I7 quamvis Gerundensis Episcopus dicat Pallentiam vocari flumen, quod per Lalentiam decurrit, Tarram vero Saguntum praeterfluere: sed crassior est error, quam ut refelli postulet. Vrbs haec caeli, solique miti temperie nulli cedit, nec felici, ac superbae Campaniae inferior. Toto hic anno floribus abundant prata, hortique, vernante semper aura. Hiemis hic rigor exulat: equitum splendore nobilis, mercimonijs opulenta, opificum numero sa turba instructa egregie : lanificium hic diligentissime excolitur, ut panni Valentini & ipsa lana inter ceteras Hispaniae palmam ferant. Incolae elegantis, & festiui sunt ingenij, nec a Musis alieni. Auctor est Beuterus urbem a Cn. Scipione maximis cloacis donatam , & publicia priuatis q. aedifici js exculta ; sed more silo,citra testes. Bello Sertoriano a Cn. Pompeio deletam fuisse, aucto et

est Sallustius lib.iv. Historiarum in Epistola eius dem Pompei j ad Senatu his verbis: Castrabsium apud Sucronem capta, praelium apud flumen Turiam

duo hostium C. Herennius, cum Pria Valentia s exeraci u deleti, lati clara vobis sunt. quam tamen postea a Sertorio restitutam dicunt. E Maurorum Veroseruitute eam Rodericus Biuar, cognomine Cid, anno cII. x X V. asteriai rei bellicae vir peritissimus qui cum maximis numerosissimis . hostibus collatis signis, frequenter dimicauit, victor tamen

O s semper