장음표시 사용
241쪽
xi 8 HISPANIA semper euasi in cuius memoriam n entia it ad vulgo dicitur: sed illo vitastincto,iterum a Poenis Occupata fuit, donec anno M. CC. XXxviij. Iacobus I. Aragonum Rexeam iterum Christianis restituerit. Hac in urbe D. Hincemus Diaconus sub Diocletiano martvrio affectus est. Duos Pontifices
Nax. Ecclesiae dedit, Callistum III. & AlexandriuVI. utriamq. exstirpe Borgia. Archiepiscopatum habet celebrem & opimum. Sed non ultimo loco duxerim ciuem habuisse Lia icim Mitiem, virum doctissimum, quem ingenij sui fetus posteritati faciunt interesse.
Sagantas olim,vbi nunc Morialedro. nth, Ardeatibus condita. D layiae hic templum Petusti si um Theatri reliquia.
REliquias esse Saguntinae cladis ' ortile ro,
nemo Hispanicarum rerum gnarus ignorat, quasi muri Peteres dicta. non procul enim a Valentia Edetanorum, ut & olim Saguntias 'istat, amari aliquantulum ma is . Olim enim tantum mile
242쪽
LUDOVICI NONII. ais mille pasiibus, nunc vero II. M. P. mare remotum habet: siue quod olim tanta urbis magnitudo fuerit, & eo usque protensa excurrerit, siue quod pelagus arenarum adgestione i n tantum recesserit, ne tantae urbis calamitates ex propinquo adspiceret. De origine eius & primo coditore multa effutiunt Hispani, Franciscus Tarapha a Saga filio Chus, nepote Cham, qui cum Tubale in Hispaniam venit, nomen habuisse asserit. Alii a
Sagis Ibericis conditam esse fabulantur.T. Liuius lib.xxi. a Zacyntho insula oriundos dicit, quibus etiam misti ab Ardea, Rutulorum generi s. Recentiores Hispaniae Scriptores ad Herculis Comitem Zacynthum originem referunt, auctore Silio italico lib. I. Haud procul, Herculei tosimille litore muri,
clementer cre)cente iugo, que 1 nobile nomen
Conditus excellosecrauit colle racynthus. Hic comes isici a remeabat in agmine Ioebas Geryone exstincto. Idem tamen Poeta mox subnectit 3c a Zacynthiis & Ardeatibu auctam urbem, cuius nos pigebit versias producere: Moxprofugi, Δ ente noto,aduertere coloni, In uia quos genuit Grato circumflua ponto, At Ae auxit quondam Laertia regna zacymb ATirmauit tenaci ortas rem Damia pubes
243쪽
HISPANIA Sedis inops, mi it largo quem disias alumno
Magnanimis regnara Piris,nunc Ardea nomen, Vrbs olim opulentissima, maritimis & terrestribus fructibus felix, sanctitate di lciplinae, de sociali fide imprimis ill astris , quam usque in
perniciem siuam pertinaciss inae coluit. Potius enim quam a Romanis ad vi ctorem Hannibalem deiciscerent, communi rogo fele ciues superiecere, cuilis excidio secundum bellum Punicum excitatumn innumeris caedibus illi parentatum est. Octauo demum anno quam a Poenis capta est, a Cn. Scipione depulso Punico praes dio recepta, Sc antiquis cultoribus, quos belli vis reliquerat, est restituta, teste Liuio lib. xxi v. unde manifesto Appianum Alexandr. in Ibericis lapium videre est, qui Spartariam Carthaginem ex Saguntinis ruinis excitatam crediderit. Templum hic erat Dianae sacrum, magna religione, quod de ad Plinij artatem perdurauit, eodem teste lib.Xvi.cap. xl. his verbis : In Hi Sagam alaruiemplum Dianae a ga ibo adueha,cEm conditoribin,
cbus,infras idum id haberi cullepercit religione ingu-ctus Hannibal; iunipri trabibus etiam nane duratibns. Hoc vero arvo ruinae eius indicio sint, qualis Clim urbs fuerit - inter quas Amphitheatri vestigia foectantur. Huius hemicycli ambitus est pe-
244쪽
LUDOVICI NONII. 22rdum Rom. CCC. LIV. latitudo parietis obuersipedum cc. vomitoriorum crasiitudo pedum xij. cum dimidio in L. gradus etiam Consurgebat. Laudatiissimos olim calices parabat S intus,tecte Plinio lib.xxxv.cap.xij.unde & Martialis lib.xiv. stuae non follicitus teneat, fervetque minister Sume Saguntino pocula Dcta luto. Exstat etiam hac in urbe vetusta admodum Claudio Carfari , Galieni successori dicata inscriptio:
SENATVS. POPVLVS QVE. SAGUNTINORUM. CLAUDIO.1NVICTO. PIO. FEL. IMP. CAE S. PONT. MAX. ΤΚΙB. PO T. P. P. PROCOS.
Mantua Carpetanorum Madritium es
securiacam moles regra. INter Carpetanos, non procul a Toleto Ptole malus 'Mantuam urbem collocat. Hi er-n etiam dictam referunt Moletius de Tarapha; sed ab illi,
245쪽
222 HISPANIA tantum.hodie 'Madrisium esse in consessio est icet nonnulli non hoc loco, sed ubi vicus est Villamanta dictus, olim Mantuam fuisse dicant. , t conditorem dicit Tarapha, Ocnum Tiberini Latinorum Regis filium,qui a nomine matris hiat tus, Tiresia vatis filiae, aliamque in Italia urbem
appellauit , sed huic Palaephato , quis aurem
p beati Hodie opidum est ex totius Toletanae dice-cesis felicissimum : situm est editiori in clivo, Scseptemtrioni maiori ex parte expositum,cuius radices alluit modicus amnis vulgo Guadrarama dictus,qui saxeo ponte transituri non procul a Ma-dritio oritur, & Tago se adiniscet. Situs amoenitate, aeris insigni salubritate, & soli egregia secunditate,inter primas totius Hispanis urbes,non iniuria potest adnumerari. Aiunt Imp. Carolum V .diuturna quartana assectum, sola aeris huius clementia,breui molestistimo morbo liberatum. Saltus habet umbrosos, & frequentes, siluas Regum venationibus dedicatas. In Madritii etymomulta & insulsa vulgo feruntur, quae cum inepta sunt, silentio premam. Ioannes de Mena Cordubensis, Poeta vernaculus, sed non insulsi ingenij, Ma tium igne cinctum sitis rythmis praedicat,
quia tam murorum fundamenta, quam priuatorum aedes pleraeque pyrite lapide constant, cuius
246쪽
LvDOVICI NONII rex copiosus toto territorio prouentus est.Frequens. hic recessiis & habitatio Regii, praesertim Philippi II. qui varijs illud operibus exornauit,ut nunc in splendidissimum opidum euaserit: siquidem toto regno huc excita nobilitas, sumtuosa sibi aedificia exstiuxit.Nefas duxerim, si Madritio relicto, de vicino illi sexto inde lapide Escuriaco, Hieronymianorum monasterio ad S. Laurentium tacerem. Visiti iribi mirandi operis egregia mo les, & plane Regia, quam maximus HISPANI A ERegum Philippus II. regio sumtu dedicauit. Celeberrimo enim illo praelio ad opidu S. Quintini veromanduorum caput,D. Laurentio aedem vovi cuius die anniuenario & tutelari patrono, forem Gallicae nobilitatis fudit, & firmissimam Vrbem expugnauit, anno Christi Seruatoris M. D. LvII. Iactitet Roma licet Amphitheatra sita, Pantheton, Capitolium,palatia, & vanis numin, bus sacrata templa: dum sese Hispania hac mole
cetera orbis miracula non iniuria superare contendat. nam praeter templum,& monasterium rarissimae structura , Bibliothecam habet omnis
neris librorum, & praecipue manuscriptorum copia instructissimam : ut unica Vaticana excepta, inter ceteras palmam ferat qua in re cum Ptolemaeo Philadelpho certare videtur. De regio vero
palatio, quid attinet dicere, nisi quod An
247쪽
α24 HISPANIA Ars ibi materia vincitur ipsa sua.
Anarchitecturam requires' ne Vitruvius quiadem aliam. an marmora de nobiles lapides φ nus . piam rariores. Nam hortorum nitore, fontium amoenitate, silvularu umbraculis nec ipsa Antio. chiae Daphne huic se comparauerit. magnitudo eius tanta,ut vel in quatuor Regum Vsus commode sulficiat.qui singula huius molis scire desiderat, Abrah. Orteiij parergon editionis ultimae adeat.
Complutum hodie Alcata de Henares. olim Alcata S . Iusti. ademia his illustris.
Icinum Toleto etiam inter Carpetanos est complutum, Caesaraugustant olim conuentus teste Plinio, hoc amo Alcata de Henares, ab amne nares, qui urbis muros praeterfluit.Elapsis si culis trans flumen sita erat,teste Barrerio, ubi adhuc priscae urbis vestigia. Tempore Regis Alphonsi Sapientis vocabatur Alcati S.Iucli,quia is Sanctus
una cum fratre suo S. Pastore, sub Daciano Praeside extra urbis pomoerium martyrio assecti sunt: quorum his vertibus memoriam celebrat Poeta Prudentius;
248쪽
LUDOVICI NONI r.' ar' Sanguinem Iusti, cui Pastor barer Eoculum duplex , geminumque Δη- Eerre complutum gremio iuuabit rembra duorum. urbs est in planicie sita, figura ouali, concininnis aedificijs, agro feracissimo : Vnde nescio quis sciolus Complutum, tamquam co limentam dictum somniat,sed
Plateam habet insignem, in longitudinem porrectam, porticibus utrimque ornatam, sub quibus frequentes, di tesque mercatorum tabernae su nt. Sed praecipue se iactat insigni Academia, quae metito Hispaniarum Athenae dici posset, ex qua tamquam ex Durateo illo equo, praeclarissima ingeniorum lumina prodierunt,quae doctrina sua totam Hispaniam, depulsa barbarie illustrarunt: debet hoc insigni heroi Francisco Ximenio Cis nerio,Praesuli Toletano,& S. R.E. Cardinati,instituti S. Francisci,qui Liceum hoc excitauit, de magnis praemiis viros do stos undique euocauit: atque ibidem multa collegia vnum vero augustissimum) & coenobia & templa excitauit. sacra Biblia hic Hebraice, Chaldaice, Graece, Latine,
accuratissime de proprio aere excudenda curauit. qui praeter doctrinam, vitaeque sanctimoniam,
conblio prudentiaque incomparabili fuit: ut non
249쪽
22ε HISPANIA immerito a Ferdinando rege, Hispaniae gubernandae praefectus sit, dum nepos eius Carolus Radolesceret: qua de causia in ter praecipua H I S P A-
NI AE lumina merito adnumerandus. Cuius tumulo Compluti hi versus inscripti leguntur: condideram Mnsis Franciscus grande Liceam: condor in exiguo nunc ego farcubago. Praetextam iunxi lacco, galeamque galero, Frater, Dum, 'Uul, Cardine De ten uin virtute mea iunctium es diadema cuculli suum misi regnanti paruit Hesteria . Vrbs haec Archiepiscoporum Toleti est: tempore enim Alphonsi VI. Castellae Regis& Legionis, post ereptum Poenis Toletum, Bernardo cuidam inculpatae vitet Archiepiseopatus a Rego delatus fuit, qui postmodum coacto milite Com-ρ tutum diuturna obsidione fatigatum,ad deditionem Compulit, unde in hoc aeuum Toletana est dioeceseos.olim tamen florenti Gothorum imperio,Episcopalis sedes fuit, ut ex Toletanis Conciliis docet vasistis. Civem habuit inter ceteros
christophorum a nega medicum praestantissimum,
250쪽
Curraca eadem cum Antonini Arriaca Guadalaiara hodie. Tagonius amnis Sertor, stratagema.
NO N procul Compluto urbs est Guadulatura
vulgo dicta, Punico sermone flumen lapidum signare, plerisque Hispaniae Scriptoribus persuasium, ut Lucio Marineo Siculo, & Mario Aretio Sed foede illos hallucinari ostendit Gaspar Barrerius, qui una cum Ambr. Morales Ptolemaei Carracam,de Antonini Imp. in Itinerario Arriacam esse asserunt licet Iosias Smilerus Atriacam legendum suspicetur ) unde Poeni primo
Guagariaca deflexere, posterior Vero aetas, magis corrupte, Guadalaia , qua uιmen Arriaca dixerunt. moris enim illis dictionem Guada frequenter praeponere, Vt Guadatve, Guadiana, alijsque sexcentis. Arriatam vero, vel Carracam esse, suadet passuum numerus, quo Antoninus Compluto Arriacam XXII. M. P. distare dicit, qui V. cum dimidia leucas conficiunt, licet Compluto nunc Guia alara tantum IV. sed maximas incolae numerant et raro enim eXaequantur milliaria Cum P a leuis