De Dis Ignotis, observationes selectae

11쪽

De dis ignotis quaestiones selectae

ἐπίσημα καὶ Ελεου βωμός, ' μάλιστα θεων ἐς ἀνθρωπινον βίον καὶ μεταβολα πραγμάτων οντ ωφελίμφ μόνοι τιμὰς Ελ-λγήνων νέμουσιν Ἀθηναῖοι τουτοις δὲ υ τα ἐς φιλανθοωπίαν μόνον καθεστηκεν, ἀλλα καὶ θεους ευσε βουσιν αλλων

πλεον καὶ γα Αἰδους σφισι βωμ0ς ἐστι καὶ Φήμης καὶ 'ορμῆς δῆλά τε ἐναργος σοι πλεον τι τερων ευσεβείας μετεστιν ἴσον σφίσι παρον τυχης χρηστης. Undis stol istor aut dios Reflexion, da e bald araus 24, 3 noe sitimal aut si Begu nimiut iomittamus quaerere, quae ratio intercedat inter aram Misericordia aramque duodecim deorum aeque in foro sitam, quam unam eandemque fuisse atque illam Udatricus do ita-mowit coniecit omittamus ausaniam solis ex omnibus Grae- eis Athonionsibus Misericordiae cultum tribuentem erravisse,

cum Epidauri quoque 'Eλεου βωμός xstiterit' id vero animo

perpendamus ausaniam iisdem Verbis uti ac autum θεους ευσεβεῖτε ἄλλων πλεον, deinde πλεον τι τεριο ευσεβείας aet apost 17 23 ο ουν ἀγνοουντες ευσεβεῖτε, antea σεβασ-ματα. Quod maximi est momenti, cum o ευσεβεῖν rarissime inveniatur in nequo unicus praeter illum locus, ubi exstat,

sollicet I im. 5. οἶκον ευσεβεῖτε, apte comparari p0ssit, id quod iam Ricardus Religenstein contra Adollam Harnach

Λελεκται δs μοι καὶ προτερον γ υνηναίοις περισσοτερον τι τὶ τοῖς αλλοις ἐς τα θεῖά ἐστι σπουδης στρωτο ιιεν γα. νηναν ἐπωνοιιασαν Ἐργάνην, πρῶτοι δ' ακωλους Eeiust ἐποιησαν , ὁριοίως Thierse et Robert p. 283 adn. 1, tuo codd. δέ σφισιν ἐν τινναῖ Σπουδαίων δαίειων ἐστιν Pausanias non ut supra voce εοσεβεια, sed voce σπουδή utitur, nimirum propter aemonis nomen statim asserendum. Quae cum ita sint, prorsus prohibemur, quominus daemonis nomen coniecturis attingamus. Quis uorit ille Σπουδαίων δαίuco nescio virorum doctorum sententias modo congessit Hoeser, Roscher Leaen 14114qq. in a Pausaniam pro Voce ευσεβεια Vesebum σπουδή non positurum fuisse nisi nomen Σπουδαίων iam in animo habuisset, confidenter contendo.

Arula nobis quidem Epidaurum excavantibus innotuit IN IV 1282);

at quaeso Pausaniae quoque nota esse aut debuit aut omnino potuit ΤRecentioris enim aetatis videtur esse. 2 Leue Jahrbueher 191 3 p. 412 adn. 2.

12쪽

monuit. Quae cum ita sint, novum ni fallor e Pausaniae verbis supra laudatis lucrati sumus argumentum, quo et Apollonium Tyaneum et Paulum in areopago disserentem uno eodemque τύπω rhetorico usos esse demonstratur.

Aliam donique addam similitudinem. et apost 17, 18 Epieuro si Stoici philosophi de apostolo quem contemnunt, dicunt τί αν θελοι ὁ σπερμολόγος ουτος λεγειν Iam Nordenp. 333 adnotavit eam vocem esse λε ιν 'Ἀττικήν hau attigisti-schor elehrsamhoit Rettgenstein p. 415). Quid quod Apollonius Tyaneus in disputatione illa, quam in Piraeo de deorum simulacris verecunde colendis habuit, verbo σπερμολογεῖν usus increpat superstitiosos γλB De Diogenis quae fertur epistula XXXVI et de epigrammatis Graeci historia

Quid de titulo γνωστ ' θε se in Aetis apostolorum laudato iudicandum sit quaerentes non sine fructu explorabimus fidem ceterarum inscriptionum, quibus in diatribis usi sunt auctores ab Eduardo orde p. 31 sqq. citati. Quas inscriptione commenta temore ficta, ex arbitrio rhetorum otiosorum nata, a Veritate prorsus absona ducamus an plerasque earum si non veras, at certo veris similes esse censeamus Exemplis diligenter examinatis primum quidem inveniemus a rhetoribus inscriptiones vel simulacra vel alias res ad deorum cultum spectantes adhibita esse aut re vera existentia aut probabiliter ficta. Deinde, si quid in titulis laudandis immutaverunt, eos non sine certo

consilio ac proposito egisse intellegemus. Exempla e Maximo Tyrio Minucio, Apuleio allata, quippe in quibus nihil a probabilitat abhorreat, omittam statimque de Diogenis epistula, quam Norden p. 50 attulit, dicam. Agitur de epistula XXXVI, quam nescio quis prima im-

V 20 p. 180, 3 καὶ μην καὶ σπερμολογουσιν ἔνιοι τῶν ανδρω πων κτλ. f. quae L p. 2955 exposui.

13쪽

Do dis ignotis quaestiones electae

peratorum aetate conscripsit ortasse ipsius Diogonis scriniis

Diogenes postquam Cyzicum Venit et ubivis portas inscrip ta vidit hoc pigrammate : στου Λιος παῖς καλλίνικος 'Hoακλης ἐνθάδε κατοικεῖ, μηδὲ εισίτω κακόνε,

Cf. apollo De Cynicorum epistulis, DisS GOtt. 1896 p. 40 sq. 43sqq. , qui ad Diogenis illud de Hercule παίγνιον relegat.

Etsi Diogenem terras urbesque peragrantem contra historiae fidem fetum ess nemo non concedit cf. praeter alios . A. Gerhard Areh. f. Rel.-Wim XV 1912 p. 408), tamen non est, cur negemus illud epigramma Cygici quoque exstare potuisse Herculem enim antiquitus cum Cygico coniunctum fuisse fortasse inde apparet, quod urbis heros eponymus implicatus est in Herculis historiam fabularem. Monumentis Cygici repertis Herculem cultum esse probatur inde a saec. VI, itemque nummis in titulis sane raro deus occurrit. At nimium a Fortuna inscriptionum

dea omnipotenti exigeret is, qui epigramma nostrum lapidi incisum desideraret Cygici Testimonia de Hercule Cygici culto, quibus Diogenis quae sertur epistula addenda est, collegit Hasluc Cyzicus, Cambridgo 1910 p. 161 238. 276. De nummis nuper egit . de Fritet Nomisma VII 1912 p. 6 sqq. Cf. Appendicem I. De incantamontis magicis portam aedemque tuentibus cf. R. Heim Flech. Jahrb. Suppl. XI p. 509 sq. O. einreto Athen mit. XXXVII 191 3 p. 66 sq. do ritibus magicis ante portam adhibitis Et trem Hermesun die Toten p. 14sqq. Gruppe GΜ805 adn. 2 1296 adn. Samter Geburi, ochaeit, o p 18 sq. Optime de udaeis Christianisque eodem more ianuas tuentibus egit neque ethnicorum consuetudinem neglexitF. X. Doelger I p. 239 sqq. Romische Quartillschrist, Supplement XVII 19103, cuius in copias cum incidissem opusculo me iam absoluto, non ubique ad eum relegavi. - Epigramma idem valet atque imago

Herculis καλλινίκου, Ἀλε κακου 'Ἀπαλεξικακου, Σωτηρος ante portam posita cf. qua l. l. de Apolline Propylaeo dixi. Herculem nominatum fuisse I ροπυλαιον etsi testimonio firmari nequit, tamen conicere licet, cum e nummis Smyrnaeis Hercules Prophylax et ex inscriptione Latinaci V 5534 Herculsis Anteportanus innotuerint Hercules IIρόμαχος quoque huc facit, quem quamdiu tutelae sibi adfore speraverint ethnici inde olim appareat, quod in ultima inter christianos paganosque pugna ad Frigidum commissa Eugenii exercitu Herculis imaginem, Theodosii vero cruci signum antelata esse Theodoretus memoria tradit, hist eccles V 24 4 17 cf. Seeck-Veith lio XIII 191 3 p. 454 adn. 2.

14쪽

oum praetereunte Cyziceno colloquitur et eum interrogat, quo spectent versus. Ac primum quidem more cynicorum laesito iocatur, deinde seriora agens quaestionibus attingit hominum de deorum natura opinionem nimis rudem atque simplicem, cum dicit: δια τί, εἰ μα δεφελεῖ συτο, υχὶ ταῖς πυλαις επεγραψατε αυτ ταῖς της πόλεως Τ, ἀλλὰ ταῖς οἰκίαις, εἰς ας μηδὲ χωρῆσαι δυναται ὁ φακλῆς et πως ... ὁ Ηοακλῆς εἷς δεν ἐν τοσαυται δυναται παροικεῖν οἰκίαις; En habes argu monta haud dissimilia illis, quibus postea christianorum apologetae ethnicorum polytheismum eorumque de deorum statuis opinionem impugnaverunt. Quodsi Diogenes epigrammate utitur, ut ex eo insignem Cygicenorum stultitiam aperiat, id forsitan quodammodo ad illum τόπον revocandum est, de quo Norde egit; nam ut in exemplis supra allatis ex inscriptions laudata insignem incolarum ευσεβειαν concluserunt, ita in Diogenis iocis inscriptio ad probandam civium stultitiam usui st κινδυνευε γὰρ τουτο γῆν μωρίαν της πολεως ἐνδείκνυσθαι). Cygicenus Diogenis argumentis commotus cynicum rogat, ut

aliam inscriptionem eamque faustiorem ευφημοτεραν . .. πι-

γραφην - ne hoc quidem neglegendum est proponat. Diogenes

Herculis loco Πενίαν nominari mavult quae cum Cyziceno non arrideat, metro neglecto scribendum censet Λικαιοσυνη ἐνθάδε κατοικεῖ, μηδεν εἰσίτω κακον. Iam lastus Cyzicenus Herculem tot hominibus tantopere probatum non exstinguit, verum Iustitiam adscribit.

Ibi enim dei Προπυλαιοι saepius o dei I ροαστιανο semper inveniuntur, cf. Hose Roscher Leae. III s. v. Proastianoi, Prophyliux, Pro-p0leos, Propylaios Athen Miti. ira. Cf. Luciani dial mori. 16.

Velut Arnob. VI 19, cf. 0inrete milungswunde p. 157, 9VV. VIII 1.

Συνε πιγραψα δὲ την in αιοσυνην Diogenes μεταγραφην Pr090 fuerat, at civis superstitiosus non modo leviorem sed etiam utiliorem, ut putat, ἐπανορθωσιν praesert. De t. t. μεταγράφειν, ἐπανορθωσις cf. Nor

de 122 sqq. DL 191 3 p. 2957. Bellum similis μεταγραφῆς exemplum afferre liceat eam ob causam, quod ab Apollonio Tyaneo pr090nitur, cf.

15쪽

De dis ignotis quaestiones selectae

Qua de causa epistulae tantum tribuerim auctoritatis, nemo non vi dot videlicet hic quoque agitur de titulo sacro, a quo

formo ad regiam deorum colendorum rationem spectans exordium sumit agiturque de immutatione inscriptionis tralaticiae, quippe quae parum conveniat cum altiore de dis opinion0. Cui ut accommodaretur epigramma antiquitus traditum, pro Horculo averrunco Iustitiam substituendam esse censuit Diogenes, quo facto versus superstitiosos ut ita dicam philosophos moralesque reddit. Quid quod Romani eosdem versus in suum dicendi genus Verterunt, nec non Christiani eandem inscriptionem recipientes Christianam effecerunt Christi nomine pro Her-oulis illato A priusquam de ultima hae versuum metam Orphos dicamus, ab ovo historiam illius pigrammatis non invenustam incipiamus a primum quidem testimonia, deinde titulos testimoniis sellicet recentiores, tum imitationes et versiones, denique immutationes in medium proferamus. Diogenis epistulam ampliorem, quam ut totam XScribam, primo loco positam invenies, non quod in ea genuinum atque antiquissimum apophthegmatis textum agnoscam, immo X- ornatus et amplificatus est, cum simpliciorem eumque fortasse authenticum exhibeat exemplum sub I allatum , sed quod

δἐ 'οις ρ' η ψυχη τεκνα ' καὶ ποιμαί σοι, βελτιον γαρ. y Recepi ea quae et ei l. l. p. 509 et rege dis . Graec meis. no 21 contulerunt Diogenis dictum acetum etiam posterioribus temporibus epigrammatistas imitatos esse asseverat Nauc Philol. V 1850 p. 560 se ei vo violen neuere Epigrammatisten opierter cheret ), neque tamen exempla addit. Mihi nullum in propatulo est. Nil nisi Menagii animadversionem laudare possum ad Diog. Laert. Iras adnotantis: Hoc dictum tribuit Castruccio Castracani Macchiavellus: vedendoche uno vova critto sopra a casa sua in lettere latine, che Di laguardasso a cattivi, disse, bisogna cho non 'entre gli

16쪽

illo hostimonio coteris enucleatius et accuratius edocemur, quo consilio quaque consuetudine commoti homines epigramma ianuis inscripserint. Conferas Velim ea quoque epistulae partes, quas ne longior sim XScribere Supersedeo.

Epigramma in apophthegmatis obvium a Diog epist. 36 p. 249 Hercher 'Hκον εἰς Κυζικον καὶ διαπορευόμενος τὴν ὁδιν ἐθεασαι λην ἐπί τινος θυρας ἐπιγεγραμ-

μενον

ὁ του Λιb παῖς καλλίνικος 'Hοακλῆς ἐνθάδε κατοικεῖ, μηδεν εἰσιτω κακόν.επιστας ουν ἀνεγίγνωσκον καὶ παρεοχύμενον τινα ηρομην τίς α πόθεν ὁ ταυτην τὴν οἰκίαν οἰκων; ὁ δε με δόξας πυνθάνεσθαι διὰ τὰ ἁλφιτα ἀπεκρίνατο ' φαυλος ανθρωπος, o Z1ιόγενες ἀλλ' ἀπάναγε ενθενδε. κἀγω προς ἐμαυτbw ἀλλ'

U. domitamowitz, Grioch Lesebuch I p. 39 no. 43: υνουχου ἀνθρωπου Nauch, hilol. V 1850 p. 560 ιιοχθηρο επιγρα- ηναντος ἐπὶ τὴν οἰκίαν μοχθχὶρου τινος επὶ της θυρα ἐπιγραψαντος Wilamowit t. l.)Mηδεν εἰσίτω κακόν - ουν κυριος φαὶ τῆς οἰκίας που εἰσελθοιμ εἰσερχεται Wilamowitq) Cod. al Gr. 29 7s. 118 falso do Demosthene

tradit quod in Diogenem cadit, os tornbach Wion. Studien XI1889 p. 239.

17쪽

Do dis ignotis quaestiones selectae

πανυ ὁ Λιογένης, Iri οἰκία μοχθηρου τινος ευρων ἐπιγεγραμ μένον ὁ καλλίνικος Ηρακλης ἐνθαδε κατοικεῖ μγ δεν εἰσίτω κραιόν ἡκαὶ πος φη ὁ κυριος εἰσελευσεται της οικίας; Theodor et Graec affect curatio VI 20 p. 155 Raedor: υτι πάλιν ουτος se. Di0genes ἐν οἰκία τινι μοχθηρου ἐπιγεγοαμ-

μενον ευρων

ὁ του Λιις παῖς καλλίνικος 'Hρακλης ἐνθαδε κατοικεῖ μηδεν εἰσίτω κακόν se καὶ πος φη ὁ κυριος εἰσελευσεται τῆς οἰκίας; Epigrammatis partem tantum Diogenes Laertius exhibet, plenius Clemens, completum heodoretus. Qui unde suppleverint non diffidit os dictu minime enim alios fontes apophthegmatum dico syllogiis, adhibuerunt, sed ex ipsius epigrammatis tralaticii et longaevi notitia versum suppleVerunt.

νεογαμου ἐπιγραψαντος ἐπὶ τὴν οἰκίαν του Λιις παῖς φακλης Καλλίνικος ἐνθαδε κατοικεῖ, μηδὲν εἰσίτω κακόν ἐπεγραη εἶ μετα ιν πολεμον ὴ συμμαχία .

λοντος γαμεῖν Ηρακλῆς ἐνθαδε κατοικεῖ μηδεν εισίτω κακόν εἶπεν se νυν ουν ὴ γυνὴ ου μὴ εἰσελευσεται. 'II pigramma lapidibus inscriptum a Pompeiis. Minervini, uti Nap. 1856 p. 33; uecheler, Rhoin Mus XII 1857 p. 248 Dilthuy. Ind. Schol. Gotting.

Verborum ordino inverso vorsum effici primus Nauc vidit l. ceteroqui parum eliciter do dicto laesio iudicans. Cf. supra p. 10 dn. 4.

18쪽

Κalbel I. I. scriptum fuisse putat: Πρακλης νθάδε κατυκεῖ, μηθεν εἰσιαίθω κακόν.

III pigramma a Latinis adhibitum Romae. Bormann Ephem Epigr. IV 263 CIL VI 30 738;

Buecheler, arm epigr. 23 Heim L l. no 140 cf. eter Ro- scher Lex P2991 A. do Domasgowski Abhandi et Rom. Rel. 73 adn. 1 Wissowa 282 Bohm, W. VIII 594: Hercules invicte, sancte Silvani nepos hic advonisti no quid hic fiat mali. IV Epigramma paro dico adhibitum Cum imperator Commodus Herculis colosso caput tollendum suamque effigiem imponendam curavisset, epigramma factum est hoc: του Au0 παῖς καλλίνικος φακλης ου εἰμὶ Λουκιος, ἀλλ' ἀναγκάζουσί με. Cassius Dio LXXII 20, 3 d. Boissovain III p. 303 Α. Ρ. XI 269 Diibnor do Commodo Horculem imitante steter Ro- scher Lex. I 2987 sqq. v. Rohden, .-W. II 2478; eer, Philol. Suppl. IX p. 100 sq. Ri0Wald, Diss Phil. Hal. XX p. 283 sqq. Epigramma loco Herculis alia numina exhibens a Diogenes epist. 36 I. 1.IΠενία ἐνθάδε κατοικεῖ, ιν δὲ εἰσίτω κακον.

19쪽

Do dis ignotis quaestiones selectae

Λικαιοσυνη ἐνθάδε κατοικεῖ, μηδεν ωίτω κακόν.e Iuvavi. IL III 5561: hic habitat soliditast nihil intret mali Zangomeister II I p. 196 et IV Supples p. 461 sit Buecheler, arm epigr. 26: Foliditas hie habitat, nihil intret mali. d Pompsitis. II HV 454 Dioh l. l. 6: Hi habitat

Folicitas En habes alteram tantum versus partem, alteram desideras; quid quod imagine expressum est, quod alibi verbis enuntiatur γCum fascinum omnia mala prohibens ad pictum sit, verbis nil

intret mali se opus iam non est. λExemplis Romanis nescio an commoveamur, ut LLενίαν vel Λικαιοσυνην non prorsus e arbitrio epistolographi fictas esse censeamus Fortasse iam Graeci similem in modum ac Romani pro Hercule personificationes quas dicimus supponere consue-

Verant.

Erravit igitur medicus ille doctissimus, qui e signo impudenti domum Pompeianam lupanar fuisse conclusit, ct Hugonis luemne censuram . h. . 191 3 p. 1398.

20쪽

εστω δε . . . . . Chr. n. 5l6. Eundem titulum in animo ha-boro videtur alaberi, Dictionn apol de lacio catholique s. v. Epigraphie I 1443: Jesus, ne de Marte habite la. d Constantinopoli, in ecclesia S Sophiae, in narthecis propylaeis, s Aristarches, αλ. Ριλοὶ Συλλ. εν δετοὶ, παρ ις

Huius exempli, quod mihi benigne suppeditavit . Friod-laender, ultima verba secundum notam quae fertur latonis ianua inscriptionem supplevit Aristarches cs Zelgae Chil. VIII 972 sqq. LIεοὶ της επιγραφης της περὶ πρ0'θυροις του Πλάτωνος τῆς μηδεὶς εἰσίτω γεωμετρητος. Jρ των προθυρων τον αυτου γραψας πηρχε Πλά- τω μηδεὶς ἀγεωμετρητος εἰσίτω μου στεγην Ουτεστιν, ἄδικος μηδεὶς παρεισερχεσθιο ἶδε 'Iσύτρὶς γαρ καὶ δίκαιόν εστι γεωμετρια. Aliter antiquiores testes verba collocant, ad quos relegat eller, hilos. d. 0rioch II p. 411 adn. 3: Olympiod. prol. d. Busse Comm. in Aristot. XIII p. 9, 1 διὰ τι ἐπιγεγραφθαι ν τω του Ιλάτωνος μουσείω ἀγεω μετρητος μηδεὶς εἰσίτω Ioannes Philoponus, de anim. Ira ed.

Ηaydueli ib. XV p. 117 26 LIυθαγορειος δε ὁ Τλάτων, et καὶ πρ της διατριβῆς πεγεγραπτο ἀγεω μετρητος μη εἰσίτω', Elias, in Arist. categ. d. Busso ib. XVIIII p. 18, 18 es 119, Α)διὰ ΙΙλάτωνα επιγράψαντα προ του μουσείου ἀγεωμετρητος μηδεὶς εἰσίτω Cum nemo veterum, quatenus equidem ideo, de ea latonis ianua inscription tostimonium dicat, certe totus