장음표시 사용
61쪽
umi os pro vivo diceres cum illi in quom dieitur damnatio omne ignominia periculum iam abstulerit, mors vero etiam doloris hic autem, pro quo dicimus, nihil possit offensionis accipere sine acerbissimo animi sensu ac molestia et sine summo 11 doducor vita ut turpitudines Atque ut intellegatis Cluentium non accusatorio animo, non Stentiation aliqua aut gloria adductum, sed nefariis iniuriis cotidianis insidiis, proposito ante oculos vitae periculo, nomen Oppianici detulisse, paulo longius iouxordium rei demonstrandae petam; quod quae80, iudices, ne moleste patiamini principiis enim cognitis multo facilius extrema intellegetis. V. A. Cluentius Habitus fuit, pater huiusce, iudices, homo non solum municipii Larinatis, ex is quo erat, sed etiam regionis illius of vieinitatis virtute, existimatione, nobilitate facile princeps. Is cum esset mortuus Sulla et ompeio consulibus, reliquit hunc annos XV natum, grandem autem et nubilum filiam, quae brevi tempore post patriscio mortum nupsit L Aurio elino, consobrino suo, adulescenti in primis, ut tum habebatur, inter suos 124 honost nobili. Cum essent eae nuptiae plenae dignitatis, plenae concordiae, repente estoxorta mulieris importunae nefaria libido non que solum dedecore, Verum etiam scelere coniuncta. Nam Sassia, mater huius Habiti Mater enim a
62쪽
me in omni causa, tametsi in hunc hostili odio terudelitate est, mater, inquam, appellabitur, neque umquam illa ita de suo scelere et immanitate audiet ut naturae nomen amittat quo enim estue ipsum nomen amantius indulgentiusque maternum, hoc illius matris, quae multos iam anno et nunc cum maxime filium interfectum cupit, singulare scelus maiore odio dignum esse ducetis. Ea igitur mater Habiti, elini illius adulescentis, generi sui, Io contra quam fas erat amore capta, primo, neque id ipsum diu quoquo m0do poterat, in illa se cupiditate continebat deinde ita flagrare coepitamentia, sic inflammata ferri libidine, ut eam non pudor, non pudicitia, non pietas, non macula famis iliae, non hominum fama, non filii dolor, non filias maeror cupiditate revocaret Animum 13adulescentis, nondum consilio ac ratione firmatum, pollexit is omnibus robus quibus illa aetas capia deliniri potest. Filia, quae non solum illo coma muni dolor muliebri in eius modi viri iniuriis
angeretur, sed nefarium matris pelicatum ferre non posset, de quo ne queri quidem se sine scelere posse arbitraretur, ceteros sui tanti mali ignaros esse cupiebat, in huius amantissimi sui fratris maribu bus et gremio maerore et lacrimis On Senescebat. Ecce autem subitum divortium, quod solacium malor 14
63쪽
um omnium fore videbatur Discudit a silino Cluentia, ut in tantis iniuriis non invita, ut a viro non libentur. Tum vero illa gregia et praeclara mater palam exsultare laetitia, triumphare gaudio coepit, tetrix filia non libidinis. Ita quo diutius suspicionibus obscuris laedi famam suam noluit. Lectum illum genialem, quum biennio aut filiae suae nubenti straverat, in eadem domo sibi ornari et sterni expulsa atque exturbata filia tu sit nubit gener socrus nulli auspicibus, nullis auctoribus, o 15 unostis ominibus omnium VI o mulieris scelus incredibile et praeter hanc unam in omni vita inauditumi o libidinum syronatam et indomitam' audaciam singularem J Donne timuisse, si minus vim deorum hominumque famam, at illam ipsam snoctem facesque illas nuptiale non limon cubiculi lnon cubile filiae non parietes denique ipsos, superiorum testes nuptiarum i erfregit ac prostravit omnia cupiditate ac furore vidit pudorum 16 libido, timorem audacia, rationem amentia. Tulit Iohoc commune dedecus familiae, cognationis, Ominis graviter filius augebatur autem ius molestia cotidianis querimoniis et adsiduo fletu sororis; statuit famuli nihil sibi in tantis iniuriis ac tanto
scelere matris gravius esse faciendum quam ut que illa ne uteretur, ne, quae Videre sine summo animi dolore non poterat, ea, Si matre uteretur, non
64쪽
solum viduro verum etiam probur suo iudidio
Initium quod huic cum matre fuerit simultatis 17 audistis pertinuisse hoc ad causam tum, cum reli qua cognoVeritis, intellegetis. Nam illud mu non praeterit, cuiuscumque modi sit mater, tamen in iudicio filii si turpitudin parentis dici vi oportere. Non essem ad ullam causam idoneus, iudices, si hoc, quod in communibus hominum sensibus atque in 1 ipsa natura positum atque infixum est, id ego, qui ad hominum puricula defendenda adiungerer, non viderem. Fadit intellego non modo reficere homine parentum iniurias, sed etiam animo aequo ferre oportere. Sed ego ea quae ferri possunt ferenda, 13 quae taceri tacenda esse arbitror. Nihil in vita 18 vidit calamitatis A. Cluentius, nullum periculum mortis adiit, nihil mali timuit, quod non totum a matre esset conflatum et profectum. Quae hoc tempor sileret omnia, atque ea, si obliVione non posset, sto tamen taciturnitate sua octa esse pateretur; sed vero sic agitur ut prorsus reticeri nullo modo possit. Hoc enim ipsum iudicium, hoc periculum, illa accusatio, omnis testium copia quae futura est, a matre initio est adornata a matre hoc tempore instruituri atque milibus eius opibus et copiis comparatur. Ipsa densque nuper Larino huius opprimendi causa Romam advolavit praesto est mulier audax pecun-
65쪽
iosa, crudelis instituit accusatores, instruit testes: squalor huius et sordibus laetatur, exitium Xoptat, sanguinem suum profundere omnem cupit, dummodo profusum huius ante videat. Haec nisi omnia perspexeritis in causa, temere a nobis illam appellari putatotes sin erunt et aperta et nefaria, Cluentio ignoscere debebitis quod haec a m dici patiatur mihi ignoscere non deberetis, si tacerem. 19 VII. Nunc iam summatim exponam quibu criminibus Oppianicus damnatus sit, ut et constantiam OA. Cluenti et rationem accusationis perspicere OSSitis ac primum causa accusandi quae fuerit ostendam, ut id ipsum . Cluentium vi ac necessitate coactum 20 Ddisso videatis. Cum manifesto venenum deprehendisset quod vir matris Oppianicus ei paravisset, et 15 res non coniectura, sed oculis ac manibus teneretur, neque in causa ulla dubitatio posset esse, accusaVit Oppianicum quam constanter et quam diligenter, postea dicam nunc hoc scire vos volui, nullam huic aliam accusandi causam fuisse nisi uti propositum Ovita periculum et cotidianas capitis insidias hac una ration vitaret Atque ut intellegatis eis accus a tum esse criminibus Oppianicum ut neque accusator timere neque reu Sperare debuerit, pauca vobis illius iudicii crimina exponam quibus cognitis nemo es astrum mirabitur illum diffiduntem robus suis ad Staionum atque ad pecuniam confugi SSe.
21 Larinas quaedam fuit Dinaea, ocrus Oppianici, qua filios habuit . ut . Aurios et Cn. agium
66쪽
et filiam agiam, nuptam Oppianico. . Auriu8aduloscentulus bello Italico captus apud Asculum in Q. Sergi senatoris eius qui inter sicarios damnatus est manus incidit, et apud eum in ergastulos fuit autum urius frater eius mortuus St, heredemque Cn. agium fratrem reliquit; postea Magia uxor Oppianici mortua est; postremo unuS qui reliquus erat Dina ea filius, Cn. Magius est mortuus. Is heredem fecit illum adulescentemi Oppianicum sororis sua filium, eumque partiri cum Dinae matre iussit. Interim uni index ad Dinaeam neque obscurus neque incertus, qui nuntiaret i filium eius, M. Aurium, vivere et in agro
Gallico esse in sorvitute multu amissis liboris 221 cum unius reciperandi filii spes esset ostentata, omnes suos propinquos filiique sui necessarios convocavit, et ab eis flens petivit ut negotium susciperent, adulescentem investigarent, sibi restituerunt eum lium quem tamen unum e multis fortuna a reliquum esse Voluisset. Haec cum agere instituisset, oppressa morbo est; itaque testamentum
fodit ius modi ut illi lio HS CCCC milia legaret,
horodem institueret undem illum Oppianicum, nepotem uum atque eis diebus paucis est mortua a Propinqui tamen illi, quem ad modum viva innua instituerant, ita mortua illa ad investigandum M. Aurium cum eodem illo indico in agrum Gallicum prolaeti sunt VIII. Interim Oppianicus, ut erat, 23
67쪽
sicuti ex multis rebus reportetis, singulari scelere et audacia,-per quendam Gallicanum, familiarem suum, primum illum indicem pecunia corrupit; deinde ipsum M. Aurium non magna iactura facta tollendum interficiundum iu curavit. Illi autem qui erant ad propinquum investigandum et reciperandum profecti litteras Larinum ad Aurios illius adulescentis suosque nec0ssarios mittunt, sibi dissiditem As investigandi rationem, quod intellegerent indicem ab Oppianico esse corruptum 'OQuas litteras . Aurius vir fortis et Xperiens et
domi nobilis of M. illius uri perpropinquus, in
foro palam, multis audientibus, cum adesset Oppianicus, recitat et clarissima Voce e nomen Oppianici, si interfectum . Aurium esse comper Ι524 issu delaturum esse testatur. Interim brevi tempor illi qui orant in agrum Gallicum profecti
Larinum revertuntur interfectum esse . Aurium renuntiant. Animi non solum propinquorum, sed
etiam omnium Larinatium odio oppianici sit illius oudulescentis misericordia commoventur itaque cum Α. Aurius, is qui antea denuntiarat, clamore hominem ac minis insequi coepisset, Larino profugito su in castra clarissimi viri, Q. Metelli, contulit. 25 Post illam autem fugam, sceleris et conscientiae tes 25tem, numquam e iudiciis, numquam legibus, num-
68쪽
quam normum inimidis committere ausus est, sed per illam L. Sulla vim atque victoriam Larinum in summo timor omnium cum armatis advolavit: quattuorViros, quos municipes fecerant, sustulit: se a Sulla et tres praeterea factos esse dixit, et
ab odum sibi essu impuratum ut A. Aurium, illum qui sibi dolation0m nominis et capitis periculum
ostentarat, et alterum A. Aurium et ius L. filium et Sex. Vibium, quo sequostr in illo indice corrum-1 pendo dicebatur esse usus, proscribendos interficiendosque curaret. Itaque illis crudelissim interfectis non
mediocri ab eo ceteri proscriptionis i mortis metu tenebantur. His rebus in causa iudicioque patefactis quis est qui illum absolvi potuisse arbitrotur liue X. Atque haec parva sunt cognoscite reliqua, ut non aliquando condemnatum 88 Oppianicum,ssii aliquam diu incolumem fuisse miremini. Primum videt hominis audaciam: Sassiam ii 26
matrimonium ducere, Habiti matrem, illam cuius a virum . Aurium occiderat, concupivit. Utrum
impudentior hic qui postulet an crudolior illa, si nubat dissidito dictu ost; sed tamen utriusque humanitatem constantiamque cognoscitu Potis 27 Oppianicus ut sibi assia nubat, et id magno operoci contendit illa autem non admiratur audaciam, non impudentiam aspernatur, non denique illam oppianici domum viri sui sanguine redundantem
69쪽
reformidat, sed, quod habui et ille tros filios ideirdos ab is nuptiis abhorrere respondit Oppianicus, qui pecuniam Sassiae concupivisset, domo sibi quaerendum remedium existimavit ad eam moram quae nuptiis adferebatur. Nam cum habere ex Novia infantem filium, alter autem eius filius, apia natus, Teani puli, quod abest a Larino XVIII milia passuum), apud matrem educaretur, arceSSit subito sine causa puerum Teano quod facere nisi ludis aut festis diebus antea non solebat Mater omisera nihil mali suspicans mittit. Illo se Tarunt uni proscisci cum simulasset, eo ipso die puer, hora undecima cum Valens in publico visus esset, ante noctem mortuus et postridie ante quam luceret 28 combustus est. Atque hunc tantum maerorem smatri prius hominum rumor quam quisquam X Oppianici familia nuntiavit. Illa cum uno temΡ-or audisset sibi non solum filium, sed fiam exsequiarum munus ereptum, Larinum confestimoxanimata onit et ibi de integro funus iam sepulto ofilio sedit. Dies nondum decem intercesserant cum illo alto filius infans necatur. Itaque nubit Oppianico continuo assia laetanti iam animo et spooptime confirmato nec mirum, quae Se non UΡ-
fialibus donis, sed filiorum funeribus esse delinitam uevidoret. Ita quod ceteri propter liberos pecu nia cupidiores esse solent, ille propter pecuniam
70쪽
15 liberos amittere luci dum esse duxit. X. Sentio 29 iudices, Vos pro Vestra humanitate his tantis deleribus breviter a me demonstratis vehementer esse commotoso quo tandem igitur animo missu illosue arbitramini quibus is de rebus non modo audiendum fuit, verum etiam iudicandum ' Vos auditis de do in quem iudices non estis, de eo quem non videtis, de eo quem odisse iam non potestis, de eo qui et natura et legibus satis fecit, quem' leges 1 exsilio, natura morte multavit auditis non ab inimico, auditis sine testibus, auditis cum ea quae copiosissime dici possunt breviter a me strictimqu0 dicuntur. Illi audiobant ii eo do quo iurati sententias ferre debebant, de eo cuius praesentis 15 nefarium et consceleratum Vultum intuebantur, doe quem omne oderant propter audaciam, de eo quem omni supplicio dignum esse ducebant audiebant ab accusatoribus, audiebant verba multorum testium, audiebant cum una quaque de re a P. et Cannutio, homine eloquentissimo, graviter ut diu
diceretur Et est quisquam qui, cum haec cognoVerit 30 suspicari possit Oppianicum iudicio oppressum et
Acervatim iam reliqua, iudices, dicam, ut ad east quae propiora huiusce causae et adiunctiora sunt perVeniam : o quaeso memoria teneatis non mihi hoc esse propositum ut accusem Oppianicum mor
tuum, sed cum hoc persuadere vobis velim, iudicium ab hoc non esse corruptum, hoc uti initio ac funda-