Oratio proverbiorum

41쪽

PROVERBIALIS

frugiferum hoc prouerbiugomo: in χωθα ut X contemplatione uariarum nationum: morum:quae

laudabilia sunt de sanet emulabundi sectemur:quae culpabilia dc obscena factu uitabiadi repudiemus.

ture loquacior:quae de loquutulcis:& Haeteronibus Prouer/atq; in uerba prouectis hominibus dicitur:quoniam brum. turtures non solum ore:sta etiam posterioribus me Turturebris resonare ac obstrepere creduntur Docemur hoc loquacior prouerbio salubriter o scite ne simus utiles:&1mo Lebes dodici loquutores ne os nostrum scateat uerbis lapsa node Ptibus ne loquacitatis neu devenustemur:cui cossimi Ie est alterum illud mora comisit io χαλκε lebes dodoneus cuius incinini Menader.Fuit enim dodone lebes aeneus supra columnam in sublimi positus puer autem dc ipse ex aere sebrefaetus in altera cominus columna constitus sagellum aereum cnessantc uento lebetem aeneum persepe citauactus per cutiebat dolia diu lebes ille resonabat. Vnde adagiuhoc ortum est de garrulis donimium diu tinnietibus. Quod ne de nobis merito dicatur etiam atq; etiam cauendum cst.Natura nos tacita quadam institutio ne formauit ad parciloquium quae duas homini aure dcditios unummi plura uidelicet audireta loquereturan multiloquio ut inquit Solomon in prouer biis peccatino deerit.Contra sermoni parci multis

de causis salutare est:ut inquit prudelissime Plinius.

42쪽

ORATIO

Multi impedio Ioquaciores sepenumero uoces esu fiunt:que mox pc iugula reuertuntur:& saepe lubri Lubricu cum lingua trahitur ad poenam:quavis ureconsulti linguae. non trahendum esse praecipiat ad legem Iulia male statis.ut inquat ille. Nescit uox misia reuerti. Et simul misium uolat irrcuocabile uerbum. Hinc laudatus Xenocrates ille Platonicus:qui cu Xenocra maledico quorudam sermoni taciturnus interesset. ti rejoe uno ex his quaerente cur solus taceret scitissiime resposum dit quia dixisse me inquit aliquado poenituit tacuise

Symbo plodito cui concinit symbolum illud Pythagoreihi lar pytha rundinem in domo non suscipiendam quod signis gQr at garrulos cherbosos homines sub eode tecto non

Hirundo habedos.hic est ille Pythagoras primus philosophiae eliminan nuncupator qui loquacitatem improbans discipulos da elinguabat nihil eos prius docens a tacere . Vbi aute

Siletium silentio eruditi&cYσμ υη mi idest taciturnitate bopythago ne didicerant tunc uerba facere dc que opinarent ex reorum promere potestas erat:sed hoc erat primum sapietiae redimentu meditari condiscere loquitari dediscere. nec omnes pari tempore elingues:scd alius plus alius minus tacebatiloquaciores in quinquentu usui xi lio uocis puniebantur: bonum est auditores optimi

43쪽

PROVERBIALIS

etitasse accipimus:qu siletium themo sibi a pauit. Siletium In factis P istoru Ethnico :hoc est gentili silen recenatium tan salutare praecipis m quibus notissimu est lis. illuducrbu.Fauete linguis quo silentiu imperat ut Favete lirite peragi possit sacrum nulla uoce mala obstrepete guis. altera est sacrificale uerbu minus uulgo notum in eadem sente talpascito lingua hoc est coerceto contine Pascisto taceto.N ac ut scitissime refert Hieronymus d in linguam Decretis canonicis. Dis .vde consecratione repetitii est uerborum multitudine non sera te deus qui non tam uerbis a cordo si adorandus.hinc in cerimonia Romano diua Angeron digito ad os admoto siletium denuitabat.huc quo' pertinet Aipocrates V Angero myacae restrionis deus:qui figurabat ore obsignato a. uoce premens digitol silentiu suades.Cu igit ille Arpocrattium salutare sit garrulitas stulta 5 detrimentosaica es. ueamus ne de nobis prouerbia duo minis dicantur: pυ opol λαληστεροπ.i.turture loquacior ecci Gaz, ωμ oli χαλκειομ Dodoneus lebes. Ne similes

simus mulierculis:qua lingulaca sunt e largiloquerde quibus dictu est.nulla inuenta esse muta in omni saeculo:&cunihil aeque sceminas ornet ac silentium Lingessod' graece dicis o tW σ3. oli pleti uio Λυγαliti caescemi Foeminae nostes saeculi haec ornamenta non norunt: nae.

hunc repudiat.& schola Pythagorae obturata gymna Gymna sium loquacitatis aperuerunt.ubi sine doctore docti stiloquales immo ubi omnes magistrae sunt:tam ueteranaeti citatis.

44쪽

Vallude

lium.

ORATIO

Wruncular.Vbi tot pariter pelves de tintinabula dicas pulsari. Etenim ut inquit ucrisiime Plautus sup pellex muliebris est clamor. Nos uero decet meminis se queadmodumatura ualludentiu opposuit petuletia uerboru cohercedae. Quod Homerus appellat.ερ π o oμπων. ut ita uerba:quae uolantia poetae appellant detractus pinnis intra sepimentum hoc cohiberentur.bcnc enim exsestimatum est orationem non in ore nasci debere:sed

in eo ore linguamq; quibusda quasi uinclis suffre Hesiod nandam. Nam ut inquit Hesiodus.

idest optimus est homini linguae Thesaurus. Ennius in hine graphico absolutoq; laudat in primis lingua parsimoniam .illo uersu. Secundito

quens in pe comodusac uerboru uir pauco .Oratio Flacco datum est uaticinium:Garrulus huc qua do consumet cul:loquaces: si sapiat:uiuet.Nos ergone garrulo' garrulitate conficiamur vitemus loqua ces:& ipsi procul simus a Tersita homeri :que αμ tipotet .i.sine sine uerbis dentem:Maximus poetarum ecte scribit.Taccdum semper est ut olim dixit Maro nosternis cum aut taciturnitas sit obsutura.

ε π πιμπiμωπεeog.idest melius e tacere u loqui indecora nihil silentio est utilius.

Ennius.

45쪽

PROVERBIALIS

Ego adeo prouerbiu hoc cauedu ceseo:turture loquacior ut suadea potius illud alteru cimii mii 'stilio r.i.cicada acanthina:&illud 2 απρο πις περ liet idest rana seriphia:quod de mutis dicitur:& γciturnis liquidemutas cs e serui minime' canoras acathinas cicadas:&ite ranas in Seripho insula ob mutescetes, gigni Malim quide dici ut e in alio Me ' prouerbio.κωφοτερot in 'μo idest taciturnior turdo: turture loquacior.sed cu uirtus satinas dam:ut Graeci dicunt impiovio Edest mediocritas nolim tamen ita seruare silentiu:ut sileti peream .id quod myclis serunt contigisse.Vnde scite Lucilius. Mihi necesse est loqui .nam kio amyclas tacendo perii si . Scitu quoq; e illud . Caput sine lingua pedaria sententia est:& ut inquit Flaccus. u uitant stulti ut tia in contraria currui.Ego in me cupio probari illud Oratianu.Di benefecerunt inopis me.quodliu sillifinxerunt animi raro 6 pcrpauca loquetis Line Sua quae animi intcrpres cstm ait Lucretius animi sensa expromat no ineptias.Occurrat hoc in loco sortassis auditor Catus solers inquiens.quid tu magistex qui tantopere probas laconismon.8claudas linguae parsimoniam tam linguavis dolargiloquus.cur quod in aliis carpis.id in te insignitc ostentas Audi auditor bone.loquacitatem sutilem dc inscitam laxamus:multiloquium carpimus:in quo nulla subiecta sententia est:ne scicntia. Sed si orator ex

iiii

Cicada

Mathina.

Tacitur nior tur

Amyclae siletio petriere.

46쪽

ORATIO promptuatio litterario erudita depromit id goga facit orationemon tam loqhac facudus est habedus. Loquetia nec illita loquetia existimada teloquetia.Cicerois

eloquetia orano ut pximo utar argumeto ea dicis esse optimarque e longissima:qd ita Quia eloquetis simus.erudit 'imus elegatissimus elec aut sandi copia:d dapsi 'si dictai ubertas cuin caeteris Tullianis uolumibus elucet tu in orationibus e eminentismima de quibus dicere possumus id quod de Platonis oratione Plia Phauori uorinus dicere solebat si ex Ciceronis orationibus nus dora uerbum aliquod demas mutesve:atc id comodissi tione pia me satias de legalia tame detraxeris. NE sunt longatonis quibus nihil est quod demere possis:5 sicut arbores nihil perinde ac proceritas atq; altitudo commendat. ita Ciceronianas orationes nihil magis si copia atq; ubertas exornat:quam uirtutes multiiugae sigillatim quotidianis loetionibus explicabunt: :& sole clarius

apparebat:q, proucrbium. υγotio: λαλήτ περ- Turture loquacior.non cadit in Ciceronem mec in altenim quepiam qui suento eruditae ac lepidae orationis inundet.sed in eos:qui cum loqui ncsciant tacere non possunt qui sutili garrulitate dissuentes ealo quitans:at' deblaeterant in quibus nec pes necta put appareat. Deqbus dici potest tertiu quoq; illud frequens apud Graecos adagium.Ypoeta ii θλocra. Vetularu anicula deliramenta 6 nuga .Quod uitium procul

nugae. absore dictis nostris scriptis p promittimus. Quod

47쪽

PROVERBIALIS

ut impresentia re magis' uerbo praestem/compediosiora percurram:d quatum ad hoc prouerbium ex tinc uerbum non amplius addam.

Proverbium est platonicum. μαγκει- θ εο

μαχομ' u .idest aduersus necessiitate nec dii quide Necessita pugnat:quo significatur necessitati nihil resistere:acci cedunt relu i posse:Apud Liuium ait.L.Lentulus parca da. tur necessitati:qua ne dii quidem superat:Apudet Liuius..dem inquit Messius Volscus: necessitate:que ultimuac maximum telu est superiores estis.Scite celeganter Palladio dictum est.Necessitas feriis caret.Di- Palladi'. xit Dionysius necessitati etiam dei cedunt:Iosippus Dionysi' in bello inquii nihil est necessitate pugnacius. Iosippus.

In Decretis Canonicis.D.prima de cosecratione.

Necessitas legem non habet. Valerio Maximo Necessitatis leges amarissimae:&imperia truculetissima optimo Epitheto nuncupatur.Plato dc Plotinus Platonicus doctissime scripserunt parcas μαγκκo Parcae seidest necessitatis filias esse:quae una cum matre sue lice necese sum torqueat:& in cuiusq; generatione conuoluant sitatis.

hine Platonicus alter non minus nobilis Apuleius Apuleius noster Deum inquit ultrix necessitas semper' ubi comitatur.Ille quoc ter maximus ut nomine ipso apparet rime stus docet quemadmodum imae Trime: ii, idest fatum dc necessitas ambe sibi inuicem in stus. diuiduo conexae sunt glutino:quarum prior.ομαθημtii rerum omnium parit uitia. Necessitas uero

48쪽

ORATIO

cogit ad effectum. Philoso Verum cum philosophandu sit iuxta Neoptole mandu mum Ennianu paucis.lia sublimioribus ad humi paucis. 4 ora: Philosophicis ad historica transiliamus.quae oppido iucundiora sunt. Et cum multa sint ueterum memoriaru documeta bus manifestissime demon strat necessitate de inelu stabile uincibileq;:erimus in praesentia colet hoc uno ex torquod prae mani bus est:quod abie:quam molior haud qua est alienum:& αμαγκ de qua loquor accommodatissimia. Histori Attaginus Thebanus c5uiuio magnifice laute precondita apparato Mardoniu duce Persavidi cia eo honora memora tissimos Persas numero quinquaginta totidec Thebilis banos inuitauit eost in mensa alternos Persam cCouiuii Thebanu discumbere iussit.Aderatoc huic conuiuio Attagini Thersander Orchomenius claritudine nataliu insi gnis:secundum cenam culibero patri parentarent:&poculis dulgeret.Persa ille qui iuxta Thcrsandru recumbebat.homine ut sit in couiuali hilaritate interrogat cuiatis esset. Ille respondet se Orchomeniuesse.

in Persa quoniam inquit tu mihi mess consors de

compransoris fleectus:uolo tibi sententiae meae relinquere monumentum:ut ipse quoq; praestius huius rei queas tibi consulere.cernas hos Porsas cum Marse

donio acceptos in conuiuio opipare ac maPnascen

ter Et copias quae in castris nostris reli te sunt:horia

omnium paruo post tempore paucissimos cemes su

49쪽

PROVERBIALIS

perstites:&inter loquendu lachrymas ubertim ess dit.Tuc Thersander ea oratione attonitus ad persam inquit non ne Mardonio haec expedit dicere dc hisPcrsis:qui siccundum eum sunt in existimatione ille autem subicci uerbum dignu memoram. O hospes inquit:quicquid ex deo fieri oportet id homini ineuitabile est.Nam ne resibilia quidem di cntibus cresdere quisqua vult:hoc permulti persaru scimus de a men Mardonium sequimur illigat ncccssitate haec Persa Thesandro Orchomenio denarrauit ueridicus prorsus uatcs.Siquide mox paulo apud plateas prsi lio iusto uicti de magna occidione occisi uidete ostesserunt necessitate esse insfugibilem:d 1llud,s. ue rissimum:quod uelut ex oraculo vicinit Cleantes. Ducunt uolentem fata nolentem trahunt. Ex hac necessitatis lege.qua impotentissima est factum est ut ego no Apuleiu prout uolcba destinauer :sed. M.Tulliu de quo nihil penitus cogitara cogar publice profiteri.cur hoc dica si potero.Ded ram cometarios meos Apuleianos Benedicto biblio

pola primi nominis eidemq; Chalcographo:hoc est imprestari elegantissimo iam pride imprimendos:ut

opus absolutuseoc maxime tepore quo studio ies turam auspicamur in publicu exiret ac promulgeret. idq; se facturum impressis ipse recoeperat.ial res bene succedebat.cum ccce penuria chartae quis crederet opus hesit inchoatum poenim proxima aestate Sestupsae Mardo niuicqui

mur ne

cessitate.

lis neces sit s. Benedi ι

sor.

50쪽

ORATIO

quam torretissima perpessi sumus siccitate tam labo

ratu est ut chartati ossicinatorcs chartas glutino percurrere dccosequete peragere nequiuerintataci hec ciuitas:quae alioqui charta finitimis populis aflatim sterilita solet subministrare iopia chartae sensit.cuius usu cote chartae stat mortalitas hominu . Nec hoc cuipia mi' uideae

laboratu cu Tiberio principe sterilitate chartae romana quolciuitassenserit: actui sit rei tam necessariae inopiarute Senatu darene arbitri chartae dispensande.alias in tumultu uita erat. Ergo igitur cum A puleius a carccribus ad metas impressorias progredi nequiverit Vi qmus exanimi nostri sentetia seci iuxta uetus uerbuillud ut quimus aiunt quando ut uolumus non licet xi xta illud alterum.Si non potest ficti quod uis id ue lis quod possis. Dedi manus αμαγρ idest nccessi tali cui uelis nolis parendu est qua ne deus quidem Consili superat.Verii memor ueteris prouerbii quod ait gla sub mau diatorem in arena capere cosiliu noe illius sententiae oblitus qua aliat consilium sub manu nasci debereι euestigio meipsum consului nescio an bonu consi liariu consilioq; domestico usus statim censui nihil

fieri post ec5gruentius nihil ν auditoribus utilius q

ui maximo Poetam maximus oratoru copularetur.

Itam Lucio Apuleio quem necessitas uetat.M.Tulι

Colum1 Iium subdidi succedaneu quod sane bono consilio doctrina saetium uidet potest.ut scilicet duo columina doctrirum narum alter Poetarum inclytissimus:alter oratorum