장음표시 사용
81쪽
queritur de natura sua genus humanum md imbecillae, atque aeui breuis, forte potius quam uirtute, gatur nam , contra reputandi, neque maius Ilud, neque praestabilius inuenias imagisq. naturae industriam hominum, quam vim, aut tempus
deesse sed dux, atque imperator uitae mortalia, animus est qui ubi ad gloriam uirtutis uia grassatur; abunde pollens, potensque, et clarus est, neque fortunae eget; quippe quaeprobitatem , indusriam , ceterasq. bonas artes neque dare , neque eripere cuiquampotest sin, captus prauis cupi divibus, ad inertiam, O uoluptates corporis pef-
sum latus est, perniciosa libidine paullis e usus:
ubi per socordiam uires , evnpus , ingenium defluxere, natisrae infirmitas accusatur suam quippe culpam a tores ad negotia ransferunt quod si hominibus bonarum rerum tanta cura esset,qua tostudio aliena, ac nihil profutura, multumq.etiam periculosi, petunt neque regerentur a gis casibus, qua regerent casus: eo magnitudinis procederent, ubi pro mortalibus gloria aeterniserent nam uti genus hominum compositum e corpore, animae i ita res cunctae studiaq. omnia nostra, corporis alia, alia animi naturam sequun-
82쪽
sequuntur Isturpraeclara facies, magnae diuitiae, ad hoc uis corporis, et alia huiuscemodi omni brevi dilabuntur at ingeni egregia facinora. cuti anima, immortalia sunt postrenio, corporis O fortunae bonorum, uti mitium, cfinis est; omniaq orta occidunt, edi auIta ene cunt ansemus incorruptus, aeternus, rector humani generis, agit, atque habet cundia, neque ipse habetur. quo m)is prauitas eorum admiranda eIl, pii, dediti corporisgaudi s per luxum, atque ignam
aetatem agunt ceterum ingenium, quo neque melius , neque amplius aliud in natura mortalium est, incultu, atquesiocordia torpescere sinunt cum praesertim tam multae, variaeq. t artes animi, quibus si ma claritudo paratur. Verum ex his magistratus, ct imperia,postremo omnis cura rerum publicarum minime mihi hac temperiate cupienda uidentur quoniam neque uirtuti honos datur , neque illi, quibus per fraudem ius fuit , ut que uti, aut eo magis honesti sunt nam ii quidem regerepatriam, aulparentes, quamquam pos , is delicita corrigas , tamen imp0 num est cum praesertim omnes rerum mutationes
caedem fugam , aliaq. hostilia portendant. Irustra autem niti, neque aliud, se fatigando, ni si dium quaerere, extremae dementiae est nisi forte quem inhonesta in perniciosa libido tenet , potentiae paucori decus atque libertatem suam gratificari. Ceterum ex D negotiis, quae ingenis
83쪽
exercentur, inprimis magno usui se memoria rerumgestarum cuius de uirtute quia multi dixe re, praetere dum puto; mril, ne per in olentia
existimet memet nudium mei Iaudando ex- 'a tollere inque ego credo fore, qui , quia decreui
procul a rep. aetatem agere, tanto, tamq utili labori meo nomen inertiae imponant certe, quibus
maxima industria uidetur, salutare plebem, conuiuiis gratiam quaerere qui si reputauerint, est quibus ego temporibus magistratum adeptus sum; quales uiri idem assequi nequiuerint; postea , quae genera hominum in senatum peruenerint profesto existimabunt, me magis merito, quam ignauia, iudicium animi mei mutauisse maiusq. commodum ex otio meo , quam ex aliorum negotiis, reip. venturum . nam saepe audiui, O . Maximum, P. Scipionem, praeterea ciuitatis nostrae praeclaros uiros solitos ita dicere cum maiorum imagines intuerentur, uehementissime sibi animum ad uirtutem accendi scilicet non ceram illam, neque figuram tantam uim in sese haberes; sed memoria erimi gestarum eam flammam egregiis uiris in pentore crescere , neque prius sedari, quam uirtus ori famam, atque gloriam adaequauerit. os contra, quis est, mnium, his moribus, quin diuiti si sumptibus, nonprobitate, neque industria, cu maioribus suis contendat etiam homines noui , qui antea per uirtutem soliti erant nobilitatem antem ,fur tim
84쪽
tim, per latrocinia potius, quam bonis anibus, ad imperia, O honores nituntur pres quasi praetura, est consulatus , atque alia omnis
huiuscemodipe si ipsa clara, O magnifica sint,
ac uperinde babeantur, ut eorum, qui ea sust, nent, uirtus est. Verum ego liberius, altiusq. pr cessi, dum me ciuitatis mori piget, taedetque. nunc ad inceptum redeo. Bellum scripturussum, quodpopulus R. cum Iugurtha rege N umidarum gessi primum , quia magnum in atrox, usriaq. vi Ioria fuit deinde, quia tumprimum uperbiae nobilitatis obuiam itum est quae contentis diuini humana cun Ia permiscuit eoq. vaecordiae processi, ut studi s ciuilibus bellum, atque ua litas Italiae sinem faceret siedprius quam iusicemodi rei initium expedio pauca supra re 'tam quo, ad cognoscendum ii latituririagis magisq. in apertosint Bello Punico secuis, quo dux Carthaginiensium Hannibal, post, gnitudinem nominis i 'mani Italiae opes maxime attriuerat; Massani a rex Numidari , in amicitiam receptus a P. Scipione cui postea cognomen si Patro ex uinute fuit, multa praeclara rei militaris facinorafecerat ob quae is ctis Carthaginiensibus est capto Syphace, cuius in Astica inagnum, atque late imperium ualuit; populus R. quascu/nque urbes, est agros manu ceperat, regi dono dedit igitur amicitia Maganisae bona, atque honesta nobis permansit:sed inperauuisaeo
85쪽
uitaeq. eius finis idem fuit deinde Micipsa filius regnum solus obtinuit, Manaslabale in Gulussa fratribus morbo absumptis is Adherbalem, g Hiempsalem ex siese genuit; Iugurthamq. Ma
nustabulis statris filium, quem Massans , quia
ortus ex concubina erat a priuatum reliquerat, eodem cultu, quo liberos suos, domi habuit. Oui tibi primum adoleuit pollens uiribus decora facie sed multo maxini ingenio ualidus non fetu-xu , neque inertia corrumpendum dedit, sed, uti mos gentis illius e se, equitare, iactitari, cursu cum aequalibus certare: et, cum omnes gloria anteiret, omnibus tamen carus esse: ad hoc, pleraque tempora in uenando agere leonem , atque alias feras primus aut in primis ferires: limmissa
cere, minimum ipsi de se loqui a Jibus rebus Micipsa tametsi initio laetus fuerat, existimans
Iugurthae uirtutem regno suogloriae fore t en postquam hominem adolescentem exa iasiva aetate, paruis liberis, magis magisq. resiere in telligi , uehementer eo negotio permotus, multa cum animo suo uoluebat terrebat eum natura monesium auida imperii, praeceps ad explen da animi cupidine praeterea opportunitas sim q. est liberorum aetatis, quae etiam mediocres uiros
I epraedae transuersos agit; ad hoc sudia Numidarum in Iugurtham accensa ex quibus sil talem uirum dolis interfecisset ne quaseditio , aut bellum oriretur, anxius erat. His docuitatibus cim
86쪽
ei uentus, ubi uidet neque per vim, neque in i di s opprimi posse hominem tam acceptum populsribus 1 quod erat Iugurtha manu promptus, appetens gloriae militaris , statuit eum obie Iure periculis , in eo modo fortunam tentare igitur bello Vumantino Micipsa, cum populo R. equitum , atque peditu auxilia mitteret; sperans uel ostentando uirtutem, uel hostium saeuitia facile eum occasurum praefecit PQ idis, quos ini,
staniam mittebat sed ea res longe aliter, ac, tu erat, euenit nam Iugurtha, ut erat impigro, atque acri ingenio, ubi naturam P. Scipionis, quitum Romanis imperator erat, est morem hostium cognouit multo labore, multaq. cura, praeterea
modesti dimeparendo, O saepe obuilam eundo e
riculis , in tantam claritudinem breui peruenerat, ut nostris uehementer carus , O animis maximo terrori esset ac sane, quod docillimum in primis est, proelio strenuus erat, O bonus consilio quormn alterum ex prouidentia timorem, alterum ex audacia temeritatem plerumque ferre solet. Igitur imperator omnes fere res a steras per Iugurtham agere, in amicis habere magis magisq. eum in dies amplecti, quippe cuius neqA consilit , neque inceptum ullum risi aerat. Huc accedebat munimentia animi, ingenus follertia: quibus rebus sibi multos ex Romanis familiari amicitia coniunxerat. Ea tempestate in exercitu sero fuere complures noui, atque nobiles, quibus
87쪽
quibus diuitiae bono , bonestoq. potiores erant, adtio se , domi potentes , apud socios clari magis quam honesti qui Iugurthae non mediocrem ani Mumpollicitando accendebant, si Micipsa rex occidisse , fore uti solus imperio Vumidiae potire
tur: in ipso maximani uirtutem, i 'mae omnia uenalia esse. Sed postquam, 'Numantia deleta, P. Scipio dimittere auxilia, est ipse reuerti domu decreuit donatum , atque laudatum magnifice pro concione Iugurtham in praetorium adduxit ibi. secreto monuit, utpotius publice, quam priuatim, amicitiam populi se coleret , neu quibus largira insuesceret periculose a paucis emi, quod multorum esset, permanere uellet in suis artibus uutro illi etgloriam , et regnum uenturum: sin pro perantius pergeret pecuniam , et ipsum praecipitem casurum. Sic locutus, cum litteris eum , quas Micipsae redderet dimisiit eari sententia haec erat. Iugurthae tui besto umantino longe maxima uirtus fuit quam rem certo scio tibi gaudio ef- se nobis ob merita sua carus esto ut idem senatui,populoq. R. it summa ope nitemur Tibi quidem pro nostra amicitia gratulor . en habes uirum dignum te atque auo s/o Maganisa. g tu rex,libi ea quae fama acceperat, ex litteris imperatoris ita esse cognouit, tum uirtute, timi gratia uiripermotus flexit animum Issum: Iugurtham benedictis uincere aggressus est; statimq ei. adoptauit, O tectamento pariter cum Mirs here
88쪽
dem instituit Sedi epaucospost annos, morbo, atque aetate consuetus, cum sibi finem uitae adesse
intelligeret, coram amicis, o cognatis, it s
dberbale, est Hiempsale filiis , huiuscemodi herba cum Iugurtha fertur habuisse 'arui ego te Iugurthi, amissopatre sine spe, sine opibus, in meum regnum accepi , existimans non minus in tibi, quam liberis si genuissem , ob beneficia carum fore neque ea res fessum me habuit nam, ut alia inagna egregia tua facinora omittam, nouissime rediens Numantia, eq. regnumq. umgloria decorasti, tuaq. uirtute nobis Rqmoenos
ex amicis amici os fecisti: in Hispania nomen a miliae nostrae renouaHi postremo, quod di citrumum ter mortales es glor idiam uicisti. 23 unc, quoniam mihi natura finem uitae facies per hanc dextram per regni dem moneo, obtestorsuti hos qui tibi genere propinqui, beneficio mea fratres sunt , caros habeas neu malis alienos a biungere , quam sanguine coniun tos retinere 2 o exercitus, neque thesauri praesidia regni unt, Nerum amici quos neque armis cogere, neque raro parare queas vicio, est de pariuntur. quis autem amicior, quam rater fratrii aut quem ali nummi inuenies, si tuis hostis iueris equid ego regni iobis tradosirmi si boni eritis; famali, imbecilli . nam concordiasaruae res cr* scunt Oiscordia maximae dilabuntur. Ceterum ante hoste, Iugurtha, qui aetate, sapientis prior
89쪽
priores, ne aliter quid eueniat, prouidere decet. nam in omni certamine , qui opulentior est, etias accipit iniuriam tamen quia plus pote , facere uidetur. Vos autem, Adherbal Hiempsal, colite, ob eruate talem inno uirum: imitamini uirtutem: nitimim, ne ego meliores si
beros sumpsisse uidear , qua genu . Ad ea Iugurthi, tametsi regem dia locuti. intelligebat, ipsi longe aliter animo agitabat tamen pro
tempore benigne respondit. Uicipsa paucis post
diebus moritur . POLIquam illi more regio tu lamagnifice fecerant, reguli in unum conuenere, ut inters de cim Iis negoti s disceptaret Sed Hiempsal , qui minimus ex illis erat , natura ferox etiam ante ignobilitatem Iugurthae, quia mater-nogenere impar erat, deliciens, dextra Adhe balem ad edit ne medius ex tribus , quod apud Numidas honori ducitur, Iugurtha foret dein tamen ut aetati concederet , fatigatus a fratre, uix in alteram partem transductus est. Ibi cum multa de administrando imperio dissererent, Iugurtha inter alias res iacit , oportere quinquennij consulta decreta omnia rescindi nam per ea tempora confecti annis Micipsam parum animo ualuisse Tim idem Hiem a placere sibi respondit: nam ipsum illum tribus his proximis annis adoptione in regnum peruenisse. quod uerbum inpedius Iugurthae altius, quam quisquamis tus, descendit itaque ex eo tempore ira 1 E metu
90쪽
metu anxius, moliri, parare, atque ea modo in animo habere quibusper doli item es cape retur quae ubi tardius procedunt , neque seritur animus ferox saluit quouis modo inceptumpe ficere. Primo coimentu , quem ab regulis Ddium supra memortui, propter dissensionempiscuerat diuidi thesauros , finesq. imperi ingulis
connitui itaque tempus ad utramque rem decemnitur, sed maturius ad pecuniam distribuendam. reguli interea in loca propinqua thesauris , alius alio concessere . Sed Hiempsal in opido Thi, Mida forte eius utebatur domo, qui proximus bEtor Iugurthae, carus, acceptusq. ei semper fuerat quem ille casi ministrum oblation promissonerat, impcllitque, uti tamquam suam domum aesens eat: portari claues adulterinas paret uerae ad Hiem Hem referebantur ceterum, ab res poni aret, si ipsum cum magna uenti nmanu. Omida mandata breui conficit atque, uti do Ius erat, nodis Iugurthae milites intrincit qui postquam in aedes irrupere diuer iregem quaerere: dormientes alios , alios occursantes interlicere scrutari loca abdita clausa effingere strepitu tinnultu omnia miscere: cu interiri Hiempsal reperitur , occidiansse in tugurio ma lieris ancillae , quo initio pauidus in ignarus loci profugerat. Vt idae caput eius, uti iusserant, ad Iugurtham referunt Ceterum fama tanti a cinoris per omnem Asticam breui dirui utut