장음표시 사용
191쪽
10. Metius ad Aaronium Ilime et Reumemne Verti epi stolam Joannis Papae octavi, pseudepigrapham proculdubio. δAlteram ut puto eiusdem sarinae inveni sub numero b 3. Cum primum habuero Codicem graecum, et habebo propediem, vertamquam citissime. Interea mitto Versi0nem prioris ad lapidem lydium limum num meum; quem etiam rogatum velim, ut libros
quos nudius quartus mecum auferre minus valui me famulo tradendos mandet, ut ἐπινίκια illa Theodori Studitae de imaginibus ex Triodio vertere valeam. Vale nostrum praesidium et Ecclesiae decus. limae et Reumae Amplitudinis Tuae inutilis Servus Fede ricus Metius Codeae Vallieialan C 2 f. 79.
Fridericus Metius, piscopus ermutensis 1602 - 161 23, adiutor Annalium C. Baronii Gam Series piscoporum Eccles Cath pag. 33 . . Quanto avvi di passi di Autori Greci tradotii in Latino negli Annali e-clesiastici, tutio deest a profundo sapere de Megio in quella Lingua, comel Atess Baronio sinceramente consessa, ricomandolo pereio continuamente di sommo odi. Piraboschi Storia della Letteratura Italiana VII, I, 365). CD. V. gr. Baron. Annal. ccl. a. a. 1116, VII . . . illud satis perspectum, Chrysolanum adversus Graecos de Spiritu Sancto disputationem instituisse coram ipso Alexio Imperatore . habetur textus Graecus in allicellana, quae nobis est usui libero, bibliotheca . . Porro ipsam di8putationem Latinitate donavit noster consuetus interpres edericus Metius piscopus Thermularum . . 'in a. a. 159 XXIII , Exstant ipsae in Graeco Codice citato saepe superius oderici Metit h. p. a. a. 1176, XXI ἡCertum est inter alia ipsum Manuelem tentasse occupare Corcyram insulam, datis de hoc litteris ad Georgium Metropolitam ipsius. Non exstant illae quidem, sed habentur redditae ad riderieum eiusdem Georgii litterae, quae reperiuntur una cum aliis ipsius Georgii epistolis in codice ederici Meti Episcopi Thermularum, ab eodemquo Latinitate donatae et ad nos missae cui reddat Deus pro his aeternam mercedem.' Ad haecce ultimo loco commemorata Georgii Metropolitae Corcyr opuscula et Epistolas, quae ex graeco sermone in latinum conversae partem esser. Pallicessi R 26 sol. 72 11 efficiunt integram, duae Metii mensibus Februar et Mart. a. 160 datae pertinent litterae Cod. Vallio. pag. 323 sq. insertae, quarum posteriorem multa etiam de patria a scriptis laetae Choniatis continentem vulgavit Alberitius II, 224 sq. sol. 83 Epistola S. P. R. om. Joannis ad Photium. Non
ignoramus etc. a. g. Ot Baron. Transtulit Federicus Metius. μ Bevertati Συνοδικόν s. Pandectae Canonum II, 30 sq.
IV, 465 sq. Prolegomena m. in Script Graec Orth pag. 79. Κανών φαλλόμενος εἰς την ἀναμηλησιν των ἀγίων εικόνων, ποίημα τουαγίου πατρός Θεοδωρου του τουδίτου. D. Baron ad a. 12 et Biblioth. Patrum ed. Lugdun. XIV, 98.' Leonis Allati de libris ecclesiasticis Graecorum dissertationes duae: quarum una divinorum Osficiorum potiores et usitatiores libri percensentur, altera Triodium, Pentecostarium et Paracletice examinantur. Par. 1645.
Photii Patriarchae Constant Schismat Epistolae Graeca et Latinae. Itom Aliorum Epistolae in causa eiusdem Photii ab Episcopo Bellunemi
11. Idem ad eundem. limo et Reumo g et Padrone colendissimo. Mando a V. gria Ilima 'epistola di Photio: potelio non rio potui portar ο, come haVre Voluto, non sentendomiiroppo bene a ui gi0rni in usi. Quesrauom mi iesce tanto pili tristo, quanto id leggo de te sue cose, et questa epistola in partie0lare, ella quale V. gria lima edi si un arte pelasga mirabile mentre egii lauda et blasma, accusa et escus in un' istesso tempora sorte, che non si uo discernere, ehe cosa pili pretenda di sare. I che non si ede eli altra epist0la circolare simile, he V. S.Ilima ha sotto nometa Sisinnio et questo credosia perche in quella traita con homini 'altra tempra. Vedro senet libro, dondea cavato deita epistola, vi si altro fi proposito; 'mando ratanto 'altro libro, ii quale per degni rispelli mi par bene, che non Vada per attre mani, stando specialmente alti altatoi m0do che si trova. 'epistolo b dello Studita sono alia snee0 suo segno, et a V. S. Ilimari humilissima riverenχa. Questodi i di Lugii 160 l. Di . . lima et Rina humilissimo et devotissimo servo ederico Metio. l. c. s. 88.)12. Notula autographa scripta manu Cardinalis Laronii, in qua narrat specialem visionem sibi ostensam tempore Conclavis Leonis XI, et quomodo dedit manum ad creationem dicti P0ntiscis, ni ipse se ab ea dignitate securum redderet, praecipue propter iuramentum quod fecerat de abstinendo a Summo Pontiseatu.
ad Card Baronium a. D. 1598 missae et partim a Metio translatae) sol. 125: Graecis epistolis Photii quas ad Ill. D. Card. misit p. Bellunensis, hae sunt latino versae a Morino Bardae Metigistro Patricio πὶ τ αλγος κτλ. - Montacutius Phot. Epp. Londini 165 l. pag. 65ὶ - Fol. 128: Haec epistola est e Cod Bibl. Coliam nensis a P. Morino conversa ἡ Cum mihi poni magn. φὶ. Agitur de Photii Enthronistica, cuius solummodo textum latinum novi quum a. 1857 de schismate Pups Niliolaus de Erste und die hygantin Staatshirehe eineraeit pag. 13 sq. dissererem. Venetiis autem in Bibliotheea 8. Marci a. 18b praesto mihi erat volumen a Dositheo et Anthim a. 1700 sub titulo Gno Xαρῶς editum, cuius in principi graece impressa est ista
C 29 sol. 190 Photii ad Archiepiseopum Aqilileiae de illis qui blasphemo ore spiritum . a filio etiam procedere affirmant. Beatitudinis tuae litterae nobis allatae etc. CD. Baron. a. a. 883. V sq. Combess. uetar. novisa. I, 27 sq. tergenroether Phol. II, 31 sq. , Call. C. 29 sol. 213 Variantes lectiones et adnotationes ad monumenta de causa Photii. Eiusdem Metii melotemata ad Gennadium Scholarium et Michaelem Caerularium spectantia habentur in odicibus allicellanis G1 sol. 2ὲ7 et L 20, quemadmodum ex scr. ign. H -20 patet ipsum Antonio Gallonio pro collectione Vitarum S. symbola suppeditasse critica.' CD. Cod. Vallio. Q. 46 pag. 81-91 Epistolae ad Antonium al-
192쪽
Ante volum et iuramentum emissum de abstinendo te reipsa persectum, in contrarium nisu laboriosissime ante ingressilmfavi causae Cardinatis Florentiae, nec desu usque ad finem, ne incurrerem in iuratam abstinentiam, longe abeSSe conabar, adeo ut offerentes patrocinium suum sive suffragium reiicerem omnino. Insuper his absterrui ab hoc eos, quibuscum loquutus de longaeva meorum parentum aetate et Senectute viridissima, adivi contrariasi laetionis antesignanum, cui secreto ignificavi longe abesse, ut aegre errem et male acciperem ipsius studium in contrarium ur. gens, quin potius gratias agere et hortari perseveranter agere, ut rem mihi valde proficuam procurantem Alterum ex ante-pam . , 37 fol. 2 sq. Regi Hispan. Id. Jun. 1605ὶ, Q 58 Conclavi oppola morte de Sommi Pontefici Clemente VIII e Leone XI), Q 72 pag. 4904n
Serutini de Conclave etc.). Idem quod schedula illa autographa testatur vehemens Baronii ne in Summum Pontificem eligeretur studium, quamvis ipsius tempora potuis. sent tergemina sulgere corona, elucet ex argumento duarum epistolarum a Cardinalibus Hosa et Perrone mensibus Martio et Maio a. 1605 ad Regem Galliae directarum, in quibus narrantur creationes Pontificum Leonis XI et
Pauli V Cod. Fallio γέ sol. 158 sq. . Nonnulla saltem inde excerpta
a Quoad Conclave Leonis XL . . sol. 164 I Mereordi nono Mart i Decano de Cardinali sece Ieggere una lettera in Espagnolo nella Congregatione, che i Duca di Feria egeriveva di Sicilia a sacrato Collegio, per
laquale gli mandava a copia 'una Iettera, che scriveva a Sua Santita, non haVend ancora aput Ia sua morte, per lamentarsi de Cardinale Baronius
80pra di quello, he haveva seritio eli Annali sopra della Monarchia di Sicilia, et pregava a Sua antita di volerti da ordine, et i sacrato Collegi si sar quest officio appresso diciei Sopra di i ii Cardinale Baronius se levo et sece una bellissima Apologia sopra de suo sortiti, cominciando per i versetto de Psalmo Deus laudem meam ne quaesieris, quia os peccatoris dolosi apertum est super me; et disse che havevano publicato, che te memori et instruitioni, sopra delle quali aveva riggato questo discorso gli erano state mandate di Francia; a che a Francia non ' haverias ut sare, perche leueZgi, elle quali P have va composio, non si troVa- vano altrove che dentro delia Biblioteca Vaticana, he non haveva satio inquesto, se non per i rei terato commandamento de Papa, it quale chlamava sempressietro, dicendo che Pietro P haveva Ietto et iletto, considerat et fati Vedere a re Cardinali, et commandato spressamente che lasse publicato, ch haveva sempre pariato in questo traitato eo it rispello de Red'Espagna, de quale era nato assale, e finisce dicendo tre volte, Dies mali sunt. J Cardinale 'Avita a chi era stata data a leggere a deita lettera, se scuto dicendo averta lette senga sapore i contenuto, che di quello, heBaronius haveva detio, eh'era stato publicato, che te deite memori erans Venute di Francia, he non 'aveva mai in teso, a cho era enisagione havere esguardo alia Sua Maesta Cattolica, hyera n tanto gran Pren'
cipe, dato divolo alia hiera, et he havdva tanti meeta per servirla Sopra
signanis adversariis exemplo David Semei lapidationes ad Deum
reserentis excusare studui, et ad Deum ista omnia iubentem retuli.
di ei arrivo nura rumore Da i Cardinali con accenti acuti, come di Bandini e S. Giorgio 'una parte, et di molle attre dicendo che bis gnavaveramente haver Aguardo a Reta'Ε8pagna, a che ancora si traitava quidelia reputatione 'un Cardinale, it quale pativa per a iustitia, per laChiesa, et per aver obedito a Papa, de quale Olevano lacerare a memoria, ppena essendo epollo. . sol 168 I Martedi I ii Conclave essendo ben serrato, Oi edessim una liga formata contro Aldobrandino . . sol. 169: La Congregatione che havevan satio appresso di Visconti diede tanto terrore a nostri adversarii, credendo sicuramente che quella Notte ovouanosare Baronius Papa, chera pili parte dicior dormirno vestiti, et Dauli ilpovero Cardinale 'Avila enche vecchio et ammalato cli' era. . Ol. 176:
giorno i rumore cors per i Conclave, che i giorno Aoguente si ovevano dare i accessi a deito Baronio Onde uelli che gli erano contrarii, hebbero tanta apprehensione che si congregorono a Sera appresso de Card. 'Avila et giurorno di uou la sua esclusione. Il Venerdi 25. giorno della Annun- elatione ella Madonna Baronio hebbe 27 voci, onde quelli de partito contrario sum grandemente irritati, et principalmente Montali che disse, eheeran traitati da agaggi, et cho li volevan far aura . . sol. 178: a Do-menica 27 il detto Card Bar hebbe trent una voci de che i partito contrario arrabiava, et particolarmente i Card. 'Avila, che diceva a alta vococh era ratiar u Re troppo indegnamente di dare tanto es acciatamente tuitici glorni tanti voti a n suo inimico . . sol. 1824 Il Mercordi 30 LCurd. Baronius hebbo renta due Oti . . b Quoad Conclave Pauli V. sol. 189 sq. . . I Card Aldobrandino ciste sapere cho havea risoluto di tenta que giorno di laro Papaci Cardinal osco, et desiderava sapere se i ne contentavamo. Jo gli dissi clieno traitare eo li Cardinati Francesi et gliene renderet a risposta No ciraddunassimo, et oppo u lungo discorso Opra questo negotio, durammolatica a risolverci, per essere stato etto Cardinale di vita non troppo es-8emplare, colerico, di mediocre stat et educatione, et in Omma per essere
tale, he ne potevam Sperare poc progresso per i bene della Chiosa, et che saria sors tornato in Opprobrio et dishonore a tutio ii Collegio. Tut-tavia . . per non dispiacere a Card Aldobrandino, et naimente giudicando, ehe quest liuomo saria i tost be inclinato vera i negotii dis Maestaelio altrimente cloisolvessimo di assicurare ii Card Aldobrandino dei nostro consens a questa elettione Mentre gli facessimo questa risposta trovammoi negotio molio avanti, perche Aldobrandino havea gili pariato a Montallo. .
Ibi duo Cardinali si pigitorno per a mano, ineaminandos alla appella, Ovesi ovea sar Pilettione No altri Frances seguitavamo, poco curandoci di sarci avanti, ne di aver gran parte in questa elettione. In tanto si farinangii Gran Baronio, tale a mi parere si vo chlamare in questa altione, ilqualo havendo sempre protestato ad Aldobrandino di non andare se noni'oltimo ali adoratione di questo oggetto, disse chiaramente a questa si grande et si consus turba, olere cherae parole quali era per dire, lassero sapute alia posterita, et usando quel deit de Salmo, Scribantur haec in generatione altera, disse che quello, qua andavam ad adorare, era indegno
193쪽
Alterum ex iisdem qui stabat ab adversariis, pariter enixe secreto rogavi, significans ei non rem mihi pergratam operari, numquam nutu saltem ab adversariis benevolentiam captare videri volui. nostrarum partium summo lautore enixe petii, ut abstinerenta suffragiorum in me prosus collatione, quae in aliorum invidiam quotidie agebatur. Quam vehementi studio egi apud eundem, ut ab8que mora urgeret in conserendo suffragia pro Cardinali lo- .rentiae, quousque id persectum est, alioqui semper hortatus collegas eligere aliquem in quem convenirent omnes. Conclmistae delecti penitus inertes ad negocia pontificatus tractanda processerunt iterum clam Pleraque somnia, quae dixerim potius visiones, quae me diversis similitudinibus in summis constitutum periculis ostendebant, ut ex eis nullum esset effugium, nisi Deus ipse magno miraculo eripuisset. Inter alia illud unum commemorabo, in u- minis brevi insula esse videbar, cum statim e montibus torrentes in amnem magno impetu influente magnam alluvionem sacerent, sicque insula illa tegebatur paulatim aquis illis, mox universam operituris et me cum ipsa suffocaturis. Fecerunt cuncta ista in me, ut uer ducerem, quand me a Pontificatu Xcluderent, cen-8erem benefactores perturbat0res, et quum tanti sacerent alii illamd'un a carico, et che era n vole sare una plaga grande alta Chiesa, et quant a tui, he non saria scisma, a che non andam se non 'ultimo ali' adoratione. Ali hora scorgemmo u gelo ardentissimo deli honor di io, et un essempio molio raro cli' u Cardina sol neli istesso facto deli adoratione, ancorche edesse tuti gli altri uniti, havesse nondimen ardire di partare con tanta liberta Sopra queste parole ii Card Montali si volt alCard Aldobrandino, et gli disse Questo uomo sanio, quale paria con tanto gelo, acclamoto Papa Con questo ii Card. iustiniani si pose auridaro Baronio Questa voco su eguit da alcuni altri, et alli altri suuridato Toseo; et in questi gridi di Baronio et di Osco, quali risonovano eis tutioi Conclave, molli Cardinali sta di loro 'appigitorno con violdngara' uno ali' altro tirando hi per Baronio et hi per osco, et vi surono delii Concla- Visti tanto arditi, eho si posero a tirare Ii Cardinali per li occhetli et perte braccia, hi per Baronio et hi per osco. In questo rumore et Onfusione, quale andava vitavi crescendo, andassimo ella sale grande, ove liPapi ieeuon gli Ambasciatori Regii, ella quale sono due Cappelle, Bachiamata Paolina, 'altra di isto, et servo per gli ossiti che i Papa ordinariamente celebra con 'intervento de Cardinati. In essa si ritirano inqueste occasioni ii Cardinali, quando voglion dare lyesolusione publica eli' ait deli adoratione. Per sorte 'incammino alla Paulina, si perche edeVolvi essere portat Baronio, ii quale saceva tutia a resistenga possibile attaeeandosi οὐ piodi et eo te mani alle colonne et alle porte, ridand0, J non Oglio esse Papa, lateon' altro Papa degno della anta sedia siane perche era quivi i luogo deli adoratione, che si ovevariare di commun consenso 'uno di questi duo. i Card. orgheso era grato a tuiti . .
summam dignitatem, ipse tamen contemnerem instar marcidi cuiusdam pomi. Unum illud tantum ob haec nobis accidit molestissimum, quod egrediens exclusus, familiares domesticos moestos
inveni, cruciantes Suo moerore Viscera mea, ut qui omnem spem quam e0nceperant iam evanuisse cognoscerent. Erant e eis et complures
spirituales homines, me leviter arguentes, quod nimis obstinate obstitissem Dei voluntati ad quos illa mihi resp0nsio, quod si Deus
voluisset, omnia illa potius contulisset, quae contraria Videbantur, sicut cum Elias aquam sparsit, ut ignem incenderet de coelo. 13. Votum Card Baronii actum in Consistorio T. April.
160 contra Rempublieam Venetam.
Duplex est, Beatissime Pater, ministerium Petri, pascere et oecidere. Dixit enim ad eum Dominus: asce oves meas. Audivitque Petrus e coelo vocem Occide et manduca Pascere oves est curam gerere obsequentium Fidelium Christianorum, mansuetudine, humilitate ac puritate oves et agnos prae e ferentes. Cum ver non cum ovibus et agnis negotium est, sed cum leonibus et aliis seris animalibus refractariis et adversantibus agendum St, iubetur eos Petrus occidere obsistere scilicet, pugnare et Xpugnare, ne tales sint penitus. Sed quod huiusm0di occisio n0nesse debeat, nisi ex summa charitate, qu0d occidit, praecipitur
manducare, nempe per christianam charitatem intra sua viscera recondere, in se ipsum counire, ut sint simul unum et idem in
Christo qu0 dicebat Apostolus: Cupio vos in visceribus Jesu
Christi. Sic igitur non est occisi ista crudelitas, sed pietas atque Syncera haritas, cum sic occidendo salvat, quod eo modo vivere Sinendo perierat. st excommunicatio ut Nicolaus Sanctissimus Papa docet non ad occidendum venenum, sed ad sanandum aptatum medicamentum. Sicut videmus patrem amare Vincula, quibus a medico ligatur filius renes Iaborans, sperantem iisdem p088 curari. Perge ergo S. . quod coepisti, in quo nemo te redarguere potest nimiae estinationis, cum dicat Paulus ad Corinthiorum scribens celesiam: In promptu habentes ulcisci omnem in0bedientiam. In promptu hoc ille aciendum praecepit. ua vero Sanctitas in his diutius est immorata, scribens saepius, dilationes iterans in hane usque diem.
Alvero ut ingenue fatear exulto spiritu dicam cum Apo-' Cis. Codd. Valliseil. Q 38 Sortitur spetianti . . ali interdetto di Venegia'. 27 Collectanea Seripturarum spectantium ad Interdictum Reipubl.
Venetae inflictum a variis Summis Pontificibus, nempe Clemente V Pio II,
8ixto IV, Juli II, Paulos et Cicosnu Saggio di Bibliograssa Venegiana
194쪽
stolo , superabundo gaudio videns in hac mea ultima senectuto in Sede Petri sedere alterum Gregorium septimum sive Alexandrum tertium hos scilicet praecipu0s vindices collap8ae penitus
ecclesiasticae libertatis, ambos ex Senensi metropoli, unde Vestra Sanctitas originem ducit, vocatos ad Cathedram Petri, quorum alter expugnavit Henricum perversissimum imperatorem, alter vero mira constantia resistens edericum penitus superavit. Idem tibi certamen modo ineundum. Ruina haec in manu tua dicam eum Isaia). Erige collapsam, protritam sepultamque ecclesiasticam libertatem certa speratur victoria. Etenim nobiscum Deus, verbum Christi est et portae inseri non praevalebunt adversus eam. Positus
es in celesia successor Petri, ut in te promissiones ipsi saetae proveniant et irmentur. De te puta dictum illud EZechielis: Dedi faciem tuam ut petram durissimam. Et quod item dictum est
Hieremiae: Posui te in columnam ferream et murum aeneum. Memor esto te in ecclesia positum esse in Petram, in quam omnes qui offendunt, confringentur; iu ero semper permanebis illae8us,
coniunctus Christo, qui pro te et in te pugnabit et vincet. Code Vallicellanus Q 3 sol. I. ')l4. Roberti Card Bella=mrius' pistola autographa ad Card. Baronium' ser. 9. April. 1607. in qua loquitur de Monatione
' Autographon, sol. 23 apographon. Quae ibidem sol. 42 exstat Epistola d. l. April. 60 data, operam innuit a Baroni impensam, ut Venetis tribueretur beneficium absolutionis a censuris et interdicto CD quoque ipsius Paraenesis ad Rempublicam Venetam Romae 160 ac m. necdota Baromana . Quod haeretici sint habiti qui obstinate iura Ecclesiae labefactant' pag. 28 Sq.' Od. Vallieell. Ι 19 ite di varii Servi di i moderni he scri-rono dati anno de Signoro 1600 sin ali anno 1625. accollo et dispostedat . Gio Bait Iacobilli da Foligno. Opera originale. II, 5 Vita di Roberto Bellarmino . ' Quamvis, ut in Bellarmini ita testatum reliquit Petrasanctius, nonnulli exstiterint, qui inter eos Baronium et Bellarm. semel atque iterum
prava aemulationum atque controversiarum semina spargere conati fuerint, nihilominus magna sempar inter Caesarem nostrum ac Robertum propter studiorum voluntatumque similitudinem, coniunctio fuit. Quare Baronium
eidem Clementi Pontifici proposuisse serunt, ut in locum demortui Cardinalis Tolet e Societate Jesu, Bellarminum eiusdem Societatis lumen egregium, in amplissimum Collegium ad Catholicae Ecclesiae splendorem δlitatemque subrogaret ipsiusque Bellarmini postea Cardinalis assumptionem ad Capuanum Archiepiscopatum suis Annalibus Ecclesiasticis eum laude inseruit. Hinc vicissim Bellarminus et Baronium nostrum mirifico colebat et eius virtutes magnopere admirabatur eumque magnum pomparum mundi contemptorem appellare, atque eius iudicio consilioque prope in omnibus uti consueverat. Unde ad Cardinatatum evectus domum lamiliamque suam ad Caesaris fami
Constantini M. saeta eclesiae Romanae. limo et Reumo grmio ossmo. avendo V. gria Ilima r approbati0ne de Papa, sarei di parere che non mutasse niente. t cosi gli dira seneta dubio ii Cardinia errone. ' Quando Nostro Signore me ne parto in Coneisloro, mi disse che haveva intego, che V. S. Ilima metierat dubio a donatione di ostantino Jo gli dissi chera donati0ne non aveva sondamento, ma che nondimen V. S. I. con
resutare ii diplomata Oth0ne, veneu pili tost a disendere che
a riprovare a donatione; a che ne sine di quella narratione V. S. Illma riprendeva quelli, che anno tanto conto di quelyliae normam modumque composuit laboranteque eo in extremis, quotidie ad illum mei causa veniebat, ac deinde adeo moleste eius mortem tulit, eiusdemque desiderium tam effusis lacrymis praesetulit, ut illas ne in publico quidem funere continere potuerit. Albericius De Vita ven. Caesaris Baronii Lib. II. Cap. XII pag. 4 sq.)
Λόγμα βασιλικὰ γραφεν πραχθὲν καὶ δοθεν τῆ ἱερῶ καὶ ωγία καθολικρκαὶ ἀποστολικῆ ἐκκλ σία της ἐωμης παρά του μακαριου κωνσταντίνου του ἐν βασιλευσι πρμου χριστιανου ' τω νόματι της γίας και ἀδιαιρέτου τριάδος, τον πατρός δηλαδη καὶ του υἱου καὶ του ἁγίου πνεύματος κτλ. Codeae Vatieanus 73 sol. 39 sq. - Donati Constantini Imperatoris, prout reperitur registrata in Bibliotheca Vaticana Cod Corfinian 686 Raccolla di crit- ture diverso istoriche e politiche om. XV sol. 226 sq. - Donatio Constantini Imp. et aliorum Principum in favorem S. Romanae Ecclesiae Cod. Chisian G. III. 67. D. Luenins Odex Italiae Diplomaticus Tom. II. Franes et Lips. 1726. pag. 686 Constantini M. Rom. Imp. Diploma seu Decretum, in quo Sylvestro I P. M. Sedique Romanae eas in Italia Provincias, quae Vulgo Patrimonium Petri dicuntur, tradidit. Cis Baronii Epist. d. Albericius II 65 III, 185. Les Ambassa-des et Negotiations dea Ill Card du Perron etc. Paris 1632. pag. 80. Natalis Aleaeandri Ord. F. Praed. in . ac Par. Doct.
Historia Ecclesiasticas et . Testamenti. d. Omn. OViSSima, p. et Stud. Roncaglia. Tom. IX. Lucae 1740. Quarti Saeculi selectae Dissertationes. D. XXV. De Constantini Donatione pag. 27 Asseremus Edictum illud Donationis Constantinianae suppositum esse ab Isidoro Mercatore, cum aliis epistolis seudepigraphis Veterum Pontificum. Convenit enim Isidori celeberrimi impostoris ingenio Scholion I. an Dissertationem religiosis Censoribus hunc in modum notare placuit: Tota Dissertatio de Donatione Constantini, titulo et capite plectenda, stigmatiganda per singula. R. Actum est, lata sententia, stigmate inuretur, titulo et capite plectetur Dissertatio eversi figmenti conscissique instrumenti apocryphi rea. Sex Propositiones sive Conclusiones, in quas Dissertationem partitus Sum expungendae, quamvis inconcussis historiae ecclesiasticae et prosanae monumentis demonstratae sint, earumque Veritas ipsi pene oculis subiecta, quia Religiosis Censoribus non placent. Nerae criticae, historiae, et laeti quaestio est.' Nuovo samo deli autenticita de Diplomi di Ludovico Pio, ι- tone I o Arigo I sit Dominio temporale de Romani Pontefici Dissertagione di Marino Marini, relatio degli Archivi Pontefici Roma 1822.
195쪽
Εditio di ostantino, come se la Chies douesse perire, se quella donatione non ci lasse. Ali hora S. Santita disse, che tuti licanonisti a tengono per eos certa, et che per que8to desideravache non si metiesse in dubio. Venne pol da me Don Costantino Benedettino, et mi porto u suo libretto, satio in savore delia donatione, et o letto chea' hebbi, gli dissi, he non proVava niente. It g Card Monreale notava velle parole Habemus firmiorem propheticum sermonem, et diceVa, che que8t non era a proposito
per o stato temporale, quale it Papa non desende averto de iure divino, '' et ero harebbe voluto levare uelle parole. Iogli dissi che quelle parole eran0 dette per provare et autoritaspirituale, laquale it Papa non a da Costantino, come accennaqueir ditio ma allo parole deli' vangelio. Io prima era diparere che si levassero quelle quattro inhe ultime: Haec dixisse et aperuisse voluimus te per c0mpiacere allapa et a Canonisti.'
lasso a Papa notate con una linea, et non gli dispiacetono, non ei lare altro, perche o non havevo altro motivo per mutare levare qualch cosa, e non per n0 contristare it Papa. Questo i mi parere, sottoponendo a suo os in que8to, come in gn'
CD. Cod Barberinian Misceli. XVIII, 83 sq. Quae fuerit Caesaris quondam Card Baronii de Dono Constantini Sententia. IlImo et Excaeo Duc D. Francisco de Castro Regis Catholici apud SSmum Oratori. Ex verbis assaronio Annalium suorum Omora sub anno Christi CXCI pag. 4et sex aliis sequentibus scripto posteritati traditis, in hanc nonnulli pinionem Venere, non modo Constantini Edictum a Balsamone relatum improbare: sed vel omne aliud, cuiuscunque tandem illud sormae suerit, una cum ipsamet Donatione penitus etiam negare eum voluisse. Quod autem hoc ipsum a Balsamone positum reiicere dictum conatus fuerit, ita manifestum est, ut nulla de eo amplius difficultas superesse possit. AEdictum ver qualecunque licet illud exstiterit, abnegare ipsum attentasse, ex pluribus sane simul iunctis suarum lucubrationum locis haud difficulter cuilibet colligere licebit. Le-Vissima certe et neutiquam stringens coniectatio haec Baronii esse videtur; aliam multo magis ut vero similem ita et firmiorem citra dubium deceret nece88ari inducere coniecturam, nimirum quod Graeci superaddiderunt non Edietum quidem, sed partem Edicti . . Isidori Collectio refert integram Constantini ante Nicaenum Concilium actam Donationem . . An Baronium sorte latebat, quam prompti sint haeretici ad arripiendam qualemcunque sibi putant oblatam occasionem etc.
I se Syllabus Err. . . Decembr. 18614 IX cum connexis Allo cutionibus et Litteris Apostolicis ed Ratisbon pag. 16. Hergenroe her athol. irobe und christi Siaat pag. 371 Noch um 570 Atilio de berlihmte Fran Bursatus 22 Canonisten und 73 Juristenmit amen aus, die alte in de Annahme de Aechtheit ini selen etc. CD. Biene De Collectionibus Canonum celesia Graecae Berolin. 1827. pag. 72 Bq.
altra coga. Con questo gli bacio te mani, et accommando allesue ante orationi. Di Casa li Aprile 1607. Die V. gria Ilima et ma humilissimo servitore Rob. Card Bellarmino. Codeae Vallioelian. Q P sol. 20. '1b. De iocis primario Summi Ponti eis ad Clementem Oetavum Summum Pontiscem. Code Biblioth Urbina 859 sol. 504 sq. )Summus Pontifex triplicem gerit in celesia Dei personam. Est enim Pastor et Rector celesiae universae, Episcopus Urbis Romae pr0prius, et Princeps temporalis Ecclesiasticae di-
Idem fecit Baronius respectu Bellarmini per aliam occasionem, quam si praeclarus Controversista in Autobiographia sua attingit, inde ipsum suisse parum humilem non potest concludi, prout Card Domini us Passione iii voto io 7 Aprilis 1753 Benedicto Papae XIV praesentato Cod. Angelic D. 2. 22 Voto deli' m e Reumo g Cardinale Domenico Passione fatio presentato a . . Papa Benedeti XIV ella causa di beatifieagiono L. Ven. Servo di i Card Robert Bellarmino argumentatus est subis. XX inquiens: In una Congregagione s0pra a Riforma de Breviario, si opposo a Padro dolia toria ecclesiastica Card Baronio, ii quale sottoposci suo
eludigi a uello de Bellarmino. Negabat Baronius, sed cum audisset sententiam . et rationes eius, publice dixit se amisisse causam, et placere sententiam . magis quam suam. Dira i moderno Postu tore esse cosalleve, eho i Bellarmino arri a referena delia sua erudigione a quella de gran Baroni sopra n punt della toria ecclesiastica etc. a. g. Carleggi de Card Baronio. l. c. s. 90 πόγραφον eiusdem epistolae.' - Cod Bibl. S. Petri in Vinc. 75 sol. 21 sq. Sertitura data da Card Bellarmin a Clemente VIII sopra ' elegione de Vescovi et Cod Corsin. is sol. 61 sq. De Officio primari etc. a. s. Discursus Card. Bella in0. D. m. Analecta Romana pag. 50 sq. et Zur trahen-gesch etc. pag. 4 et pag. 174. Quod voluerit ontifex, ut Bellarminus quae ad celesiae universalis bonum sacerent, libere et sincere sibi aperiret atque indicaret, id Cardinalem apostolica praestitisse libertate nemo non
Bellamini opusculum adiunctis ipsius Gementis responsionibus prin-eeps edidit Romae anno 167 Daniel artolus in Calce librorum quos dee usdem Bellarmini vita conscripsit. Utrumque libellum iuxta Mscr. quae in Valiaeellana Bibliotheca servantur, Mymundus Albericius Bar. pistol. T0m III pag. 3 sq. recudendum curavit simulque ostendit, Clementis re sponsiones Baronii laetum esse ab eoque lucubratas nomine Pontificis, apud
quem Parens Annalium theologi munere et consessarii perstinctus est. quidem tam consilia Bellarmini prudentia plena quam animadversione Baronianas integras ex Codice Urbin supra citato descripsi et hanc contextus recensionem ita excudendam duxi, ut varietates lectionum Albericii αὶ et Barioli β adnotarem. Responsiones Clementis seu Baronii in margine Codicis nostri obvias litteris A, B, C etc. signatas suo quamque loco lucubrationi Bellarminianae ubiecimus.
196쪽
sonis. Sed inter omnia eius ossicia primum locum tenet solliei tudo omnium se laclesiarum hoc enim est primum, Singulare, maximum. Primum quidem, quoniam Apostolus Petrus multo ante factus est Pastor totius Dominici gregis, quam piseopus Antiochenus vel Romanus singulare autem, quoniam multi sunt alii
Episcopi nobilissimarum Civitatum, multi quoque Principes temporales sed Pontifex Orbis terrarum, Christi Vicarius generalis
Pastor universalis Ecclesiae solus ipse est. Denique maximum,
quia Episcopatus Urbis Romae suos habet definitos limites, eosque satis angustos, ut etiam Principatus Ecclesiae temporalis. At Summus Pontificatus nullos habet in orbe terrarum limites, nisi
quos ipse orbis terrarum habet. Porro metum hoc tam antiquum, tam magnum, tam ingulare, tam proprium ibi, tam necessarium Ecclesiae, sacile poterit Summus Pontifex ipse implere, si ecclesiis singulis bonos piscopos praeficiat, eosque suo muneri satisfacere curet, et si opus
sit cogat. Siquidem boni piscopi bonos eligent Parochos, bon0s
Concionatores, bonos Consessariosa itaque animarum salus, nisi
per ipsas steterit, in tuto erit ac si Arte negligentia Episcoporum
vel Parochorum aliquae pereant, sanguis earum de manu Pastorum particularium requiretur, Summus autem Pontila animam suam
liberabit, quippe qui sedit quod suum erat, ne perirent. Sin autem Summus ipse Pastor ecclesiis particularibus vel Episcopos dederit minus bonos, Vel ut ii sungerentur munere suo, non diligentem Operam dederit tunc sane animarum illarum sanguis de manu Pontifieis Maximi requiretur. Id Concilium Tridentinum Sess. 24. cap. l. his Verbi monet: hPostremo eadem Sancta Synodus tot gravissimis Ecclesiae incommodis commota non potest non commemorare nihil magis
Ecclesiae Dei esse necessarium, quam ut eatissimus Romanus Pontifex, quam sollicitudinem universae celesiae ex muneris sui ossicio debet, eam hic potissimum impendat, ut lectissimos tantum sibi Cardinales adsciscat, et bonos maxime atque idoneos Pastores singulis ecclesiis praeficiat idque eo magis, quod vium Christi Sanguinem, quae e malo negligentium et sui officii immemorum Pastorum regimine peribunt, Dominus Noster Jesus Christus de manibus eius sit requisiturus. μ
CD. Franc. Hallier De sacris electionibus et ordinationibus P. III. Ed. Romae 1740. Seet. V. Map. 4 Art. III pag. 60 sq.
Haec me consideratio ita vehementer exterret A), ut nulli hominum magis ex animo compatiar quam Summo ontisci, cui plerique omnes invidere solent. Quod enim Sanetus Joannes Chrysostomus Homil. 3 in Aeta Apostolorum magn0 eum animi sensu Scribit, paucos ex Episc0pis salvari, propterea quod difficillimum sit tot animarum sibi creditarum bonam rationem reddere, multo magis in Summis Pontiscibus locum habere dubitari non potest. Neque nobis blandiri debemus de bona conscientia, derecta intentione, de sanctis operibus, cum Apostolus Paulus dicat: Nihil mihi conscius sum, sed non in hoe iustificatus una et Apostolus Jacobus terreat nos illa formidolosa sententia: Quicunque totam legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Unum autem, in quo acillime peccatur et disseillime remedium adhibetur, est hoc de quo agimus. Quare fretus Apostolica benignitate, deponam in sinum plentissimi Patris, seu potius ad pedes eius serupulo meos, qui me, ut verum satear, quiescere non inunt. Videntur mihi igitur sex quaedam res 8Se, quae reformR-lione indigeant, nec sine periculo negligantur. A. Hoc quoque nos terret, sed cum corda hominum soli Deo pateant, nec possimus nos nisi homines eligere, duo exempla aliquatenus nos consolantur. Primum quando D. N. Jesus Christus
elegit i Apostolos, praevia pernoctatione in oratione, quoditescitur, an in alia occasione secerit, et nihilominus inter illos electos unus fuit Judas Alterum exemplum est, quando II Apostoli pleni omnes Spiritu Santo elegerunt Diaconos, inier quos unus sui Nicolaus tam insignis haereticus, quae Xempla rosua infinita bonitate putamus Deum omnipotentem pio onsolatione eligentium in Ecclesia reliquiSSe.
197쪽
Prima res B est diuturna vacatio Ecclesiarum; de qua re exstat Epistola Sanei Leonis ad Anastasium piscopum Thessa lonicensem, in qua iubet sine mora provideri ecclesiis, ne gregi Domini' diu desit cura astoris ' Exstat etiam decretum Inno denti II in titulo de lect ubi dicitur: e pro desectu astoris gregem Dominicum lupus rapax invadat, aut facultatibus suis ecclesia viduata grave dispendium patiatur, volentes in hoc etiani occurrere periculis animarum, et ecclesiarum indemnitatibus pro videre, statuimus, ut ultra tres menses Cathedralis Ecclesia vel Regularis Praelatio non vacet. Estque hoc decretum eum multis aliis maturo consilio in Synodo generali amplissima consteium. Exstant quoque plurimae apud Sanctuna Greg0rium epistolae, in quibus admonentur ii ad quos spectat electi0, quam citissime Pastorem eligere; et si forte necessaria fuisset aliqua mora, cou- sueverat idem Pontis ex vacantem ecclesiam commendare vicario Episcopo, non ut sit hoc tempore ad fructus percipiendos, sed ad sollicitudinem eius ecclesiae interim gerendam. Itaque studebant sanctissimi illi prudentissimique lontifices continuo vaeantibus B. In hac prima re sive in hoc primo capite fatemur nos peceasse et peccare, sed plerumque in caussa est disseultas inveniendi personas idoneas. Et quamvis saepe multi nobis proponantur, eum nos ' per nosmetipsos nequeamus Sumere insormationes, et aliquando experti simus, illos quibus hanc curam demandavimus, nos vel decepisse vel ipsos ab aliis deceptos fuisse, tutius aliquando memores sententiae . Pauli, Cito euiquam 'manus non imponas, differre, ne decipiamur. Et ' recordamur etiam tempore' Magni Gregorii affuisse ecclesias, quae diu vaearunt; ' et hae de ausa ipsum solitum fuisse uni piscopo aliani commendare, ut interim curam illius haberet.
' plerumque pro aliquando α. . .' putavimus add. . ' cuiquam m. . ' et tamen M. tempore etiam α. vacabant .
Εeelesiis providere, ne rei esseerentur animarum, quas ob de- laetum pastoris perire contingeret difficile enim esset paucis explicare, quantum detrimenti capiant Ecclesiae viduatae in quae vitiorum abrupta se rex praecipitet, dum caret Pastore, quantum silveseat vinea Domini, dum caret Agricola. Secunda res C est promotio minus utilium raelatorum; deberet enim provideri Ecclesii de bonis personis, non autem personis de bonis celesiis. Fateor quidem optimam illam esse provisionem, cum utrumque Simul seri potest, ut et personae bene merenti et ecclesiae Vacanti utiliter provideatur; sed prima et maxima ratio Ecclesiae habenda est. Scribit enim S. Gregorius libro . in primum librum Regum cap. 3. in aliis multis rebus salubrem esse dispensationem, sed ut indignus promoveatur ad Episcopatum, non po88 niSi 0rtiseram 88 dispensationem. Et ipse idem S. Gregorius libro secundo Registi . cap. 6 dicit se ob metum peccandi in electione, omnino decrevisse non se admiseere in electionibus piscoporum. Ac ut alia nunc praeteream, Concilium ridentinum ess 24 cap. 1 disertis verbis affirmat, peccare mortaliter eos omnes, ad quo quocunque modo spectat Episeoporum promotio, ni8i 0 praesciendos curaverint, quos digniores et celesiae magis utiles ipsi iudicaverint, quae est communis Doctorum sententia. D)Εxpavi, lateor, cum bis teri in aero Consistorio vidi, ad Episcopatus Cardinalitios promoveri aliquos, qui vel ob nimiam senectutem vel ob magnam' corporis debilitatem vel ob desectum episcopalium virtutum tales erant, ut non modo non utiliores, Sed vix utiles vel apti ad regendas animas iudicari possent. Ε Ateonsuetudo id postulat, ut antiquioribus resbyteris Cardinalibus, quicunque illi sint, ecclesiae illae committantur. Non opinor ullam
consuetudinem unquam effecturam 8Se, ut corpora OStra Puranda C. Scimus hoc, et quantum in nobis est, semper prae oculis habemus providere ecclesiis, non autem personis, ni8 quando et ecclesiae et personae aeque provideri putamus.
D. Haec sententia vera est; sed si de dignioribus est agendum, nunquam providebitur Εeelesiae, quia nescimu8 modum, quem tenere possimus, ut sciamus, quis dignior sit. E. Quoad istos pisc0patus inserius dicemus.
' bonis ecclesiasticis in.' aecundum m. nimiam .
198쪽
medicis antiquioribus c0mmittamus, si vel ob decrepitam aetatem vel ob aliam causam minus idonei sint ad curandum. Quod ergo
facimus ob salutem corporis temporalem, cur non aciemus ob salutem aeternam animarum 2
Omitto quod hoc tempore plurimi ambiunt pisc0patus F),
vel potius non ambiunt, Sed aperte quaerunt et flagitant, nescientes omnino, ut Dominus ait, quid petant. Si enim iudiei etiam divi lium Legislatorum non est dignus sacerdotio, nisi qui ordinatur invitus, quomodo non erit indignus, qui ultro se ingerit Sanetus Gregorius libro . in primum Librum Regum cap. ultimo, reetum ordinem esse dicit, ut quaerantur homines ad piscopatum, non ut quaerant homine Episcopatum et Sanelus ei nardus lib. de consideratione cap. b. Qui pro se rogat, inquit, iam iudieatus est, et infra: Cunctantes et renuentes c0ge, et compelle intrare. G Tertia res est absentia Pastorum ab Ecclesiis. Quid enina prodest idoneum eligi, si non resideat Ac ut vetera praetermittam, Concilium ridentinum Sess. O cap. l. declarat, praecepti divino teneri Pastores animarum ove Sua agn0Scere, Verbi divini praedicatione, sacramentorum administratione a bonorum
omnium operum exemplo pascere. Quae 0mnia implere non posse, qui gregi suo non assistunt, et per e notum est et ab eodeni Concilio explicatum. Ex quo idem Concilium colligit, Cardinales F. Hoc etiam torquet nos, quia si nolumus dare Episcopatus petentibus vel iis qui nobis ab aliis proponuntur, nescimus quomodo poterimus eclesiis providere, praesertim oelestis non ita magnis et parvi redditus; et si D. V. scit aliquem modum, libenter
G. Ista possent diei, sed eum nil praxim devenimus, in magnas incidimus difficultates.
' Episcopos quidem et inlinarum Pastores residere in sua quemque Ecclesia seu Dioecesi eboro, id illo ipsis Concilia et Patre gravissimis verbis inculcasse, erudito ut solet immassi ius de et et nov. Eccles discipi. lib. sis cap. .l ad os demonstrat. Quo autem ad id iure adigantur, id ero non ita certuna exploratui lue est contendentibus plerisque, residentinua iure divino piscopis ini perari, aliis contra iuris eam ut dicitur mere celesiastici esse propugnantibus. De qua quidem controversia accurate in Gucilio ridentino disceptatuni est ante Sess. IV sub Paulo III, sed acriu8 agitata est sub Pi l in conventi bus habitis ante Sess. 19 et 23. tanto'que ludi in utramque artem versata est, ut plura pro utraque Sententia exarata fuerint priscilla, quae prodierunt Venetiis anno It 62 typis Jordani Zileti. Cumque dissidentes inter se I utres ut secum ipsi consentirent, mei nulla ratione posse videretur, placuit rem si moderari, ut novo quidem decreto Omnes animarum Pastores ad residentiam adigerentur, aeribusque, iqui contumaces exstitissent, poenis afficerentur, nihil tamen Synodus decerneret de iure, quo iidem tenerentur. Quin immo ita decreti verba temperandaeensueriant, ut nihil inde alterutri sententiae detraheretur: quae Omnia suse persequitur Card Pallaviciniis in iist. Cone Trident. . . c. 6 l. 16. e. 4; l. i. c. 12. Cautionem hanc ridentini Conventus cum perspectam haberet Pius IV, in allocutione quam habuit ad Cardinatos et piscopos alendis Martiis 564, quae exstat in Actis Consistorialibus, agens de residentia a Concilio Lateranensi sub Innocenti III it lue a Tridentino animarum Pastoribus novis sanctionibus iniuncta liae ad rom subdidit: Licet vero ne
in in illo neque in isto Concilio Haro desinitum sit, an rosidentia de iure
divino 88e censeatur, quod 'que etiam nos nunc ex improviso des nimaudemus etc. esei non sumus, quosdam esse qui contendant, hanc de qua loquimur controversiam, etsi non ita disertis expressisque verbi Tridentini Patres definivcrint, tamen viri ualiter, ut aiunt, et implicite de ea constitnisse, ut pro iam definita liburi possit; quod hoc pacto probare instituunt. Quo quisque iure obligatur ut nem, ad ea pariter obligatur, quae ad assequendum finem sunt necessurina Episcopi nutem animarumque Rectores ex ridentino iure divino obligantur nil paseendum ommissum sibi gregem, ad hunc vero pascendum, uti decet et portet, neeessaria est residentia, ut idem ridentiniam declarat. Eodem igitur iure idom ad residentiam obligantur. Haec illi, et sane Iuni male, sed tamen quod limunt, reSidendum necessari Pastoribus 8Se, si rogem suum pascere, uti decet, Velint, idque ridentinos atres censuisse, id vero non ita solide vereque umunt. Quid enim Hoc ne ni res dixerunt, non OsS OVe paSe re, qui non re 8ident non sane; sed qui regi suo non invigilant neque assistunt, edmercenariorum more deserunt : haec autem verba reserri commode ut patet ad animum possunt: cum vere rogi suo invigilare, assistere eumque non deserere dicatur, qui etsi absens est corpore, illius tamen regimini et tutelae Sedulo excubat animo, ut dioero cum Apostolo possit . ad Corinth. Il, 28: Instantia mea quotidiana, sollicitudo omnium e lesiarum. Atque hinc factum est, ut ridentini quidam Patres, ilii praedictis verbi Ob8titerant, quod metuerent, ne illis ontroversia decidi et residentiae praeceptum iuri divino dscribi videretur, postquam eorumdem verborum SenSum in-8pexerunt, pugnare contra destiterunt, ut refert idem Pallavi unus it. lib. 21. cap. 2. num. 5. Ad haec docet S. Thomas 2. 2. u. 185. art. 5. in quR- libet obligatione praecipue pediandum esse sinem obligationis cum autem finis, propter quem animarum Pastoribus residentia praecipitur, sit spiritublebonum animarum quibus praesunt, inseri inde, si eundem nem assequi possint in absentia, licite se Pastores a suis ovibus subducere OSse. Et Veros residendi praecepto non satisfacit, qui ita inter suas oves ei Satur, ut
animo ab illis absit, nullam earundem curam gerensa quod hoc pacto a sne aberrat, cuius gratia residentia ei imperatur, quod ostent Patres Concilii Aquileiensis anni 1596. rubrica 5: Quod de piscoporum residentia n S. Concilio ridentino, et Summorum Pontificum constitutionibus cautum est, hoc non est intelligendum, ut praesentia assideant, nihil praeterea gant, dum ex sacris Canonibus residentia sit accipienda in eum sensum, ut sit laborios , non otiosa id quod duobus praesertim ridentinae Synodi verbis egregie exprimitur, ut pascant et regant etc. Collectionis Harduini tom. 10.eol. 1886 contraria ratione censebitur praeceptum adimplere, qui etsi a suis vibus corpus subducat, animo tamen iisdem adest, et finem obtinet
199쪽
illas pascendi et regendi, ad quein loculis praesentia dirigitii r Rationem hanc eandem S. Thomae sequuti Tridentini illi Patres, qui residentiae onus a solo iure Ecclesiastico repetebant, ita eam clariorem illustrioremque secerunt apud eundem Pallavicinum lib. 16. cap. 4. num. 15. Contingit enim aliquando aiebant, adeo exiguam esse dioecesim, cui piscopus praeest, tamque angustis limitibus coarctari, ut a loco suae dioecesi finitimo multo ipse commodius suas oves pascere, quam quivis alius possit, qui resideat in amplissimae dioecesis centro. Si itaque in residentiae obligatione spectandus est, ut docet S. homas, Obligationis nis, non potest dici residentiae praeeepto non obtemperare, qui in praedicto loco degit, unde pusillo
gregi, perinde ad qui in amplissimae suae dioecesis praecipua urbe Ommo. ratur, adesse ac prospicere potest Sententiam, ultro latemur, quae residentiae obligationem a iure naturali divino repetit, communiorem esse eique sere omnes calculun adiecisse, quicunque post ridentinum Scripserunt, cum Theologos, tum Canoni stas, inter quos Notus lib. 10. de iustitia et iure quaest. 3. art. 1. Bellarminus Epist ad hennensem Episcopum nepotem suum post editionem Coloniensem anni l6l9, aliasque denuo typia excusa post acta Legationis Helveticae Card Passionei, ac novissime in lucem edita a Francisco Puteo Congregationis Oratorii Romani inter selecta Patrum opuscula Om. I. pag. M. Quod autem paullo supra accidere posse diximus, id re ipsa contingit in sex Episcopi Cardinalibus, Ostiensi, Portuensi Sabinensi, Albanensi, Praenestino et Tusculano, qui principem in . . . Cardinalium Collegio locum obtinent, suppresso iam inde per Callistum II septimo piscopatu Buburbicario, Sanctarum Rufinae et Secunda seu Silvae Candidae quem appellabant, cuius atliedram et Dioecesim idem Pontifex Portuens adnexuit. Atque ex huiuscemodi piscoporum Dioeceses Urbi Romae admodum proximae sunt ac pene sinitimae, sed tamen a Dioecesi Romana vere distinctast et separatae, ut colligere licet ex constitutione Benedicti XIV. 115. g l. tom. am cum praedicti Episcopi Cardinales in ipsi Dioecesibus non resideant, sed Romae moram ducant Summo Pontifici assistentes, etsi aliquando ad supradictas easdem dioeceses se conserant, sicque a residentia in propriis dioecesibus ex dispensatione Pontificia absint, hinc aliquis argumentando colligere non inepte fortasse posset, residentiae debitum non a praecepto divino, sed ab Ecclesiastica institutione esse repetendum. Verumenim- ver hanc eandem rationem adversae sententiae patroni, ii inquam qui Juris Divini totum hoc esse contendunt nos enim neutram opinionem hoc quidem loco tanquam nostram ac propriam tueri profitemur hanc igitur Adversarii rationem hoc pacto convellere ac labefactare facile possunt nimirum Cardinales Episcopos suburbicarios, dum in Urbe resident, ut Romano Pontifici et Ecclesiae universalis negotiis operam praestent, satisfacere de bito residentiae, sin minus materialis at certe sormalis, quod quidem summa iacilitate adimplent ob parvam Dioecesium sibi commissarum ab Urbe distantiam. Romanum vero Ontiscem, dum sciens prudensque id seri pati tur, et tacitam ipsis disponsationem a residentia materiali concedit, non eos quidem a legis divinae vinculo absolvere, sed interpretando definire, divinam legem illos in casu de quo agitur, ob adiunctas rerum circumstantias nequaquam adstringere. Et haec sane responsio consormis est doctrinae S. Thomae in Quod libet . art. 5. cui post C aruviam, Notum et Vaδqueaealculum suum adiecit agnanus in Cap. Ex parte num 57. de Clericis non resid. Speciatim vero de eo quod pertinet ad praedictos sex Episcop08
quoque si sorte episcopi sint ecclesiarum ab Urbe remotarum, teneri ad residentiam personalem in illis delestis H)Atque hoc est praecipuum, in quo Vehementer timeo, ne ostendant ii, ad quos pertinet dare operam, ut episcopi resideant. Video enim in Ecclesiis Italiae desolationem tantam, quanta ante multos annos fortasse non fuit, ut una neque divini iuris neque
immani residentia esse videati Ir.
Numerantur hodie Cardinales piscopi non residentes XI: IhGesualdus Florentinus, Veronensis, Asculanus, Gallus, Borrhomaeus, Senensis, Bandinus, Vicecona es, Tuscus, O 8Satus.
H. In hoc satemur peccasse, quia nimis facile indulsimus Episc0pis, ut 0ssint Romani venire, et difficillime Roma expelluntur. I. Antea Si D. V vult recordari, sortasse unus, prout dicitur, pro mille' non residebat. Gesualdus occasione litium, et fortasse scit D. V., si magis expedit, ut resideat, Vel non. Tertius Veronensis habet Coadiutorem. q. Tractat de resignando, et est he0l0gus. b. Venit Occasione Anni Sancit. i; Scit D. V. turbas quas habet in sua Dioecesi. i. Infirmitas est in cauSR. 8. Residet, quia Ecclesia est in Provincia quani regit, et saepissime est in Ecclesia.
9. Nunc adit eclesiam et liaue0s habet parochianos. 'l0. huscus residet, quia quavis hebdomada potest esse Tyburi 30ll. Ossatus ob negocia Regis
Fubui bicarios, plura habet Card Brancatius in sua disAertatione de ptions εex episcopatuum. Americi III, 7 sq. Usr Schulte System des irehen rediit pag. 297 q.
Mi decem .' Secundore quae quidem numeratio cum textu haud consonat.' redit ad ecclesiam α; accedit ad cel. . 'hpopulos habet paucissimos . ' Tibure in qua Ecclegia re. ' Regia .
200쪽
Plures adhuc numerantur Episc0pi, qui Nuntios Apostoliet,q Κ agunt, qu0rum aliqui per annos multos Eccle8ias suas non
Nonnulli ' relicto ministerio pascendi animas sibi creditas Magistratum politicum gerunt. Ly Id qua ratione iustificetur
ignorare me lateor Nam Apostolus prohibet eos qui Deo militant inplicari negociis saecularibus, et Sanctus Gregorius lib. 7. Registr. cap. t acriter reprehendit Basilium quendam Episeopum qui veluti unus de laicis in causis orensibus et praetoriis occupabatur Olim ex Judicibus saeculi assumebantur aliqui ad solium epise0pale, quod de Ambrosio, Nectario, Chrysostomo Gregorio
legimus; quod vero ab pise0pali fastigio descenderint aliqui ad
politicum magistratum gerendum, apud veteres, quoad sciam, non legitur, nec immeritor quale enim est, ut quorum proprium' munus est instare verbo et orationi, et quorum manus ad benedicendum consecratae sunt, ii satellitibus stipati, torquendis et necandis hominibus praesint Multi, relictis ovibus suis, Romao vel inutiliter tempus terunt, vel iis in rebus Occupantur, quae per alios commode seri possent. II Fateor quidem, aliquos Episcoposa residentia per obedientiam excusari; neque illud inficior posse Summum Pontificem certis de causis atque ad tempus piscopos K. Quoad unti0s, putamus decentissimum esse, ut Nuntii sint piscopi, quia piscopis imperant, et maioris auctoritatis sunt apud Principes et Populos, et nisi tanta hominum penuria
laboraretur, citius mutaremus.
L. Quoad eos qui politicos magistratus gerunt, si agitur de his qui in Statu celesiastico gerunt Magistratus, non est in toto Stat Ecclesiastico nisi unus in Romandiola alter est Episcopus Camerini Protegatus in rovincia Marchiae, ita ut singulo die'
nedum singula hebdomada possit esse in sua Ecclesia, et quasi singula hora in sua Dioecesi. M. Revera non nisi uncios diu absente retinemus; quorum
mutatio ob magna et periculosa negocia ita lacile seri non potest.
' Secundo ante plures add. . - multos anno α.
' non ita facile addo cum claus negotia fieri pol. ' principalia .
aliquos a residentia eximere. Sed nescio an Deo placeat, ut tantus numerus piscoporum tam longo tempore cum tanto animarum detrimento a proprii ecclesiis absint, quos certe suom eri satisfacere non po8Se perspicuum est. Nam si illi piseopi qui assidue resident et totis viribus in curam animarum incumbunt neque suscipiunt alia tractanda negocia, vix tamen omis regiminis serunt et nimis cum ingenti perieulo praesunt, ut de se S. Augustinus l0quitur libro l0. Consess. e . . et notum
est ex Apol0getico an et Gregorii Nagian geni, ex Dialogis 'S. Joannis Chrysostomi de Sacerdotio, et ex Libro Pastorali S. Greg0rii, quomodo non falluntur ii, qui l0nge ab ovibus sui8
absunt et alienis multis negoetis implicantur, et tamen muneri suo piseopali se satisfacere posse confidunt 3 Quarta res est Polygamia spiritualis N), eum videlicet uniper80nae plures Ecclesiae committuntur. S. Bernardus in Epistola ad Comitem Theobaldum rem totan tribus verbi absolvit, cum ait, id non esse licitum nisi dispensatorie ' ob magnam Ecclesiae iiece88itatem. S. homas in uodlibeto art. 5 scribit, Bene- sei0rum praesertim curatorum multiplicitatem non solum contrariam esse uri Canonico, sed etiam uri Naturae, non quod insit intrinsece mala, ut nullo m0d honestari possit, qualia Sunt adulteria, mendacia et similia; sed quod absolute mala Sit, possit tamen ob certas circumstantias honestari, ut ob ecclesiae necessitatem. x quo colligit idem Sanctus homas, eum qui ex dispensati0ne duas Ecclesias habet, non esse tutum in conscientia, nisi causa illa adsit ecclesiae necessitatis vel saltem maioris utilitatis:
qu0niam dispensatio non tollit nisi vinculum Juris positivi. Et hanc Sancti homae doctrinam omnes Theol0gi probant. Quare N. Qu0ad istam Polygamiam, ista non datur' nisi in istis
sex Episcopalibus Cardinalitiis, ire quos nihil immutandum duximu8, cum a Praedecessoribus nostris etiam post Concilium ridentinum res haec examinata suerit ire constituta, et turbare Uinem Collegii et redarguere saeta Praedecessorum n08ti 0rum et tot Cardinalium, non visa fuit nobis res, quae sine seandalo fieri p08Set, qu0modo cognoscet D. V. si mature super hoc congiderabit.
' absit t. i dialogo M.' dispensative in. nedum . si videtur α. xfuerit et ita conSt. N.