장음표시 사용
241쪽
dissoluit quod ut penes paucos fuit si virtutem spectes, ita haec optimates confirmauit, dum pro plebe intercessit quae non raro Opprimit si opprimatur, 'empublicam invadit in qua seruit. Vultis jam ad leges veniamus quarum numero ut reliqua aetates laborarunt, ita fontem ista dedit, neque innumero excessit modum. Eo enim postea deuentum, ut supremam mereretur laudem,
non qui multas ferret, sed qui plurimas auferret quod Justinianum principem tantopere nobilitat. Nihil hic de Regibus jure
eorum dicam. Quisquam constat, o mulum, ad publicum quod attinet, praeci pue humanum, Numam maxime diuinum, quod autem ad priuatum, Seruium ciuile potissimum excoluisse Adeo cum leges es sent paucae jus absolutum erat postquam excessere limites, semper aliquid deesse visum quippe quae calliditate culi aut moribus censentur. Decemuirales autem non ne haec aetas dedit quarum nunc fragmenta , quae non ita multa extant , sicubi occurrunt, tanquam olla sanctorum hominum relliquias, inscriptis antiquorum sparsa adoramus propem exosculamur . Hae sunt istae, quae Romana leges ac vetustae, leges nudae, a Jurisconsultis , jus ciuile ab Vlpiano, quod omnia haec superat jus cxploratum, in odice vocantur. Hae sunt Σ istae,
242쪽
L1o DANIELI HE IN III quas cum omnium Philosophorum ac doctorii hominum bibliothecisTullius con ponit quas conferre legibus Platonis audet Phavorinus.quanquam frigide nonnulla , ut
Graecorum mos est, cauilletur Has, tanquam
carmen necessarium , aetate illa pueri disce bant.qua cum memoriae mandalsent, nihil vel ad sacrum, vel ad publicum, vel ad patia tum jus deesse sibi viri optimi ac vere innocentes putabant. Commentarius in illas prope unicus, a Peto juris antiquissimi consulto, satis breuiter conscriptus extitit, quem tripartita a diuisione nuncupabant .gem in dubiis ambiguisque cum consului flent casibus, praeclare latis in judiciis instructi videbantur.
Adeo aetate illa, cum intactum ab externis moribus Romanum nomen esset, plures legum gnari nascebantur quam nunc fiunt Atque utinam,Vtinam, inquam, Auditores, non
mores modo nostri, sed, leges, quarum neque legem neque modum nunc habemus, ad aetatem illam, de qua agimus, redire possent. Mihi credite, facilius duodecim quam
infinitis viveremus, quae, ut reci e Tacitus
pronuntiat, sepius dissensione ordinum o adipiscendi illicitos honores,aurpellendi claros i- ros,aliar ob delicta in Republica Romana lata sunt. Quid enim accurato erat opus jure aut legibus, cum ex justitiae praescripto omnes via uere ut cujus vim ac praescriptum, non iutabulis
243쪽
etabulis aut aere , sed in animo gestabant, Quid autem opus Fannia cum luxuria non citi t. Qilid Oppia cum in usu aurum vix esset. Quid Coecilia cum in agro idem cultus qui in urbe est ei. Qioid Julia de sumptibus tum rapa sua Curio susticerent, aurum non placeret. Quid Falcidi, cum virtutem quisque exacte, neque praeter eam quicquam adhaeredem peruenire vellet. Qi;id cantinii cum praeter conjugis amplexus, caeteros nesciret quisque, Sc ex illissimiles produceret. Quid de sicariis Cornelii cum homicida legislator nondum natus est et, qui sex ciuium millia, obiter atque aliud agendo jugularet nouam autem scam, non in homi- nes sed in Rempublicam , proscriptionem, nempe stringeret. Qiἷid autem Memmia cum calumniator aut quadruplator nondum esset. id tot de judiciisὶcum, paucissit mahaec est ni diu nulla quae cum essent multa , a Triboniano tamen praetermisia sunt. qii non magis rationem reddidit earum quas Iejecit quam quas nobis dedit. HAEC enim legum plurimarum est natura, Auditores, Ut non nisi moribus corruptis prosint, , si nimium corrupti sint, auxilium non ferant Le ' es autem paucae cum essent, actiones quoque paucae erant nec prudentibus, qui responderent, erat opus, quamdiu nemo dubi raret, nemo consuleret.Interpretationes quo
244쪽
111 DANI a II HEINs II que legum si sint plurimae , diuersae quoque
sint necesse est neque lites amputant, ted serunt. Interdum quoque, nisi nouis legibus
cociceantur, vetere corrumpunt. Nemo ju
ris, omnes probitatis eo tempore consulti habebantur quam in gremio materno hauriebant. Nec patrono erat opus, Ibi nemo accus iretur: nec facundia, cum nemo accusaret.
Poenae quoque sanctiones aberant: quia sine legibus pudore regebantur modestia. Fidei autem vinculum, pro juramento innocentiam habebant quam non magis intersitos quam cum hostibus colebant. QiSos frequentius justitii fide rem hac tempestate
prope inauditam quam virtute bellica aut armis expugnabant. Cujus rei infinita prope exempla, in Camillo tamenin Fabricio praecipua, habemus. Quorum alte cum Faliscos
aliquamdiu fiustra obsedisset, neque armis quicquam profecisset, fide atque exemplo
probitatis , Ut se populo Romano dederent, effecit Alter aequitate Graecos, in Italiam tum primum venientes, profligauit. Quibus armis neque victi unquam fuerant, nec vice- Iant: quippe quorum sum ignorabant.Nunquam hostem acriorem Pyrrho, Rege Epir tarum ab Achille oriundo, Romanorum virtus habuit. Cujus caput cum aduersis rebus consul Fabricio Timochares offerret, Consul vir siti stissim iis, cum vici ore si e posset ustus
245쪽
ORATIONES. 223stus esse mautili consilium ad Regem desert. qui in usuatam admiratus probitatem , facilius a cursu suo Solem, quam ab aequitate Fabricium auerti ois dixit. Quo tam illustri testimonio quid aliud quam me armis expugnatus, probitati ac justitia Romanae, manu pariter: arma,maximus Graecorum de-
dit Vultis ad constantianari continentiam, aetatis hujus proprias virtutes, eniamusὶ Quarum plurima in aliis, utriusque vero illustrissima ac summa hic exempla habemus.
Eundem bello Tarentino morae cum taederet, neque ferro hactenus res successisset, auro Fabricium aggreditur , sed frustra. Qui postridie ad Regem cum redisset, scire volitit
Rex, utrum cuius probitas inuicta esset, ejus ne timorem quidem animus admitteret. Elephanti, ingens atque horrendum animal, ea adhuc tempestite omnibus ignotum, in Italiam tum primum venerant. Ex his unus,
dum cum Rege loquitur Fabricius,jussu ejus
ex aulaeis caput praeter expectationem cumbarritu maximo mittit, manumque, seu proboscidem, aliissime sublatam, nihil tale cogi tanti, subito intentat. Qui ut ante immotus, tanquam adspectaculum familiares, placide&cum risu; Neque heri aurum, inquit, tuum, Pyrrhe, neque haec bellua me hodie commouit Vultis jam ad hujus populi virtutem ,hoc est, ipsim fortitudinem, deueniamus' cujus tum,
246쪽
sum, cum tyrannide constringeretur, in Ium atque expeditum Brutus tale voluit qui Romana primus ac inusitata nomen Regium
ex urbe ejecit. Quam cum ejus liberi clam oppugnassent, Consul patriam pro illis adoptauit atque is, cum post adoptatam a se li
bertatem, cujus erat totus, ne amorem qui
dem liberorum violentum atq; in eapu nabilem affect una, relliquum haberet, ambos publice in foro, prius virgis, mox securi caedi voluit, consi exit. Cumque reliqui aut geme-ient aut alio spectarent, nunquam a supplicio auertit vultum quin paternos quoque oculos in poenam ac Iupplicium quod tales genuisset, magni atque inuicti animi, in cujus
potestate totus erat, opus intueri jussit major hoc supplicio quam tyrannorum fuga.
Q i s Graecorum sipientiam miretur , cum tam longe apricam sine ea Romuli nepotes constituerit natura Idem cum Tarquinio Arunt stupri Lucretia comperto, cujus ipsa suo sibi singuine opprobrium eluerat, in acie congressus, tanta via corporis cinimi, ut infestis in hostem calcatibus cum equum admisisset, pariter cum eo expiraret quasi adulterum ita enim Florus noster loqui amat in ero usque sequeretur. Caeterum, et serae, postquam vinculis elapsae sunt, bis majores tanto impetus habere solent, ita quae immensa semper atque inusitata in Romano fuita
247쪽
siuit, post ejectos primum Reges ines bilis
pene ac mitaculos fuit virtus: conspirante si- naul odio tyranni amore libertatis. Cujus comparandae, iis qui ad eam a natura facti sunt ac nati, omnis justa atque honcita est occasio. Nam quemadmodum qui nauem dirigere aut currum non potest, recte faciat atq; ordine, si alii committat ita qui praeesse ibi aut non didicerunt aut non polliant, alienum
sane imperium admittant cum eorum a
xime vi serviant intersit. Qui autem possunt; ii libertatem tueantur acrius quam vitam; imo sanguine eam redimant si Oisunt si non possunt, tamen fortiter occumbant. Virocnim vere honesto, neque quisquam imperare praeter ipsum debet, in sortis sit, nori potest Nam aut libertatem seruat, aut ne quidem vitam. Nemo autem seruit diutiusquam vult: hoc est, quam respirat. MORIENDI quippe libertatem non ciuile sed naturae jus magnanimis concessit quam priogatiuam summi semper viri intuentur. Tales autem
Coclites fuisse, Scaeuolas quis dubitat Qui mihi sine corpore lannis solo animo pu-pnais &amore libertatis partim, partim foeditate seruitutis, cujus recens tum adhuc memoria vigebat, per ipsa vulnera dc caedes, ad imperium terrarum , cujus magnitudinem Virtute aequabant, animo ac factis prae uerterant, festinasse videntur. Quorum corpora 1 cum
248쪽
cum Albulae continetenturi illa, magnu Sanimus atque infinitus, Orientis intra se atque
Occidentis concludebat terminoS contemptu autem mortis quicquid voluit effecit. Etruscum videamus bellum, quod pro libertate agrestes illi atque indomiti, neque ulla eruditione Graecula ad libertatem instituti, heroes illi vere inexpugnabiles gesserunt. Nunquam plura Stoica atque inaudita maximae virtutis extitere exempla: nunquam in
gis apparuit, rudem illum, pastoribus pu-tim, partim peregrinis aduenisque confatum coactumque populum, quem ad bellum Romulus instruxerat, metu Deorum ac relligione Numa in ordinem redegerat, Tarquinius crudelitate, injuria, ac contumeliis, ad virtutem accenderat, corpus ac fortunam vilia ha buisse in animo autem solo omnia reposta gestasse qua prima Stoicorum fiunt piae cepta. Quis enim neget, manibus, corpore alios, solos viros illos animo pugnasse cum Horatius altero captus oculo, in ponte stans Sublicio, solo scuto in more labertati Sarmatus, uno animo, sed pulchro, sed ingenti, sed inuidio, totum Lartis Porsenae sustinuit exercitum donec fracto ac ieci ponte lacero corpore, saluo eo ipso animo armis, Tiberim trajecit, Min urbe, quae tum recens parta
libertatis templum erat atq; hospitium, se stitit oculus Horatium defecit numin virtus 3 Mucium
249쪽
Mucium manus num vel ipse pati iam, clipsiim animus defecitZin quo solo ex decretis Stoicorum virtus habitat ac vivit. Quemadmodum iratus aliquis, vestem, quae non satis conuenit, in ignem jacit ita manum, quae er- rarat, flammae Mucius imposuit. Et ardebat manus quidem quidni enim, caro, sanguis, venae, olla Animus autem non a corpote divisus modo sed in eum jam euectus labitum, supra quem ascendi non potest, clade ac ruinam corporis securus ac interritus spectabat.
Rixari cum natura rerum ac contendere dixisse. quod non absq; corpore se genuisset,
cujus eam partem , quae virtutis munia ac motus animi exequitur, spectante Rege atq; attonito, tanquam ream, tanquam sui deser- tricem, sammae ivstulandamrradidit ut cum armis ac viribus non pos et, calamitate sua regem in stuporem daret obstrepant, Obganniant, oblatrent, qui in voluptate omnia reponunt: nec dolorem stium aestimat vir fortis. nec perferre alienum animus imbellis potest.
Itaque pro Mucio tum Porsena obstupuit, qui virtutem tantam sine horrore non aspexit. quod mox patuit, cum inuict una sibi illum populum videri serio testatus est. Qiusquam enim dubitat, qui si virtus ipsa, sine scutis, hastis gladiis ac machinis, sine ipso denique videri posset corpore, totas in fugam acieSconuerteret cujus tum imago atque effigies,
250쪽
cum in vultu oculisque uti habrsaret, Pol senam primo in stuporem , mox in fugam dedit Ita equidem existimo, quem admodum ad genio nocturnos quosdam lemuresque, qui absque corpore in tenebris vagari creduntur, trepidant in tenebris pueri metum fingunt aut admittunt, ita cujus semel vera sortitudo non laec militaris, sed quae in Romano ea tempestate fuit animum
inuasit, eum, quoquo se conuertit, fugam hostium ac metum circumferre. Hoc enim
bello patuit, non in subsiduo solus enim fuit
Cocles non in corpore manum enim mutilauit Mucius non in sexu foemina enim fuit Cloelia sed in arce animi ut in corum templis, sedem virtutis esse ac domum. Illud doleo, praeclara ac inusitata quae aetate illa extiterunt virtutis insolitae exempla, ineptorum usurpatione hominum, hoc est umbratico-xum declamationibus obsbleuisse ac comme-naoratione eorum prope in taedium conuersa esse. Quare ad alia pergamus. Narrando prope nos nec uerunt, iis annis, quibus incorum scriptis libentissime versati sumus, Graeci, quod cum urbem suam Medi inuasissent, nauibus Themistocles Rempublicam seruauit simul, a euasit. Graecule Graeculei Tu Romanum loqui pariter ac inepti te docuisti, ille te sapere ac constantem cs e, quamdiu ulla nominis Romani superat memoria,