Danielis Heinsii orationvm

691쪽

stoteli , natura , naturalis sit facultas ex qua actus postea extunditur qua Aristoteles definit seruitutem. Quid igitur in mentem Vasiqui Iurisconsulti venit, cum ma pietatis Aristotelem accusat, qui natura, hoc est, facultate naturali, inter se distinguillio-mines Cum praesertim mentem Aristotelis aut non inspexerit, aut scopum ejus non expenderit. Aod subindicat vel ipsc i.

Cont r. c. IO. u. 3. Vbi seruitutem introdu

ctam ab Aristotele concedit , negat tam eraseruitutem esse , quia in invitos non cadit. quasi aut de jure aut de vi, aut de inuito aoat Aristoteles Equidem quod auis apta alvolandum nascitur,4 hoc ei a natura est proprium, non est naturale jus, sed naturalis potius facultas idque sane sua sponte non inuit facit Aristoteles non negat, laomines aequales esse jure naturali, sed aequales esse naturali facultat sive naturali potentiaci idcirco , actu in familia atque operatione plurimum differre. Ideo cum dicit, Seruum aliquem natura nasci hoc vult, Alium natura magis aptum ad seruitutem nasci alio quod GrIci, δουλικι χρον φυσιπια ινε εινα dicerent. Exemplo mentem Aristotelis, si placet, illustremus. Ait alibi, Naturam voluisse, ut Barbari seruirent Graecis, quia Graeci a natura liberi nas contur, serui autem Barbari idque ex Euripide, qui diaerat,

692쪽

pronunciabat Callicrati desci de Syris Cicero ia Iulianus. Ais existimabit ergo eam cise mentem Aristotelis, ut neget quod ab Vlpiano dicitur, Iure naturali neminem seruire Si

quidem ipse opponit id quod i filiquod

iure , idque in hac quaestione. Vt cum ait sexto capite Iis qui in seruitutem rediguntur, si praesertim nati stat ad libertatem, vina inferri. Ex quo manifestum est , hoc eum velles Graecos propter naturales facultates comparatos esse ad libertatem, Barbaros adseruitutem quia, quod Sallustius praeclare, animi imperio, corporis seruitio magis utiamur. utingenio excellit, sicut Graeci, nascitur ad imperandum qui corpore, ut Barbari, idoneus ad seruitutem. Quot nascuntur baiuli, qui corpore stupenda faciunt quot illustres animae, quarum omnis vis in parte praestantissima consistit viri ad imperium nascuntur Viri facultatem seruiendi a natura habent Tales Scytharum erant serui , de quibus Herodotus qui cum bellum dominis inferrent, agro monebantur cui rei essent nati. Sed illustrius exemplum libro decim, octauo Iustini habes, de Stratone.

693쪽

pui cum solus inter seruos uiueret ingenuus, solus omnes tanquam Deus quidam inter homines , solertia excedebat. Quid quod idem Aristoteles agnoscit seruum lege, siue δουλον νομω, de quo agunt legum consulti: ab eo sep arat Pq us, troceli, qui natura seruus est quem solum considerat Philosophus Statim enim I v. cap. initio: διχῶς γ λι- ,e λουίων de altero autem agit passim. Novit ergo&jus gentium, quod πιλογία ibidem vocat. Novit .famulum quilure seruus sit sed alium considerat. Atqui dicat aliquis, Qtiiid, an non diserte ait imperator, Zibertatem esses cultatem naturalem sicut in eadem definitione Florentinus Ita sane sed non eo sensu, quo ab Aristotele facultas surpatur, aqua via forma omnis actus prodit: sed pro libera potentia, aut potestate sicut alias in legibus non semel. Sed in viam redeamus hoc est, titulum De jure personarum videamus de quo agitur potissimum. Aliter personas in hoc titulo considerat Iustinianus aliter Philosophus personae , de quibus libro primo agit Aristoteles, non sunt pars Reipub. de qua etiam primario, ut supra dicebamus, ibi non agitur sed societatis primae, e qua constituitur Respublica, materies.

quae non est pars quid ditatis proprie, ut loquuntur vulgo barbarorum filii Adde quod

694쪽

s 1 DANIELI HEINs Irnec jus earum respicit, sed opus, siue operationem, cui si uisque nascitur idoneus. Id que totum nititur nocaxiomate, Natura ci- sitatem esse. Quod ut probet, μαλυῖκῶς s. - γυιως ab homine incipit, quem natura esse ait animal politicum hoc est, societatinatum Iam, cum in duobus, τοῖς τε α οχ ass

pMς, societas consistis; hoc quoque a natura esse probat idque primo in familia. In qua alii sic a natura comparati sunt, ut imperare possimi alii sic comparati sunt , ut debeant seruire velint. At Iustinianus de per- senis instituti sui causa agit. Sicut per narum causa, totum jus est constitutum siquidem dcis De Statu Hominum, Hominum causes omne ira constitutum esse dicitur: earum causa etiam de rebus azitur .actionibus. Ideoque seruitutem non considerat, ut ministerium : neque dominium, ut imperium. quod ab Aristotele est factum. Sed considerat jus illud quod in seruitute de in libertate est. In quo jure rursus non consideratur serui

qualitas, natura, aut proprietas non consideratur serui ossicium, ut in familia, actus aut operatio sed conditiori status quod ex V. libr. I. Pandech tit apparet e quo iste quid jure personarum, quod ad definitionem seruitutis etymologiam attinet, modum, est desumptus, qui De Statu Hom. inscribitur. De qualitate ergo serui, qua est sertus, Aristo

695쪽

S. ε Aristoteles Florentinus, Cajus Marcianu S, Vlpianus Imperator, de conditione serui, seu de statu agunt quod ex definitione apparet seruitutis, in qua constitutio vocatur. Servitus es constitutio. Atqui qualitas, de qua jam agimus,4 quo intendit Aristotcles, non constituitur , sed contra innascitur. Quippe ut in oculo facultas naturalis ad vi dendum sic in famulo, ut eum Aristoteles considerat, facultas naturalis est ad seruiendum quam constitutionem contra naturam esse dicunt. Item seruum , qui natura liberest, constitutione ista juris gentium quae sunt verba Florentini 1. De statu Hominum alieno contra naturam sub ici dominio. Quod ex origine ipsa vocum, quam VO-cant veritate, probat Servi ex eo, inquit, appellatisunt, quod imperatores, S C. Et, Mancipia vero dicta, quod ab hosibiu manu capiau-tur qui a Graecis vulgo h κlη re vocantur: neque quicquam ad naturalem Aristotelis fa ciunt seruum. Quod ex diuisione serui liberorum apparet uterque enim negat, seruuia1 diuidi. Et Iustinianus quidem in seruoruns conditione nulla es disserentia Marcianus: seruorum quidem una es conditio. Ned abute que seruos diuidi. Quomodo 'uod nimirum ad conditionem, quod ad statum. Ex

quo satis planum est quod dicebamus Nant quis neget, seruos facultate diuidi 3 Ali iuris cuina

696쪽

enim nascitur, ut currat: alius, vib ulet:alius,

aliud ut agat. Neque minus actu differunt, opere. Alii enim coquunt, alii pinsunt, alii verrunt, alii aliud agunt. Et hoc est quod Aristoteles kn ετέρων, - οἶμωτεροερρο, α ιμαγη sin P. Hoc estri alia aliorum seruorum opera, nonnulla magis necessaria, nonnulla magis esse honesta quod hoc

vulgato probat versiculo: Et in Paradoxis Tullius uod in familia qui tergent, qui pinsunt, qui verrunt, qui marrunt; non honesti simum locum seruitutu teneni sic in ciuitate quise istarum rerum cupiditatibus dederunt i ira ciuitatu locum pene infimum obtinent. Et paulo ante Atque ut in magnafamilia sunt alii lautiores, uisibi vi dentur, sed tamenseruici trienses ac Topiarii, dcc Ita Athenaeus notat, quosdam ex Ron ianis, decem, alios viginti seruorum habuisse millia. Alios nimirum Balneatores, alioRd omenclatores alios Ossarios, alios Structores, alios Praegustatores, alios Ostiarios, alios Cursores, alios Lecticarios, alios Arcarios,&similes. Quidξan non Columella, in singulis villarum operis, singularem animi ac corporis requirit habitum In magis iis pecorum, sedulitatem ac frugalitatem: in bubulco,praeter mentis indolem, vocis vastitatem pariter Scorporis.Iam proceritatem in aratore, cum

697쪽

Dis 2RTATIONE s. ob causas alias, tum, ut arando, inquit,si Usipe jecim innitatur. Contra vero in vinea, non altos, verum lacertosor, sicut ipse loquitur, O latos exigit. Atqui, ut sedulitatem in pastore ac frugalitatem cura aliquis fortasse Lficiat ac educatione ita vastitatem bubulci, aratoris altitudinem, vina toris latitudinem, ne moesticit, sed a natura accipit, ct pro sina-zulorum naturali aut potentia aut corporis habitu, singulis admouet operibus eodem omnes juri conditione, non eodem modo a natura comparatos. Alius ergo est conditione seruus, de quo imperator hoc est, fictus jure gentium, quem non minus Aristo teles agnoscit alius natura, de quo Aristote Ies qui nec jus in libertate aut in seruit trie,

sed in homine familia quae prima est societas potentias ad imperandum aut ad seruiendum naturales spectat. Sicut easdem locum in Repub.laabere ostendit. In qua alii ad parendum, alii ad seruiendum nascuntur hoci est, magis a natura sunt idonei Iam quod attinet ad seruos quos considerat Iustinianus, ii ratione et i m n, quod ex titulis De Iure Personarum. De Statu Hominum, appam rei opponuntur liberis Aristotelis contra, dominis. Nam quem vocat liberum Philo sophus sevocat cum se explicat sicur

famulum, o ον Quod ubique in hac dissipatatione apparet. Et hoc suae ratio familiae Us 1 requi

698쪽

D ANI 2LD HEIN s II requirit. In qua seruus illi non opponitur qui statu liber est, verum illi qui imperat. Atque hoc sensu, foeminas liberos seruire quodammodo, dicit Aristoteles Ideoque imperium in domo, Regium appellat Monarchicum, quia penes unum summa est potestas. Iam cum sexto capite, seruum, in seruum lege natura, ut ante diximus, diuidat Aristoteles: quod ad seruum lege, de hoc disputant Iurisia consulti .De hoc autem quem natura seruum vocat, nihil uiis consulti tradunt. Quia totum hoc philosophi quaerere nimirum, quis Datura seruus: hoc est, proprie ad seruiendum

idoneus .Praeterea, cum quaestionem tractat,

qua ex ipsa hac diuisione nascitur prudentissime eam tractat nec, si recte ejus mens intelli ratur, quam jam supra fuse exposui, cum Iuniconsultis pugnat. Quaerit enim, An quil ege est seruus, hoc est, qui in bello capitur, seruus quoqne jure stri merito non, An ta- Iis seruitus sit naturalis quod Iustinianus ne- at qui natura ait omnes esse liberos ut Vlpianus, qui aequales omnes ait esse jure naturali. Hoc autem ipse negat Aristoteles qui bis libro primo, eos qui sunt lege serui, βι--

hoccst, coactos,ait vivere. Tandent

autem sic concludit , ut ad primam illam sitam dilabatur ita 10, Neminem masis naturaliter seruire, quam qui natus est ad seruiendum: hoc est, qualitates a natura seruo

699쪽

proprias accepit. Qua deliniuntur a Philos pho negliguntur a Iurisconsulto qui te jure

tantum agit primum naturali, quo censentur omnes liberi tum autem gentium, quo constituuntur quidam ierui. Quibus Marcianus addit jus ciuile. 1 De Stat. Hom. l. V Ius autem illud Iuriscontuitus ιξ δε ολ ως, ut justum accipit neque injuria seruire quenquam putat nisi si quis a latronibus sit captus, S hoc etiam improprie loque ii do: quia nec de eo disputatur. Qu9d jus ad suam exigit hypothesin Philosophus, quae crat, Aliquem adseruitutent, aliquem ad imperandum nasci: me, N ci seruum nasci dominum vel, Natura seruum esse dominum. Ait enim sita lege fieri interdum, ut quinatus sit ad imperandum, seruiat EXempli gratia: Cum ae sar Iulius Dictator, captus fuit a piratis

Scythis captum pone an quis dubitabit, nisi

plane stolidus ac demens, Caesarem ad liber talem, istos Barbaros ad seruitutem potius fuisse natos quod cum sit, vim fieri naturae, quae frustra nihil agis ut Platonem, ut Diogenem , ut Epictetum, aliosque veterum omittam, quo injusta atque violenta serui tu oppressit, cum ad libertatem ciliant nati, ut cum praeclari hac aetate viri ad triremes, S seruitium, a Turca sunt damnati. Vt infelix Magius, vir magnus Dexcelsi animi, qui inseruitutem ab eodem hoste primum est reda-

700쪽

c A DANIEL Is HEIN fret ius mox excoriatiis. Vnde, non pauci quoque eae recentiolibus, inter quos Bodicus , qui libenter bellum Aristoteli indicit,

hoc concedunt. Concludamus. Omnes naturali jure elle liberos, vult Vlpianus. Aristoteles hoc nusquam negat. Homines differre qualitatibus, quod a natura in societate humana fieri, quae nihil frustra agit, ait Aristoteles. Nusquam hoc Iurisconsultus negat. Nam negaret, Paridem Merculem, Alexandrum Gardanapalum, qualitatibus differre aut, ut accedamus propius, seruum si lidissimum d sollertissimum dominum. Ne Imperator, Iure naturali omnes nasci liberos cum hoc autem uete constitutionem ju-xis gentium pugnare, qua captiuitates introduxit Aristoteles de jure naturali hic non agit: interim captiuitatem, quae cotiditionem mutatjure neutium , pugnare cum natura facultatibus ostendit. Vt si Hercules feruiat, Sosia Matius imperent aut hominem natura liberum captiuitate premant. Servitutem proprie esse contra naturam, Iurisconsulti dicunt Seruitutem saepe esse contra naturam, hoc est, contra institutum naturae ct finem, ait Aristoteles Aristoteles, seruum, hoc est, idoneum ad seruiendum, ait nasci: Qui ad ne quaerit quidem Iurisconsultus. Qigi ostendit, jusquod domino competit in urcum, a natura non esse quod exutulo,