장음표시 사용
681쪽
DILDE LATIO I Ε .se, a natura est docet. Per se, exempli gratia, ut foeminam natura, seruum natura iter
collatas inter se, ut si ea jungas, quae disjungi
in familia non possunt; sin minain cum mare, seruum cum domino. Nam ut natura est foemina, qualitatibus amare separata est foemina, itavi natura est seruus, a domino separatus qualitatibus est seruus Collatas inter se visi ea jungas, quae conjungi in
familia oportet sceminam cum mare, scr-uum cum domino. Nam ut a natura est foemina, ita a natura est quod scemina conjungitur cum mare: ut a natura est seruus, ex
opinione Aristotclis, quam explicabimus ita a natura, quae nillil frustra agit, ioc quoque est, quod seruus conjungitur cum domino. Rursus, quemadmodum a natura est, quod quae propria sunt foeminae, maSappetat: ita a natura est, quod quae propria sunt serui, qui ad seruiendum a natura factus est, requirat dominus talis autem seruus est, de quo primo libro agit Aristoteles Ad conjunctionem illam spectat illud axioma, or i διυ α δ μου εἷα . id est, primo coniungendos esse,
qui non possunt a se mutuo disiungi. Ad partes ergo singulas quod attinet , ipsumque o tum , cujus causa partes sunt , quod esse prius dicitur quam partes quemadmodum ciuitas prius esse dicitur quam dones , domus
682쪽
t 6 DANIELI HEINs IIanus qnam seruus aut foeminari quia toto sublato, tolluntur partes, partibus quibusdam lublatis, non tollitur totum singula eo-ium csse a natura docet Aristoteles . Ac de ciuitate quidem, Omnis, inquit, natura es ciuitas Deseruo aliquoties in primis sex capitibus, Aliquem natura esse seruum. Et haec de singulis. Quae cum iterum conjungit, hanc conjunctionem esse a natura probat. idque in secietate prima, quae a natura est. familia nimirum. Quae societas , ad maximam secietatem lia conjunctione sensi irranos deducit qui ipsa natura est ciuitatem nempe Dicit ergo, foemina, maris, procreationis ergo domini deserui, conseruationis sue utilitatis caussa ccte. Quare, ut caetera intelligamus, quid in primo ocet
Aristoteles, natura esse, videamus. Natura ab eo dicitur nonnumquam naturalis impetus: inclinatio, aut euh: sicut Graeci omnia felicius. Ita capite accipitur secundo, cum conjunctionem foeminae maris ama tura esse dicitur. Huic praeelei hi opponi
tur ab ipse Negat ergo hanc conjunctionem esse a praeelectione, sed a naturali impetu, qui non tantum homini, sedi reliqui Scommunis est animalibus. Imo de plantis. ut nimirum mas foemina mutuo se appetant, suique simile post se relinquere desiderent, ut ipse ait. Ita serviqitoque domini,
683쪽
IssERTATI NE s. esse a natura videtur conjunctio. Videmu9 enim , caetera quoque animalia , ut qua ἀγελαῖα Aristoteli dicuntur , societatem imitantur humanam, cum alia tum apes, utilitatis hiae de conseruationis habere rationem ideoque, si quae valent corpore, in firmioribus succurrere sollertiora ingenio,
stupidioribus. Imo quae stupidiora sunt non posse conseruari, nisi alieno ingenio tan- tur. Vide tu igitur Dillud esse a natura, ut cum alii sint corpore robusti, tardi ingenio, qui robustiori sunt corpore, ab iis gubernari conseruarique desiderent, qui ingenii ratione valent sicut iis ipsis, quod praeclare a
Philosopho notatur, seruit corpus. Contra, ex naturae constitutione , qui ingenio&ratione valent, operam xpetunt eorum, qui robusto sunt corpore ut ministeria videlicet. Manus ei no domini est seruus Seruus natura hoc est, qui ad ministeria est natus domino subjicitur quemadmodumi corpus a natura , quae nil frustra agit, rationi. Atque haec causa, quare sexto capite, ubi uti tur hoc simili seruum partem esse dicat domini. Seruum item esse domino, quod animae est corpus instrumentum nempe necessarium sicut instrumentum animatum, se uus, ab eodem illo nostro non minus eleganter dicitur. Aliter ab Aristotele natura finis
dicitur quemadmodum di finis rei alicujus
684쪽
persectio, natura. Ita accipi naturam capite secundo docet, ubi ait, Pr θυας τε λ o. Quo axiomate a natura ciuitatem esse docet, quia reliquae societates quae minores sunt hanc constituunt, sunt a natura. Cui er- manum illud axioma , quod ibidem extat, Om,gi μοιτίαν, Ἀφυα πηιει . Vnde ir
bat, Siquidem natura nihil agit frustra, sed singulorum singulos vult esse fines, singula non multis usibus Inibus, verum vnia natura destinari in familia. Quoin spectat illud eruditum Ουλ μή φυος misi τοιἀτη, γοῆς ara ἄν - εν. Hoc est, Nihil siquidem sic cis natura, quemadmodum ferrari Deiathicam conficiunt macharam parce ac refricte verum unum causa unius Forminam marem, procreationis dominum seruum,
mutuae utilitatis causa. Sive ergo seruum consideres per se, talem esse apparet a natura. nam ad ministerium corporisque opera nascuntur quidam. Quales totae saepe nationes sunt ut Dai, Syri, alii a quibus seruis quoque nomina imponebant veteres.
Nam ut paterfamilias , singula instrumenta singulis destinat usibus, cum ea curat fieri; ita singulis natura in familia destinauit hominem. Hunc ad procreationem, illum ad utilitatem maturae usum. utrumque ila
natura. Quod non autumia familia, sed iii
685쪽
multis quoque aliis, habere locum, inductione longa quinto capite probatur. Ita enim anima corpori, intellectus illi parti quae paret perturbationibus imperat cita animalia mansueta, feris stagrestibus ita vir sceminae respectu nempe ipsius rationis, quae ubique ad imperandum suo quasi jure constituta est. Quare' quia melioris in deterius imperium est naturale. Sicut ergo naturale est Mutile, Ut anima corpori, ratio imperet lubidini ita naturale est& utile, ut qui ratione excellit, illi imperet qui nulla utitur, aut admodum pusilla quemadmodum, si seruum conjungas cum domino , discrimen utriusque esse a
natura videbis. Nam ut omnia instrumenta fiunt causa domini, ita seruus ejus causa nascitur tantum. Et ut singula instrumenta singulis sunt destinata libus. culter quippo acutus est ut scindat harpago incuruus , ut apprehendat ita seruus manibus&pedibus
totoque corpore, a natura sic factus est, ut seruiat ingenio autem tardo, ut alteri u Sregatur ingenio. Iam 1 instrumenti essentia est usus,iqui sequitur hunc actio, . si usus iste est a natura sequitur fiseruum nasci seruum, loc ipsum esse auia tura. Neque at ter loquimur. Dicimus enim hunc ad seruitutem nasci, illum ad imperium Piceterea: seruum hunc natum, ut coquat: illum ut cur
rat illum ti ulat. Nemo autem dicet,
686쪽
cs DANIELI HEIN s II talem natum esse ut imperet. Atque hoc est
quod quinto capite a Philosopho dicitur,
Corporibus naturam seruos distinxisse dominos. Et ibidem, Multo magis distinxi - 1e ingenio tacui hominem telluam. Ne mo enim, equum aut bouem, natum elle dicet, homini ut imperet, sed ut seruiat natura enim illis tale corpus dedit tale autem homini ingenium Vnde bos aequus, quia ratione destituti, corpore autem plus quam homo possimi, serui loco sunt hominibus qui seruo c.1rent, ait Aristoteles. 5;are inuitantum cedunt reliquis ingenio, quantum bos aut equus homini, tantum corporis vituperant quantum ist i hominem, seruos a natura factos esse dicit Aristoteles. Quare' Facultate omnia definiuntur inquit idem Aristoteles , adfii; siue naturali potentia&aectu Ita avis a natura facultatem accipit volandi, piscis natandi, homo ratione utendi. Et in domo, imperandi dominus, seruiendi seruus Eodemque modo in Repu
blica. Qualis Pelopidas Plutarchi ille, quem
ad imperandum fuisse compatatum a natura, aut natum potius fuisse imperatorem,
idem ait facultate scilicet, non adhu Apud quem, hoc uno fere argumento a suspicione desectionis ad Persas Themistocles se purgat, quod non ignoraret, ad imperandiana
esse se natum. Idem , Philopoemenem non semel,
687쪽
semel natiam fuisse ad imperandum profitetur atque lianc sutis causam, cur Megalopolitanicum sequerentur quia scilicet adimperandum iis natus videretur. Quod profeci omultum , imo plus quam dici potest, valet
apud omnes. Nulla res tam violenter mouet nos in scena, quam cum Hecubas, Andro machas omnes illas ea αδ- ελκεα το ους, verba pristina fortunae loqui audimus.
Nam quid aliud, quam naturae vim fieriqueruntur, idque a fortuna de cujus insolentia, immanitate, ac vi ad spectatore prouocant. Talis erat, S ante omnes quidem Iason ille, cujus libro tertio Philosophus meminit qui se surire jebat, cum non imperaret. X hac facultate naturali, siue forma, quam in seruo esse ait Aristoteles undet natura esse se utina ait forma operati , id est, acctus seruiendi aut imperandi, nascitur c quo actu deforma judicamus. Et cum Operationem intuemur, hunc aut illum, huius aut illius, ha-bcre facultatem dicimus: lioc est, natum esse dominum aut seruum. Ita Plato III. De Leg. aurum, imperantium animis in prima generatione admixtum ait : cum caeteri, aut a stantum acceperint aut ferrum. Ita Stoici pro defecturationis, Omnes stultos esse seruos, dicebant ex operatione enim de potentia de
facultate judicabant Qqale nihil imperator titulo De jure Personarum nihil Juria
688쪽
εός DANI 2LI HE INSII consulti titulo De statu hominum concludunt aut si uirunt. cursus, eum esse suum quic stratione praeditus, ut imperare sibi se ipse conseruare possit alterius, qui ratione regituri conseruatur, ejus nempe cui paret. ait Aristotcles Eodem modo, seruum esse, qui, licet homo nascitur, non suus nascitur, sed ejus cui paret siue, non suus, sed auterius sic enim prope ad verbum. Ita iccum ait quinto capite, natura esse seruum, qui altei ius potest esse. Talis enim nisi seruit, interit aut aegre conseruatur. Sicut as-nis bobus, homiui parere .ab eo regi, tam est silutare, quam cum hominis utilitate est conjunctum, opera illorum uti. Et haec communis illa est utilitas, quam ponte Aristoteles duobus enim hisce fundamentis tota nititur Philosophi sententia Primo, Quod naturae conuenit cujusque, naturale cuique dicitur. Secundo Qilae ad commodum naturae aut utilitatem pertinent cujus que , cuique naturalia dicuntur cum alterius natura sint , quae a cis non possunt. quod a Platone, dicitur: a quo illud Stoici, talia non pauca, des imp runt. Et nos vulgo, ebrium aut suriosum, non suum, sicut hominem uxorium, non suum sed uxoris esse dicimus. Ita quoque seruus, qui vel nihil vel pusillum a natura rationis impetra vit, alterius non suus est natura scilicet, non lege.
689쪽
lege Atque haec capite secundo, tertio, quar to,&quinto Sexto cum alia tradiantur, tum ieruorum ponitur diuisio. Alium natura esse, alium lege. Vnde&quaestio oritur, An qui lege seruit, jure quoque seruiat: quod plerosque assirmare , neque ab opinione ista dimoueri posse, ait Aristoteles. Ioassirmante ponitur, Legem esse jus aliquod . Contra, nihil quod est violentum , esse justum. Iterum pro assirmante, Licitam vim esse quae virtute constatri talem autem esse bellicam. Ergo , talem seruitutem esse justam. Contra, tum alia, tum illud opponitur, Qualis causa , talis est effectus. Fieri autem potest, ut injusta belli sit causa. Talis ergo erit quoque haec seruitus Potest quoque fieri, ut seruitute sit indignus, dignus libertate, qui in seruitutem sic redigitur prudens nempe vir aut sapiens indignus autem talis qui seruiat. Huic tandem argumento
te spondet Aristoteles , cosque qui hoc dicunt, nihil aliud adferre, nisi quod jam dictum essetas ostendit Alium natura, nempe, nasci seruum, alium vero liberum ideo-
p que amicitia potius quam vi , dominum conjungi seruum. Atque ita concluditur haec dil putatio. Quid autem tale dicitur in
jure Ait imperator, Libertatem facultatem cste naturalem Institui. De Jure Person.
Florent T De Statu Hominum unde ea definiti
690쪽
finitio, in qua hoc dicitur , desumpta et t. Idem ait Aristoteles Hominem, nimirum, qua est homo esse liberum. Quia et diu εἰ in hominis, quod norunt philosophi, in ratione esto in qua ratione libertatis notam ponit Aristoteles Imo ait ille, Hominem, quo magis est homo, eo magis esse liberum:&quo minus, eo magis ei se seruum. Est
autem homo, ea parte homo, in qua dominatur ratio quae in homine, qui ninairum verusin absolutus ut homo dominatur qui enim talis non est, non adseruum abit tantum , sed Gad belluas. Quis autem eas negat inseruire homini, Midcirco a natura factas imo tales nasci 'Idem ait, Seruos nasci. Et hoc, cum eo pugnare junt, quod dicitur , l. mod attinet. f. De Reg. Jur. quod ad in naturati attinet, omnes homines AEquales sunt. Et a Iustiniano Institui. De jure naturali Et ciuili jureo naturali omne: homines initio liberi nascebantur. Quod omnino nusquam, ut opinor, Aristoteles nega-u t. Nam quis nescit, aliud naturae jus esse, ut accipitur ab Vlpiano, aliud naturam, ut accipitur ab Aristotele Ius naturale Vlpiano ex dicitur, quaecum homine arteris stant malibus communis, ut Plutarchus illud vocat. quemadmodum non tantum homines, sed aues quoque iis ces , naturali ista libertate quasi ex naturae lege fruuntur. Cum Aristoteli,