장음표시 사용
131쪽
Ap0l0gus Aesopi Phrygis mentorali non inutilis.
Aesop us ille e Phrygia sabulator haut inmerito sapiens Iexistimatus est, cum, quae utilia monitu SuaSuque erant non Seuere neque imperio Se praecepit et censuit, ut philosophis mos est, sed sestiuo delectabilesque apologo commentuS, res Salubriter ac prospicienter animaduersas in
mente anim0Sque hominum eum audiendi quadam in ledebra induit Velut haec eius sabula de aviculae nidulo 2 lepide atque iucunde promonet, spem id uelamque rerum, quas efficere quis possit, haut umquam in alio. sed in semetipso habendam. Avicula , inquit est parua nomen 3 est cassita Habitat nidulaturque in segetibus, id serme tempori S , ut appetat messi pullis iam iam plumantibus. Ea cassita in sementes sorte congesserat tempeStiuiores; pr0pterea frumentis nauescentibus sulli etiam clune inuolueres erant. Dum igitur ipsa iret cibum pullis quae 6 Situm, monet eo S, ut Si quid ibi rei nouae fieret distereturve animaduerterent idque uti sibi, ubi redisset, nuntiarent. Dominus postea segetum illarum filium adules euntem u0 7cat et uidesne' inquit. Miaec ematurui S se et manus iam postulare idcirco die crastini, ubi primum diluculabit, fac amico ea et OgeS, ueniant operamque mutuani
dent et messim hane nobis adiuuent Haec ubi ille dixit 'et discessit. Atque, ubi rediit cassita, pulli tremibundi,
trepiduli circumStrepere orareque matrem, ut iam Statim properet inque alium locum Sese asportet: nam d0 minus , inquiunt, misit, qui amicos roget, uti luce oriente ueniunt et metant Mater iubet eos otioso animo esse: Si enim 9d0minuS , inquit, messim ad amic0s reiicit, eraStin Seges non metetur meque ne ees Sum est hodie uti uos auseram Die , inquit, poster mater in pabulum uolat D0-10 minUS, 'H0 rogauerat, opperitur Sol seruit, et sit nihil it dies, et amisti nulli erant. Tum ille rursum ad ilium 11 amici isti magnam partem , inquit, ies Satore Sunt ouin90tius imus et cognat0s adfines amico S)que no Stro OramuS,
132쪽
12 ut adsint eras tempori ad metendum 3 Itidem hoc pulli pauefaeti matri nuntiant. Mater h0rtatur, ut tum quoque sine metu ac sine cura Sint, cognat0 adfinesque nullosserme tam esse obsequibile ait, ut ad laborem capessendum nihil iunctentur et statim dicto obediant quos modo , in-l3quit, aduertite, si modo quid denuo dicetur . Alia luce Orta, inui. in pastum pro laeta est C0gnati it adfines 1 operam, quam dare rogati Sunt, Supersederunt. Ad 0-stremum igitur dominus filio: ualeant , inquit, ' amici cum propinquis. Asseres primo hic falces duas: unam egomet mihi et tu tibi capies alteram et frumentum n081bmetipsi manibus nostris cras metemus . Id ubi ex pullis dixisse d0minum mater audiuit MempuS , inquit, eSicedendi et abeundi; et nunc dubio procul, quod laturum di-Xit. In ipso enim iam uertitur, cuia re eSt, non in alio, unde 16 petitur . Atque ita easSita nidum migrauit, seges a domino
17 Haec quidem est e sopi sabula de amicorum et pro-18pinquorum leui plerumque et inani fiducia. Sed quid aliud sanctiores libri philosopho rum monent, quam Ut in
I9 nobis tantum ipsis nitamur, alia autem innia, quae Xtran0S Xtraque o Strum animum Sunt, meque pro mo Stris
20 neque pro nobis ducamus Hunc e sopi apologum P. Ennius in Satiris scite admodum et uenuste uersibus quadratis composuit. Puorum duo postremi isti sunt, quos habere cordi et memoriae operae pretium Sse hercle puto H ic erit tibi argumentum semper in promptus in um
Quid obseruatum sit in undarum motibus, quae in mari alio atque alio modo fiunt austris nantibus aquilonibusque. 1 f. . . . rhoe Saepenumero in undarum motu, qua aquilone uenti quique ex eadem caeli regi0ne aer fluit, qua
133쪽
II. XXX. 111que saeiunt in mari austri atque africi. an suetus, qui 2
stante aquilone maXimi et creberrimi Xcitantur, Simul aguentu p0Suit, Sternuntur et conflaestes eunt et mox fluctus
esse desinunt. At non idem fit stante austro uel si leo 3 quibus iam nihil spirantibus undae tamen saetae diutius tument et a uento quidem iamdudum tranquilla e sunt,
sed mare est etiam atque etiam undabundum. Eius rei cauSa S Se haec coniectatur, quod uenti a Septentrionibus ex altiore caeli parte in mare incidente deorsum in aquarum prosunda quaSi praecipites deseruntur undasque sa-eiunt non prorSu inpul SaS, Sed imitu commotaS, quae tantisper erutae uoluuntur, dum illius insus desuper spiritu uis manet. AuStri uero et africi, ad meridianum r-5bis circulum et ad partem Xis insimam depressi, in seriores et humile S per Suprema aequori eunti protrudunt magi fluctus, quam eruunt, et ideire non de Super laeSae, sed propulsae in aduersum aquae, etiam desistente natu,
retinent aliquantisper de pristino pulsu impetum. au 6tem ipsum, quod dicimus, ex illis quoque Homericis uersibus, Si quis n0n incuri0se legat, administulari potest. Nam de austri satibus ita scripsit: 'Eνθα νοτος μεγα 'υ μαJ ποτὶ σκαιον ρίον contra autem de b0rea, quem aquil0nem no appellamuS, 8 alio dicit modo: Καὶ ψορε ης πιιθρηγενετ λὶδ μεγα κυμα κυλίνδων.
Ab aquil0nibus enim, qui alti supernique Sunt, fluctus X-9 citatos quasi per prona uolui dicit, ab austris enim his, qui humili0res Sunt, mai0re ui quadam pr0pelli SurSum atque subiiei Id enim significat uerbum coi 44, sicut alio in loco I0
Id quoque a peritisSimis rerum philosophis ob Seruatum HeSt, austri Spirantibus mare fieri glaucum et eaeruleum, aquilonibus obscurius atriusque Cuius rei auSam, eum Aristotelis libros problematorum PraecerperemUS,
134쪽
0uaesitum atque tractatum, quam ob causam Sallustius auariliam dixerit non animum modo uirilem, sed Orpus quoque ipsum esseminare.
Hieme iam de dedente apud balneas itias in area subcalido sole cum Favorino philosopho ambulabamuS, atque ibi inter ambulandum legebatur Catilina Sallustii, quem, 2 in manu amici conspectum, legi iuSSerat. Cumque haec uerba e eo libro ieeta essent: Auaritia pecuniae tu dium habet, quam nemo sapien eo neu pluit ea quasi uenenis malis imbuta e0rpii animumque uirilem esse minat, semper infinita et insatiabi-3lis St, neque copia neque inopia minuitur, tum Favorinus me aspiciens quo , inquit, paeto OrpUS hominis auaritia effeminat quid enim istuc sit, qu0 animum uirilem ab ea esseminari dixit, uideor ferme aSSequi, Sed, UO- nam modo corpu quoque homini esseminet, nondum repe- 4rio . Et ego , inquam, longe iamdiu in eo ipse quaerendo fui ac, nisi tu oecupasses, ultro te hoe OgRSSem . Vix ego haec dixeram unctabundus, atque inibi quispiam de se elat0ribus Fauo rini, qui uidebatur esse in literis Ueterator, Valerium , inquit, Pr0bum audiui haec dicere: Sum esse S a Lucin tu in circumlocutione quadam poe-
135쪽
III. I. 1136ea et cum dicere uellet hominem auaritia corrumpi, corpus et animum dixisse, quae duae res hominem demon Strarent; namque homo ex anima et corpore est Numquam , inquit Favorinus, quod equidem Scio, tam importunatamque audaci argutia sui noster Probus, ut Sallu Stium, uel subtilissimum breuitati artificem, periphrasi poetarum sacere diceret . Erat tum nobis eum in eodem ambulacro homo quispiam sane doctus Is quoque a Favorino rogatuS, ecquid habe 8 re super ea re dicere, huiu Seemodi uerbi usus est u0 9rum , inquit, auaritia animaJm tenuit et corrupit quique sese quaerundase undique pecunia e dediderunt, eos plerosque tali genere uitae Oeeupatos videmus ut Sicuti alia in his omnia prae pecunia, ita labor quoque uirili eXercendique corp0ris studium relictui Sit Negotiis enim e plerumque 10 umbraticis et sellulariis quaestibus intent0s habent, in quibus omnis eorum uigor animi corporiSque elanguescit et, quod Sallustius ait, esseminatur . Tum Favorinus legi denuo uerba eadem Sallustii iii 11bet atque, ubi lecta sunt: quid igitur', inquit, ' dicimus quod multos uidere est pecuniae cupidos et eosdem tamen corpore SS ueget ac ualenti Τ Tum ille ita resp0ndit: 12 Respondes non hercle in Seite. suisquis , inquit, eSt pecuniae cupiens et corpore tamen eSi bene habito ac Strenuo aliarum quoque rerum uel Studio uel exercitio eum teneri necessum est atque in Se Se colendo non aeque e SSe pareum. Nam si auaritia sola Summa omne h0mini parte asse eti0-13nesque occupet et si ad incuriam uSque orpori aSSetur, ut per illam unam neque uirtuti neque uirium neque eorpori neque animi cura adsit, tum denique id uere diei potest esseminando esse et animo et corpori, qui neque SeSe neque aliud curent, nisi pecuniam . Iuni Fauor inuri: aut hoc , 14 inquit, quod diXisti, probabile est, aut Sallustius odio auaritiae plus quam potuit, eam criminatu eSt'.
136쪽
ram sextam postue eam ali sunt atque inibi de temporibus terminisque dierum, qui ei vile nominantur et usquequaque gentium uarie obseruantur; et praeterea quid . Mucius seripserit Super ea muliere, quae a marito non iure se usurpauisset, quod rationem ciuilis anni non habuerit.
Puaeri solitum est, hi noetis hora tertia quartaue siue qua alia nati sunt, uter dies natalis haberi appellarique de-2 bent: Siae, quem nocea con Seeuta St, an qui dies noetem consequius St. M. Varro in libro rerum humanarum,
quem de diebu scripsit homine S, inquit, qui in dea media nocte ad proximam mediam noctem in his horis uiginti quatuor nati sunt, uno die nati di-3cuntur Phlibus uerbis ita uidetur dierum obseruati0nem diui Si Sse, ut qui post S0lem occaSum ante mediam noctemnatus sit, is ei dies natalis Sit a quo die ea nox coeperit; contra uero, qui in ex noctichori 9o Sterioribus nascatur,e die uideri notum, tui post eam noctem diluxerit. Athenienses autem aliter obseruare, idem Varro in eodem libro Seripsit, eosque a Sole occaso ad solem iterum occidentem omne id medium tempus unum diem esse dicere Babyloni0 90rro aliter a Sole enim exori ad X- ortum eiusdem incipientem t0tum id spatium unius diei n06 imine appellare multos uero in terra Umbria unum et eundem diem esse distere a meridie ad in Sequentem meridiem 'quod quidem , inquit, nimi ab Surdum est. Nam qui Kalendis hora sexta apud Umbros natu e St,
dies eius natalis uideri debebit et Kalendarum dimidiarum et qui est post Kalendas dies ante
horam eius diei e X tam. P0pulum autem R0 manum ita, ut Varro dixit, dies Singulos adnumerare a media noete ad mediam proXiniam. multis argumentis ostenditur. Sacra sunt Romana partim diurna, alia nocturna sed ea, quae inter noctem liunt, die bus addicuntur, n0n noctibus quae igitur seX posteri0ribu
n0etis horis sunt, e die fieri dicuntur, qui pr0Ximu eam
137쪽
m. I. III. 115 noetem inlite escit. Ad hoe ritus 110 lite et mos auspicandi 10 eandem esse obseruationem docet: nam magiStratuS, UIn-d uno die eis auspicandum S et id super UO RUSpien- Uerlint, gendum, post mediam noctem auspicantur et postmeridiem sole magnso agJunt auspicatique esse et egiSSe eodem die dicuntur. Praeterea tribuni plebei, quo nullum II diem abesse Roma licet, cum post mediam noctem Pro eis euntur et post primam sacem ante mediam Sequentem reuertuntur, non uidentur a suiSSe unum diem, quoniam, ante horam noctis SeXtam regressi, parte aliqua litus in urbe R0ma Unt.
P. qu0que Mucium iure e0nsultum dicere s0litum legi, 12
non SS USUI patam mulierem, quae eum Kalendis Ianuariis apud uirum matrimonii causa esse e0episset, ante diem IIII Kalendas Ianuarias sequentes usurpatum Sset: 0n 13 enim posse impleri trinoctium, quod abesse a uir USuΓ- pandi causa e duodecim tabulis deberet, quoniam tertiae noctis posteri0ris Se horae alterius anni SSent, Uiinciperet X Kalendis. IStaec autem omnia de dierum temporibus et sinibus ad 14 obseruationem diseiplinamque iuris antiqui pertinentia eum in libris ueterum inueniremus, non dubitabamUS. Hin Vergilius quoque id ipsum ostenderit, non X90Siteratque aperte, Sed ut hominem decuit poetica res agentem, reeondita et quasi operta ueteris ritus signifieati0ne: Torquet, inquit, medios nox umida cursu I5 Et me Saeuus equis oriens afflauit anhelis. His enim uersibus oblique, Siculi diXi, adm0nere uoluit 16 diem, quem Romani eluitem appellauerunt, a Sexta noctiS
De noscendis explorandisque Plauti comoediis, quoniam promisce uerae atque salsae nomino ius inscripta seruntur atque inibi, quod Plautus et Naevius in carestre sabulas seriplitarint.
Verum esse comperior, qu id quosdam bene literatos 1 h0mines dicere audiui, qui plerasque Plauti comoedia eU-
138쪽
116 III. II.rio Se atque contente lectitarunt, non indicibus elii nec Sedigiti ne Claudii nec Aurelii nec Accii nec Manilii super his sabulis, quae distuntur ambiguae , crediturum, sed ipsi Plauto moribusque ingeni atque linguael eius. Hac enim iudicii norma Varronem qu0que uSum3 videmus. Nam praeter illas unam et uiginti, quae Varronianae uocantur, quas deirco a ceteri Segregauit, quoniam dubiosae non erant, sed q0nsensu omnium Plauti QSSe enSebantur, quasdam item alias probauit adductus filo atque sagetia sermonis Plauto congruentis eaSque iam nominil)us aliorum occupatas Plauto uindicauit, sicuti istam quam nuperrime legebamus, cui St 0men Boeotia .
. Nam cum in illis una et uiginti non sit et esse Aquili dicatur, illi tamen Varro dubitauit, quin Plauti foret, neque alius quisquam non infrequens Plauti lector dubitauerit, Si uest hos solos ex ea fabula uel Su cognouerit, qui quoniam sunt, ut de illius Plauti more dicam, Phlutinissimi, 5 propterea et meminimus eos et Scripsimus. Parasitus ibi esuriens hae dicit: Vt illum di perdant, irimus qui lora rep- mea id, 9uique de primus statuit hic Solarium. 9ui mihi comminuit misero articulatim diem, Nam olim me puero uesnJter erat solarium Multo inanium cistorum optimum et meris si-
Nunc etiam quom e St. non est furJ, misi 40 lilibet. Itaque inde, iam oppletum oppidum est Solarii S, Mai 0r pars p0puli iam aridi reptant sanae. Favorinus quoque noster, cum Neruolariam Plauti legerem, quae inter incertas est habita, et audisset ex ea comoedia uersum hunc Scrattae, scrup ipJedae, Strittivillae, Sordidae,
139쪽
IIJ III. 117 delectatus aceta uerborum antiquitate meretri eum uitia atque deformitates significantium rite unus herete , inquit, hic uersus Plauti esse hanc sabulam salis p0test dei
Nos qu0que ipsi nuperrime, cum legeremus Fretum,7 nomen est id comoediae, quam Plauti esse quidam non putant, haut quicquam dubitauimus, quin ea Plauti foret, et omnium quidem maxime genuina. Ex qua duo hos uer-8SUS XScrip SimuS, ut historiam quaereremus oraculi arietini Nunc illud est quod responsum arietinum ludis ag fit is dieitur P eri bi nim es coer su XO, Um ut ab O. Marcus tamen Varro in libro de comoediis Plau-9tinis primo Accii uerba haec ponit: Num nec Geminei Leones nec Condalium nec Plauti Anus, nec Bis c0m pre S Sa ne Boeotia
Vmquam duit, meque ideo Agroecu nequeCo morien tes
Macci Titi. In eodem libro M. Varronis id quoque Scriptum, 10
Plautium fuisse quempiam poetam comoediarum. CuiuSPlautii quoniam fabulae Plauti inseriptae orent, acceptaSeSSe quasi Plautinas, cum SSent non a Plauto Plautinae, sed a Plautio Plautianae. Feruntur autem sub Plauti nomine comoediae circiter 11 centum atque triginta; sed homo eruditissimus L. Aelius 12 quinque et uiginti eius esse sola existimauit Neque ta-13lne dubium est, quin istaec, quae Seriptae a Plaut non uidentur et nomini eius addicuntur, ueterum Oetarum fuerint et ab eo retractatae et expolitae Sint ac Proptere re- Sipiant stilum Plautinum. Sed enim Saturionem et Ad - 14 dictum et tertiam quandam, cuius nunc mihi nomen non Subpetit, in pistrino eum Scripsisse Varro et plerique alii memoriae tradiderunt, cum pecunia omni, quam in PeriSartificum Scenicorum pepererat, in mercatibu perdita, in-
140쪽
118 III. III. IIII. V. Ops Romam rediSSet et ob quaerendum uictum ad circumagenda molaS, quae ruSatiles appellantur, operam pistori locaSSet.
15 Sicuti de Naevio quoque accepimuS, fabula eum in carcere duas ScripSisse, Hariolum et Leontem, cum ob assiduam maledicentiam et probra in principes ciuitatis, de Graecorum poetarum more dicta, in uincula Romae atriumuiris coniectus esset. Unde post a tribunis plebis exemptus est, eum in hiS, qua Supra dixi, fabulis, delicta Sua et petulantias dict0rum, quibus multos ante laeSerat, diluiSSet.
0uod P. Africano et aliis tune uiris nobilibus ante aetalem Senectam barbam et genas radere mos patrius fuit.
In libris, quos de uita P. Seipionis Africani compo Sito legimus, Scriptum esse animaduertimus, P. Seipioni, Pauli silio, postquam de Poenis triumphauerat cenSorque fuerat, diem dictum esse ad populum a Claudio Asello tribuno plebis, cui equum in cela Sura ademerat, eumque, cum eSSet reuS, neque barbam desisse radi neque non candida ueste uti neque suisse cultu solito reorum. Sed eum in eo tempore Scipionem minorem quadraginta annorum fuisse constaret, quod de barba rasa ita Seriptum esset miraba-3 mur. Comperimus autem cetero quoque in isdem temporibus nobiles uiros barbam in eiusmodi aetate rasitavisse, idcircoque pleraSque imagine ueterum, non admodum enum, Sed in medio aetatis, ita facta videmus.
Deliciarum uitium et mollities oculorum et corporis ab Arcesila philosopho cuidam obprobrata acerbe simul et festiuiter.
1 nitarchus resert Arcesilaum philo Sophum uehementi uerbo usum esse de quodam nimis delicat diuite, qui 2 incorruptus tamen et a stupro integer dicet,litur. Nam cum uocem eius infraetam capillumque arte compo Situm et oculos hidibund0s atque inlecebrae o iptatisque pleno uide-