장음표시 사용
431쪽
tributa'; centuriata autem conlitia intra pomerium fieri ne HS SSe, quia Xercitum extra urbem imperari oporteat, intra urbem imperari ius n0n Sit propterea centuriata in campo Martio haberi exercitumque imperari praesidii causa S0litum, qu0niam populus esset in suffragilis ferendis OeeupatUS .
Puod errauit Cornelius Nepos, cum scribsit, Ciceronem tres et uiginti annos natum causam pro Sexto Roscio dixisse.
Cornelius Nepos et rerum memoriae non indiligens 1 et M. Ciceronis ut qui maxime amicus Tamiliaris fuit. Atque is tamen in librorum primo, quos de uita illius 2
compo Suit, erraSSe uidetur, cum eum Seripsit tres et uiginti anno natum primum causam iudiei publici egisse Sextumque Roscium parricidii reum defendisse. Dinumeratis quippe 3 annis a P. Caepione et P. Serrano, quibuS On Sulibus ante diem tertium Nonas Ianuarii in M. Cicero natu eSt, ad M. Τullium et Cn. Dolabellam, quibus consulibu eauSam priuatam pro uinctio apud Aquilium Gallum iudicem dixit. sex et uiginti anni reperiuntur Neque dubium est, quin p0St annum, quam pro uineti diXerat, SeX. Roscium reum parricidii defenderit, anno iani Septem atque uiginti natus L. Sulla Felice ΙΙ. . Metello Pio consulibus. In qua re etiam Fene Stellam erraSse Pedianus Asconius animaduertit, quod eum Scripserit eXto uicensimo aetatis anno pro Sex. Roscio dixisse. 0ngi0 5 autem Nepotis, quam 'ne stellae error est, ni Si quis uult in animum inducere, Nepotem, Studio amoris et amicitiae adductum, amplifieandae admirationis gratia quadriennium SuppreSSiSSe, ut M. Cicero orationem florentissimam dixisse pro Roscio admodum adulescens
Illud adeo ab utriusque ratoris studiosis animaduersum 6 et Scriptum est quod Demosthenes et Cicero pari aetate inlustrissimas irationes in causis dixerunt alter GELLivs II. 10
432쪽
κατα Ἀνδροτιωνος et κατα ιμοκρατους Septem et uiginti annos natus, alter anno minor pro P. uinctio septimoque et uicesimo pro Se X. Roscio. ViXerunt quoque non nimi numerum annorum diuerSum alter tres et sexaginta ann OS, Demo Sthenes SeXaginta.
0uali figura orationis et quam noua L. Piso annali una eripior
Duae istae in loquendo sigurae notae satis usitataeque sunt mihi nomen est Iulius et mihi nomen est Iulio : tertiam figuram nouam hercle repperi apud Pisonem in secundo annalium Verba Pisoni haec sunt L. Τarquinium, conlegam Suum, quia Tarquinio nomine ES Set, metuere eumque orat, uti sua uoluntate Romam contendat. iii a Tarquinio, inquit, nominees Set hoc proinde est tamquam si ego dicam mihi nomen est Iulium . XXX.
Vehiculum, quod petorritum appellatur, cuiatis linguae uocabulum sit, Graecae an Gallieae.1 ui ab alio genere uitae detriti iam et retorridi ad
literarum disciplinas Serius adeunt, si sorte idem sunt garruli natura et subargutuli, oppido quam fiunt in li-2 terarum ostentatione inepti et frivoli. 9uod genus profecto ille homo est, qui de petorritis nuper argutissimas 3 nugas dixit. Nam cum quaereretur, pet0rritum quali forma uehiculum cuiatisque linguae uocabulum SSet, et faciem uehiculi mentitus est longe alienam salsamque et uocabulum Graecum esse dixit atque significare uolucres rota interpretatus est, commutataque una itera petor ritum esse dictum uolebat, quasi ' petorrotum , Scriptum etiam hoc esse a Valerio Probo contendit. Ego, cum Probi multos admodum commentationum libro adquisierim, neque scriptum in his inueni nec usquam
433쪽
ali0 qui Probuni Seripsisse credo: petorritum enim est 6 non ex Graecia dimidiatum, Sed totum fortuna trans Alpibus. Nam est uox Gallica. Id scriptum est in libro M. Varro 7 ni quarto decimo rerum diuinarum, quo in loco Varro, cum de petorrito dixisset, esse id uerbum Gallicum, anceam quoque dixit non Latinum, et Hispanicum
Puae uerba legauerint Rhodii ad hostiunt ducem Demetrium cuin ab eo obsiderentur, super illa inelula Ialysi imagine.
Rhodum insulam celebritatis antiquissimae oppidumque 1 in ea pulcherrimum ornatissimumque obsidebat obpugnabatque Demetrius, dux aetatis suae inclutus, cui a peritia disciplinaque aciendi obsidii machinarumque sollertia ad capienda oppida repertarum cognomentum Πολιορκητὴς fuit. Tum ibi in obsidione aedes quasdam publice saetas, quae eXtra urbi muro cum paruo praesidio erant, adgredi et uaStare atque absumere igni parabat. In his aedibus erat mem0ratissima illa imago Ialysi. 3Protogenis manu saeta inlustris pictoriS, cuiu Operi puleritudinem praestantiamque ira percitus Rhodiis inuidebat. Mittunt Rh0dii ad Demetrium legatos cum his uerbis: Pua malum , inquiunt, ratiost ut tu imaginem istam uelis incendio aedium facto disperdere Nam si no omne Superaueri et oppidum hoc totum ceperis, imagine quoque illa integra et incolumi per uictoriam potieris p Sin uero OS uincere obsidendo nequiueris, petimu ConsidereS, ne turpe tibi sit, quia non potueris bello Rh0dios uincere, bellum cum Protogene mortuo gessisse . Hoc ubi ex legatis audiuit iobpugnatione desita, et imagini et ciuitati pepercit.
434쪽
Verba Musoni philosophi Graeca, digna atque utilia audiri obseruarique eiusdemque utilitatis sententia a M. Catone mullis ante annis Numantiae ad equites dicta. Adulescentuli cum etiamtum in scholi e SSemuS, ἐνθυ- μνὶαάτιον hoc Graecum, quod adposui, dictum SSe a Musoni philosopho audiebamus et, quoniam uere atque luculente dictum uerbisque est breuibus et rutundis uinctum, et perquam libenter memineramus Aν τι πραξης καλον μετα πονου, ὁ μεν πονος οἴχεται, το δε καλον μενει ' αντι ποιησης αισχρον μετα χὶδονῆς το μεν 'ηδυ οἰχεται, τοδε αἰσχρον μενει
3 Postea istam ipsam sententiam in Catoni oratione, quam dixit Numantiae apud equites 90Sitam legimuS. 9uae etsi laxioribus paulo l0ngioribusque uerbis comprehensa S prae quam illud Graecum, quod diximus, quoniam tamen priore tempore antiquiorque est, uenerabi- .h0 uideri debet. Verba ex oratione haec sunt Cogitate cum animis uestris, Si quid uos per laborem recte seceritis, labor ille a uobi cito recedet, bene factum a uobis, dum uiuitis, non ab Seedet; Sed si qua per uoluptatem nequiter feceriti S, uoluptas cito abibit nequiter actum illud apud
435쪽
et quae sit eius legis reprehensio.
Legem esse aiunt disciplinae dialecticae, Si de quapiam ire quaeratur disputeturque atque ibi quid rogere, ut respondeas, tum ne amplius quid dicas, quam id Solum, quod es
rogatus, aut aia aut neges eamque legem qui non eruentet aut plus aut aliter, quam sunt rogati, reSpondeant, XiStumantur indoctique esse disputandique morem atque rationem non tenere. Hoc quidem, quod dicunt, in plerisque disputa 2 tionibus pr0cul dubio fieri 0portet. Indesinitus namque ineX 3plicabilisque sermo fiet, nisi interrogati0nibu re Spon Sionibusque simplicibus uerit determinatu S. Sed enim esse quaedam uidentur, in quibus si breuiter et 4 ad id, quod rogatus fueris, respondeas, capiare. Nam Si quis bilis uerbis interroget: lostulo uti respondeas deSieriSne sacere adulterium, an non , utrumcumque dialectica lege re- Sponderis, Sive aias seu neges, haerebi in captione, tamquam si te dicas adulterum negent. Nam qui sacere 6 non desinit, non id necessario etiam feeit Falsa igitur est 7 Species istius captionis et nequaquam procedere ad id poteSt, ut conligi concludique possit, eum sacere adulterium, qui Senegauerit sacere desisse. uid autem legis istius propugna 8
tores in illa captiuncula facient, in qua haerere eo neceSSum est, si nihil amplius, quam quod interrogati erunt, reSponderint Nam, si ita ego istorum aliquem rogem: Puicquid non perdidisti, habeasne, an non habeas, postulo ut aia aut negeS , Utrum eumque breuiter responderit, capietur Nam 10 Si non habere se negauerit, quod non perdidit, colligetur, oculo eum non habere, quod non perdidit; sin uer habere Se dixerit, colligetur, habere eum Ornua, Vae non
perdidit Rectius igitur cautiusque ita respondebitur: lute-11 quid habui, id habeo, si id non perdidi Sed huiuscemodi 2
reS90n Si non sit ex ea lege, quam diximus: plu enim. quam quod rogatus est, respondet. Propterea id quoque I 3 ad eam legem addi solet, non esse captiosis interrogationibuS
436쪽
Duanam ratione effiei dixerit Erasistratus medicus, si cibus orla deerit, ut tolerari aliquantisper inedia possit et tolerari sanies; verbaque pin Erasistrati super ea re seripla.
Cum Favorino Romae dies plerumque toto eramus tenebatque animo nostros homo ille sandi dulcissimus atque eum, quoquo iret, quaSi eclingua prorsum eius apti pr0Sequebamur, ita Sermonibus usquequaque amoeniSSimiS2 demulcebat. um ad quendam aegrum cum isset uiseren0sque cum eo una introiSSemu multaque ad medicos, quitum sorte istic erant, ualitudinis eius gratia oratione Graeea dixisset: ac ne ho quidem mirum , inquit, uideri debet quod, cum antehac Semper edundi uerit adpetens, nunc post imperatam inediam tridui omnis eius adpetitio pristina 3 elanguerit. Nam quod rasistratus Scriptum', inquit, reliquit, propemodum uerum est esuritionem sagiunt inanes patentesque intestinorum sibi ae et caua intus uentrisae stomachi uacua et hiantia quae ubi aut cibo c0nplentur aut inanitate diutina contrahi intur et coniuent, tunc loco, in quem cibus capitur, uel stipat uel adducto uolunta ca- 4 piendi eius desiderandique restinguitur . Scytha quoque ait eundem Erasistratum dicere, cum Sit USIIS, ut famem longius tolerent, asceis uentrem strictissime cireumligare. Ea uentri conpressione esuritionem posse depelli, credr
Haec tum Favorinus multaque istiusmodi alia ad sabi-6 lissime dicebat, nos autem postea, cum librum s0rteira Si Strati legeremus διαιρέσε ων primum, id ipsum in eo libr0, quod Favorinum audiebamus dicere, Scriptum D sendimus. Verba Erasistrati ad eam rem pertinentia haec sunt: Ἐλογιζομεθα ουν παρα τὴν σχυρανσυμπτωσιν γῆς κοιλιας εἶναι την σφοδρα σιτία καὶ γα τοι ἐπιπλέον σέ τουσιν καταπροαιρεσιν in τοις πρωτοις χρονοις πεινα 8 παρακολουθεῖ, στερον δε υκετι Deinde paululum infra: ιθισμενοι δε εισιν καὶ οἱ Σκυθαι,
υτ αν δια τινα καιρον αναγκαζωνται ασιτεῖν,
437쪽
XVI. III. IIII. 131ζωναις πλατειαι την κοιλίαν διασφιγγειν, ως τῆς πεινης αυτους τ τον νοχμου ης σχε -
δον δὲ καὶ ταν πλήρης κοιλία χὶ δια ὁ κεί- νωμα ἐν α υτ f μηδεν εἰναι δ ια τουτο OP προι-
In eodem libro Erasistratus uim quandam famis non tolerabilem, quam Graeci βουλιμ0ν appellant, in diebus frigidissimis multo facilius accidere ait, quam eum Serenum atque placidum eSt, atque eiu rei causaS, cur S morbuSin eo plerumque tempore oriatur, nondum Sibi eSSe compertas dicit. Verba, quibus id dicit, haec sunt: Απορον δε 10 και δεο μενον επισκεκ εως καὶ επὶ τουτου καὶ επὶ των λοιπων βουλιμιώντων, δια τί ἐν τοῖς et υχε ιν μῆλλον το συμπτωμα τουτο γίνεται η εν ταῖς ευδίαις;
Quo ritu quibusque uerbis selialis populi Romani bellunt indicere solitus sit his, quibus populus bellum fieri iusserat; et item in quae uerba conceptum fuerit iusiurandum de surtis militaribus sanciendis et uti milites scripli intra praedictum diem in loeo
certo frequentilarent, ausis quibusdam exceptis , propter quas id iusiurandum rem illi aeeUm SSet.
Cincius in libro tertio de re militari, setialem Ipopuli Romani bellum indicentem hostibus tel imque in agrum eorum iacientem, hi See uerbis uti scripsit: 9uod populus Hermundulus hominesque populi Hermunduli aduersus 'opulum Romanum bellum secere deliqueruntque, quodque populti Romanus cum populo Hermundulo hominibu Sque Hermundulis bellum iussit, ob eam rem ego populuSque Romanus populo Hermundulo hominibusque Hermundulis bellum dico acioque . Item in libro eiusdem Cincii de re militari quint02 ita scriptum est Cum dilectus antiquitus sieret et milites scriberentur, iusiurandum eo tribunu S
438쪽
152 XVI. IIII. militaris adigebat in uerba haec: Magistratus uerba. C. Laelii C. sili consulis, L. 0rnelii P. fili consulis in exercitu decemque milia passuum prope surtum non facies dolo malo Sotiis neque cum pluribus pluris nummi argentei in dies Singulos extraque ha Stam ha Stile, Onasum, pabulum, ut rem, sollem, faculam Si quid ibi inueneri Sustuleri Sue, quod tuum non erit, quod pluris nummi argentei erit, uti tu ad C. Laelium C. filium consulem Luciumve Cornelium P. filium consulem Siue quem ad uter eorum iusserit proferes aut prositebere in triduo proxim quidquid inueneris Sustuleri Sue sine dolo malo aut domino suo, cuium id cen Sebi esse, redde S uti 3 quod rectum factum esse uoles . Militibus
dAautem Scriptis dies prae sinibatur, quo die ' dessent et citanti consuli responderent deinde
concipiebatur iusiurandum, ut de S Sent, hi Sadditis exceptionibus: nisi harunce quae cauSaerit: unus a miliare seriaeue denicales, quae non eius rei causa in eum diem conlatae Sint, quo is eo die minus ibi esset, morbu Sonticu au Spiciumve, quod Sine piaculo praeterire non liceat, sacrificiumve anniver Sarium, quod recte fieri non possit, nisi ipsus eo die ibi sit, ui S hoste sue, status condictusve dies cum hoste si cui eorum harunce quae causa erit, tum Se postridie quam per eas causa licebit, eo die uenturum adiuturumque eum, qui eum pagum, uicum Oppidumue delegerit . Item in eodem libro uerba haec sunt Miles cum die, qui prodictus est, aberat neque e Xeu Satu erat, infrequens ' dabatur. Item in libro sexto hoc scriptum est Alae dictae exercitus equitum ordines, quod circum legiones dextra sinistraque, tamquam alae in auium cor in soribus, locabantur. In legione Sunt centuriae Se Xaginta, manipuli triginta, cohortes decem.
439쪽
XVI. V. 153Vestibulum quid significet deque eius uocabuli rationibus. Pleraque Sunt uocabula, quibu uulgo utimur, neque tamen 1 siquido scimus , quid ea proprie atque uere Signiscent, Sed incompertam et uolgariam traditionem rei non expl0ratae Secuti, videmur magis dicere, hi odiolumus, quam dicimus: sicuti est uestibulum , uerbum in sermonibus celebre atque obuium, non omnibus tamen qui illo facile utuntur, satis spectatum Animaduerti enim, quo S dam hautquaquam iii 2 doctos uiros opinari, uestibulum e SSe partem domu primorem, quam uulgu atrium uocat C. Aelius Galliis 3 in libro de significatione uerborum, quae ad tu Sciuile pertinent, secundo uestibulum esse dicit n0n in ipsis aedibus neque partem aedium, Sed loeum ante ianuam domu uacuum, per quem mi aditUS ReeeSSUSqUe ad aedis est, cum dextra sinistraque ianuam tectaque sunt uiae iuncta atque ipsa ianua procul a via est, area uacanti interSim.
Puae porro huic uocabulo ratio Sit, quaeri multum s0let. sed quae Scripta legi, ea serme omnia inconcinna atque absurda uisa Sunt uod Sulpicium autem Apollinaremi memini dicere, uirum eleganti scientia ornatum, huiuscemodi est e particula, sicuti quaedam alia, tum intentionem significat, tum minuti0nem. Nam uetus et ue he)men S , 6 alterum ab aetatis magnitudine compo Situm eliSumque St, alterum a mentis ui atque impetu dicitur Vescum' autem, quod ex ue particula et esea copulatum est, utriuSque diuersae significationis uim capit. Aliter enim Lucretius 7 ues cum salem dicit ex edendi intentione, aliter Lucilius
vescum appellat eum edendi astidio. ui dom0s igitur'
amplas antiquitus meiebant locum ante ianuam aeuum relinquebant, qui inter sores domu et uiam me diu eSSet. In eo loco, qui dominum eiu domus Salutatum uenerant, priuSquam admitterentur, consistebant et neque in uia tabant, neque intra aedes erant. illa ergo grandis loci 10 consistione et quasi quadam stabulatione, uestibula appellata Sunt, patia sicuti diximus, grandia ante fores aedium
440쪽
154 UL V. VI. relicta, in quibu Starent, qui ueniSSent, priuSquam in d011 mum intromitterentur. Meminisse autem debebimus, id uocabulum non Semper a Veteribu Scriptoribus proprie, sed per quasdam translationes Sse dictum, quae tamen ita sunt sactae, ut ab ista, de qua diximuS, proprietate non longe desciverint, Sicut illud in sexto Vergilii: Vestibulum ante ipsum primisque in faucibus Orci Luctus et ultrices posuere cubilia curae 12 non enim ueStibulum priorem partem domus in sernae esse dicit, quod obrepere p0test, tamquam si ita dicatur, sed loca duo demonstrat extra Orci fores, uestibulum et fauces , ex quibus ruestibulum appellat ante ipsam quasi domum et ante ipsa orci penetralia, sauces autem uocat iter anguStum, per quod ad uestibulum adiretur . VI.
Hostiae, quae dicuntur bidentes, quid sint et quam ob cauSam ita appellatae sint superque se a re P. Nigidii et Iulii Hygini sententiae.
Redeuntes Graecia, Brundisium nauem aduertimus. Ibi quispiam linguae Latinae literator, Roma a Brundisinis ac-2 cerSitUS, Xperiundum Sese uulgo dabat. Imus ad eum n0 quoque Oblectamenti gratia, erat enim sessu atque lan-3 guen animus de aestu maris. Legebat barbare insciteque Vergilii septimum, in quo libro hi uersuSest: Centum lanigeras mactabat rite bidentis, et iubebat 0gare se, si quis quid omnium rerum uellet di- Scere. um ego ind0cti hominis confidentiam demiratus: doceSne , inquam, ' nos magister, cur bidentes dicantur 3 6 ' Bidentes', inquit, iues appellatae, idcircoque lanige-7ra dixit, ut oves planius demonStraret P0 Sthac , inquam, uidebimuS, an ue Solae, ut tu ais, bidentes dicantur et an Pomponius, atellanarum poeta. in Gallis transalpinis errauerit, cum hoc scripsit: Mars, tibi u0ue saeturum, Si umquam redierit, Bidenti uerre,