장음표시 사용
441쪽
XVI. I. VII. 155 Sed nim ego a te rogaui, ecquam Seia eSSe huiusce voea 8buli rationem Atque ille nihil cunctatus, sed nimium quantum audacter oueS , inquit, bidentes dictae, qu0 du0stantum dentes habeant Vbi terrarum, quaeso te, in-10 quam, duo Solo per naturam dentes habere ovem uidisti' ostentum enim est et piaculis saetis procurandum Ium 11 ille perm0tus mihi et inritatus: quaere , inquit, ea potiuS, quae e grammatie quaerenda sunt; nam de ovium dentibus opilione percontantur Faeetias nebulonis h0minis risi et 12 reliqui. P. autem Nigidius in libro, quem de Xti compo Suit, bidentes appellari ait non oves solas, Sed omne bimas hostias, neque tamen dixit apertius, cur bidenteS ; sed, quod13ultr existumabamus, id Scriptum inuenimus in commentariis quibusdam ad ius ponti si cum pertinentibus, bidennes primo dietas, d litera inmissa, quasi bienneS , tum longo uSil0 quendi corruptam uocem esse et ex bidennibus bidentes laetum, qu0niam id uidebatur esse dictu facilius
Hyginu tamen Iulius, qui tu pontificum non uide- 14 tu ignorasse, in quarto librorum, quo de Vergilio fecit, bidentes appellari scripsit hostias, quae per aetatem duos dentes altiores haberent. Verba illius ipsa posui 150uae bidens est, inquit, hostia, oportet habeat
dentes octo, sede his duo ceteri Saltiores, per quo appareat, e minore aetate in maiorem transcendisse Hygini opini an uera Sit, non argumentis, sed oculis uideri potest. VII.
uod Laberius uerba pleraque licentius petulantiusque finxit et quod multis item uerbis utitur, de quibus, an sint Latina, quaeri
Laberius in mimis quo Scriptitauit, oppido quam 1 uerba finxit praelicenter Nam et mendicimonium dieit et 2 moechimonium et adulterionem adulteritatem que pro adulterio et epudicauit pro stuprauit et abluuium pro
442쪽
156 XVI. VII. diluuio et, quod in mimo ponit, quem Cophinum Scripsit,3 manuatus est pro 'suratus est et item in Filii ni iurem manuarium appellat: Manuari, inquit, pudorem perdidisti, multaque alia huiuscemodi nouat. Neque non obS0leta quoque et maculantia ex Sordidiore uulgi usu ponit, quale est in Staminariis Τοllet bona si de uos orcus nuda in catonium. 5 Et elutriare lintea et auandaria dicit, quae ad lauandum sint data, et Coicior, inquit, insultonicam,
uid properas quid praecurris i caldonia 36 Item Re set lim talabarriunculos dicit, quos uulgus tala barriones , item in Compitalibus
malas mala Xauit, item in Cacomnemone Hic est, inquit, ille gurdus, quem ego me abhinemen Se duos ex frica Venientem excepisse tibi narraui,
item in mimo, qui inscribitur Natal fictus cippum dicit et
Obbam et camellam et pittaeium', et capitium :
Capitium tunicae pittacium.10 Praeterea in Anna Peranna gubernium pro gubernatore et planum pro sycophanta et nanum pro pumilione dicit quamquam planum pro Sycophanta M. quoque Cicero in ratione scriptum reliquit quari prou Cluentio dixit. Atque item in mimo, qui Saturnalia inscriptus est, botulum pro sarcimine appellat et tomi-12nem levennam pro leui Item in Necyomantia cotionem peruulgate dicit, quem ueteres arillatorem dixerunt. Verba L ab eri haec sunt: Duas uxores hercle hoc plus negoti est: et
443쪽
Sed enim in mimo, quem serip Sit Alexandream, 13e0dem quidem, quo uulguS, Sed probe Latineque Sus est Graeco uocabulo emplastrum enim diXit χυθετερως, n0 genere feminino, ut isti novicii semidocti Verba ex 1. e mimo adp0sui: Puid est ius iurandum emplastrum aeris alieni.
Puid significet et quid a nostris appellatuni sit quod axioma dialectici dicunt et quaedam alia, quae prima in disciplina dialectica traduntur.
Cum in diseiplinas dialecticas induci atque imbui uelle-1mus, necessu suit adire atque Ogno Scere qua uocant dialectici εισαγωγας aum, quia in primo περὶ ἀξιωμάτων et discendum, quae M. Varro alias prolata , alias proloquia appellat, commentarium te proloquiis L. Aelii, docti hominis, qui magister Varroni suit, Studio Se quaesiuimus eumque, in Pacis bibliotheca repertum, legimus. Sed in eo nihil edocenter neque ad instituendum explanat 3 scribtum est, fecisseque uidetur eum librum Aelius sui magi admonendi, quam ali0rum docendi gratia. Redimus igitur necessario ad Graecos libros Ex qui bus accepimus ἀξιωμα esse hi uerbis: λεκτον αυτο τελες ἀποφαντον σου ἐφ' υτω. Hoc ego Super-5Sed uertere, quia nouis et inconditis uocibus utendum fuit. qua pati aures per in Solentiam uiX 0Ssent. Sed M. Varro 6 de lingua Latina ad Ciceronem quarto uicesimo expeditissime ita sinit: Pro loquium est sententia, in qua nihil desideratur. Erit autem planius, quid istud sit, si exemplum eius 7 dixerimus. Ἀξιωμα igitur, siue id proloquium dicere placet, huiuscemodi est: Hannibal Poenus suit Scipio Numantiam deleuit Milo caedis dampnatus est neque bonum Si uolupta neque malum et omnino quidquid na di 8citur plena atque perseeta uerborum Sententia, ut id ne eeSSe Sit aut uerum aut salsum esse, id a dialectici α ιωμα
444쪽
158 XVI. VIII. appellatum est, a M. Varrone, Sicut dixi, proloquium', a M. autem Cicerone pronuntiatum', quo ille tamen uocabulo tantisper uti se adtestatus eSt, quoad meliuS, inquit, in Uenero. Sed quod Graeci συνγὶμμενον αξιωμα dicunt, alii nostrorum adiunctum , alii 'c0 nexum dixerunt. Id conexum tale est: si Plato ambulat, Plato mouetur Si dies est, Sol 10 super terras est . Item quod illi συμπεπλεγμενον , OS uel coniunctum uel copulatum dicimus, quod Si eiusdemmodi: P. Seipio Pauli filius, et bis consul fuit et
triumphauit et censura tinctus Si et conlega in censura 11 L. Mummi suit . In omni autem coniuncto Silanum Si mendacium, etiamSi cetera uera sunt, totum eSSe mendacium dicitur. Nam si ad ea omnia, quae de Scipione illo uera dixi, addidero et Hannibalem in Africa superauit , quod est
salSum, UniuerSa quoque illa, quae coniuncte dicta Sunt, propter hoc unum, quod salsum accesserit, quia simul di- 12 centur, uera non erunt. Est item aliud, quod Graeci διεζευγμενον ἀξιωμα , 0 disiunctum dicimus. Id huiuscemodi est: aut malum uoluptas aut bonum aut neque b013num neque malum . Omnia autem, quae diSiunguntur, pugnantia esse inter Sese oportet, eorumqU OPPOSita, quae Ἀντικειμενα Graeci dicunt, ea quoque ipsa inter se aduerSa esse. Ex omnibuS, quae disiunguntur, unum 14eSSe uerum debet, salsa cetera. uod si aut nihil omnium Uerum aut Omnia pluraue, quam unum, era erunt aut quae disiuncta Sunt, non pugnabunt aut quae Oppo Sita eorum Sunt, contraria inter sese non erunt, tum id disiunctum mendacium est et appellatur παραδιεζευγμένον , Sicut hoc St, in quo, quae opposita, n0 Sunt contraria: aut curris aut ambulas aut stas . Nam ipsa quidem inter sese aduersa Sunt, Sed opposita eorum non pugnant: non ambulare enim et non stare et non currere contraria inter Sese non Sunt, quoniam . contraria ea dicuntur, quae simul ueraeSSe non queunt; 0SSi enim simul eodemque tempore neque ambulare neque Stare neqUe currere.
15 Sed hoc iam breue ex dialectica libamentum dediSSe nunc 16Satis erit atque id solum addendum admonendumque St,
445쪽
qu0d huius disciplinae studium atque cognitio in principiis quidem taetra et aspernabilis insuauisque esse ac inutilis uideri solet, Sed ubi aliquantum proceSSeris, tum denique et emolumentum eius in animo tuo dilucebit et sequitur quaedam discendi uoluptas insatiabilis, cui sane nisi modum 17 feceriS, periculum non mediocre erit, ne, ut plerique alii, tu quoque in illis dialecticae gyris atque maeandriS, tamquam apud Sirenios seopulo S, eon SeneSeaS.
9uid significo uerbum in libris ueterum creberrime positum susque deque.
Susque deque sero faut susque deque Sum Laut Susque Ideque habeo' his enim omnibus modis dicitur, uerbum est ex hominum doctorum sermonibuS. In poemati quoque et in epistulis ueterum Seriptum est plurifariam; Sed a 2 cilius reperias, qui uerbum o Stentent, quam qui intellegant. Ita plerique nostrum, quae remotiora uerba inuenimus, dicere ea properamus, non diScere. Significat autem susque 3 deque ferre animo aequo esse et quod accidit non magni pendere atque interdum neglegere et contempnere et propemodum id ualet, quod dicitur Graece αδιαφορειν . Laberius in Compitalibus: Nunc tu lentus e) s, nunc tu susque deque ser S; Mater a milias tua in lecto aduerso Sedet, Seruos sextantis utitur nefariis Verbi S. M. Varro in Sisenna uel de historia Puod si non bliorum omnium simili. e S Sent principia ac post principia, susque deque esset Lucilius in tertio: 6Verum haec ludus ibi susque omnia deque sue
Susque et deque suere, inquam, omnia, ludus locu Sque illud opus durum ut Setinum accessimus sinem
Αἰγίλιποι montes, Aetnae omne S, a Speri Atho
446쪽
160 XVI. X. Duid sint proletarii, quid capite censi; quid item sit in XII tabulis
adsiduus; et quae eius uocabuli ratio sit.
Otium erat quodam die Romae in soro a neg0tiis et laeta quaedam celebritas seriarum legebaturque in consessu sorte conplurium Enni liber ex annalibus. In e libro uersus hi fuere: Proletarius publicitus cutisque seroque
Ornatur ferro muro urbemque forumque Excubii curant. 2.3Tum ibi quaeri coeptum est, quid esset proletarius . Atque ego, Spicien quempiam in eo circulo ius ciuile callentem, familiarem meum, rogabam, ut id uerbum nobis enar- 4raret, et, cum illic se iuris, non rei grammaticae, peritum esse reS90ndiSset eo maxime inquam, te dicere hoc
50 portet, quand0, ut praedicaS, peritus iuris es Namque Dii ii iuri uerbum hoc e dio de ciis tabi Di s uestris accerpit, in quibuS, Si recte commemini, ita scriptum est Ad si duo mindex adsiduus isto Proletari, iam 6 ciui cui qui uolet index esto Petimus igitur. ne annalem nunc . Ennii, sed duodecim tabulas legi arbitrere et, quid sit in ea lege proletarius ciuis , inter-7 pretere . Ego ero , inquit ille, distere atque interpretari hoc deberem, si ius Faunorum et Ab 0riginum didicissem. Sed enim cum proletarii et adsidui et sanates et uades et subvades et uiginti quinque Sses et 'taliones surtorumque quaestio cum lane et licio' evanuerint omnisque illa du0 destim tabularum antiquitas, nisi in legis actionibus centumuiralium causarum, lege Aebutia lata, cons0pita Sit Studium scientiamque ego praestare debeo iuris et legum
uocumque earum, quibus utimur .
Tum sorte quadam Iulium Paulum poetam memoriae 10n0Strae doctisSimum, praetereuntem conspeXimuS. S a n0bi Salutatur, rogatusque, uti de sententia deque ratione istius o stabuli n0s doceret 'qui in plebe , inquit, Romana tenuissimi pauperrimique erant neque amplius quam mille quingentum aeris in censum deferebant, proletarii appel-
447쪽
XVI. X. XI. 161 lati sunt, qui uero nullo aut perquam paruo uere en Sebantur, capite en Si uocabantur, Xtremu autem cenSu capite censorum aeri suit trecentis Septuaginta quinque. Sed II quoniam res pecuniaque familiari obsidis uicem pignerisque S Se pud remp. uidebatur amorisque in patriam fides quaedam in ea firmamentumque erat, neque proletari neque capite censi milites, nisi in tumultu maximo, Scribebantur, quia familia pecuniaque hi aut tenuis aut nulla esset Pro-l2letariorum tamen ordo honestior aliquanto et re et nomine, quam capite cenSOrum fuit: nam et asperis reipublicae tem-13poribus, cum iuuentutis inopia esset, in militiam tumultuariam legebantur armaque is sumptu publico praebebantur, et non capitis en Sione, Sed prosperiore uocabulo a munere officioque prolis edendae appellati sunt, quod eum re amiliari parua minus possent rempublicam iuuare, Subolis tamen gignendae copia ciuitatem frequentarent. Capite mensos 14
autem primus C. Marius, ut quidam serunt, bello Cimbrico difficillimis reipublicae temporibus uel potius, ut Sallu stius ait, bello Iugurthino milite scripsisSse raditur, eum id factum ante in nulla memoria extaret Adsiduus in XII 15 tabulis pro locuplete et melle sacienti dictus aut ab assiduis, ab aere dando, cum id tempora reipublicae o Stularent, aut a muneris pro lamiliari e0pia aciendi adsiduitate . Verba autem Sallusti in historia Iugurthina del6
C. Mario consule et de capite censi haec sunt Ipse interea milites Scribere, non more maiorum nec ex classibus, sed ut libido cuiuSque erat, ea pite censo plerosque. Id factum alii inopia bonorum, alii per ambitionem consuli memorabant, quod ab eo genere celebratu auctu S-que erat et homini potentiam quaerenti egentissimus quisque portuni SSimu S. XI. Historia ex erodoti libris sumpla de Psyllorum interitu, qui in
Gens in Italia Marsorum orta sertur a Circae filio I Propterea Marsis h0minibus, Nu0ritin itinataxat damilia 2
448쪽
162 XVI. XI. XII. cum externi cognationibus nondum etiam permixtae corruptaeque Sunt, ut quadam genitali datum, ut et serpentium virulentorum domitores Sint et incentionibus herbarum que sucis faciant medellarum miracula. Hac eadem ui praeditos esSe quosdam videmuS, qui Psylli uocantur. 9uorum Super nomine et genere cum inueteribus literis quaesiSsem, in quarto denique Herodoti libro sabulam de Psyllis hanc inuenimus Psyllos quondam
fuisse in terra Africa conterminos Nasamonibus Austrumque in sinibus eorum quodam in tempore perquam ualidum ac 5 diutinum flauisse e natu aquam omnem in locis, in quibuS 6 colebant, Xaruisse; Syllo S re aquaria desecto S, eam iniuriam grauiter Austro Suscensuisse decretumque secisse, uti armis sumptis ad Austrum, proinde quasi ad hostem, iure belli res petitum proficiscerentur. Atque ita prosectiSuentum AuStrum magno spiritus agmine uenisse obuiam eOSque uniuerso cum Omnibus copiis armisque, cumulis 8 montibusque arenarum Supervectis, operuisse. Eo acto PsFllos ad unum omnis interisse, itaque fines a Nasamonibus
De his uocabulis, quae Cloatius Verus aut salis commode aut nimis absurde et inlepid ad origines linguae Graecae redigit.
1 Cloatius Verus in libris, quos inscripsit uerborum
a Graecis tractorum, non pauca hercle dicit curiose et Sagaciter conquisita, neque non tamen quaedam futtilia et 2 friuola. Errare, inquit, dictum Si πο ου ερρειν,
uersumque insert Homeri, in quo id uerbum est: Eρρ' ἐκ νήσου θασσον ἐλέγχιστε ζωοντων. 3 item alucinari lactum scripsit ex eo, quod dicitur Graece
αλυειν , unde elucum quoque esse dictum putat, a litera in e uersa tarditatem quandam animi et Stuporem, qui alu- cinantibus plerumque usu uenit. Item sascinum appellat quasi bascanum et fascinare esse quasi bascinare . Commode haec sane omnia et conducenter. Sed in libro quarto: saenerator , inquit, appellatus e St
449쪽
quasi ' φαιν ερατωρ', απὼ του φαινεσθαι ἐπὶ τοχοηστο τερον, quoniam id genus hominum speciem istentenc humanitatis et commodi isse uideantur in opibus nummos desiderantibus, idque dixisse ait Hypsicraten quempiam grammaticum, 6 cuius libri sane nobiles sunt Super his, quae a Graeci Saecepta sunt. Sive hoc autem ipse Cloatius siue nescio quis alius nebulo effutivit, nihil potest dici insulsius. Fae 7 nerator enim. Sicuti M. Varro libro tertio de
sermone Latino Seripsit, a faenore est nominatus; faenus autem dictum ait a se tu et quasi a se tura quadam pecuniae parienti atque inerescenti S. Idcirco et M. Catonem et ceteros aetatis eius seneratorem sine a litera pronuntiasse tradit, sicuti fetus ipse et secunditas appellata.
Puid sit municipium se quid a colonia differat; et quid sint municipes quaeque si eius uocabuli ratio ae proprietas alque inibi, quod diuus Hadrianus in senatu de iure atque uocabulo municipum uerba meit.
Municipes et municipia uerba sunt dictu facilia et usura obuia, et neutiquam reperias, qui haec dicit, quin scire Se plane putet, quid dicat Sed prosecto aliud est, atque aliter
dieitur uotus enim eremo Strum eSt, qui, cum X Olonia 2 populi Romani sit, non se municipem esse et populares suos municipes esse dicat quod est a ratione et a ueritate 3 longe auersum Sic adeo et municipia quid et quo iure sint quantumque a colonia disserant, ignoramu existimamuS-que meliore conditione esse colonias , quam municipia . De cuius opinationis tam promiscae erroribus diuus Ha 4 drianus in oratione, quam de Italicensibura, unde ipse ortus fuit, in senatu habuit, peritissime disseruit mirarique Se Stendit, quod et ipsi Italicenses et quaedam item alia municipia antiqua, in quibus Vticenses nominat, cum SutSmoribus legibusque uti possent, in ius coloniarum mutari gestiuerint. Praenestinos autem resert maximo opere a Tiberio
450쪽
imperatore petisSe oraSSeque, ut eX 0lonia in municipii statum redigerentur, idque illis Tiberium pro serenda giatia tribuisse, quod in eoruni sinibus Sub ipso oppido ex capitali
'Municipes ergo sunt ciues Romani e municipiis, legibus suis et suo iure utentes, muneri tantum cum populo Romano honorari participeS, a quo munere capeSSendo Ippellati uidentur, nullis aliis necessitatibus neque ulla populi Romani lege astricti, nisi in quam populus eorum landus fa- ctus est. Primos autem municipes sine suffragii iure Caerites esse facto accepimus concessumque illis, ut ciuitatis Romanae honorem quidem caperent, Sed negotiis tamen atque oneribus uacarent pro sacris bello Gallic receptis custoditisque. Hine tabulae Caerites appellatae uersa uice, in quas censores reserri iubebant, quo notae causa Suffragiis privabant.
Sed coloniarum alia necessitudo est; non enim ueniunt eXtrinsecus in ciuitatem nec suis radicibus nituntur, sed excivitate quasi propagatae sunt et iura institutaque omnia po- puli Romani, non sui arbitrii, habent. Puae tamen conditio, eum sit magis obnoxia et minus libera, potior tamen et praestabilior existimatur propter amplitudinem maiestatemque populi Romani, cuius istae coloniae quasi essigies paruae simulacraque es Se quaedam uidentur, et simul quia obscura obliterataque sunt municipiorum iura, quibus uti iam per in-
0uod M. Cato differre dixit properare et festinare; et quam in commode serrius Flaccus uerbi, quod est sestinat, ἐτυμον in
Festinare et ' properare idem significare atque in ean dem rem diei uidentur Sed M. Cato id disserre existimat eaque hoc modo diuisa - uerba sunt ipSiUS X Oratione, quam de suis uirtutibus habuit : Aliud est pro perare , aliud sestinare . ut unum quid mature tran Sigit, is properato qui multa simul incipit neque perficit, is festinat