장음표시 사용
21쪽
ra De carentia Sensus,ma Sapientia euneta moderari, de omnes Creatu, 'ras ad certum finem dirigere ; Rationi max me consentaneum est, ut Brutorum Animae in Terram, ex qua profectae sunt, relabantur , de vivere cessent, quum apud nos existere deli-
Sed iid nimium in hujus Dissertationis vestiri
bulo aberremus , ad propositum revertamur , cominemusque , an Animalia, vera cognitione imbuantur, deque rebus, extra se positis, di judicent, ac ratiocinentur. Quod ut ficilius a tingamus, operae pretium erit, in hujus dissertationis priori parte, investigare, quid sit Anima& qualis Brutis Animantibus competat. Dein , quid Cognitis, ta in quo formalis ejus ratio consistat. Postremo, an Restiae percipiant, & quod- inam in illis sit actionum suarum principium.Nonde, candide lector, prae liminaris haec Digressi terreat, magnam tibi messem pariet, nec gravaberis, ni fallor, ad principiorum explicationem attendisse , quae ad praestituti thematis intelligentiam
Ut igitur ab eo , quod primo loco a nobis propositum est, initium ducamus, praenosse juvabit, quid sit Anima , & quid per vulgare illud
nomen importetur. Nam cum homines primum rebus vocabula imposuerint, priusquam earum naturas apprimἶ callerent , & propriet tes earum ab invicem amolirentur, factum est, ut Anima vocem omnibus viventibus indiscriniunatim tribuerent, & non minus Plantas, & Am
rea , quam Animalia , & Homines Animabus
22쪽
bus imbuerent Sed ea in re nemo crassiusAri-mtele peccavit, quippe eam generalibus verbis definiendo vir natura versutus, sibi cavit,ne aposteris carperetur, ac proindE talem protulit
Animae definitionem, quae Omnibus pene rebus conveniret,& veluti commune emplastra, vulneribus omnibus mederetur.Nam tcit idolibro dis anima. Animae essentiam explanaturus, hoc pacto eam definit: Perfectio sua Im corporis naturalis organici, potestate vitam habentis. Qu a mvaga autem sit haec definitio,ex eo colligi potest quod Theolui, Medici, Ch misiIam hi su rpe n liti diversis rebus , propriam reddant. Nam atruserunt Theologi, sacriq; Textus interpretes , Sanguinem Brutorum esse Animam, aut Iuruum E sanguine emanantem: praesto est Aristoteles, suggeritque sanguinem, Mum O corporis naturalis organici, potestate vitam haberetis. Placet Medi eis, Animam corporis esse temperamentum , uti umorum, qui in eo sunt, harmoniam. Haec, Adtiu erit, secundum Aristotelem, corporis orsi Araci,potentia vitam habentis. Aser u ni Anti qu i Pn i-losophi, Animam aerem esse, ore conceptum ,
deservefactium in pulmone,& in corpus diffu- sum:Huic quadrat Aristotelis Animi definitio,
nempὶ quodAer superbe tio corporis naturalis potestate vitam habentis. Arbitrantur alii Animam iri calare cons stere, aut tenuem spiritum cose
pori sensum motumque tribuere; haud obluctabitur Aristoteles, sed mordicus tuebitur, hujusmodi calorem, aut spiritum, aliud non esse
Quam actum corporis Data ira suavita, potentia
23쪽
r. De carentia Sensus, . vitam habentis, Adeo ut, quicquid assignaveris , imo quicquid quantumvis obscurum comminiscaris, hac definitione comprehendetur, &genus,differentiamque sibi vindicabit. 8 Sed quantumvis non ita spatiaretur liqc desinitio,&certis dumtaxat rebus assignaretur, n5 missit esset propterea inter Philosophos retinenda. a. -- Nam quid in ea continetur, quod reprehendi ex- non debeatiNullum enim in ea habetur attri H butum Aseluttim,quod Animae essentiam explicet: sed res ecti dumtaxat praedicata,& generalia, quae cum aliis mixta,&quodamodo colligata sint, non nisi confusam notitiam pariunt. Praeterea, quid nobis distincti, per in vocem innotesci se nihil amplius mehercules, quam si quis lucem, Actum corporis lucidi esse definiat,& calorem, Actum corporis calidi: Quae definitio nes,tantum abest, ut nos doctiores essiciant, quin imo in inextricabilem labyrinthum nos detrudunt,n rem, per se claram, verborum ambagibus obnubilant. Unde Hermolaus Barbarus, vir eruditus,ti inter suos, ob animi dotes,
celebris, cum aliquando cumDaemone conve-Misset,&aspirante fortuna, colloquium nactus esset, nihil ab eo effagitasse sertur, quam ut nominis Actus,inprς litia fristotelis definitione, significationem aperiret, & tanti Philosophi, hac in re, saltemDiscipulum essiceret. Haec ad didi, ut indE videre liceat, quam obscuritatem
generet Animae vocabulum, si ad Vegetativam , Sensitivam M Rationalem reseratur, qu amq; exi
gui luminis ab iis mutuemur, qui res diversas
24쪽
ct cognitionis in Bruttia utina definitione complectuntur, & coniun- qua natura sua dirimuntur. . Ut igitur accurrati tis,tum circv Animalium s. animam,tum circa eorum cognitionem Proce- damus; supponendum est ex Institutione Philoso-μ'
phia, duo dumtaxat esse rerum genera a iit-ta rtenda; u n a Intellectualis, se u cogitans Ialtera ma-temra, rariabs, seu coporea. Sub prior i mentes, &stiri- -- eus comprehenduntur. Sub posteriori, omnia corpora , quae passim naturalia nuncupantur. Non obest,quod homo utri usque naturae parti ceps fit,&cogitationem simul,&extensionem
involvat: Quippe homo non res simplex est, &generis unius; sed composita,& veluti medium, utrumq; extremum includens.Quare evidens est, Bruta Animantia diverse abHominibus esse maturae , nullaque mente, seu spiritu donari. . Quandoquidem omnia,qu destis complechantur, ad materiale principium reserenda sint ,&nihil cumHominibus nisi quoad corpus, assinitatis habeant. Disquirendum igitur est, quosnam sit in principium,quo non modo nutriantur, crescant, respirent, moveantur, &c. sed quo operentur, & illa mira peragant, quibus ad Hominum solertiam, & astutiam, non accedere modo, sed & illos superare videntur. Clarissimus G ndus, insignis inter modernos I Philosophus ,& cui laus praecipua debetur, φρον quod Antiquorum opiniones, novo lumini restituerit;arbitratur bensitivamBrutorum animam quippὶ nullam aliam praestantiorem, nemo, Anima quod sciam,comminisci tuo Flammisiam quan- - 1
25쪽
36 De carentia Sensis , dam esse, seu tenuissimi ignis speciem,quςAni mali vitam impertit,ac omnes ejus partes acti at, ac perficit. Adeo ut Animal tamdiu vivat , quamdiu hςc flammula viget; moriatur autem,
dum perit,& extinguitur. Nam licet Ignis ille corpus sit, tenuitatis tamen suae respecili, im- materialis censeri potest, si ad reliquam maia
sana comparetur,&ejus exilitas cum caeterorum membrorum crassitudine contendat: Adeo
ut,ea ratione, Animae nomen sortiatur, & vere dici queat, Animal ex corporeor Amma con e.
Itaq; sicuti in hoc sita est Bruti essentia, quod ejus partes subtiles sint.& continuς,motu cito agitentur,&aliae semper,atq; aliae inde perditarum locum succedant: pari modo, Ignis, seu flammula,qua festiae animantur, subtilissima
rum atomorum congeries est, & contextura , quae pernici motu concitan ur,&continua aliquarum nesi, & aliarum asessu, eandem seni
Per contervant,ac tuentur.Nam in quod aliud principium reserendus est corporis calor, si interno igni non attribuatur 3 A quo eius motus' quiSensuum organa objectorum impressione Me cipient,ni calore foveaturiunde vero is calor, nisi ab Anima, quae omnes Animalis functiones
obit,& exequitur Z Nam quamvis dici possit,
Animam a calore servari potius, quam ab Anima calorem,manifestum tamen est, calorem limotu pendere,& non, nisi ob interni principii actionem, in corpore reperiri. Ita ut necessarium sit, secundum G a se mi ad aliquam materialem Animam deveniri, quae aestum Pro . -- ducat,
26쪽
ducat, motum membris largiatur , & caeteros Animalis actus obeat. Haud militum ab hac sententia abhorret itimnoratus Fabrii libr. secundo de Homine qui Honoraris Brutorum Animam agnoscit utique Ignem es. 6 ii ι -- se, sed purum, di a caeterorum elementorum
mixtione liberum. Ad quod asserendum,ma-γοῦ
xim a8ducitur, quod Ignis vegetus sit, & plus virtutis, experientia teste, insit, ubi plus calidi est,& ubi fortius elementum illud dominatur. Nam quum in sinplicibus aliis eorporibus nullum discernatur actionis indicium,solusque ignis vi productiva polleat: Ratio postulat, ut loquitur Inhic ui,si quod elementum sentiendi virtute instructum est, Igni potius, quam ulli
caeterorum assignetur. Non quod Ignis,absol te sumptus, eam vim nactus sit, ut sentientis
scilicet Animae vicem gerat,sed quatenus in tali organi plexu, tali partium dispositione, fibrarum ductu , communione , textura constru
Illustrissimus Carte ius, qui obscura quaeque i .e Philosophiae sinu deturpavit, nihilque docet,
quod non Rationi apprime conveniat, istimat belluarum Animam aliud non esse, quam san- motor suinem; nec opus esse senstivam Animam in auxilium advocare, qua illarum operationes per- ficiantur,& ex qua movendi, sentiendiqne facultas proveniat. Nam cum videret vir solertissimus, sanguinem corpus esse fluidum, subiis ioremque ejus portionem, ab arteriis in Cerebrum,ci per illud iri nervos, de musculos con-2 tinuo
27쪽
' i . De carentia Sensu , , tinuo cireuitu deferri; asserere baud dubitavit sanguinem in corae calefactum, & in spiritum attenuatum, Brutorum Animam constituere,&a solo ejus motu, varios illorum motus proficisti. Huic sententiae plurima sacri textus loca, favent, eamqne a quorundam Detractorum pertinacia vindicant, qui fingunt, ea opinione, Viam At heis sterni, ut idem de Hominibus sen tiant , & Rationalem Animam ab Humano Corpore amoliantur. Nam tanta est inter Hominum & caeterorum Animantium Animas diastinctio, tantumque inter utrarumque Operationes discrimen, ut vix etiam a stupidissi
mo ambigi queat, quin a diversis principiis orb
Animalium vita,in perennia dextro cordis ventriculo,as, Per Peuam arterio iam in .
Luzisis pulmone demigrat, e quibus in sinistrum cor--οm ransi. dis ventriculum defluens, mox in Aortam, seu . magnam arteriam, cujus rami per universunt corpus sparguntur, transit, qui ramis venae ca- . vaejuncti, eundem sanguinem iterum in de
trum cordis latus deserunt. Adeo ut sanguis, in corde calefactus, & in spiritus conversus,' 2 gera iva, & Sensit a Animae nomen in Animalibus obtineat, & proximum sit, ac praecipuum omnium actionum organum. Id luculenter in quibusdam Animalibus agnosci po est, exempli causa, Muskis, Serpentibus, Scor- aliis si milibus, quae urgente hye- mali fessore intereunt, vitaque ad aliquod tem-
Ani sanguinis motu, quitium . tam eursum suum exors
28쪽
O Cognitionis in Pruris. r, pus privantur; dum scilicet flagitis cieri desia
nisi di spirituum generatio ad tempus suffaminat .Quae, ver geniale novis cii dat primordia rebus, ut loquitur Mantuanus, recuperato per calorem sanguinis motu, denuo ad vitam sollicitantur, & diu intermissas functiones repetunt. Idein in Hominibus cernere licet, quitiquo suspenduntur , aut aguis suffocantur ;quippe statim animam agunt, brevique mortem obeunt, eo quod Sanguis, respiratione adempta stagnat, & non amplius a dextro cor iis thalamo in sinistrum propellitur. Est igitur Sanguis pars Animalium principalis, a quo nativus calor, & spiritus profluunt,ex q io vitet na- . rscentibus primum oritur, & morientibus ulci
Percepto, quod Sanguis universunt corpus ,
circumfluens, ad cor, a quo primum proflux' Quid irat, iteratis vicibus, in orbem continuo rota- initio Si tua, si Brutorum Anima: ad sicundum veluti PQ tW
fundamentum progrediendum est, ut nimi- 'rum , quid Cognitio sit, apprehendatur , qui ejus indolem constituat,& in quas potissimum species distribuatur. Cognitionis idea adeo manifesta est , ut vix quicq uam menti nostrae notius occurrat: & si qui sorte in ea explicanda hallucinati sunt, id factum esse arbitor, quod Templanὸ dilucidam , verbis suis obscurarint, di facem Soli praeferre, ut ita loquar, voluerint.. an hoc enim Philosophos non raro errare di prehendi, quod res simplicissimas, ac natura ita evidentes, Logicis definitionibus explicare B a xit
29쪽
ro , ne carentia Sensus, niterentur, & certis verborum ambagibus, ea perspicua reddere, quae sponte menti nostrae se Ingerunt. Nam quid nobis clarius obversatur ,
quam ipsa furitia quum si quid percipio, ejus
simulachrum, seu Ideam animo intueri videor ,& illud veluti praesens mentis oculis spectare. Nam licet forte de rebus omnibus, in natura existentibus,mbigere possim, & quae manibus tango,oculis contemplor, auribus excipio, ira ribus odoror, & lingua gusto, in dubium revocare dii fieri tamen nequit,ut non cogitem, cum ipsa dubitatis,cogitatio quaedam est, quae me latere non potest. Quare Cognitionis nomine, intelligendumma est,id omne,quod sic a nobis est, ut ejus immo iacim diate consilissimus: Adeo ut cogitare, seu cognoscere, aliud non sit, quam eorum, quae in nobis sunt, perceptionem habere. Quod ut res
exemplo dilucidior evadat; unde quis novit, se intelligendi, volendi, affirmandi, negandi s cultate pollere; nisi quia hujusmodi virtutem in se experitur, & talis potentiae sit conscius, dum illam exercet λ Id vero non de Cognitione Reflexa dumtaxat est intelligendum, qua quis scilicet percipit, seu animadvertit, se aliquid animadvertisse; sed idem de quacunquerit
perceptione, aut intellectione, qua ad rem alis quam attendit. Unde oritur, ut si aliquis e rum, quae agit, aut patitur, conscientia careat , nullam eorum notitiam in se experiatur ; Ac
proinde Sensii &Cognitiora proprie dictis destitituatur. N in quo pacto. illi rei actionii passio-
30쪽
nisvὸ Sensus attribui potest, si se agere, aut pati nesciat ὶ Hiae fit, quod si Homines in rem alti
quam attentius detixi,ita ejus contemplatione occuparentur, ut sacem prae oculis accensam, aut Tonitru fragorem non perciperent, tales Homines, nihil earum rerum revera aut se
tiunt, aut percipiunt: Ac idcirco, ut sentire. 'percipere, judicare,assirmare,negare dicantur , eorum, quae percipiunt,sentiunt, judicant, con setos esse oportet. Omnes cogitationes, quaeciis cientiam invol- is. vunt, duorum praecipue generum sunt; Actio- Cunitio innes scilicet, & passiones. Dicuntur Pason, omnes perceptionum, sive cognitionum spe-α ,
cies, quae in nobis reperiuntur; sive, quae a Po-rentia, quam habemus, percipiendi & cognoscendi proseiscuntur e & tales operationes, in quatuor species dividuntur. Prima est, Λ
rc ectu purus, per quem mens circa speciei corporeae auxilium, omne objectorum genus percipit , tam immaterialium, quam materialium. Secunda, est Sensus, tam is qui externus, quam qui internus nuncupatur. Tertia maginatio, quae sub se Sensum communem complectitur: quia eodem organo donantur, & circa eadem objecta occupantur. Quarta, est Memoria, sive Reminiscentia, hoe est, ea facultas, per quam deprehendimus,nos eandem prius habuisse cogitationem. Cogitariones, quae actiones dicuntur, sunt omnes nostrae Voluntates, quia eas
experimur ab Anima nostra directe proveniare,di a qua sola pendere videntur. Ad has iudicia