Christophori Forstneri In 16 libros Annalium, quatenus extant C. Cornelii Taciti notæ politicæ

421쪽

NOTAE POLITICAE ut qui magnorum hominum censoresse faciunt, plerumq; ex solo eventu finmam & infamiam, temeritatis & fortitudinis nomina dividant. Tiberius &Cajus Gracchi fratres, quod inconsulata temeritate populi gratiam consectabantur,merito optimatum conjuratione sublati dicuntur. Cajus Caesar quod

popularitate margitionibus. vulgo a ceptus. ad summam potentiam pervenit,fortis sapientiae vir praedicatur. Alexander Magnus in milites seditiosos sive consilio , sive iracundia ferox prosiliit,& qui loquenti pervicacissime Obstrepuerant, ad supplicium ipse rapuit;

cadem majestate in plectendis tutus , qua in mulcendis non fuerat. Ex consternatione militum minas ponentium hoc consilium in virtutis tamam ivit. Galba autem Imperator, dum compe scere milites studet,in medio foro con

fectus est:temerarius igitur audit,quod se furentium multitudini immiserit. Igitur quo intcntius,quae dilat,recolo;

422쪽

Illi. i.

AD CORNEL- TACIT. 397lo; eo firmior se animo meo insinuat sententia: esse fatum,& numen,& sanctam Immortalis Dci curam: qua per

causas medias,varie nexas, omnia temperantur, sitaviter,sapiente utiliter.'non immunis ab impietatis crimine illorum mihi videatur opinio, qui explo sa omni fatorum & fortunae potestate, ingenio, prudentiae, humanisque artibus nihil non tribuunt. Quomodo C rolus Audax Burgundiae Dux omnem suam felicitatem prudentiae & virtuti sitae adscribebat; qua arrogantia illum Numinis iram concitasse, sapientissime judicat in Historia Com1naeus. Et Ludovicus S rtia tantum sapientiae suae tribuebat, ut alios celebrari indignissime ferret:suis artibus hominum mentes, quocunque vellet,impelli posse, sibi persuadens Sed in carcere angusto,& cogitationum suarum vastitatem,&1psam denique vitam claudere coactus est Ampie igitur N M. fatum flumini receptis imbribus superbe decurrenti

423쪽

398 NOTAE POLITICAE & obvia quaeque sternenti comparat: cujus vis ut vallis aggeribusque coerceri potest,ita hominum conssilia fortunae fatoque, hoc est, ipsius Dei decretis obsistere posse Fluminum impetum M pertis campis Valere, & fata virtute co-silioquc destitutos tantum populos uingere.Impia sententiat Fatum est, quod de quoque nostrum fatus est Deus.Ergo,quod jussit Deus,quod constituit, quod ratum esse voluit, nostris consi

liis impediri potest λ mutari potest p

uerti potestὸ Minime quidem : aut si

impediri, mutari, verti potest, non erat fatum,non decretum Dei,nec enim

jubet Deus aut decernit, ut fiat, quod non fit.Ergo consilia, actionesque nostrae divina inferiores sapientia certis limitibus velut alveis includuntur, intra vos fluant. Non fata nostris comsiliis,sed nostra coRsilia fato reguntur. Quis enim quaeso, ita hominum consilia ludit Θ quis in contrarium torquetὸ unde mirabiles rerum, & plerumque

424쪽

AD CORNEL. TACIT. 399. . contra consulta eventu s Unde inopi nata illa, quae actionibus hominumi aut raro inexspectatissima intervem, uni Θ quae stupemus, quae occulto quo dam& religioso horrore nos perfun- dunt. Unde denique e contrario se , lix multorum temeritas s1 tamen te- l meritas est , ista cui superi ita favent fortunata audacia & beata imprudeni , tia & perpetuus fortunae famulatus ps. Deus est ille Optimus ille Maximus, ii vi non postquam terras & sydera fetat Cit,creatorum curam omisit; sed arbiterit

enim praeter rationem) accidentibus

regere & vel sic ostendere vim illam o-ἡ mnia oubernantem ac moventem. ΑΗ rea Cambysis apud Xenophontem. ' sententia est et humana Lapientia nihilo

cerisus, optimum est, Glgu, qui hoc agit , quod incerta sors obtulerit. Grum Dii immortales omnia norunt, cr

est ac rector omnium: quae gaudet &amat interdum praeter opinionem non

425쪽

oo NOTAE POLITICAErum sit exitus Et illa Nicephori Gregorae, qui mihi vel ob id solum carissi mus &gratissimus auctor est,quod plerosque eventus ad primam illam causam refert. 4. hist cstrusus quidam

error est humana prudentia insultans O μm ct deorsum trahens omne consiliorum studium, ct veluti tessierin evertens firmis decretis nixas deliberatione. Neque vero ista nostra opinio Stoicam in Natur libus hominis actionib.. necessitatem adstruit,aut liberum in profanis nego tiis arbitrium infringit. Consultat enim horno, agitque ex naturae suae viribus ;sed consiliis&actionibus hominis su- perne imminet inspector Deus,qui per illas secundas causas nec sane sine illis; quippe non ignavis,sed agentibus, omniaque tentantibus, annuente Deo,

cuncta prospere saccedunt ipse prima rerum omnium Causi omnia flectit, torquet, dirigit ad Gontum sibi placi- itum. Coeptorum eventusseuperati vindicant potestates Ammian.a s. Divina i

426쪽

ΑD CORNEL. TACIT. goI, Nemesis ex abaeta quadam aternitate inmnia desipectat terrena. Haec ut regina causarum Oarbitra rerum, hac Ascepta.

tris urnam fortium temperat, ac dentii um vices alternans: voluntatumque nostrarum exorsa interdum alio, quam quo, contendebant,exitu terminans multiplices

aritus permutando conrofvit. Ammian. 3 34. Et quod ipse M. fatetur, consilia, i ' nisi in occasiones & felicia tempora ii , ciderint,exitu destitui, quid aliud est, quam consilia a Deo & fortuna regi λj, Unde mim occasiones, unde temporai. expediendis consiliis apta, nisi a sortio, na. Fortuna autem non eam intelligo , 1 qua appellatur, quicquid incertum est ;, quam ideo coecam deam , quam levem, ungunt;sed summam illam Mentem ;i quae omnia suo arbitrio constituit,quae naturam condidit, quae rebus causas dedit,easque perpetuo abditissima ra- tione propagat,& eventibus donat statis certisque , etsi humanis mentibus, incognitis. Neque enim si ignorant in

427쪽

oa NOTAE POLITICAE media tempestate nautae, quis finis si etibus, quis exitus veto, ideo Deo cc tum non cst, solvenda ratis sit an se

Vanda.Denique quod bonis con siilfis&fortibus viris stare dicuntur & florere regna,negari quidem non potes ; sed

haec ipsa bona non aliis contingunt, quam quos fortuna magnis rebus & Ω- talibus incrementis delfinavit. Caeteris quorum vult vertere aut evertere statu, eadem subtrahit. Manum injectantibus

fatis selent hebetari sensius hominum stobtundi Amm. Marcel714. Plura posse

exempla proferre. Sed unum erit pro omnibus.Cum urgentibus fatis Roma

a Gallis capienda esset, primam bello causam tres Fabii dederunt:qui cum de pace inter Clusinos & Gallos acturi a Senatu missi essent,contra jus gentium pro Clusinis contra Gallos proelio decertarunt. Porro, quo minus impediamenti Gallis objiceretur, jam ante Furium Camillum, tantum imperatorem

populus Romanus fatali furore in exblium

428쪽

AD CORNEL. TACIT. qO3l- lium Ardeam depulerat. Advenietibus c se Gallis civitas, quae saepius adversus Fb r denatem & Vcjentem,minores hostes,

id Dictatorem creaverat,extremiS urgen se tibus periculis id neglexit. Fabii, quo- i rum temeritate bellum contractu cratia, summae rerum praeerant: qui tumultua-ario exercitu raptim ductu ad undecit is naum lapidem hosti occurrentes; non illi loco castris capto,non praemunito val ' a lo, non Deorum saltem memores,aum, spicato instruunt aciem: ut sumatim,st dicam, nec milites nec imperatores f ps ciebant, quae ex disciplina Romana eL sit sciat.Clim pugnandum esset, pene pri sit us fit gerunt, quam vidissent,hostem in-ὰ tegri, intactique. Maxima pars ex fugati Vcjos pervenere: unde ne nuctu quidos cladis Romam misere. Qui Romam E elapsi sunt, ne quidem clausis urbis i. portis in arcem refugerunt. Quis non miretur nunc, populum Roma , num ritimis legibus, & acerrima mili tari disciplina institutu tam turpiter sui

- .i

429쪽

o 4 NOTAE POLITICAE oblitumλUt si quis animo comprehendat, res ab ipso ante praeclare gestas ;non ab eodem populo, sed alio naec ad versus Gallos facta credere possit. Re peto Ammiani effatum: eo que consigno hunc locum; manum in Hantibus fatissolent hebetari sensu hominum ct o tundi. Nemo igitur suae nimium fidat

prudentiae. Fama, o veneratione potius omne1 d

stinabantur imperio, quam quem fui rum Principem fortuna in occulto tene' lbat.J Simile modo quodam est, quod veluti miraculum in Philippi II Hispaniarum Regis in Lusitaniae regnum siccessione Itupemus. Emanuel Rex tres uxΘres duxerat, & ex omnibus liberos sistulerat.Ex prima Michaelem, qui si vixisset, certus haeres omnium istorum regnorum erat,quae nunc Hispaniarum Rex tenet: sed is obiit puer. Ex secunda sex mastulas,duas filias genuit E tertiis nuptiis filium filiamque sistillitiAn non fundata videbatur haec

430쪽

AD CORNEL. TACIT. AD domus in tot regni fulcris 3Jam ad liberos istorum si venias, quanta series ΘViginti duo erant, quiPhilippum ant ibant. successione legitime arcebant. Sed omnes illi praemortui sunt,ut fac Tent unum totius Hispaniae caput. 9.Lipsius in monitio exeo θ Decumum quemque ignominisse colonis serae ductos fuste negatio de illo decumandi more Tacitus quoque meminit, libro quarto & decimo annalium .Ratio severi illius juris ei γοα--hes aliquid ex iniquo omne magrum ememplum,quod contra Aguis utilitate publica rependitur. Facit ib...anna Sed istam politicam, credo non agnoscet initis magister ac dominus 'oster JE-sus CHRIsTus. asitumque per chal eos in domum Caesaris. v. notas ad lib. superiorem, exb. juvenem impropidum Oc. Neque enim cessurum nisi damnana ictu.J Alicubi notavimns: ut a Principum manu praemia, sic a magistratibus