장음표시 사용
311쪽
De octav. Dec. Praecepi. C. VII. 2 7 CAPUT VII De Ordine servando in restitutione, .ct de Loco in quo fleri debet. .
DII p x V x observari debet ordo
restitutione, quorum primus respicit creditores , alter Vero debitores ; nam si multum interesst nosse quinam creditores praeferendi sint, quando omnibus satisfieri non potest: non minoris momenti est indicare inter eos qui teneatur damitum aliquod resiarcire , quinam principaliter teneantur. Paucis dicam de hoc duplici ordine in hoc ultimo Capite super septimo, Decalogi Praecepto ; & incipiam ab eo ordine qui respicit debitores, quia majorem.
videtur habere connexionem cum iis de .
quibus superiori proximo Capite egimus. r. Quot sunt qui , diversis ex
causis , idem damnum resarcire teneri potassint 3 Decem numerari possunt, ut apparet ex his quae praecedenti Capite dicta sunt ι vidimus enim, posse aliquem novem variis modis cooperari damno proximi, &: ita teneri ad tale damnum resarciendum ;. cum autem ille qui revera damnum injustum intulit , teneatur etiam illud resa cire e, consequens est , poste nos decem modis obligari ad restitutionem ob dam . num illatum proximo, posseque numerari decem personarum species quae ad hanc restitutionem ex variis causis obligantur in
praxi: ille scilicet qui damnum. intulit,
312쪽
S. Chrssost. homil. is in Epist. r. ad
jubens , consulens , expresse consentiens, palpans , receptans furem vel rem furti-Vam , participans, mutus qui loqui ten batur , non obstans , & non manifestansis h. Inter praedictos , quinam pria-cipaliter tenentur restituere Resp. Quoties res injustE ablata adhuc extat , qui illam habet in sua potestate, principaliter tenetur ad illius restitutionem: sive ipse surtum commiserit, sive tantum modb cooperatus fit aliquo ex praHietis modis ; ut enim observat sanistus Ioannes Chrysostomus: me exteriores sanesum L ges , qua, m plorabus omissis , eω qui I.is rebus spoliati sunt , ab istis reposcere iubent, pud quos μια inmenta fuerint. Si vero illi restituant ablatam rem , caeteri cooperatores eximuntur a restitutione , quia, laeta per restitutionem satisfacto , nullus co queri potest aut aliquam restitutionem exigere.
1'. Si res injustE ablata, consumpta su rit mala fide , nempe ab eo qui sciebar
rem esse alienam : ille tenetur principaliter ad restitutionem ante omnes alios co peratores Q ut enim statuitur in Regulis Iuris Canonicit Pro possessore habetur, qui dolo desiit possidere. Si autem ille consumptor restituat, alii eximuntur ab onere restis tuendi.
3'. Qui mandavit alicui sibi quoquo modo subdito, vel commisit sibi non siibdito, ut damnum aliquod inferrent: in his duobus casibus , si damnum , ejus sola co templatione , illatum fuit , tenetur principaliter illud restituere, etiam ante illum qui intulit , & alios qui quocumque alio modo cooperati sunt: Principaliter tenetur
313쪽
De octav. Dec. Praerept. C. VII. 27'
restituere , inquit Angelicus Doctor est S. Th. r. 2 principatis is facto : principatior quidem praecipiens , secundari. vero exequens , oeconsequenter alia per ordinem. Si autem illle praecipiens restituat , ut de facto tenetur, caeteri eximuntur ab onere restituendi; nisi forte habeant apud se rem injuste ablatam, aut eam mala fide consi pierint 2'in qui bus casibus semper tenerentur illam, VeIejus pretium , restituere illi qui totum damnum illatum revera restituit.
q. Qui damnum intulit per se ipsem,
tenetur restituere ante illos qui cooperais insunt damno, excepto tamen mandante, Meo qui possidet rem injuste ablatam. Si ille
autem damnum per se inserens , restituar, caeteri qui minus cooperati sunt injuste actioni , nihil restituere tenentur. Quoiusi contingat ut plures sint aequaliter autho res & executores actionis injustae , quae damnum proximo intulit e tunc debent inter se convenire pro restitutione integra ex aequo Acienda. Si vero unus ex illis integrum damnum restituerit, caeteri tenentur illi testituere id omne quod debuissene erogare & expendere pro hac restitutione pro sua quisque parte , & illorum etiam qui restituere nolunt , ita ut qui diligentiorem se praebuit in restituendo , non sit pejoris conditionis , quam alii negligentiores , quia stilicet utiliter suam & aliorum obligationem implevit. Quod conforme est Legi Civili, in qua sic statuitur : Cum cum
pecuniam eius nomine ψλeris . aut tibi nihilρ μ' am.
mandaverunt, negoturum actio nM
obe tussis i nisi si quid debitoris intersui cam pecuniam non soliti
314쪽
f. Loco recenseri possunt non solum qui essieax dedit consilium.ad damnum aliquod inferendum , sed etiam qui consenur , qui laudando inestayit, qui furem aut surtum occultavit, qui auxilium praestitit , qui tacuis , qui non obstitit, qui
non revelavit cum teneretur ; quia scilicet variae illae cooperationes pariunt aequalem
restituendi obligationem, &considerantur ut causae minus- principales damni illati. Ac proinde , si unus ex illis relinus princia palibus cooperatoribus integrum damnum resarciat , desectu eorum qui sunt causiae principales damni, quique nolunt , aut
non possunt restituere : tunc caeteri tenentur illum indemnem praestare, illi restituendo portionem hujus damni quam tenebantur restituere , si ille partem suam solummodo restituisset. Quod ua intelligi debet , ut si v. g. decem cooperati sine fiarto commisse , & duo tantum possint& velint restituere : si illi duo cooperates sint aequali et ut cauta minus principales ι. necesse est ut quilibet illorum resarciat mediam damni partem. Imb si unus tantiim paratus sit ad restituendum , debet int grum damnum restituere ; sea , ut dixi, si non fuit causa principalis , caeteri cooperatores tenentur illi restituere portionem seu partem rei. quam restituere obliga
Euast. 3. Si ille qui damnum passiis est,
condonat restitutionem illius alicui ex coo- Peratoribus , caeteri tenentur ne totun damnum resarcire
Resp. Ut distincte huic quaestioni responderi possit , varii distinguendi sunt Carus. Nam si condonatio fiat illi qui habet
315쪽
De octav. Dec. Praecepi. C. VII. et Irm sua potestate rem injuste ablatam , caeteri qui quovis modo cooperati fuerunt, ad nullam amplius teneri possunt restitutionem ; quia , ut superius dictum fiut, illo tantum deficiente , seu nolente, aut
non valente restituere , restituere tenentur.
Sed in hoc casu haec condonatio euodem habet effectum , ac si ille possidens rem surtivam revera restituisset , ut etiam in Lege Civili observatum est, in qua sic habetur : Si ex Hurabus obtigatis , uni accepto I g. li exfreatur , non ιDesolus liseratur , sed & L-Cqui sec- obbrantur. N- cum ex duobus pluris que es dem obtigationis participibus, uni accepto fertur, cater, quoque liberrintur:
non quoniam ipsi inccepto larum est , sed quoniam vetur Iois,sse Udetur is qui acceptic tione solutus eis. Si autem qui passus est damnum , se Iummodo condonat restitutionem illr qui damnum fieri mandavit : tunc qui habet rem injuste ablatam, semper tenetur illam restituere domino , sed alii qui cooperatisant, eximuntur a restitutione.
od si condonatio facta sit illi tantum qui per se intulit damnum : tunc duo priores, scilicet mandans & possidens rem
ablatam , non eximuntur ab onere resti tuendi, licEt caeteri cooperatores non ama.
plius teneantur restituere , ut diximus su-Denique si ille cui facienda est restiturio, illam condonet seu remittat alicui ex illis quos diximus teneri quinto loco : hi ui ante illum tenentur, quique sunt sau - , principales damni , obligantur semperi ad restitutionem totius semmae ablatae et caeteri vero qui eamdem habent obliga
316쪽
tionem cum illo cui restitutio condonata fuit& qui cooperati sunt damno minus principaliter , tenemur solum restimere partem damni non condonatam. Quapropter , si sex cooperati sunt furto sexcentorum aureorum , & ille qui passus est damnum condonet restitutionem uni ex illis qui receptavit & occultavit furem: tunc caeteri tenentur solummodb restituere quingentos aureos , si dicto damno tantem cooperati sani ut causae minus principales,
scilicet per consensum , consilium , sile tium & hujusmodi. . Quisiam servandus est ordo in solutione creditorum Et quinam aliis praeserendi sunt in dicta solutione λRes . Hoc quaesitum Iocum non habet, quando debitor habet undὸ satisfaciat st tim omnibus creditoribus ; nam in hoc casu nullus servandus est ordy in seluti
ne, cum creditores nullum patiantur damnum ex ordine non servato. Sed E contra , si debitor non habeat undἡ omnibus creditoribus satisfaciat ἰ multum interest scire quos praeserre debeat, ne in hoc concursu injustitiam committat. Dicendum igitur 19, quod si sint debita certa , & alia incerta , videtur , quod regulariter praemittenda sit solutio clabito-Tum certorum , ac proinde si aliquid restituendum sit pauperibus aut Ecclesiae, vesquia nescitur cui illatum sit damnum , vel quia reperiri non potest Dominus rerun inventarum , vel denique quia in falso pondere vel mensura damnum singulis illa- . tum est ita modicum & incertum, ut Vix occurrere possit cui restitui debeat. In his casibus regulariter tenenda est praedicta
317쪽
- De octav Iec. Praecepti C. VII. 283 tegula sancti Antonini , ut scillaei certa
praeserantur incertis r Remtutio certorum, s. Antonin. innuit ponenda ese restitutiam inrem p
obligant restitutioni , id est cum sciuntuμ personae quibus facienda est : priles antegra Iiser solvenda sunt, quam restituantur . certa , quando 'beet scitur, vel dubie m bona restituentis non seu cere ad utrumque rnam tunc refitituenda sunt pune ρHMi IIdem omnino sentit sanctus Bernardinus Senensis , qui etiam casum non inutilem proponit his verbis: Pr, quam remmantur incenu , restitui δε- s. Bernardin. bene certa. . . Ad cujus istelligentiam ponatur caseus , re detur unus qui decem misim obesi Erhabuit de Uιris , vel δε rapinis; inter qua . in Quadrais quinque millia reperiantur cerari , re quim gesima , a. sique milita incerta sint; trimen in morte de bonis istius non inveniuntur nisi tria mitti
re sie non sinciunt ad satisfaciendum δε-
lummodo certa certis. Tun. manis . an ner , quod si quid pro satis ictione taeeriatorum accipitur, ut pauperibus , in plinea in dispenset r totum , nomin ruina est, ρο est quodammοδω facere raptorem Christum in pauperibus suis. Propterea quicumque hoe intelligis atque nomis, licet paupersit , vel pauperibus dispenset , si quidquam inde accepit , ta rispinam committat , satisfacere obligatur his qui debent habere
terra : quod riamen contrarium quotidie in
telligimus fieri ; quia quod restitui debet remtis personis, non poteH pauperibus dispen κλExtra. De homicidFo in Cap. Sicut di--gnum. fuaky. s. Quaenam est secunda regula observanda in ordine restitutionis i
318쪽
Resp. Secunda regula est, ut pismo loco restituantur res quae adhuc extant in specie, .& quae consequenter non mutaverunt dominum , sed adhuc illius sunt cujus erant priusquam ab alio detinerentur qui non
poterat acquirere verum earum dominium oAc proinde res depositae, Vel commodatae,
traditae in pignus , vel ex contractu pre- earii vel locationis, debent deponentibus . Commodantibus , & reliquis restitui praesaeteris creditoribus ; quia nemo potest uti rebus alienis ad solvenda debita sua , vel ad aliquid restituendum. Idem dicendum . de rebus injuste ablatis, vel ex usura comparatis ; & si adhuc extent , debent , ex eadem ratione, reddi iis ad quos legitimὶ pertinent, qui in hoc praeferri debent omnibus aliis creditoribus : quod conforme
est Iuti naturali & Legibus Civilibus.Nam,
s. Antonin. ut docet sanctus Antoninus , deset prius 2. tit. 2. c. refiyitui rapina , furtum, ta UurAE , ς Mamz. par g . de eis lisito modo contracta ; hoe enim esset, inerre holocaustum de rapinis. Stetit injust. neciperetur ab atiquo divite , ut daretur eleemos a palmeri , ut Hor Augussirinus in
mando res aliena non extat amplius in specie sub illius potestate qui eam mu' tuo accepit vel furatus est , sed quocumque modo consumpta fuit : tenetur-ne
solvere debita contracta absque injustitia, potius quam contracta ex aliquo delicto, ut surto M similibus 3 Reo. Videtur , quod dum res quae ad alium pertinebat, non est ampliumn manibus debitoris , non tenetur praeserre in . casu solutionis., illos quibus debet ex contractu licito , aliis quibus ex delicto oblita
319쪽
De octav. Dec. Praecepi. C. VII. 28s
gatur : quodque regulariter non magis tenetur praeferre primos quam caeteros a
quia neque iii Iure Canonico , neque in Jure Civili, neque in Iure Naturali, major oritur obligatio circa debita prioris generis quam secundi; & ia hac materaa possiunt solummodo reperiri rationes plausibiles vi
convenientes potius quam adstringentes, juxta varias variorum debitorum circumstantias , & personarum quibus aliquid debetur : quae rationes & circumstantiae non videntur posse statuere diversam obligationem justitiae. Videtur etiam, quod non tenetur quis praeferre solutionem vel restitutionem eorum quae debet ratione alicujus delicti patrati , quam alterius delicti diversae species & quod delictorum diversas non auget obligationem quam quis habet resarciendi damna quae per delicta illata sunt , nec etiam obligat ad praeserendam restitutionem quae debet fieri pro majoribus deliactis , illi qdae pro minoribus debet fieri. Suaesi. 7. Quaenam est servanda tertia regula in ordine restitutionis ' Reis. Praeferenda est solutio debitorum realium , solutioni debitorum persena-Τium ; stilicet praeponendi sunt creditores,
qui habent aliquod pignus aut hypothes am pro assecuratione debiti , illis qui actionem habent principaliter & directe insolato personam debitoris ue juxta dispositionem Legum Civilium in quibus sic habetur Eos qui acceperunt pigraor , cum in Leg. EM rem actionem habeant , pravilegiis omnibus Cod. Qui po- personalibus actionibus eo erunt, ρ - τι ore pa
ferri constat. Ratio est, quia illi quibus aliquod particulare bonum , vel universa
320쪽
bona obligata sunt pro selutione debiti, habent verum jus in illa bona , donec debitiina lutum sit ; adeo ut alienari non possint citra eorum consensum, & in praejudicium assecurationis quana creditores
hujusmodi super illis bonis habent ι & ita injuste fieret, si talia bona distraherentur, . ut satisfieret aliis creditoribus , quia privaremur hypothecarii jure legitimo quod in illa bona habent.
Quapropter quando adsent creditores, qui ex aliquo contracta habent hypothecam exprestam vel tacitam , hoc est ais curationem selutionis per pactum expres sim vel per Legum dispositionem , infundum , domum , aut aliam rem debitoris : debent praeserri caeteris creditoribus, qui talem non habent assecurationem , &qui v. g. simpliciter mutuum dederunt. Quaenam est quarta regula Resp. QPrta regula servanda in ordine restitutioim & solutionis , est ut observetur jus commune , quando non extat lex aut consuetudo diversa in aliqua Provincia , seu Regione in qua sita sunt bona debitoris. Et in his casibus regulariter resbia vendum estan soro conscientiae, prout judicaretur ab aequis judicibus , qui plenEscirent omnes circumstantias negotii de quo agitur, & qui nulla salsa praelumpti ne niterentur. Haec regula universalior est caeteris omnibus , nec praetermitti potest sine injustitia in ordine restitutionis, & sine injuria illorum quibus non solvuntur de-S Υh. t. 1.-juxta ordinem assignatum a Iegibus ιβ s s. a. 4. quia, ut docet Angelicus Doctor r Leges in corp. pos M humanisus , sunt iusta mel iniusta: