장음표시 사용
321쪽
De octav. Dec. Pracept. C. VII.
in foro conjGenua a Lege aterna , a qua derivantiis , secundum aliud Promogiorum.
p. R. Per me Reges regnant, & Legum conditores justa decernunt. siussi. q. Quinam , ex jure communi, servandus est ordo in solutione creditorum
qui hypothecam habent Reis. Quando plures occurrunt creditores qui hypothecam habent in eadem bona, regulariter praeserendi sunt illi quorum hypotheca prior est tempore , juxta regulam Canonicam in qua dicitur: Reg. s . De prior est rempore , potior est jure : quod I ris. etiam in Iure Civili statuitur his verbis: Si fundum pignori accepisti antequam Reia Leg. Si
pubtica obligaretur , sicut prior es tempore, dum C'd. ι- potior es iure. Haec autem regulλ quῆς bi ho dam patitur exceptiones ; nam I'. dos habeantur. constituta cum hypotheca expressa vel ta
cita , praeserenda est omnibus debitis anterioribus, quae soli1m habent hypothecam tacitam , ut patet ex Legibus Civilibus , sed non videtur praeferenda dos hypothecis anterioribus expressis, licEt se per hoc non
parva sit difficultas inter Iurisperitos. Sed constat , quod quamvis hypotheca dotis si Glum tacita , id est, absque pacto expressis, praefertur tamen hypothecis expreΩ sis contractis post matrimonium. Eμαώ. IO. Quaenam sunt aliae hypothecae privilegistae in jure Reis. Si quis pecuniam dedit mutuam
pro reficienda domo, vel navi, & hujusmodi , anteferri debet creditoribus etiam anterioribus, quibus per hypothecam obiugata est illa domus vel navis: Inserdum, Leg. AFduis inquit Lex.posterior editor potioγ est prio- COd- Qui Pυ-- : - ρώta se m rem νυμ- cmsem -- gn te habi
322쪽
impensium eB quod sequens credidis : velut si navis fuit obligatis , Ot ad armandam eam mel reficiendam ego credidero. Hujus rei ratio assignatur in alia Lege, in qua sic habetur Huius enim pecunia se mfecit ut us pignor.s causam : quod poterit quis admittere , ta si fas cibaria nautarum fuerat creditri , sine quibus navis se a per Uenrre non poterat. Item si quis in merces sibi obligaesas crediderit , mel ut θλα flant,
mel ut naulum exob tur , potentior erit,
licet posterior sit i nam & ipsum naulum potentius est. Tantumdem dicetur Usi mem
es horreorum , vel area , mel vectura iumentorum debentur. Nam hic potentiον erit.
Σ'. Qui alteri mutuam dedit pecuniam ad emendam domum , vel fundum , hoc pacto ut dicta domus vel fundus sibi remaneat per hypothecam obligatus pro as-vical ratione debiti, praeferri debet assis creditoribuS etiam anterioribus : Licet, inquitLex,iisse Menorabus multis creditoribus. diversis tempori trietis , priores habeantur potiores , tamen eum cui pecunia praedium c. Aratum probatur , quo ei pignori esse periatiter obligatumstatim erigmento omnibus anteferri iuris authoritate declaratur. Haec autem praelatio non propriὸ nqcet aliis creditoribus , debitor enim non haberet
hanc domum, vel hunc landum, seisi m tua illi data suisset pecunia qua egebat ad illius emptionem. χe. Expensae moderatae iactae ab haerede in exequiis defuncti , & solutione salarii debiti Medicis, Pharmacopolis, chirurgis, ob operam navatam in ultimo morbo, het 'bent hypothecam praeserendam etiam an terioribus
323쪽
De octav. Dec. Praecepi. C. VII.
terioribus creditoribus δ adeo ut , juxta Leges Civiles , praeserri debeant etiam doti ; in quo tamen casu , servanda est consuetudo uniuscujusque regionis ; nam caeteroqui , fra umbiguis , pro doribus ref Reg. 8s. Da
pondere melias es , ut habetur in Iure Civili. iis uris ani Demum hipotheca quam habet FiscusPrin- 'cipis pro quocumque debito, praeferri debet aliis hypothecis tacitis, etiam anterioribus, rjuxta Leges Civiles , verum haec hypothe ca cedit aliis expressis & anterioribus. Qitieri autem hic potest, utrum hypotheca tacita dotis , cedere debeat Fisco Principis : &distinguendum est; nam si hypotheca dotis praecedat temporc , praeferri debet hypothecae quam habet Fiscus Principis ; si vero sit posterior , cedere debet ex eisdem Legibus , sed si constare non potest quaenam ex dictis hypothecis sit anterior, tunc praeferri debet hypotheca dotis , ut colligitur ex Regula Iuris Canonici superius Citata. Quae autem dicta sunt in hac quartatione , probari facile possimi ex Leg. --
funerum. Leg. Scimus. 3. In computatione. Cod. De Jure deliberandi. Toto titulo. Cod. De June Fisci. Leg. Si fundum. Cod.
u. potiores in pignore habeantMr. Leg. Priam,legia. U. De Pr ilegiis creditorum.1I. Praeter creditores hypothec
tios , sunt-ne alii qui habeant jus praela- tionis in solutione vel restitutione debitatorum
R est. Postquam creditoribus hypothecatiis loluta sunt debita , juxta varia Privi- , Iegia illis competentia ut supra , aut juxta tempus hypothecae: statim sequuntur cre- Tomus VII. N
324쪽
ditores Chyrographarii, quibus solumm db facta est promissio vel obligatio manu privata: & deinde ii quibus nulla facta est: promissio vel obligatio in scriptis , qui
tamen veri noscuntur bine creditores , vel ex depositione testium , vel etiam ex propria debitoris confessione. Et videri potest, quod , Juxta Leges Civiles , regulariter debitor non tenetur praeferre aliquem ex his creditoribus qui solummodo habena actionem personalem , caeteris ejusdem naturae seu conditionis ; imo neque ten tur solvere ejusmodi debita juxta ordinem temporis quo contracta fuerunt , quia, ex jure communi, iis tantum concelsa fiant Privilegia Praelationis, qui habent hypothecam saltem tacitam. Et haec videtur esse
dispositio Legis in qua sic habetur et Pradebito cressitores addicisibi bonis Di debitoris, non iure postulant. unde si quidem debiatoris eui cater, creditores pignori ires acceperunt et potiores eos, quam te Chyro προ--rium ereditorem, haberi non ambigitur. mrod
si specialiter vel generaliter nemini probe tur obcigata , ae sine successore communis debitor , vel ejus hares iacessere non riminii rerum vindicanone , sed possessione bonorum,
itemque venditione, aequali portione pro rata debit, quantitate , omnibus creditoribus co
uast. 11. Quomodo selvenda siant de- bita illis creditoribus , qui nullam habent
hypothecam Rese. Cum nullus inter eos potius aut majus jus Praelationis habeat quam caeteri, aequitas postulare videtur , ut etiam apparet ex Lege modo relata, ut haec debita aequaliter Iolvantur pro rata cujusque pose
325쪽
De Octav. Dec. Praecepi. C. VII. 29 I
tione r ita ut si tales creditores integrum debitum omnes consequi non possint , recipiat quisque illius partem , juxta quantitatem debiti : potest: v. g. dari media pars debiti, aut tertia , aut quarta pars de hujusmodi, unicuique ex creditoribus, juxta quantitatem & valorem bonorum ad debitorem spectantium. Ita sentit sanctiis Αntoninus his verbis: Sexto veniunt C9N- s. grapharis pro miri , non attenta priora te p. contractuum , dyma licitum est debitori , pre ς--mulo creditorum , facere deteriorem causam ereditorum priorum nee domi m nee
Amothecam nee privilegium habentium. Ut Leg. I. g. contrario. E. De separati
nibus. Et videri etiam potest, quod debitor , qui se videt non posse integra debita silvere, debet, ut conscientiam suam in tuto ponat, omnibus creditoribus pro rata debiti satisfacere saltem in aliqua illius parte , nec potest tuto aliquem non pruvilegiatum praeserre, in aliorum qui aequale jus habent praejudicium. I . Peccat-ne contra justitiam qui non servat ordinem in selvendo vel reth tuendo , & satisfacit v. g. iis quibus satisfacere non deberet, in praejudicium & damnum illorum quibus selutio prius compotit Rese. Cum, non observato praedicto o dine , aliqui privantur jure quod habent, juxta Leges, ut ipsis solutio nat prae aliis, ametum aliis: & damnum grave illis hoc modo insertur : in hoc peccatur contra justitiam , cum videt debitor , verisimile non este quod possit omnibus creditoribus integrὸ satisfacere. Videtur etiam, ob eandem rationem, quod creditores , qui hoc
326쪽
modo recipiunt solutionem in praejudiacium illorum qui praeferri debuerant, illis faciunt injuriam , maxime si sciant debutorem non posse omnia solvere , ac proinde tenentur ad restitutionem.
euast. I . Quonam in loco debet fieri restitutio , vel f blutiὰ debiti Res . Ut huic quaestioni distincte & di o lucide respondeatur, praesiipponendum est, quod quis teneri potest: ad restitutionem
vel solutionem ς aut propter aliquod dollictum, aut quia res possidetur aliena, aut denique ratione alicujus contractus , ut in variis hujusce Tractatus locis dictum est. Non abs re erit de his tribus variis casibus
sigillatim loqui, ut haec materi elucidetur
Is . In quonam loco restituere debet, qui tenetur ex aliquo delicto Resp. Cdm ille qui suratus est, usuram commisit, aut quovis alio modo damnum. ' injustum proximo intulit , teneatur tale damnum resarcire : sequitur , quod resti turre regulariter debet in eodem loco in quo illatum fuit damnum. & in quo m ' ratur ille qui passus est damnum , ut nihil illi depereat ratione loci in quo fit restitutio 1 quod certe conforme est rectae rationi ; & quamvis delinquens expensas extraordinarias haec de causa sustinere cog tur quae non minores sint ipsa re quae resti-
. tui debet ; id sibi imputare debet , juxta: Iuris Canonici regulam, in qua sic habe-
Rex 86. tur : Damnum quod quis sua culpa sene Gregusis iuri debes non aliis imputrire. Quod etiam 'Rest Lo . F. Civili. statuitur his verbis : Siaod De alversis re ex sua cM 1ά damnum sentit , non , Iulis iuris ι--μuigitur damnum sentire. Unde etiam, si
327쪽
De octav. Dec. Praecepi. C. VII. 193
ille a quo res ablata suit, aut cui illatum est damnum aliquod injustum, sedem seu locum mutavit, restitutio illi fieri debet ini eo loco ubi actu est seu residet , si verisimile sit quod sec iam transportasset rem- ablatam. Et hoc juxta mentem Canonis in quo sic habetur : Redin grunda sisn omnias expotiatis. V in eo Ioco unde issis cesserant , funditus revocanda. Quod si damnum pasIiis, ob transationem rei abla- tae , necellarib sustinere debuisIet aliquas expensas ; Videtur quod in hoc casu , ille qui restituit, possit has expensas computare , & tantumdem detrahere ex re veIsumma quam restituere tenetur.
Et aest. 16. In quo loco debet fieri restitutio ab eo qui tenetur restituere quia rem habet alienam
Resp. Qui casu fnVenit rem proximi perditam , vel qui quovis modo illam bona
fide possidet & absque delicto, tenetur tan- ..tum restituere in eo loco in quo extat res
aliena; quia in hoc casti non debet aliquod subire damnum : unde si ille , cui facienda est restitutio , sit in aliquo loco remoto, sussicit ut moneatur de restitutione facienda , ut possit rescribere , quanam Via , vel, medio, velit sibi dictam summam vel rem restitui ; quia expensae faciendae ad dominum rei spectant. Quod si admoneri non possit sine aliqua expensa, ille qui tenetur restituere sine delicto , aut mala fide , potest se servare indemnem, & expensas fa- .ctas retinere. Verum hoc locum non habet , quando qui per aliquod tempus bo- . . Da fide possedit rem alienam, sciens deinde vere esse alienam , distulit tamen , absque: legitima causa, illam restituere ; quia ex
328쪽
illo tempore injusta dilatio reum illum constituit, & obligat ad restituendum ita ut Dominus rei in eo ponatur statu , in , quo fuisset si absque ulla mora restituti facta fuisset statim atque notum fuit rem esse alienam. Idcirco si verus Dominus passus est aliquod damnum ex illa dilatione , debet illud a detentore resarciri ι & si
interim Dominus locum mutavit, restitui debet res in loco in quo est Dominus, expensis illius qui ad hanc restitutionem te netur eo modo quo diximus in praecedenti quaestione. II. In quonam loco iacienda est restitutio , seu potids solutio, quando tenetur quis ratione alicujus contractus
Reis. Certum est, quod si partes convenerunt in contractu de loco in quo sa- cicnda est restitutio , seu solutio, haec co ventio servanda est ι nam, juxta Regulam
Reg. 86 De Iuris Canonici, contractus ex eonventione regidis iuris. Legem accipere dignoscuntur. Et in Iure Civili : Contractus Legem ex eonυentione
Leg. r. g. Si aeripiunt. Sed si de loco nihil dictum sito ositi contractu, restitutio, seu solutio, fieri inuicta debet ubi verisimilius est, attentis omnibus
circumstantiis , quod contrahentes te pore contractus voluerunt fieri dictam solutionem.
Unde in contractibus depositi, commodati , & aliis in quibus restituenda est e dem res in individuo, videtur quod regulariter restitutio facienda est in eodem loco in quo res accepta suit , quia ea ut plurimum est intentio illorum qui hujusmodi ineunt contractus. Idem dicendum de contractibus venditionis, locationis, mutui,
di suntlibus, quia ea videtur esse intentio
329쪽
De octav. Dec. Pracept. C. VII. 2ss
contrahentium , juxta aequitatem, & sol tio fiat in eodem loco in quo res vendita, Iocata , aut mutuo data , tradita fuit in manus emptoris & aliorum ι & si alia fisisset contrahentium intentio , de ea aliquid conventum fuisset in celebratione
Si vero quis mutuum det alteri in itinere , aut eo in loco in quo verisimile non est quod residere velit solutionis Iempore : tunc videtur quod fieri debet solutio, expensis illius qui mutuum accepit, in loco in quo versatur ille qui mutuum dedit , vel se item in illius trequentiori d micilio ; quia, cum mutuum cedat in s lam utilitatem illius qui accipit, aequius videtur , quod si faciendae sint expenta,
aut aliquod subeundum incommodum, patiatur ille qui mutuum accepit , non verbqui dedit. 18. Qui jam restituit, potemne
aliquando tenera iteruia restituere Re θ. Potest id aliquando contingere, videlicet si res per intcrpositam per nam restituta, Verὸ non pervenerit ad illum cui Dcienda erat restitutio. Quod ut magis
liqueat , distinguendae sunt, ut silpra, diversae causae quae possunt obligare ad restiis tutionem : Potest enim quis teneri ex ali quo delicto , vel ex contra mi, vel quia habet rem alienam. Hoc posito, quaerendum est primo. Suast. I9. Quomodo potest quis teneri
iterum restituere , quando ad restitutionem tenetur ex aliquo delicto 3
Rese. Si ille qui furatus est, vel damnum quodcumque injustum intulit, tradit rem festo ablatam, vel ejus pretium, ali
330쪽
cui ad restituendum, & mediator ille norareddit domino cui reddenda erat, vel ejus dem mediatoris culpa , Vel casu etiam is tuito : constat , hanc restitutionem esse
iterum faciendam , imo tertio & tapius, si neceste sit , donec qui passus est damnum injustum, indemnis essiciatur ; quia haec indemnitas fieri semper debet sumptibus & periculo illius qui commisit delictum. Unde licet prudentissime egerit , retradiderit rem, quam tenebatur restituere, Confessario de cujus probitate dubitare nullatenus poterat: quamvis res restituenda comburatur, vel etiam sebripiatur ab que ulla dicti Consessarii culpa, vel alterius mediatoris r in his casibus semper tenetur quis ad restitutionem donec res illa' injuste ablata pervenerit ad dominum qui passus est damnum , vel ad' alium de ejus expresib mandato , quia obligatio restia tuendi, quae oritur ex delicto, cestare non potest , hisi per realem damni reparationem, nec jactura rei furto ablatae ex cassisertuito eximere potest ab onere restia
Id colligitur ex Angelici Doctoris 'do-S. Th. 1. 1. ctrina : Tenetur ad resti unonem , inquit,q. 6α. a. s. in non fiam ratione re, , sed etiam Otione iniuriose actionis , etiam si res apud ipsum
non remaneat. Et expressius sanctus Anto-S. Antonin. ninus : Si vitium usum , inquit, vel furti, p. t pix. λ. mel alterius damni, est occultum, m restitutio occulto modo per θ , vel per ultam, facienda est ut non det tur perfna : ' -- meae etiam diligenter , quod 'eum per alium
facit I ita faciat caute , quod is recipiat euidebet , non ille sibi retineat 3 quia non esset propter hoc Bberatus : nee confidat δε