장음표시 사용
841쪽
iore oratione usus est, quam si placeret noriscum hoste colloqui, ut ijs me coniungorem .Respondi,libenter quidem facturum,sed vix unqua vidisse duos exercitus,qui in ea propinqui ate no consererent manus. Hostes it
rum productis copijs, triplicique acie instructa,nos expectabant. Ibi Maclodiensis &ego collocuti,titeras misimus ad legatos Venetos: ille, quod sui esset officii ac professionis, tractare consilia pacis: ego, quod nuper ab ipsis redijssem legatus:Regi esse in animo, iter illae facere,suasque copias absque ullo maleficio & iniuria traducere: quod si velint incollocutionem venire,uti pridie dictum sit, nos ei negocio non esse defuturos.sed iam omnibus in i cis coeptum erat leuioribus pra ijs contendi. .cumque nostrae copiae praeter ipsorum castra transirent, ac flumen solum intercederet, illi partem aliquam stratiotarum,de sagittarios quites cum nonnullis cataphractis emittebat, qui tecte & occulte ad eum vicum, unde nos eramus digressi,venerunt, ibiq; numen transe ierunt, ut in impedimenta nostra, lux plurima erant, impetum facerent. Ad sinistram, Marchio Mantuae,cum patruo suo Rodoiplio, dc circiter sexcentis cataphractis, lectissima iuuenum manu, & cum leuis armaturae equiaribus in tergo nos adoriebatur. A fronte erae
842쪽
calaetius, cum quadringentis cataphractis M
amplissimo peditatu, aduersus primam n diram aciem,& habebant uterque pretierea cinhortes aliquot equitum auxiliares, sed parum exercitatas in armis.Veneti enim,quod omnia simul periclitari nollent,parte aliquam exerciatus in castris continebat,ut ii iis postero die cognoui. Quod tametsi ratione non car bat : tamen, quoniam eousque iam processerant,longe praestitisset omnibus copijs & summis viribus dimicare. Interim dum legati V neti eas literas,de quibus dixi,legerent, nostri
coeperunt eiaculari tormenta in ipsorum c stra,quod ante id tempus nondum fecerant. Illi remisso praecone, nunciabant cupere se quidem colloqui, modo per tormenta liceret Fuit igitur imperatum utrinque, ut cessaretur: sea paulo post denuo coeptum est,ac veho mentius quam anteaccumque duo nostri praecones in ipserum castra interim venissent, capti fuerunt , & ad Marchionem deducti. Ibi
Gaiarius coepit cohortari suos ad pr lium: non esse iam quaestionis aut colloquendi tempus, ac minimo negocio posse nos eΣpugnari. Eam sententiam ex legatis alter probabat, &idem erat Marchionis iudicium : sed eius patruus Rodolphus, vir prudens & nostri valde studiosus, magna contentione resistebat.
843쪽
gr. O PHIL. COMI Nai Omnem spem salutis Rex habebat in ptima
acie. Hi erant trecenti & quinquaginta equites cataphracti, Helvetiorum ad tria millia, quibus adiunxit trecentos &eo plures sagi tarios, quos custodiae suae causa habere comsueui eisque detraxit equos,& pedites pugnare iussit: summa, quicquid erat peditu ad eam
aciem rescripsit. In eo peditatu erant Engelibertus frater Ducis Cliuensis,& praetor Diui nensis,Helvetiorum praesectus. Eos proximEantecedebant tormenta. Hic certe, quos Rex in Florentinorum agio reliquerat,& Genuam miserat contra plurimorum sententiam,ij n bis potuissent in eo rerum statu bonam op xam nauasse.Prima nostra acies iam peruen
rat ad illorum fere castra sis,ut initium pugnae futurum ab ijs putaretur. Reliquae autem duae acies aliquanto longius inter se distabani, noque tam idonee, quam pridie, sierunt instrum cur,ut sibi auxilio inuicem essent. Marchio Mantuae cum ijs,quas supra dixi,cophs flumen
transiit,& minimo interuallo postremum n strum agmen placide sequebatur. Itaque Rex, qui medium agmen gubernabat, necesse habuit ad primam nostram aciem obueitere te sum,& hostem aduersum spectare, ac nouissimo agmini sese cottingere. Et hactenus quidem Cardi lis & ego cum a legatis respon
844쪽
sum expectaremus, extra ordines morati sutiamus: verum ubi rem eo deductam esse vidi, rogem petebam.In itinere treis famulos, qui interiecto aliquo spacio me sequebantur, amisi,&vix centum passis procesieram, cum in eo loco,unde veniebam,angens clamor & streputus exaudiretur. Hi erant stratiotae, qui in calones ac impedimenta nostra impetu facto, multisque intersectis ac vulneratis, carros αquicquid erat eius generis alde perturbarunt. Cum ad Regem venissem , reperi occupatum
creandis equitibus, quod in eiusmodi periculis & angustijs fieri consueuit,excitandi studij& virtutis causa,verum quod hostes iam erant in propinquo,reuocatus fuit ab eo negocio, Ma quibusdam sitis familiaribus, quibus multum fideret,attributus fuit ei locus ante signia ferum,ita quidem,ut ex nostris, praeter unum& alterum, nemo propius hostem, quam ipse, consisteret.Nouissimu enim agmen nostrum, cui subsidio ipse veniebat, aberat paulo lon-sius ad dextru latus. Ijs cataphractis quicum Rege erant,coniunxerunt se Scoti sagittarij quites.Impetu igitur facto concurritur viri que magna vi. Stratiotae vero, ut illos proxime sequebantur, quum impedimenta nostra perturbata,nullis ordinibus deserti, & ad primam nostram aciem contendere, & sui ordia
845쪽
nis homines,quos Cupra diximus ob eam rem cinissos, praedam sectari conseicerent, relicto equitatusui subsidio esse debebant,ad pridam
euolarunt. Ea res maximum nobis ad salutem
attulit mometum. nam si suis illi gladijs,quos habent praestantissimos , nos adorti fuissent, plane de nobis, propter paucitatem nostr rum,actum erat. Equites ergo statim a primo concursu terga verterunt, & pedites etiam ad alterum latus elapsi,suga salutem sibi petebat. Eodem fere temporis puncto,Gai ius a fronte instabat,& primam nostram aciem inu sit: sed non tam cominus,neque tam acriter
pugnatum fuit,quam a nobis. Nam illi sibtempus p iij, & priusquam concurreretur, perterriti in fugam se coniecerunt. Quo mi nus autem nostri persequerentur fugientes,in causa suit, quod Gius magnas hostium copias non procul a se animaduertit,ideoq; suos comtinuit. sed qui cum Rege fuerant, magno studio consectabantur fugientem hostem. nostri etiam calones atque seruuli maximam illorum partem conciderunt, armati securibus, quas circumserebant ad caedendum materiam, ac construendis casis atque tabernaculis.' Nam illi cum essent grauis armaturae, Vix ma gno negocio poterant interfici, ideoque plo. refraucOS circumsistebant,&magna vi persi '
846쪽
elis galeis,expugnabant, ad eamque re d- iumento etiam erant practongi nostrorum sa-sittariorum gladij. Interim dum nostri his r bus occupantur, Rex cum paucis quibusdam in eo loco, ubi commissum fuit praelium, remanserat,neque se ad primam nostram aciem recipere volebat,ne fugae consimilis ea pros
ehio videretur. Ibi ex hostibus nonnulli, qui diuersi dissipatiq; in omnes partes fugiebant, cum eb forte essent delati ,& a defensoribus
vacuum eum locum viderent, impetum secerunt in Regem uno tantum famulo tunc comitatum. Ipse,qubd equo utebatur longe prae stantissimo fortiter sele defendebat,donec reliqui comites, qui nonnihil diuerterant, fu,sidio venirent. Eorum aduentu perterriti hostes, fugae sese mandarunt. Rex eo periculo commotus,ad primam aciem contendit. Ea non se commouerat loco, quod Regi peror Portune accidit : quanquam si paululum modo fuissent progressi, nemo omnium restitioset,eaq; de re magna fuerat inter nostros comtentio. Quae sua fuisset eius diei fortuna,cum sub vesperum in munitiones reuertisset, mihi recitabat,ijs quos secum esse voluit, praesemtibus. Initio pugnae, nondum disiecto hostiaum equitatu, viginti circiter passibus ab eo.
captus fisit quidam militum praefectius, qu
847쪽
magis videre licet,in quanto ipse suerit discimmine salutis. Ex hostibus omnium primus o cubuit Rodolphus,ex Mantuanorum familia. Equitatus noster fugientes illos consectis tur, prope ad extrema usque ipsorum castra, quae ad Forum nouum spectabant.Ibi tandem, cum ex ducibus quidam magna voce dixisset, ad Regem esse reuertendum,omnes constit . runt,ut equos,qui cursu& labore erant exanimati,reficerent. Dum ibi moramur,priter nos lagiebant ex hostibus circiter triginta equites.In eos autem consulto non fuit factus impetus. creatis aliquantulum equis a labore,
ad Regem contendimus, de quo nihil initio nobis constabat:progressi aliquousque procul
tandem animaduertimus ubi esset. Iacebant
humi plurimae illorum bastae, pictie quidem& elegantes, sed infirmae atque leues, eas iustimus a famulis tolli &asportari. Intereundum occurrebant nobis aliquot illorum cohortes pedestres,in eos facto impetu, & compluribus intersectis,reliqui per flumen fuga euaserunt. Dum a conflictu hostem insequimur, ex nostris aliqui monebant, ne cupidius progred remit verbulo uno mentione facta cuiusdam praelij, inter Ludovicum undecimum & Max, milianum Caesarem, qui victoria tunc potitus 'era quod nostri praedae studerent.Instrumen'
848쪽
tum omne militare, & quicquiderat impediamentorum regis & ipsius familiarium, a stratiotis direptum fuit. Sed &nostri partem aliuquam fraudarunt. multi enim ad pugnam i utiles & impuri homines castra sequebantur. Paucos in eo practio desiderauimus.Ex ipsis imtersecti fuerunt trecenti &quinquaginta equi res cataphracti, & quod raro solet in praelijseuenire,nemo fuit captus. Stratiotae, quod ad praedam decurrissent,pauci interierunt. Summa, omnium interfectorum fuerunt ad tria
millia & quingenti,quod ex ipsis nonnulli mihi recitarunt,& vidi descripta nomina, in quibbus erant circiter quinque, ex familia Gonet gica,propinqui & necessarij Marchionis Ma tuae, qui ex sua etiam nobilitate amisit ad sexaginta,&in occisorum numero nullus fuit repertus pedes,& quod mirum est,omnes m nu&cominus pugnando fuerunt occisi. Tormentis enim vix decem opinor utrinque stib- latos fuisse, & minimum temporis spacium durauerat praelium.Statim enim a primo concurse,illi cum aut perfregissent aut proiecise sent hastas,sugam petebant, & in perseque do vix horam consiumpsimus.Itali autem to ge alia ratione ac nos praeliatur.singulae enim cohortes cum singulis contendunt, alij post MEos,eoque sit,ut totum aliquando diem aequa
849쪽
ris PHIL. COMINAEI victoria decertent. Magna fuit ipsorum trepidatio nam & cataphracti circiter trecenti de pleriq; omnes stratiotae in fugam coniecti, alij Rhegium Lepidi, Parmam alij petebant, octo circiter milliaribus ab eo locoe
MENTARIORVM LI-ber quartus. Vi diximus de Petiliano C mite, & Virgilio Ursino, quos
Rex captiuos ducebat ,ij profugerunt ambo post inceptu praeli una,& Petilianus,qui Florent,no ac Ferdinando Regi militauerat,&inli stium exercitu erat non ignotus, recta comtendit agillos Iongissime iam fugientes, inque propius veniliet, edito suo nomine, coepit acclamare Sc hortares ut fuga desisterent, ipsorum esse victoriam, & cum nonnihil con-nrmasset, maiorem partem reduxit. Quod nisi hic casus interuenisset, omnes fuga sibita
850쪽
DE BgL. NEAP. LII. III L si salutem pet sient: tametsi profecto parum erat in ea re solatij atque praesidij quis labiblo qui in nostris sui stet castris, reuocarentur ad praelium. Erat eius consilium, nocte illa faciendum esse in nos impetum : sed reliqui non probabant, ut ex ipso deinde &ex Ma chione Mantuae cognoui. Quod nisi ad virtutem ipse unus fuisset eos cohortatus,omne&ea nocte profugissent. Postquam ad Regem conuenimus omnes, apparebant nobis alia quot hostium cohortes pro castris, magno numero & instructa acie, ac selo capite a que hastis extabant. Hi non commouerant se loco, neque praelio interfuerant. Erat autem opinione longius interuallum,& trans cundum erat flumen, quod iam paulatim a testebat superioris noctis atque etiam eius iei tempestate & imbribus.Rex ad concilium detulit, impetum ne fieri placeret, an minus. Erant cuna eo tres magnae virtutis Itali, Iacobus Triuultius, Franciscus Caecus , annorum circiter septuaginta duorum ,& Camillus Vitelliust cum tribus fratribus. Hi suadebant adoriendos esse. nostri vero, quod magna pars diei consiimpta erat, consilium hoc improbabant, & satis eo die persectum,& castris deligendum esse locum dicebant. Illi contra magis instabant Francncus in primis, qui