장음표시 사용
261쪽
diuerse se habent: nam si mas subsit, dextra amplior apparet;&magis adhuc papilla squae S. lond Cr redditur , di surstim magis vergit: si vero scemina, huiustiti, di eli sinistra: ac papilla magis deorsum nutat. Lac vero siquidem aquae instillarum in superficie consistat: marem intus peti, ineicio est , si v ro dispargatur,
em uiam Sed a venis etiam extimi corporis nonnullam coniecturam: facimus: nam in masculo conceptu venae omnes in dextro corpore magis conspicuae sunt, ac tumente sed quae prae
.sertim sub lingvae sunt: in sce mineo vero, quae in sinittro. odsi fiat, ut pedes, & tibiae magis. tumescant, atque exulcerentur, ον.De bisti . sceminam geri lcripsit Aristoteles. b Quod velo proditum fit a nonnullis In masculo corceptu dextram pedcm semper in am bulando praeponi, quod ter Rasis verissimum se ex per cum fuisse assirmauit: tum etiam inter surgendum super dextram manum Praegnantem inniti r nihil obseruationes contemno. Sed Medieco ,.qui artifex est, alia sciendi ratio pro ni debet. Cateri ruquae ab ipso sce tu exhibentur signa ita tandem expono. I intus mares quidem in dextris inquit Hippocrates, scentinae vero incni litis magis. Aequum enim est, calidiorem conceptum in calidiori etiam uteri loco generari: atque ibi sese commouendo φ. . proderer talis est dexter: qui & propter hepat is vicinitatem, α quoniam Mxter testiculus temine abundat calidiori, ac mira sero , non immer ito calidiorem etiam temperaturam prae ses Epidem. serti Et suamquam videatur non nullss, inquit Galerius a In sis nistra parte cor locatum esse e reuera tamen in medio est pectinre . percipitur autem pulsus magis in hac par te: quoniam stabstet cordis ventriculus ibi sese mouet. Ex his igitur colligi urimi res cuna in dextris tot ulis potissmum pene icntur: ibi xtiam moueri agitatiq;r ac propterea quibuscunque hac in parte motus praesert in . percipitur , marem intus este significari. Hoc si- pnum ab Hippocrate prius obiervat uni,caetera deinde nredic tum schola, discrepante nen ine admisit: ac praesertim Galenus: qui S sexto e epidenatorum libro, S quiritolaphoriis Orum, redecimoquarto Ide usu partium,atque alibi saepe de eo pluribus dis e ruit. Ego vero non equid c m audet magnori in Mi rimplacita aliqua ex parte conuellere. At Quia hoc signi genus ob ipsa rei natura deductum est: non aiat m ab hominum pendet
voluntate: intuenti mihi qus in corpore ipso get univi, lic c , iPPOcraticum pacicum persuaderi nunquam valuit et ac propterea
262쪽
ε npastin a. quod sentio im l bere profiteri. Galenus primo i Ihro o de semine : seim n, are lix totoves si isti ro que undiqae a m lectitur: n cmigis unam Partem. quam aliamrac cum multa an ius uia praegit intia dissecinet: semper tamen vulvae sedibus pro suet cohaerentis cernebantur: siue nratores,
siue minores. siad p ni u 3 parui dictitissent. Ex his vides nul- Iu n litus diici imen foetibus in utero ei ter aroquin suisset nece te, uteruri diuersa parte ab ea, ubi infans mouedur , vaeuuii, esse, ac secundam n vinculis solutum. Et quamquam dixeris Perpetuum hoc non ede signi genus e sed magna tantum exi arte: dumi se ilieet lini ira pars a vi coloris . qui semini inest, ubacta mastulimi pro stemina fieri permittat a nelaio tamen qui possit scelus aliquando magis in una parte uteri, quim in alia consisteret nec quomodoe ad dextram magis, aut ad findistram vergeret totum enim uteri spatium ipta aeque compi eur. Proinde quantum huic signo tribuendum sit; his, qui rebus ipsis magis, quam scriptorum authoritate ducuntur, con derandum relinquo. IIlud fateor magis probabile, ae naturae ousentaneum esse, quod ab ipso etiam Hippocrate trecensetur: ut in masculo conceptu citius motuu Percipiaturr tardis en semineo rcuiri enim positum sit marem esse validiorem rid-cireoe necesse etiam est, it tum ad m&rum prompeiorem esse. Spatium vero, quo primam moueri scelus solet, varium planZest: nam Hippocrates, is mastulus, inquit, post ues menses m uetur: scemina post quatuor. Et Aristoteles n mares, inquit, cetus magna ex parte circa quadrage limum diem dextro potias latere mouetur: taminat linistro circiter nonagesimum. Ergo cum incerta haec sine temporum spatiari illud etiam ab eoum aathcire verissime proditumest ineque in hoc ipso, neque in aliiv aliquid certi statui posseu haec enim ι inqest,ia re Ii qua huius; di sic accipimus, ut magna ex parte aecidant: ac ' magis, minusu8. Quin .etiam illiud aliquando euehim acopiamus, s ut mulieres melius habeant, cum uterum geruntia Ergo horum signorum ea vis est, ut singula per se huic cognitioni vix aliquid praestenta plura autem simul sumpta. notaprorsum incerta sint. Sed de grauidarum ' ι.ε tis haec satis. in
263쪽
Di . . . Scribendi occasio. . . t i
i-VLTI ex illu stribus Medicis, atque Philosophis, I nis j qui in perscrutandis rerum causis diligenter versati; sunt: molae conceptum, nisi viriIi semine admixto. nequaquam fieri posse, meminerunt et ut propterea - imal E de his foeminis sentiendum esse videatur, quae cum latusconiunctae viro non sint a molam tamen in utero serant. Scioq; non ignobilem virum i nec huiusmodi speculationis ignarum, cum diu domo abfuisset, atque in reditu uxorem mola laborantem inuenisset, de adulterio suspicatum fuisse. Quocirca si unquam haec causa a Medico dicenda est: ne incertis,ac dubijs itineribus diu erret: operaepretium fiere duxi, ut quid reuera se init . xj xi tiendum si hoc in inco explicem. Quod quidem ne sine ordi pr ponaturi lubet prius diuersas authorum sententias in me- - v. dium afferre: postea vero positis quibusdain principi js, unde esi. cienda sit veritas, propositae quaestionis conclusio statuetur. - ,
e t i. i. ve moueausis varia authorum sententiae.
go. Alenus libro de vis partium decimoquarto dum maris.
. Ilae neminae procreationis principia contemplaretur ι ac foemineo semini ad hoc nullum inesse motus principium adue .sus A ristotelam assirmaret: videret tamen , volucres oua, quae - imperfectus quidam conceptus sunt, ac molae proportione ne ,spondent, sine maribus gignere. At, inquit, non ita aliquis mu- Merem sidit aliqbado sine uiro, vel molam,vel huiusmodi quid te et generi piam concepisse . Aristotelesqquoque, quoniam molam, ait, .m K v κ graui dis tantum mulieribus, di quae concubuerunt, euenire ob seruati ob id, siueivirili. semine contingere illam non posse clamo Dpraedicto rissi 8 ligni figauit Atque Aile troes ν modat causam hinc esse ar- ν s' bitratur , quia natura non concordat inter duo semina in qualitate, & quantitater tum etiam quia semen maris est malae complexionis. Hos autem multi deinde, ac praestantes doctrina viri secuti
264쪽
Aeuti sint duces. Adeo b putant ad molae conceptum virili semine opus esse, ut nullo modo a sententia remoueri p ossint. Ex alio autem latere Avicennas decimo libro de natura animalium, molam generari,ait, cum mulier coitum sonuitat, & cla
ditur os matricis. Ac Plinius sex communi sententia molas g, fLitra Io.gni putat,ubi mulier non ex mare: verum ex semetipsa tantum conceperit: ideo nec animari, quia non sit ex duobus: altrice inci; habere per se vitam illam, quae satis arboribusq; contingat. Fernelius e etiam, recentiorum medicorum doctissimus, 7 δε επι n. fieri,inquit, non potest, ut vel mas per se, vel sola foemina ex seipsa animal persecte generet et quamquam plerumque rudem quandam,& inchoatam molcm producite quod de mola,& subuentaneis ouis compertum habemus. Quapropter mulieres molas propi ij dumtaxat seminis vi, nullo viri concubitu concipiunt: quae propterea quaedam tantum est procreationis obumbratio , & nodis materiae concretio: quam maris semen si suis extructum viribus accellulat,nun eris omnibus absoluisset. Hoeidem eri in Gordonius ' magni vir experimenti memoriae reli- Par.7.e. 8
quit: dum molam, ait, concipi, cum multitudo seminis calidi currit ad matricem, cum carentia seminis virilis. Levinusu Lemnius,etiam in virginibus molam concipi assirmauit. quod praeterea eruditissimus Scaliger x pluribus ostendit, authore Asta Iis iari nnio: qui molucrum, idest molam virginum esse vitium memo' ro. δε bison. riae prodit. In hac autem controuersia quoniam Hippocratem ' quisque suum esse vellet: putant aliqui cum Galeno, atque Aristotele de molae conceptu sentiret mihi autem cum attente iselius verba expenderem, nihil certi de ha re attulisse videtur: nain secundo libro de morbis muliebribus, si mola, inquit, innascitur a crassa genitura, thymbram praebeto,&c. Et lioro a de o Pscterilibus, molae, inquit, conceptus causa est, cum multi menses mod cum, ac morbosum semen conoeperint: neq; foetus rectussi,&c. Nescias igitur si geniturae, ac seminis appellatione , sin mineum, an masculum, an utriusq; potius inte Ligat εἶ commune enim nomen est. Quapropter in hac controuersita nemini fauet Hippocrates: ac spectator tantum sedet. Ergo ex his, quos proxime attuli, ac multis etiam alijsillustribus medicis, quos nunc nihil attinet recensere, satis constare arbitror, ad molae
conceptionem nequaquam virili semine opus esse. Sed in hac contentione siquidem authorum dignitas spectetur, priorem
265쪽
sententiam exteris omnibus potiorem semper ducam : quani scilicet Galenus, atque Aristoteles tulerunt. At quia non quid illi sentiant: sed quid naturae, ac rebus ipsis conueniens sit, hoc in libro perquirimus: ideo cum diu multumq; super his cogitassem Falij longe melius sentire mihi videntur. Sed ne temere hoc dixisse videar: ita mei consilis rationem breuiter absoluo.
Ponunturprincipia quaedam ; ct quaestionis determinatio. SEmen a scemina emitti, & quidem foecundum plenissime de-m onstratum est a Galenor b nam illa & testes habet: quique cap. - semine pleni interdum sint, & vasa item spermatica, ut ex diis ectionum euidentijs perspectum est. Hoc ipsam etiam non obe Ante finem scure significauit Hippocrates libro ς de genitura , dum ait in
muliere, & in viro tum masculam, tum scemineam esse genitu-d i. desem. i. ram. Praeterea vero illud a Galeno a didicimus.mentiruum sanguinem quamquam magna ex parte materiam praebeat, habere
tamen aliquod effectivum principium Quapropter credendum est, staminae vim aliquam, & facultatem messe i nec solam foetui materiam subministrare. Hoc tantum interest, quod i in persectum est semen scemineum, atque stigidius, ideoque etiam virisbus in serius. Quamobrem si sceminam ponas,quae calidiori temperamento sit: & valde calidum semen, ac siccum generet: hance 2.issem. . amrmat Galenus, etiam sine viro. quantum in se est, concipere
posse. Sed quia,inquit, quae huiusmodi est,cxcrementis, quae ad seminis alitionem sufficiant, minime abundat: ob id integrum
scelum concipere non potest . Sic volucres quoniam sicciorem a natura habent temperaturam, sine maris concubitu oua generant, quae veluti scelus sunt in perfecti, ac masculi caloris vigore egentes. Ergo quoniam satis constare arbitror, sceminam vim etiam aliquam habere effectriccini nihil video, cur in utero,& si non integrum foetum , ac cunditis numeris absolutum rat saltem rude aliquid , atque imperfectum concipere non possiti effuso scilicet proprio ipsius semine, ac eum sanguinem nacto, a quo in corpus aliquod simul concrescat. Quid λ quod in alijs etiam corporis particulis, non in utero tantum simile aliquid generari Dequenter solet: in quo scilicet formatrix vis seminis suam actionem exerceat. Nemo est, qui atheromata, steatomata, Mreliquos alios tumores, qui ex succo pituitoso enati, in tenui
266쪽
De Relat. Medicorum. Lib. III. 2s 1
quadam/membrana continentur, aliquando non viderit: ac quemadmodum insuperficie multae venula. dispergantur. De his scio anxie perquisille aliquos, quanam ratione in tum Orcpraeter naturam genito, membrana, ac venae ad generentur. Ego
autem ita quidem sentio. Facnitas corporis, quae nutrimentum assimilat, quam etiam nonnulli doctissmi viri generantem , ac fVaAU. 2. formatricem esse verissime crediderunt, dum pituitosam mate- ς-μοῦ riam, quae in subculanea spatia decubuit, in aliti substantiam conuertere non potest: eandem nititur, quasi in suo opere luxurians : in monstris nonnullis contingit, aliqua ratione et -- mare: ac si qui dein liceat, membris diit inguere: at quia inepta
materia est, ineptus locus: ideo membranam tantuli lac venas:
quibus velut munimentis in concipiendis scetibus ante alia uti solet natura, in illis ad generatas cernimus. Hoc autem in pituitosis his tumoribus praesertim fieri obseruamus: nam quae illis subiecta materia est, nec mordax est, nec putris: sed solo lentore , ac crastitie inutilis : ideoqi non admcidum a naturali conditione aliena: nam e & pituita aliquando pro sanguine abuti so-g xlet natura. Nec mirum etiam videat iit, si facultatem generatri- .cem, quae in semine tantum re fidet: in alijs etiam, ac remotiis in is partibus tu esset verim: nam h praeterquam quod seminalis b I. vesem. matςria, quae velut impersectuna est semen, per singulas partes,
velut ros quidam, dispersa est: illud etiam valde probabile esse arbitror, ab assimi latrice, aut nutriente facultate nihil hanc dinferre,quae informat ac generat. Si igitur membrana, ac venae per
habitum corporis citra naturae institutum gigni possunt: curno nutero mola quae insormis est caio . atque otiosa:&cui estormandae non materia seminalis : sed ipsum mei semen, suam persectionem in testibus assecutum, praesto est. Haec igitur ni ibi nullis dissicultatibus perplexa esse videntur: nain quod putant aliqui,ex corrupto viri semine molam progigni: hoc ipsum molae durities, quae vix ferro transigi possit, nequaquam admittite
didicimus enim ex Aristotele, i quae corrupta sunt , ac putrefa ''cta, statim etiam lium scere : illo calore dissoluto, unde parti. '' P' 'culae continebantur. Quamobrem verissime ab eodem ι seri. t 4 Oegeneriptum legimus, molam non a putredine: sed propter calor: s de ' bilitatem, ac cruditatena fieri: ac tum demum. cum ex humor e concoctu dilhcili coceptus consiliit. Ergo ea mihi lententia est,
quam fidissimis naturae argumentis stabit ille videor,ut nullo viri
267쪽
semine ad illius eoneeptum necesse sit. De Galens autem n H dico: dicant, ac iudicent alij, quicunque de rebus ingenue se
uot dierum foetus in utero animam rarionalem a
Seribendi oecaso. V o primum tempore inelusus in utero tatus rati nati anima exorneturr ac vere homo euadat: hoc quoque nouisse ad medicas relationes pertinere mihi videtur: nam, quoniam his,qui per vim,ac do--lum abortum committunt, certae a legibus poenae statutae sunt: ac grauiores adhue, si animatus eiectus sit tatus: minus graues si sine anima: discrimen hoc internoscere medicorum eth m nus: quippe qui humani corporis fabricam, primamq; ef rma-οῦ tionem tenere,ac tradere suo iure debent. Vtile ergo reipublicae, ac quibus rerum gerendarum ius est , hoc argumentum fuerit r iucundum etiam, ac gratum philosophi eis ingenijs, quae rerum naturae studio detinentur: nam quae nustri conceptus priama, ac remota principia sint, quod hominis incrementum , atq; persectio,non sine animi voluptate accipere solemus.
Duo esse tempora, quibua animam rationalem tui primum immitti artiurari licet. D esse tempora videntur, quibus conceptui animam rationalem insundi quispiam existimete Primum mome tum illud: quo in uterum coniectum semen εoncipitur: alterum distincto iam membris. atque organis animata, & primam cor poris perfectionem adepto. Argenterius, m& celebres quidam . artis ali; medici, in semine hominis animam hominis actu semper in is Nireid. ν- esse assiriuauit: semen enim semper habere rationem agentis, neri in e mm Opificisq;: quod fieri nequaquam posci, si potentia illa tantum cet. 6. inesset. Qiramobrem concludit, semen hominis hominem esse: hactenus tamen disterre , quod expressa, ac delineata membra non habet: ideoque dictum esse ab Aristotele, semen elle potenta a viisu III, caput, atque alias partes, aitq; praetcrea homi-
268쪽
nem in se hominem gignere, quoniam in se semen gignit. Gale . nus etiam, siuὰ quisquis alius sit, eius libelli author, qui inseri-hitur,an animal sit, quod in utero n est, pluribus verbis demon a C. M. strat, animam una eum iacto in uterum semine a creatore via
uersi insitam esse, ut gubernandi vim eorporis haberet. Verum complures ali, Philo phi , ac Mediei, qui de rebus studiosi Perquirunt, ac sentiunt, in diuersam sententiam abierunt: ani mamq; rationalem nonnisi post aliquot a conceptu dies, cum scilicet perfectio aliqua in eorpusculo inducta est, a Deo optimo Maximo creatam esse assirmant. Et revera indignum esse videtur, humanam sormam, quae omnium est praestantissima, Tudem, atque insormem substantiam , nullisq; organis elabora. tam actuare. Doctissune igitur AristoteIes, o semen nequa- . 1.Degeneri quam actu animam habere demonstrat: sed priusquam in ut rum conicet um sit, potentia tantum illaminesse: postea vero in actui sed hoc ordine: ut sit primo quae vegetandi: deinde quae sentiendi: postea vero, quae intelligendi vim habet. Nec tam
urget, quod aiunt, semen habere rationem agentis: nemo illud negarit: semper enim coneeptum semen in agendo versatur: nunquam est otiosuma verum iacultates, quibus agit,non simul, atque eodem habet tempore: nam pro varia materiae aptitu disne, nunc stirpis, nunc animalis, nunc hominis vitam vivit. Ergo cum satis constare putem, rationalem animam aliquot a conceptu diebus creari: non ira tamen omnibus notum est, quo prae sertim tempore id ipsum contingat. De quaTe quoniam multae
diuerisq; sent entiae circumseruntur: praest iterit in his paululum immorari rut quid vere sentiendum est,palam fiat.
De quatuor foetaes temporiast ae quot diebus distinctio mem- l
QVatuor; sunt tempora, quibus foetus in utero, quasi Per , Laee . quosdain gradus rmatur, ac nouam persectionem acqui- cap. 9.rit: primum est, cum species seminis apparet; ac genituram umcat Galenus: quod etiam tempus spumificationis quidam 'gl,ant: turget enim tunc semen,& spuma quadam intumescit. v unc etiam vim seminis inlarmatiuam agere tanquita uicen- '' 'nas, e nihil dum ex utero sugendo. Atque, ut Atistoteles sentit, q1 D M. vitam stirpis omnino tunc1emen vivitia Etalii talo semen Zoo- in '
269쪽
phitis potius animalibus assimilant: quae scimus inter plantas,&animalia ambigere. Secundum vero est tempus, ubi seminis species csse desinit;ac sanguine repletur : & veluti carnea iuba p- paret subitanesar quo etiam tempore cor, cel ebeum ac iecur informem quandam. atque indiltinctam coagulatioriem prasse serunt: & foetus: uera dicitur, quod in utero est. Tertium autens Ermationis tum pus est, cum tria illa principia dii lineta quidem intueri licet: sed aliorum in brorum i ndi lii ncta apparet delineatior ac venter vix discemitur e brachia autem , di crura adhuc obscur ius. Atque hoc tempus ramis catacinis nuncupauit Hippocrates. Quartum vero illud ella aiunta, cum brachia. ac crura distincta videntur: & tunci non amplius sextu . , sed infantem appellant. Ergo cum hoc tempore periecta quae- . . . dam membrorum distinctio, ac veluti ablolutio operis esse vi deatur e verisimile est, ac satis inter gra initimos philosophos conliitutum, illo tempore animam rationalem creari. Sed haec cum vera sint: haud tamen constare videtur, qu c.t diebus singula haec tempora,ac quartum praesertim definiatur. mae res quoniam omnium maxime a nobis expetitur: ideo perquisitis aliorum philosophorum sentcntisse tandem quid de re ipsa sentiendum sit, ultimo loco statuemus. Primuin uidem tempus Hip-r De ηεi pocrates,Watq; ab eo caetera medicorum schola sex dierum esset flatuit . facto periculo in puella cantatrice : quae cum sexto iam die utero gereret, illius admonitu abortum sec. t, instar scilicet M. ῖ.Tως--subuentanei. Secundum esse nouem dierum amrmant alii: 'ta L; ac tertium duodecim: v.t vigintis tem diebus uniuersa haec trias, . ris iubis. tempora comprehendantur. Quamquam Koc opus intcrdum s 6. uno, aut duobus diebus maturius,tardiustile at , solui nihilominus
putentia Quae dierum dispositio Priscis eti .m temporibus a Pythagora tradita fuit: ut apud Censorimuri videre est libro de die naturali. t Sed in his haud plurimum solliciti et e dcbemus.
Quicunque enmn sit illorum lcrminus quoia iam de animae in f sione certiores inde fieri non postumus: nec in eo abortu ullam hominis iacturam feri putamus: ideo de quarto, quod distinctionis, ac formationis tempus appellant, diligenter est perqui-De ηβ rendum. Hippocrates x magnus naturae interpres, foemella in- qu It, in utero quadraginta, ta duobus diebus , ut longissime primam coagmeutatumem , ac coarticulationem accipit: masculus vero,ut longissime in triginta: utplurimum enim in hoc tempore
270쪽
POre, aut paulo breuiore, aut paulo longiore articulatio i plaContingit: nam 8e purgatio fit a partu , viplurimum in is mellis quidem diebus quadraginta duobus: atque haec tardissima, &,' a . in masculo autem purgatio fit diebus t tigin rai N haec tardissima, & persecta est. Atque haec Hippocrates: qui, uti vides, S dillinctionis tempus, quot dierum sit, ante oculos posuit:&viam quoque explicauit: qua in eius rei cognitionem vene- .P.x 'pu' , ilicet expurgationis post partum, cuin temporeontinctionis conserendo. Sed tametsi ingeniosa huiusmodi est
aplicatio : omnium tamen promptissime, optimeque oculata Ipsa inspectione aduerti res potest: quam etiam diligentissime author exequendam docet: nam multae,inquit, mulieres puc- V V rum masculum perdiderunt paulo ante trigesimum diem: & inarticulatus apparuit: qui vero posterilis perditi sunt: aut simul cum trigesimo dIe: omnes articulati apparuerunt. In tamella ui .e m ra tionem quadragintaduorum dierum habet: nam volnis absolutis perditur articulatio membrorum apparet. Sed quae ratio sit, quod tempus formationis expureationi post paris '' ' tum aequale esse debeat, pulchrd idem a declarat. Primis, inquit, gellationis diebus exiguum sanguinis in uterum destillat: nam si aceruatim, ac multus venaret,infantem obrueret, quamquam balinetiana dempore natura ideo minimum isturam auget: quo niam. In distinguendo magis est occupata.) Crescente autem tin copiosior pro rei exigentia venit. Hoc ipsum igitur, quod Principio nranimo fuxui deerat, rependitur in purgatione post partum: at quia exiguus sanguis destillat in uterum usque ad exactam corpusculi formationem, quod tempus triginta est dierum in mare. in tamina duorum, & quadraginta: ideo aequutraeciam fuerat, ut tot diebus post parriim efflueret sanet uis: quot principio In utero qua fi suppressus retinebaturi quam aequarit,aciuitam repensionem ipse talionem vocavit. Hoc idem etiam significasse videtur Aristoteles septimo e de historia animalium: tam purga LIO nes a partu eodem dierum num cro, ac purΠatio in Hesm ut crocompleri ait. Sed hactenus de Hippocratis placito.
riuorelCS ero, mares, inquit, istus magna ex parte circa
quadragesimum diem: taminas circa nonagesimum perfici: quo abortus: illum apparere ait, mImitudine, ac ninnabra dii creta esse : ite ni get,italia, Noctios . Aselepsades autem, teste Plutarelao, Mnasculos quin