장음표시 사용
371쪽
ehinum Sinatum eandem habeant latitudinem Borealem , nihilominns tamen illic placita admodum hyems, hie algidissima vigeat; nimirum quia Neapolis undique scatet mineris tulisphureis , quibus caret Pechinum. Ob id, etiam loca magis Borealia , Τ ua: regulariter magis Australibus tigidiora serent , aliquando tamen calidiora observantur ; quia videlicet plus potest dispositio in aere major, quam majus momentum in radiis. Insuper, cum non solum aer sulphureus fiat ab evaporatione immediatE subjecti soli, verum etiam a participatione sulphurearum concretionum aliunde a ventis delatarum,& certo quodam in loco conse-starum , fit ut quaedam loca sint aliis calidiora , non modb praeter regulam . quae a latitudine desumitur, sed & praeter eam, quam mox
Proponebamus deductam a soli conditione; & id quidem non alia de causa , nisi quia ventis sulphure turgidis obnoxia, & quia sortὸ loci positus ejus in acre congellionem facilem essicit. Hinc loca . quibus ad plagas unde venti familiares spirant alia loca sulphurea adjacent , quibusque montium catenae obstaculo sunt ne venti sulphurei ultibpergant, peculiari quadam proprietate calidiora esse consuevere. Sed in hoc etiam casu, constat potissimam , & immediatam causam con sistere in aetis dispolitione ad cal rem producendum. Caeterum & ab aucto , vel diminuto radiorum momento variari calorem intelligimus r Sed hoc mo-
me uoum non tantum adgetur er g si a
aerem , quam erga tellurem. R cta semper progi editur per aerem radius nisi flexionem quandam cur. vilineam velimus enatam ex strepera ueta refraetione, quae tamen in nostro casu rem non alterat ) sive incidens sit, sive reflexus. In haerectilinea , aut ad instar ue progressione , non mutatur radii inomentum ι licet enim languescat Vis, paucula tamen res est : caeteroquin eodem modo radii quilii et concretionibus sulphi reis applicantur , 8c ex eodem applicationis modo idem momentum consequitur. Α modo reflexionis cogi quidem, aut dispergi possunt radii ; nec negaverim tx: unione momentum majus fieri, ex dispersione minus : sed cum & unio,& dispelsio in aere eodem fiant. non video cur totius aetis respectu variari debeat summa momentorum,
cum radius quilibet incidens iuum habeat reflcxum , ideoque in eodem aere par horum de illorum sit nu- metus , sive densiores sint, sive rariores. QuM autem in supei fi lemaeeis magis vel miniis oblique in ei- dant radii horizontem aliquem illustrantes, id quidem potest vim radii variare , S variata vi etiam momentum. ab hoc enim rest actio fit. Sed cum refractio , quam ab aere patitur lumen, minina si omnium quam novimus . non videtur haec momenti diminutio tanti facienda, ut eam in praesentem usum vocemus. Potior ergo momenti mutatio penes terram t sh : cum enim radius non sit nis coalitus i 'numerarum unda cum luminosarum in unam, & eandem lineam rectam,
licet ejus vis motiva nullo sensili
372쪽
sele maniscllet , sed liuellectui tantum , non potest tamen suo effectu carere in quodcumque corpus incidat, live iervet lucis leges , sive abeat in alios motus. Agent ergo radii solis non modo in aere, dc erga ejus partes sulphureas . verum etiam erga terram.
ted plus minus pio diversio incidentiae angulo. Perpendicularis incidentia ut constit ex legibus virium percussionis in potentissima est , sine
effectu tangens r inter has autem maius, & minus momentum est Pro vario angulo lineae incidentis cum perpendiculari , vel tangente. Q icumque ergo sit effectus luminosi motus , live radii in tellurem in quam impingit, maior erit, quo magis incidentia radii accedet ad perpendicularem. V itiari igitur momentum radiorum solatium dicamus oportet, dc iuxta climata, de juxta anni tempestiles ; scilicet quo loca ab aequatore terrestri dii tanti ura sunt, eb etiam obliquiorem , caeteris paribus , habent radiorum solatiam incidentiam supra terrae superficiem,& econtra. Pariter in solititio aethim loquor de zonis extra torridam radii solis proprias accedunt ad verticalem t econtra in hyberno. In zona veto torrida . in qua alias de hyems non definiuntur a solstitiis& ae linoctiis, sed a positu verticali solis in meridie, constat aestate sim na perpendicularem esse incidentiam radiorum. At vero ex hic momentorum variatione aestus actis
majores & minores contingunt. dc quidem, non quod radius minus obliquus in se calidor sit, aut evadat propter reflexionem, sed quia
callis est ut aer magis sulphureus reddatur , ideoque magi, iati politus ad calorem luscipiendisin, si ccet ra lint paria. Ut hoc intelligitur, concipiamus radios perpendiculares validius impetentes terram , quam caeteii quique I magis ergo concuticiat partes mobiliores, inter quas velim intelligatis tamenta sulphurea , . quae a partibus telluris interioribus deprompta haeserint in illius superficie , vel circa: Haec igitur a motibus lumino iis s palum interest , rursum repeto, an adhuc luminosi lint, an in alios mutati) varie agitari opus est, de ex hoc aut ab impedimentis liberari, aut tenuiora fieri, uno verbo disponi ad ascendendum in acrem Et qaoniam radii perp diculares altius cerra in penetrant, quan obliqui, propterea id non solum fiat in summa ut ita dicam, telluris cuticula, sed etiam profundius , ideoque copi sus. Radii igitur perpendiculares advocabunt in aerem copiosiores sulphureas concretiones, quam obliqui ;& inter hos illi, qui minus habuerint obliquitatis. In locum autem ascendentium pollunt substitui ei isdem rationis alia, sivo ab iisdem agentibus, quae priores advexere , sive ab aliis
per tempxstates augescentibus. de quihus liberum non est hie loqui. Constat igitur , quo proportione augettur, aut minuitur solarium radiorum in mentum . eadem etiam , aut augeri , aut minui concretionum sulphurearum in aerem ascensum . ει hinc consequentem aeris dispositionem
ad fiendum calidum t ad is ut . si
eadem in tetris omnibus fortit ri
tuta soli , & eruptio concretionum
373쪽
num sulphurearum p oportionua alicuius ustoriae, deprompta a tem redderetur momento radiorum eve- pestatum diversitate Ibi tamen inhentium, prosecta oporteret, ut state non modo validiores lunt et- gradus caloris in acie responderet lectus, quam hyeme , sed hac tern momento eorundem, atque ira ma- pc state eorum aliqui non obtinen-gis occultaret, quam facit, distin- tur; indicio evidenti, aestate eam citonem inter calorem formalem esse dispositaonem, quae requititur radiorum, v eorum virtutem ad il- in aere, deesse hyeme. Quod silum producendum. Sed quoniam haec dispositionis divcrsitas reiiciatur Idurima soli diversitas est, hine ca- in majorem calorem acri, aestate, or aeris, licὸt regulariter sequatur quam hycme , hoc ipsum illita id. in momentum radiorum, &, quae hoc est, quod quaerimus; praterquam esticit, loci latitudinem, plurimas quod frigus medii non minuit acti-
tamen patitur anomalias , rem , vitatem radiorum , cum cxpe Iimen-
prout decci . distinguendi ansam to compertum lit, lantes cx glacie praestantes. Propterea fit, ut regu- confectas , donec figuram servavelariter remotiora a polis loca calidio- rint, aeque agcre, ac vitreas: Si ve re fruantur acre, & aestas inter an- vb risu Dd.rtui diversitas in nIomenni tempestates calidissima sit, quod- tum radiorum supia cxplicatum , mi-que i ub eadem poli altitudine par sit nus futurum hyinae, 'uam aestate, ae sis temperatura ι quia si caetera poterit abunde compensari haec mo-l aria supponantur, necesse est ut ca- menti dimit titio per majora organa,
or commensuretur momento radio- le per occursum ladiorum ad angurum rum sibi proportionatam dio tum miniis acutum in foco ἔ & ta- potitionem acri concilianti, tum men quacumque arte fieri non po- etiam facienti ex lutionem sulphu- test , ut lentes caustinae etiam majorearum concretionum in aere exi- ris diametri, igncm accendant, aut
stentium ; si tamen quid sensibile va- metalla liquent he mali tempCre.
I et maius radiorum momentum, qnod Deest igitur, ut saltem multo mi- supra innuimus procedere posse ex nus luxuriat hyemali tempore in ae- minus obIiqua incidentia in aeris re sulphureum illiid , quod abu extimam superficiem, S ex minore dat aestate . quodque eb tunc violen. inde orta refractione. rer liquatum . & exsolutum in soco Rem non ahliadere ab iis, quae lentium , ideoque praeceps erum exposita sunt, indicant effectus vi- pens in eTuuium sulphurearum Pat-trorum causticorum I scilicet ea mo- ticularum , illudque concitatissimum men rum radiorum augent, eum ip- ignem in combustibili excitat , &sos densando, tum certa quadam fusionem in fusili i Sed cum aer ratione applicando, Be quidem aeque hucine hoc careat, quantumvis pa-aeitate, ac reliquis anni tempestati- ri ratione aneatur momentum in
bus; quae enim Inevitabilis diversi- radici solari, consequi este nonem concipi potest penes radios fu potest. Ex eodem pi incipio desu- focum coactos speculi , vel lentIs ruitur ratio, cur Lunares radii , etsi iidem
374쪽
. ii dein ac io a res a Luna in terram reflexi, licet per vitta caustica uniantur, & in loco unionis Thet-m .netrum locetur, nullam inferant alterationem, quae accidere deberet,
si radii forent ex se calidi : nimi-
rum , cum Nis ex refl xione valde
imminuta sit, non satis per coitionem in foco lentis virtutis recipit, ut possit exsolvere . etiamsi adsit, aereum sulphur, quo resistente di solutioni , cum nullum exhibeatur - sulphuris Hrmentaris effluvium, nullus calor suscitatur vitrum Thermo metia penetraturus , & in ejus liquido raritatem majorem patraturus. Constat igitur phaenomena ad .ersae hypothesi obstantia , hujus consectaria ellit; ideoque, si veritatem sequi animus lit , asserenis, dum radios nonnisi ad summum efficienter calidos vocari possie , Scalorem aris excitari quidem a
radiis solatibus, sed fieri ab effluvio
particulatum sulphuris elementaris ea Iolato e concretionibus sulphureis in aere latitantibus ; quod quidem unitatem habet cum iis , quae huc-ulque dicta sunt. Ex hoc principio deduces rationem , cui maximi aestus aestatis
non sint regulatiter ipso solititio aestivo, sed Iulio, de Augusto mensibus : Dum enim meridianus sol In dies altius assurgit ni quid obitet
in dies quoque tum ex aucto mOmento radiorum , tum ex diutius protracta ejus actione . tum etiam
ex majori copia per hyemem congesta circa terrae superfi iem , filint copiosiores sulphuris a terra emanationes ; sed qiae a salibus aereis aesistentiorci fastae non adeb cedant
virtuti exsolutrici radiorum , ac propterea in dies cumulantur in azIe ; cumque quotidie momentum radiorum augeatur , ideo quotidie etiam semper aliud plus exsolvitur, quam prie e fuerit factum. Crescit ergo quantitas ex luti essi uvii per singulos dies , constans , ut alias diximus , S ex elementari bus , & ex parum compositis m leculis; & illae quidem sicile consumuntur, sed non ita ut per aliquod breve tempus irresolutae duraturae non sint. Ab his igitur ,& nulla actio, de aliqua prodire potest , etiam recedentibus radiis lolis r Nulla quidem . si sales aerei frigidioribus temporibus exultantes irresolutis sulphuribus resistentiam addiderint , adeo ut non cedant sulphurearum particularum actioni:
aliqua vero , si adjumento salium
carentes , & beneficio longiorum noctium distitutae eris sulphureae concretiones , irresolutae quidem, sed in resolutionem pronae , . hanc subierint virtute Mementatis e filuvii jam exsoluti. Primus casus longioribus existentibus noctibus, Madhuc vigente frigore , solemnis est; sed paulatim locum cedit se cundo qui potior ubi nocteta breviores factae fuerint , & siales hei minui coeperint. Hinc duplex
exsolutionis causa ; altera ex radiis solacibus . altera ex concitato
ab ipsis sulphureo. effluvio. Prior quidem imminuitur post solstitium, sed remanet adhuc secunda , suae quoniam validior , ae interim adiuta a radiis solatibus momentum conservantibus licet diminutum, de diutius adhibentibus rei dies noctibus
375쪽
longiores, non potest non produc re imjorem semper & majorem exsolutione in , donec Se quousque se lato adjumento radiorum solarium,& ingruente noctium longitudine, praeter alias causas vim cstluvii elementaris sulphuris infringentes, & p
tillimum non restituto ob omne, nascaulas sulphure aereo ad aequam com-
pentationem ejus quod conlii mitur, neccile est ut vigentis sulphurei estivit vis languescat , ideoque quod ejus minor exsolutio succedat, unde& adhuc minor ramentorum sulphureorum e terra elevatio. Cum autem hoc nonnisi tractu temporis fiat, propterea accidit, ut langueat quidem circa autumnale aequinoctium aeris aestus, sed tamen tunc temporis longe major sit quam circa vernum; immb poli illud calor veluti per saltus vires relumit, donec integre pollundato enluvio locum δε-ciat hyemi. Quoniam vero h c per
complicatas actiones causasque succedunt, ex quibus varia redditur dil positio ae is, propterrea irregularitates non paucae accidunt, tum in augmento caloris aeris , tum poti iasim in in decremento; quin de in media hyeme ael lateque I pari etenim pallia, quo variatur aeris dispositio,
modo magis, modo minus, aer aradiis solaribus incalescit. Exempla polIcm afferre non pauca, sed quia omnibus obvia, &non aegrὸ infaus causas mox allegatis congrue
tes rest ibilia, lubens ab iis adducendis supersedebo. S itis igitur sit hucusque ostendisse aeris calorcin, quo nihil utilius mixtis supra terram vertantibus, planintis praecipue, & animalibus, quin D. GHisImini Oper. Tom. II.
causam habere partim coelestem, partim a terra prosilientem; & consisquenter ab Elemento sulphureo N turam haurire praxipuam ex seis activitatibus, quemadmodum intra tellurem, ita & extra in aere, maximo vero in parte ejus inseriori, quae ct plantarum , de animalium domicilium est : Superest ut ostendamus quo pacto sulphureae concrctiones transeant in materiam mixtorum, illisque sibi propriam impartiantur
activitatem, pro diversa tamen rati ne status in quo constituuntur. Igitur mixta quςlibet, aut imperfecta sitiat, aut perfecta. Mixta imperfecta voco cum universa Physic rum cohorte illa, quorum milcibilia ipsa mixta sunt determinatam naturam habentia, de ob id non ordinata ex naturae instituto ad alias mixtioncs, quorum unio, cum clab rata esse non pollit, potius confuso, quam mixtio nuncupatur. At verbmixta persecta illa appellantur, quorum non alia miscibilia sunt prςter particulas elementares ita inter 'secombinatas, ut qui modus mixti
nis est in qualibet sensibili parte,
seu molecula, idem etiam sit in t to, de ob id similaria nuncupantur. Porro ex mixtis perfectis corpora organica componuntur : Haec autem talia dicuntur, ciim eorum partes numero, figura, magnitudine, situ,&c. determinatae, ita invicem combinantur , ut ex privatis singularum actionibus alia operosor compare tur, qu ς ideo organica nunculatur. Licet tamen plerumque diversς n tune sint partes organum componentes, nihil impedit, quin ex unius A a a Mn
376쪽
tantum naturae partibus organum
coalescat ; quinimmo hujusmodi Lint quae simpliciora dicuntur; ad distinctionein autem haec imperfecta organa dicuntur, illa ver γ perfecta.
Et tandem licet organicum iure omtimo dici possit quidquid artifici
sa, & in certum finem, unum vel plures , comparata gaudet structura, nihilominus tamen corpus O
ganicum illud magis proprie indi-gitatur, quod ex organis coagmentatur perfectis. Haec in eum finem dicendis praeposuimus, ut constaret satis illum tuo fungi munere, qui mixtorum persectorum ad sulphureum genus spectantium generati nem exposuerit; ex his enim per comfusionem quandam emergunt impcr- secta , & ex iisdem per artificiol unadaptationem organa co mensantur. Porro ex eorundem mixtorum pers
chorum genere sunt, quq dccompostuta naturalia appcllantur ; quorum 1 reliquis non alia diversitas est, nisi quoὸ 1 natura sint ordinata ad aliorum compositionem , non item alia , nisitate per accidens. Generationem decompositorum sulphureorum celebratam in torra pridem adumbravimus , ostende res qua methodo , quibusve de causis particulae sulphureae motu priventur, compressionem patiantur, & a principio salino in statu
compressionis diutius retineantur, i dicantes item quibus novis aquae, s lium, terraeque milcellis , primae mox dicta concretiones diliolutioni resistentiores fiant. His satis nostro munere nos suinos existimamus, nisi serte quis praetera concupisceret specificam compositionem, dc grapsace
descriptam sinsulorum rerreorum sulphurum gc sim, quod licet non dimculter prie stari pollet, nostri t men instituti cile non authuma NuS, eo tendentis , ut quae spectant ad principium sulphureum , quam la te fieri potest, exequamur, non pariter quae ad mixta quaeque, sed tantum quς ad genus attinent de- compositorum. In hanc rein id s lum addemus, quod cum inter terrena sulphura floquor de compositis in simplicissena sit ea, sulphuream
quam diximus, concretio, ex hac componi necelle est reliqua: hqc autem ad dura tantum classes reducuntur, nempe bituminum, S sulphurum vulgarium. Sed cum sulphur vulgi, si analys D. Hombergli credimus, aut synthcst D. Geofroy, relatis in
comment. Acad. Scient. annorum
I o 3. & 4. ex situmine, sale, aqua,& terra annatica ut ajunt , propor tione commistis, S metallicς iii stantiae tantillo, coalescat, prςcipuum artificium naturae videtur situm in bitumine generando, tamquam universali quodam decomposito; praeci- ροὰ inim illigo non male ad bituminum classem referri possit, saltem quoad ejus partem sulphuream: Videtur enim succus compositus ex
diversis quidem , sed praecipue ex linguibus halitibus 1 profunda teuure, tamquam a sua matrice erumpentibus , aut ab aere depositis, aut ab aqua delatis , aut telluri casu vel stercoratione adjecti., quoaejusdem esse naturae ac eos, ex quibus bitumina inlebrantur, non m te ominabimur, ti asphaleste tris lium olfecerimus ι testimonium
tam perhibebit haec planta pingues
377쪽
Hliginis moleculas ab aetherogencis ita lecerni, invicemque cogi polle, iit odore suo prodant antea latentem originem. Sed bituminis generatio facile ex dictis det uni poteth: sussicit enim, ut invicem componamus primas sulphureas concretiones ; parvulum salis addamus , ut
aliquantb magis fixiores fiant ;deinde immixto polline tenuissimo quam paucissimo easdem invicem agglutinemus, & aqua diluamus , ut Naphta emergat , seu flos bituminis : Quod si huic mixturae adhuc plus & terrae, & salis adliciatur, non autem aqua, naphta inasphalium transibit ; hoc vero in succinum, si sal prqvaleat terrae, de aquae I atque ita de reliquis bituminam generibus , quae omnia mixta impersecta sunt, i litam , Velasphalium pro basi compositionis habentia, & diversas induentia personas ex basi puriore vel impuriore , ex varia eorum, quae superadiiciuntur, inter se & cum basi proportione, & ex modo mixti nis , quae in aliquibus elaboratior est, rudior in aliis, ct in aliquibus
adco, quemadmodum in terris bituminosis, ut non aliud quam confusionis nomen mereatur. Porrb exaspiratio novis terrae, salis, & que additionibus juxta proporti nem aequalitatis aucto, sulphur emcr-git vulgi, & ex eo , aut accessionibus, aut detractionibus factis , aut mutato per novas claborationes stalium & sulphurum statu , quaecum que ad illud rcseruntur concrcta. Tandem uligo ex primis concretionibus terreo elemento fixatis, de aqua copiosiore, diversi genetis salibus, mu-
riaticis praecipue, & nitiosis, iisque
volatilibus imbuta, coagmentatur. Ut haec autem omnia rite, & recte succedant, & loci genius, de effluvium sulphurcum undequaque pervaganti& alia pro re nata aut agentia, aut circumstantiae requiruntur; quorum ergo fit, ut mixta, aut decomposita
prςdicta, omnia plus Vel minta persem compareant, quin & affectionibus diversis prςdita, etiam servata natura specifica. Atque ad antedicta quidem , licet artificiosa sit compositio, nihil tamen organicum postulatur, sive quod a casu pendeat miscibilium occursus 3e miscella, sive quod miniis operosa eorum sit fabrica : id tam vici non potest de decompositis sulphureis ad resnum Veg tabile , & animale spectantibus Cad horum enim generationem CD spicuus est organorum determinatorum concursus, & ectrundem necessitas ad hoc, vel illud efficiendum ; cujus rei evidens argumentum est, quod cxtta plantarum , & animalium corpora non facile est reperire sulphura vegetabilibus , de animalibus unde quaque similia. Et hoc sane providum fuit nar rae consilium; cum enim sulphura corporum ira dicuntur quae propria sunt cujusque compositi ad regnum vegetabile, vel anima te pertinentisὶ sint eorundem iuxta speciem essentialia principia , suum usum, & litam actionem in
iisdem habentia, oportuit, ut natura ab extra quidem praepararet materiam illorum productioni idoneam, intus vero loca disponeret non minus
proportionata, in quibus, & a quibus
378쪽
concurrente extemorum virtute, certae mutationis contingerent. Pr
pterea fit, ut ex. gr. planta quaelibet suo gaudeat determinatae speciei sulphure; licut enim , secum dum genus, quod in una planta est
videatur convenire cum eo, quod
viget in altera, nihilominus tamen vix credendum eth nullam intereuse a specie desumptam di fierentiam , cum notabilis aliquando o currat inter unam individuam plantam , Se 'alteram : quin immo tu pium vires eatenus iccundum partem diversae sunt, quatenus diversum est sulphur, a quo proficiscuntur. Hinc, cum eodem solo nutrit , eademque ccidi temperie solae plantqdiversa tamen nacis sint sulptuira; cr ditu facile cit, unicam caulam, ex qua silphura variantur, elle cujusque i ternam structuram , ideoque campotissimum mente habendam inquirenti mutationes in hoc opere contingentes. Quod enim structurae substituant nonnulli fermenta advenientem succum transmutantia in sibi homogeneam naturam, id, licet exemplo non careat, non videtur tamcn in nostro casu rationi, &observatis congruere; scilicet scr-
mentorum tranSmutatrix vis non ex
tenditur ad omnia indisserenter, sed ad proportionata tantummodo; ide re, cum verosimile nequaquam i, quod unum cunctis proporti
natum existat, non apparet qua ratione fieri possit, tot diversa ferme ea, quot plantarum species, ita proportione re ondere uni alimentitio 1 co ἡ terra desumendo, ut ejus in ea possit fieri transmutatio. Dei de illi usui sacet interna Plant rum structura; licet enim ab ea dependere externam formam probabile sit, non videtur tamen i c tanti facienda, ut in ejus gratiam solum adeo artificiosam sese vile it natura in interno stirpium aedificio. Potiremo cum structura set menti causta esse facile queat, non item serme tum sti uetiirae per limcturam enim propagantur plantae, non vero per Drmenta ) quaecumque fermentis ni cc, quae non aliud ei te poliunt,
quam succi plantarum proprii, actio
tribuatur, ea originem suam hauriet a structura, quae propterea proprςcipua causa hujusce et echus habenda est. Cum igitur structura primas o
tineat in generatione sulphurum v getabilium, ejus in plantarum oecon mia actio prorinus revelanda est. Unitis generis cile luccum, qui a terra iuggeritur pro plantarum alimonia, licet per accidens varium, non pau ca , neque minimi ponderis, argumenta sunt. Illum lupra uliginem nuncupavimus, seu terrae pinguem quendam succum , ex quo uberi ri scucunditas , pauciori sterilitas terrarum exoritur e secundum genus eundem elle diximus, non autem si cundum speciem , neque enim Omnis fert omnia tellus , sed determinatis locis hae potius quam illae plantae pullulant, vegetantque laetiores. In eodem autem terrarum
loco ejusdem naturae uliginem vigere citra controversiam est; & tamen
in eo ipso plurium specierum plantae eadem alacritate germinant, fiagno , ut mox dicebamus, evidenti, eodem uti naturam pro universali alimento plurium, etiam admodum dia
379쪽
versi generis, vegetabilium. Censent
nonnulli per radicum variam conso
mationem seligi quod cuique plant
opportunum eli, relici quod inopportunum ; quod tamen non undequaque vinum elle ollendunt inlitiones; sciliacet cum id quod inseritur, sive surculus, sive oculus, alimentum capiat, non a terra, sed a planta qua super inseritur, id est ab eo siucco, qui tam per radices selectus fuit accommodatus privatae alimoniς ejus plantae,ad quam radices pertinent, ut inlitum vegctet, opus est ut succus, quem haurit, sibi proportionatus existat. Qui emo exuetiis est ab unius plantae radicibus, e tiam alteri, & omnibus, certe pluribus proportionatus elle potet , modo verum sit quod docuit Columel. rei rusticae lib. s. cap. II. vidclicet
omnem surculum omni arbori inso
ri posse, si non est ei, cui inferia
tur, cortice di milis. Is igitur quia radicibus ebibitur succus non est saltem lia selectus, ut non possit pluribus admodum plantis cile proportionatus; ideoque, quamvis lubentes concedamus plantarum radicibus speciem quandam cribrationis , non idcirco tamen concedimus a sola r dicum actione determinari per omnia succum; quin potius necessarium ducimus, ut alias atque alias subinde mutationes subeat , alat quam fiat proximum plantarum nutrimentum. Succum hunc, qui a radicibus exugitur, univcrsialem num pamus . non tantum quia, ut diximus, pluribus stirpium speciebus &generibus famulari possit, sed potissi
muni penu, quidquid ad alios uni eidemque plantae debitos componendos
necellarium deducitur. Sunt quippe, praeter univcrsalem hunc succum, &alii, fallem duorum generum I hGrum enim alter proprius dicitur, alii vero communi vocabulo particulares appellantur. Proprium succum eum
dicimus, qui cum toti plantς prospiciat, proprium & in mediatum est alimentum plantae , & potiissimum suam sedem habet in cortice aut libro: Hic ille est, qui lacteicit in esulis, titimalis, fictibus; flavescit in chelidonio; rubet in lapatho sanguinco; amarescit in absinthio; acescit inoxalide Sc. in arboribus v ro prςcipue se prodit specie gummatis, reline, aut balsami, quς t mcn omnia, & colore, de consistentiae modo, & substantia, varie inter se dii criminantur. Succi verbparticulares sunt , qui non totius plantae, sed alicujus partis hospiates' sunt. Hujusmodi sunt ex quibus florum petata, stili &c. col rantur ; frutius diversificantur; dia tantur semina, praecipue Verb e rum placcntae, aut colyledones soli a seminalia nuncupati; talia variega
Inter hos plantarum succos, &eos qui in animalibus reperium tur , plurima cit analogia ἔ prς- termissis enim cunctis ad primam animalium coctioncm spectantibus, quibus nihil analogum in plantis occurrit, cum quid illi respondet in gremio telluris celebretur , prima 1ecretio utilis ab inutili fit, tamquam ex venis lacteis, a radicum apicibus : sed succus haustius, non chylo , sed sanguini, proportione respondet; hinc quemadmodum diver rum animalium sanguis nullo sensa.
380쪽
distinguendas .exhibet differentias , cum tamen sensibiles sint inter ex insulum alimentitium succum,& languinem aliorum, ita etiam succus priniarum universalis, si non integram, salicin plurimam refert holnogeneitatem in divertis plantarum generibus , & in aliis etiam heterogeneitate distingititur. Quemadmodum autem animalia ian linea alieno sangiuine vivere pollunt , ut nos docent experimenta
circa transfusionem , ita de plantae alienis radicibus hausto succo, & vivere, & ali, & vestetare non renuunt: Sed, quod potissimum est, quemadmodum sanguis promptu rium eth, ex quo quidquid animali ex naturae instituto necellarium est, aut commodum, deducitur, ita & ex succo plantarum universali quidquid earum oeconomiae opportunum eth depromit natula; , qua de causa in morem sanguinis per universiam plantam a radicibus in circumferentiam per propria v sa di ergitur. At vero succus proprius vegetabilium cum nerveo animalium analogi Eat; quemadmodum enim ex hoc fit , augetur, Sc mi servatur totius animalis substantia
solida; ita & ex illo fit, augctur, conservaturque, quidquid in planta qualibet solidi rationem habet, pars videlicet lignosia ; & quemadmodum succus nerveus a vertice per
diversas a sanguine vias , nervera scilicet fibrillas, distribuitur in cot- pus universum, ita & succus proprius stirpium a summis ramis , via non sollim diversa, id est per corticem, librum, lignum, sed & contraria fertur, distribuituique usque in minimas radicum fibrillas, & capilli
menta; & ramen sicuti succus ne
velis a sanguine ducit originem, &toti corpori prospicit, ita & succus proprius ex universali componitur,& toti plantae famulatur: S tandem
sicuti in animalibus sanguis rem tum est alimentum, succus verb ner-veus proximum, nisi quatenus partium turgentia ab humido sanguineo
nutritionem aemulatur, ita in veget
bilibus universalis succus non est nisi
alimentum remotum , proprius Vero proximum , nisi quatenus ex Mqueo universali succo tumentes partes' nutritionis speciem inspicientibus exhibent. Succi Mnique partices res non habent nisi genericam quamdam analogiam cum sibi respondentibus in corporibus animalium quae
consistit in hoc, quod sicuti in
animalibus dantur succi particulares , quorum usus actio in unica
tantum parte est, ita idipsum reperimus in pixtatis. Caetcroqum cum actiones animalium genere distcnt ab actionibus vegetabilium , rarbinter actiones ad animalem naturam spectantes , dc cas quae attinent ad vegetabilem, occurrit similitudo. Itaque analogia fere omnis in eo est, quod succi particulares tum animalium, tum plantarum, eo loci, quo fiunt, agant; aut saltem br vis sit via a loco generationis ad l
Porct succum universalem nil liud cile remur, quam uliginem qua psurima salibus diversorum g nerum imbuta solutam, conjuneis elemento terreo, & acreis bullis rex hoc autem constat non in alio discriminari hune liquorem ab uligine,