장음표시 사용
21쪽
usta autem huius ordinis cil sitis aperta est,tum uero diligenter allat I a Montano omnes nossit. quam ob rem hac classe praeterita. dalias me conseram: quae ex iis constare libris debent, qui partes artis medicae proprias continean aias autem partes duplices esse statuimus,nempe eam, quae de tueta ualetudine est,& eam quae morbos curati cuinq; prior bonam ualetudin tueatur, bonaq; ualetudo &dignitate,& natura,ut fert Galeni sententia, morbum praecedat, iure fac iurus uideor, si classem libroruqui sunt de bona ualetudine tueda, ei, in qua sint libri ad morbi curationem pertincntes,antepona. proinde quarta classis ex ijs crit confecta libris, in quibus conseruandae bonae ualetudinis suppeditaturr tio.In hanc classem, inductus tuo potissimum consilio,nolui librum Hippocratis conjicere, qui est de aere,locis, aquis, & habitationibus: sicut neq; in alias quidpia posuissem, quavis maxime ad materiem propositam lacere uideatur, si mihi per V pographum licuisset,remoui etiam ab hac classe Galeni commentarium in librum de salubri diaeta, ob ea, quam supra attuli,rationem. De libris aute de animi morbis dignoscendis,ac citrandis,& de cuiusq; animi peccatorum coanitione, ac medela, supra est abunde a nobis disputatiim,cum eos in libros extra ordinem classium referremus. his igitur missis,aptum ali rum ordinem pervestigemus. Rioniam igitur frustra omnem laborem medicus susciperet in bona ualetudine tuenda nisi ad ipsiam sciret clusinodi artem pertinere, propterea non erit ab hoc instituto alienum, primum inter libros huius classis stat re eum, in quo 'uςritur,utrum ratio ualetudinis tuendς ad medici. an ad exercitoris artem pertineaticuius libri, si 1 Galenu auctorem habere uolumus,index est, Thrasybulus .hunc sequetur liber de alimentorii Dcultatibus:& ceteri, sicut iam excusi primum erant: praeter quam quod librum de cons eruditae poli libros de ualetudine tuenda collocalii: ut esset postr mus omnium eorum , qui in hac insent classe:quippe cum ipse consiletudo ad ea tractanda conducat, ae in libris de tuenda ualetudine iam tradita sint. anquam autem libri de facultatibus alimentoru, viret; bonitate, ac uitio succorum, & de attenuante uictus ratione, ac ceteri huius generis in tunc clas seni conclusi ad partem,quae iii curatione uersatur, conducere uidentur: tamen quoniam eorum argumentum potius ad tucndam bonam ualetudinem,quam ad morbos curandos pertinet,ideo hunc in locum eos coniecimus. Hic autem erit eorum ordo.
De alimentorum secultatibus, libri tres. De bonitate uitioque succorum, lib. Dc attenuante uictus ration lib. De piissana lib. . .. . t De partinae pii. P exercitationedib. De tuenda ualetudine, lib.vi. De consuetudine, lib.
Hos autem libros sequi intur qui ad morborum curationem pertinent, eamq; continent. in quibus in ordinem redigendis 1 Galenus primum omnium recensuit librum de simplicium medicamentorum
facultatibus:post quem uidetur statuere libros de medicamentis conficienuis: ad quos addit eos , qui de curandi ratione sibi ita alibi tamen ut ius est libros methodi, qui sint de ratione curandi, sis libris pra posuille, qui sunt de medicamentis componendis. tuae res in ordinandis libris ad curationem pertinentibus non paruam nobis afferre dissicultatem uidetur . ne tamen nobis secessere negotium possit, hoc nobis erit adiumento,ut dicamus ibros de componendis medicamentis duplices csse, alios de ea cxpositione agere,quae maloiae parandet rationem continet, prout uaria sunt ipserum genera: alios uero de altera compositione, tuae medicamentorum praeparationem attingit, quatenus uarijs partibus assectis adhibeti apte,& accommodate possint.qui autem libri priore senere continentur, ij methodu curandi praecedere plane debent.in eis enim docemur,quomodo mult uaria N: materiae praeparentur,idque generatim, prout compositorum medicamentorum postillat ratio: cuiusmodi est cosectio emplastrorum, pastillorum,malagii atqm, ecoporum, & quae sunt generis eiusdem.hdem libri sequi etiam debent eos, qui de simplicibus sunt, ut uniuerse medica materia abibluatur prius, qua ad rationc morborum curandorii accedamus. Vcrum ut medicameta ad hanc, uel illam parte accommodata pares, hoc
certe poli methodum fieri debet: propterea quod huius rei agendae occasio ex iis pendet, quae sunt in methodi libris explicata: quod uidelicet diuertis partibus diuersae medicamentorii materiae conueniat. quocirca libri in quibus de huiusmodi praeparationeinc compositione agitur, simi post libros methodicollocandi. proinde non sat scio quid homines doctissimos impulerit, qui librum de compositione medicamentorum, quae sunt locis accommodata, ei, qui compositiones medicamentorum in uniuersum ac per genera pertractat,anici crenda censuerunt.Nunc autem, quanqua hoc modo res se habet, tamecii hi libri multi,niagniq; sint,ut unu in uolume,unamq; classem redigi comode no possint, non esse alienuni existimaui,eos duas in classes dii tribuere:ac quintam ex liis,qui sequuntur,conficae.
22쪽
G Ni De simplicium medicamentorum facultatibus Brixi
De purgantium medicamentorum facultatibus,lib. De compositione medicamentorum per genera ibri vir.
De antidotis, libri duo. De theriaca ad Pisenem, lib. De usu theriaca ad Pamphilianum, lib. De compositione medicamentorum localium,libri x. De remedijs paratu secilibus,liber. De siil,stitutis medicinis,lib. Duo autem de rem ijs paratu facilibus libri, quos alii cum uero & legitimo coniunxerant,sunt Inter spurios collocati : sicut etiam ab hoc ordine librum de ponderibus ac mensuris remouendum,&cum nothis ponendum duximus. Eum uero,cuius inscriptio est Quos purgare omittat,quibus medicamentis,& quando deo ab his seiunximus,& in sexta clas te esse uoluimus, quod de materia medicamentorum non sit,sed potius agendi rationem contineat.quam ob re in sexta classe statuetur. Scio a V libros eos, qui ex Oribasio sunt in Galeni libros translati, omnino esse remouendos: cuiuis imi,qui de icari licatione de cucurbitulis,deque hirudinibus agit,& item qui de laqueisHenique is quice inachinamentis est:& quod ab alijs,quam a Galeno desumpti sent: & quod minime par est, riuulostontibus admisicere:tamen quid facias cum typographis nam dum sibi student, aliorum habere rati nem n inti tanta enim uim habet malus mos ia inueteratus, ut cum uideret in aliis editionibus eosdeLbffs esse,no modo ea repudiarint, qiis alijs uitio dabatur, sed ipsi etiam eadem adsciuerint. tuc enim cenique se osticio sis probe functos arbitrantur, cum multa possunt infercire, quo uolume mirum in narem augeatur. Itaque cum huic malo occurrere ipse non possem, sextam classem ita constituere
GALENI Methodi medendi libri xii Ir.
De arte curandi ad Glauconem,libri duo. Documentum pro puero epileptico. ios purgare conueniat,quibus,quando. De sectione uenae aduersus Erasistratum, lib. 'De sectiqne uenae contra Erasistratios,qui Rome erant.lib. De curatione per uenae sectionem lib.
De hirudinibus,revulsione, curbitula,& starificatione ita Oribasij decucurbitulis,scarificatione,hirudini b.deriuatione reuulsione,ex septimo,&octauo
GaI.de fascijsdib. oribas η de laqueis,ex Heracle, lib. Oribash de machinamentis,ex Heliodoro, lib. Post classe, autem commentari j Galeni in libros Hippocratis primum, & eos, qui Udm attributilunt, tum in scripta aliorum,siquae sunt,locabuntur. quorum ordo erit huiusinodi.
G A LENI In librum Hippocratis de humoribus,commenta ij tres.
In lib.Hipp.de natura humana,commentaru duo. In lib.de salubri diaeta,commentarius. In lib.Hipn .mrsagiorum,commentarii tres. In lib.praedictionum,commentari j tres. In Hipp'.primum, tertium, sextumque de morbis uulgarib.commenta ij xIrri. In lib.Aippocale ratione utimis in morbis acuti commentatij quattuor. In lib.Hippoc.de osticina medici,commentarii tres. In lib. Hippotade fracturi commentarij tres. In lib. Hippocale articulis, commentaris quattuor. In lib.Hippota horismorum, commentari j v II.
t Aduersius Lycumsti In Iulianum ib. Linguarum Hippocratis explanatio. Fra Quum ce iis, quae in Piaiqnis Timam accommodate ad medicinam dicta sint. EX
23쪽
Ex his constare uolumen commentariorum uoluimus.Quod autem ad commentarios in librum de humoribus pertinet, qui uarij fiant nec solum contemplationem, scd signa quoque & curationem multis in locis attin unt; non ignoro, principem cis locum inter commentarios non deberi: sed iam cet ri omnes erant excusi, ac typis impressi, cum is liber ad nos delatus est . itaq; coaeti sumus,quoquq l co potuimus,eum collocare,ne cum desiderari diutius pateremur. nacti enim eorum coi entari raduo exemplaria sumus,quorum alterum est altero multo antiquius. quare dedimus 'pera,quoad eius fieri potuit,ut ex utroq; unum pninaremus,atq; in apertum proserremus. Ceterum inter comment rios retulimus libros aduersus Lycumis Iulianum, propterea quod ad explicationem quorundam faciunt,quae in aphorismis sint ab Hippocrate nobis tradita. Post commentarios statuo libros omnes spurios,quiq; ad Galenum auctorem reseruntur: inter quos familiam ducit oratio, qua ad bonas a perdiscendas admonemur: tum sequuntur ceteri, eodem ordine, qui est in ueris, proprijsq; Galentib seruatus. Hoc igitur modo disponantur.
o x x xi o Galeni paraphrastae, qua homines ad ingenuasanes perdiscendas cohortanar. De historia philose ita.
De humoribus. An qualitates vacent corpore. Definitiones medicae. Introductio,MMedicus.
De potent ijs nostrum corpus dispentatibus.
Anatomia panda. Anatomia uiuorum. Anatomia oculorum . De compage membrorum
De ordine cuiuslibet corporis . De uoce, & anhelitu. De motibus manifestis. Desper te. An sit animal, quod in utero est. De utilitate respirationis. Pulsi tum compendiolum. De urinis. De urinarum significatione. Praesagium experientia confirmamin. Prognostica ex decubitu infirmorum. De dissolutione continua. 'De aquis omnia, quae apud Oribasum comperiuntur. De uino, ex v. collectorum Oribasij. De simplicibus medicamentis ad Paternianum. De calliani is .
De dynami dijs, sine principio. aDedynamidijs, alter. ιDe melancholiam Gil Aetio ,& alijs.
De dignotione ,&remedio affectuum reniun. De cura lapidis. De curatione teteri. De assostibus muliebribus.
De medicamentis iacile parabilibus ad Sesonem, libri duo.
De secretis. De medicinis expertis. De ponderibus, ac mensuris. De incantationibus, & multas. laesita in Hippocratem. Haec sunt, Paterne optime, quae de Galeni libris in ordinem redigendis te disserente,ut ego quidem puto,excepiste uideor. casi tibi probabuntur, me non omnino tempus mistia cosumpsisseexistimabo secus uero. nolo enim quicquam male ominari. uolui autem,ut quemadmodum abs te prosecta erat,
ita etiam in tuo nomine apparerent. Vale,ram ut ita Rama. Venetjs uvj.. cio
24쪽
SANCTISSIMPONT. IIII. P I V S PAPA IIII.
, Oxv Nopri'&α Accepimus Dileehim filium Io.BaptiRasirium,Phisicu Nouarien. t os in Galeni ex Graeco in latinu traduxisse, quae opera Dilectus filius Vincentius Val-l gruius Stati pator Venet ijs imprimi iacere& in lucem ponere cum Privilegio: tameni ut infra annos X. ab alio imprimi nec imprimi lacere possintabsit; ipsius Vinceti j licentia cupiat & desideret: Nos igiturat tendentes marinissa ad beneficium utilitatis publicin uigere & maximam ac grauem impensam elle necessariam & eundem Vincentium specialibus fauoribus & gratijs prosequi uolentes,ex cetra scientia &c. eidem Vincentio huiusinodi opera Venetiis& alibi ubicunque sibi uidebitur imprimendi de in lucem ponendi, seu ab alijs imprimi faciendi ac uencendi, leu uendi faciendi libere & licite possi & ualeat indulgemus. ac licentiam & facultatem impa timur, ac si ib amissionis & exercitii huiusmodi ac ducentorum ducatorum auri de Camera pro medie
rit ιL MUL VIII dIIIIIS proxime uenturis durantibus audeat uel praesumat absque expressa Ipsius Vincentii
uel eius ni edum & Iuccessorum licentia opera huiusimodi imprimer tenere,uendere, aut imprimi Guendi facerein ita per quoscunque iudices&c.iudicandum fore sublata &c.irritum &cidecernimus de gratia speciali,mandantes nihilominus sub eisdem poenis Vniuersis&singulis Legatis Vicelegatis Gubernatoribus&alijsquibuscunque Iudicibus quocunque ossiciolt authoritate tunoentibus. Qtiat nus pro parie eiusdem Vinceth hoedum & successoriam huiusimodi fidei int requisiti eidem Vincentio& haeredibus ac succrebribus huiusimodi in prae missis ericacis desensionis praesidio assisten. faciant i sum Vincentium eiusque hqredes & successores praefatos concessione, facultate,& indulto pacifice maidi gaudere non permittenvius quam alium exerceri absque liccntia prifata imprimi uel uendi etiam. per quas eis uidebitur sententia censuras & poenas. cum facultate aggravandi & inuocato&c. auxilio brachii seculnis. Volumus autem praesentis nostri motus proprii Ibiam signaturam sussicere,& ubique fidem facere in iudicio Ze extra, etiam si uidebitur absque registratura, non obstan. constitui.&ordinat. Apostolicis, stitutis&c.Priuilegijs quoque indultis ac litteris Apostolicis quibustuis personis musici inq; dignitatis &c. existentibus,etia motu proprio &c.concessis &c. inuocatis quibus omnibus tenores &c.pis expressis habendati si me derogamus citerisq; contrarijs quibuscunq; a 6. Deceta
se rea Agatenatis Ferdynandi Imperatoris.
Ex Di, unus diuina fauente clementia clestiis Romanorum Imperator semper Augustus, ac Germaniae,Hungariae, hemiae,Dalmati Croatic Sciationis &c.Rex,
Infans Hispaniariam, Archidux Austriae, Dux Burgundiae &c. Marchio Morauiae, dici Come Tirolis &c. Cum sincere nobis dilectus Vincentius Valgrisius Typographus i de Bibliopola Venetus nobis reuerenter exponi fecerit, se constituisse in communem omnium,& praecipitarei Medicae studiosioriam utilitatem, suis propri1s impensis ac sumptibus imprimere,aut imprimi tacere omnia opera Claudi j Galeni Pergament, quorum plura ad instantiam propriam praedicti Vincentij a Ioanne Baptis hi Rafario Nouariem Philosopho ac Medico doctissimo no uiter e Graeco in latinum translata sunt, & cum ueteribus libris diligenter collata ac innumeris in locis me ta,multis passim etiam antiquorum librorum ope additis,&p sertim in libro de con et, dine, in fragmento in Timaeum Platonis, & in quarto de uictus ratione in acutis morbis extremo. Alia uero nuper reperta, antea nustiuam in lucem edita latina pariter facta ab e ni Rasario, Quae sunt, eius Galeni commenta ij tres in librum Hipp'cratis de humoribus,Compendium de pulsibus, omniv xvi. librorii,& duo ultimi commentarij:& dimidius sexti:in sextum de morbis uulgaribus, ac cit praeter hae quae antea latina extiterat ab alijs prius translata interpretibus csi Graecis exeplari- . bus collatasiunt,&innumeris locis emendata expolitaq;: addito etiam indice copiosiissimo in omnia eadem operata utilis limo quidem ordine disposito, quinetiam adiuncta est qua clam collatio locorum omnium in quibus Avicenna toto opere suo aut Galeni sensum alit uerba explanat,aut suam, quae cum Galeni sententia conuenit enunciat, ac etiam alia plura addi curauerit, ut ex uniuscuiusque Gallis titulis palam apparebit. Et hare omnia magnis sane sumptibus ac laboribus effecerit,& praesertim in conquirendis persetuendisque noui Galeni operibus, de quibus superius dictum est. Vereri autem ne
25쪽
eiusmodi Galeni operii postquam ab ipso magno labore ae sumptu impressa silerunt ab alijs Clialc
mphis aut Biblioivilis tem e recudantur, imprimantur &distrahantur in non modicum ipsius dat nulli ac detrimentum, Nobis humiliter supplicauit, ut ipsum Privilegio & edicto nostro aduersus eam iniuriam munire dignaremur. Nos igitur cupientes in primi hillorum indemnitati consultum,qui marinis suis impentis de laboribus publicae utilitari prodeste student, Idcirco tenore praesentium , cxcer nostra scientia,&pro aut horitate, qua tam ratione Imperialis dignitatis, quam alias sui gimur, edicimus, statuimus & districte inbi mus, ne quis DP graphus seu impressi,r, aut quis alius euiuscunque gradus aut conditionis existat, per totum Romanum Imperium, & ciuitates, terras, ac loca nobis & cidem Romano Imperio mediate uel immediate subiecta tam in Italia, quam in Germania & in uniuersa ditione nostra, praedicta Galeni opera per praelatum Vincentium Valgrisum imprimenda insta decennium ab illoru prima editione absoue ipsius Vincenti; exressa licentia imprimere, uel alibi imprec seu excusa intra nnes Sacra Romani impcTij & ditionis nostrae importare, adducere,& uendere audeat & pr sumat, sub poena indignationis nostrae ac Sacri Romani Imperij, nec non sim amissotie omnium librorum praedictorum contra edi etiam nostrum impinionim,& marcharum d e auri puri ea conditione, ut libri qui ita impressi inuenti fuerint applicentur & libere dentur dicto Vincentio Vespitio, aurum uero fisto nostro Caesarco,& ipsi Vincentio ex aequo irremissibiliter applicetur. Dummodo tamen idem Valgrisius praedictorum librorum edendorum ad minus duo exempla-ii i primo quoque tempore suis sui ibuS ad Cancellariam nostram Imperialem latinam transiruttat, α nui id fecerit, hoc nostro priuilegio neutiquam uti seu potiri ualeat, tal eo plane priuatus & exutus ei se intelligatur. Quo circa omnibus in toto Romano imperio dc uniuersae ditionis notae Gubem, ioribus,Rectoribus di lusidicentibus mandamu Vt sub poena indignationis nostis ipsi Vincentio summarium Ius ministriare non negligant. In quorum fidem de testimonium his e literis nostris manu propita substrinis sigillum nostrum imprimi iussimus. Datae in Arce nostra Regia Pragae,die ultima mensi, Decembris Anno Domini ex rite Millesimo Quingentesimo Sexagesimo primo, Regnorum nostrorum, Romani Triget imo Primo, aliorum ueroatigesimo Sexto.
HAR s paria era de Dieu Royde France, Aux Preuost de Paris, Baiij de Roueh,Senes chal de Lion, Thouloure, de Bourdauix, dca tous nos autres Iustitiers, de , i sciers ou leuo Liuienatis quei apatii tam Saluti Nostre cherin bien ainae Vincent. Uaugris Libraire,de Imprimeur demolirant a Volae, Nous acti, ente repari cura, que notis a e ripae nostre an e dc fes consei se de Ambisadeo de vers la kigne te auee grandes frais,peine, bigia de labeur. Il a falia tradui re de nouueau par M. Iehande venite que auec grandeςfrais,peine, bigia de labeur. Baptiste Ralarius lusi iures en medicine de Galien qui sensuvient. Oratio, qtia bonas aries perdiscendas monet. Si quis optimus medicus sit, cundem esse Philos phum oportere. De optimo genere docendi. De capitonibus quae in uerbis fiunt. An qualitates corporis expertes sint. De sectis ad eos qui introducuntur. De optima secta. Empirici medici fragmentum, contra empiricos.Definitiones medicae. De atra bili. De bona habitudine. De optimo habitu. De dissectione musculorum. De dissectione nenior uni An sanguis natura in arteriis sit. De uocalium instruit entorum dissectione.De instrumento odoratus. De scibilantia facultatum naturalium. Breuis dogmatum Hiph ratis descriptio. Animi
s nupm inuentum, de nunc prine cuiusque animi peccatorum uitio de medela.De conluetudine. Ars tuendae sanitatis ad quem p rtineat.De Marasino. De Comate. De plenitudine. De tumoribus praeternaturam.De Typis. Dedignotione ex inibinnijs. De pr cognitione. Quos,quando,quibiis,purgare oporteat De Titin iaca,ada his m. De usu Theriacae. De antidotis. De hirudinibus. De Cucurbitulis. De remedi s paratu facilibus. Aduersus Lycum .Contra I
lianuiti De Historia Philolbi hica. Dc aquis. De Vinis.De Melancholia. In librum Hippocratis de humorious, commentaris tr , nunc primum inuenti,de impressi In lib. de natura humana, commentariuduinin lib. de salubri diaeta, Cominentarius.In pri inuiti,tertium,& sextum de morbis uulgaribus commentari j xiiij. quorum duos ulti inosinc dimidius texti in textum nunc primum inuenitnus, de omnes latinitatu do: muta In prael Gia Hippocratis conunciatario tres. In lib. de ratione uictus in morbis
26쪽
acutis commentarii quatuor.Linguarum Hippocratis explanatio.In Timaeum Platonis fragmentum, cum indice copiosissiino,& singulari ordine disposito, ut omnia quae in Galeni libris legunt ur, facile l& certa uia possiit inueniri. Deniq; cum collatione locorum Galeni,& Avicenae. Et pour aut ant qui, cratia st que auculas libratres,& Imprimeurs de nostre Iloyaunae se ueulent ingerer, & entremet re denire imprimer tesdii ita Eures. Et par ce molen te imis luer du frui ct de sen labeuta Nous suptiant, & r rueranti uiuouloir surce murum tr. urce nous inclinans a la requesteque nostrediet Ambularer nous a Dicte mur te dict Vincent Hugris,& mulans luy subuenir en cest endroici,ations de nos certaines sciences,plaine pilis lance,dc auctorite Iloial prohibe, & defendu,prohibolis, & deflendonsa toME libratres,Imprimeuta de nostre Rolaume, dc aut res persennes quela quila solent, que durant letemps,&termede Dixanscnsiuiuans, consecutisse commen ans au tour, & date de ces presentes ilEnayent a imprimer, ne fere imprime metreine polum uente lesdictes oeuures,liures,ta traduction, si non a celluyMu ceuix qui auront charged en uendre,in exposcren uente de la part dii dict Vaugris,surpetiae de amende arbitrairea nousa aplicquer. Et de confiscation detoustes dietziiures,&oeuures qui ainsi se troitueront Imprimes sins charge, ne commistion dudici Vincent Vaugris Si V sniandons,commettons,& a chascun demus endroict sbyδε si contine a lilyapartiendra. e selon cemsutuant ceque dessus uous Dictes expresses inhibitions, & deflances de par notas, suries peines deΩsus dictes,& autres que umires estre a imposesia tous tesdict imprimeurs,&libratres demourat en uot iurisdition de destrote . Que par apres ilZ naient a imprimer, ou sere imprimer, exposcr, ne metrem uente les dicta liures e res,in traductions, sinon ceuix qui en auront cla arge expresse dudici Vim cent Vaugris. Et si aries les dictZ commetamenis Dicti uous trouura aucun contrauenans a iceuix iis proced&χ allencoire d'euix par codemnations desdietes peines,& aut res ainst que umires est rea fere selon rexigetice des cas. Non obstant oppositions ou appellations quel Z conques, & sans pr iudice d*celles p ries quelles ne uoulons est redissere. Car tet est nostre plasis de ce faire: Vous don- non &a chalcun de uous, plain Duuoir, misi ince, autorite, commist;on, & mandement species par ces dictes presentes Mandons,& comandons a mus noE Iulli ciris,officiosin subiecta que auons,&achascinde uous endrotei sis si comme a luy apartiendra m ce Disant sol obeyr. Donne a S.Gese
main m l 'ayele xxiij io de Ianuler, Lan de grace, Mil cinquecens Bizante & ung, de de nostre Regne te deuriesine.
Illa o uiuus Priolus, Dei gratia, Dux Venetiarum,&c. Vniuersis ,& singulis M, stratibus huius urbis nostrae Venetiarum, nec non Rectoribus quarumcunque rarum , & locorum nostrorum, caeterisque Ministris, & Repraesentantibus nostris, ad quos harum executio si coare poterit, fidelibus dilectis, salutem,& dilectionis asso elum. Significamus u is, heri in Consiliis nostro Rogatorum captam iuisse partem tenoris intra aeripit,videlice Chelisiaconoesbal sedes nostro Vicenm Vespili libraro, che altri, cheles, ochi haucia causa da lui non possa senis sua permissione perlo spatio di annia o. prostinuinque-sa Citta, ne in scuta'altra Citta,o Iureo della Signoria nostrastamar, ne far stampar, ne altrove stam pati in quelic uendet ii libri di Galeno nuo mente tradotii da D.Giouan Battista Resario medico,ibito pena alli contra fiutoridi perderi teropere da loro stampate,&ducati Io. per cadauna di esse; tenodelle quas pene habbia adesi et des magistrato,ches ara resecutione, Vn term deit Arsenes nostri,& s altro di hii supplicante,&con tultequelle attre conditioni in esia sua supplicatione dechiarite, & est,resse; essendo pero obligato di oss atquei tanto, che in materia di stam pe e disposto. T nor autem supplicationis talis est. Serenissimo Principe, & Illustri ignoria, Hauendo it sedelisi μmo servitor di V. Serenita Vicenχo Valgrisi, libram,& stampator in questa inclita Citta,deliberato distam paret ut te te opere di Galeno piu concite, & piu ampliate, che anco mai simo state stampate, riar magsior utilita at mondo: non ha per nato ad scina flate di spese in fariae tradurre dalla lingua Greca di nuouo la manior parte: in far corregere te attre con llatum di libri antichi seritii a mano: iii farincontrari uitii luoelii, ne i quali Avicenna dichiarat opinione di Galeno: in fugit far un indice
grandissimo,&ordinati mo,& finalmente in ritrouar libri nuoui no mi piu in Iuno iciano si pati. Et
27쪽
Et perche non hartuto sar queste cose seneta grandissima spe , & salica, & dubita, che altri gli to ino ii stulto delia uia industi ia,in ris ampare te tradottioni nuoue,& li libri ritrouati di nuouoin test recose sopradette, Ilche saria suo danno infinito,& ruina, per non haver tui altro tragico,che di libri, conisuali sostenta la sua famiglia,della quale si troua carico a rauato,& pasa te sue angarie, passim la sua uita Bito I Ombra di V. Serenita.pero ricorre alli piesi di quella,supplicandole humi iniente conreccellentissimo sito Conligito di Pregadi concedergli priuilegio per anni et che altro,cheles, o chiliavera causa da lui, nonPassi stampare in questa vostra Citta, ne in Iuno at no des Dominio uostro, ne stampati altroue, pom conducie, ne uendere in questa Citta,ne luno det Dominio uostroci libri di Galeno conli scontrid'Avicenna,&indicentio dinuom,&quelli, ne dimouolia tradotii reccetulente M. Gioum Battis a Rasiari publico lettor ; come nest indice delii libri si uectra: Quo pena achi contractra, di perdere tuiti Uibri, che si ritrouasse;& pagar po ni uolta , che fine contristatio, ducati inoo. liquali s'hauessero da diuidere in tre parti, a m Ospecta de grIncurabili ; l altra es M, cistrato,doue sata fatia la cognitione e & la terra parte allaccusator, & che ista incio possitae rensecutione: offerendos lui di osseruare quanto in materia di stampa per te leni si contiene. Et percheil deito Valgrisi hausat omni industria,&diligema, per ritrouar delli libri di Galeno non mi pius lampatiis olire te infinite correttion fragmenti, ita ritrouato tre Volumi di grande importanta', di molio utili, cloeul Compendio delli sedeci libri delli pessi,&li commenti sepra it festo celle Epi-demiem ii tre commentarij sopra il libro de humoribus a Hippocrate: O per hauer gli originali, & pol per favili traduncilia speso una gran semina di danari,& dubita,che escunt gli tillino remolumento,& il beneficio he ii dcueapportar questa tes spesa. gegnandosi di largit alteris sa sua tradottione, &mutar te parole, accio che partae una nuom tradottio in con questa cautela potestem stanaparta, in che gli tomeria a danno inestimabile: pero supplica V. Serenita a concedero cor priuilegio Bria-detto,che alcum non posti risiampare di quat siuoglia tradottione i)ibri trouati hora di nuouo, & aDgiunti a gli altri di Galeno,se non havera li libri Greci, desti quali possi mostrar Jhauerti cauati, & dinuouo ritradotii. Et questo,accio cheis Valgri si non Q fravaatodella spela, chelia facio incomporis ii deni libri ii quale numit mente si raccomanda alia buona gratia di VSerenita, pregando in Signor. Diopella sua conflauatione, di questo Illustiissimo Dominio.&e. Quare auctoritate suprascripsi Consili; mandamus uobis, ut suprascriptam partem observetis,in ab omnibus inuiolabiliter obseruari
Dciatis. Datae in nostro Ducali Palatio die Quinto Mah, Indictione Quinta. M D LXII.
INDEX L IBRO RV M, s VI NUPER IN
LATINAM LINGvAM CONVERSI SUNT,
L. Bapt. Hario, ου qui hactenus impressi non erant, s
oratio, qua bonas aries perdiscendas monet. Si quis optimus medicus sit, eundem esse Philosophu
portere. De optimo genere docendi. De captionibus quae in uerbis fiunt. qualitates corporis experies sint . De sectis ad eos qui inreoducutur. De optima secta.Empirici medici informatio.Fragmentum,contra empiricos.Definitiones medicae. De atra bili. De bona habitudincim optimo habitu. dillectionemus loru.Dedis lectione nemoru. An sanguis natura in arterijssit. De uocalium infla mentorum dissectione. De instrumento odoratus. De Libstantia facultatum naturalium. Breuis dogmatum Hippocratis descriptio. Animi mores,corporis naturam sequian sit animal quod in utero esti De septimestri partu. Dedeariis Hippocratiso Platonis liba, GALENI COMPENDIvM xv I MDE PVLs .ia nuper inuentum, & nunc primum in lucem editum. De succorum bonitate, di vitio. De Ptis sana. De cui usique animi peccatorum uitio & medela. De consiletudine. Ars tuendae sanitatis ad Rem pertineat. De Marasino. De Comate.De plenitudine. De tumoribus praeter natura.De Typis. e dignotione ex insomni j s. De pr cognitione. Quos,quando,quibus, purgare oporteat. De Ira iriaca,ad Pisi, m. De usu Theriacae. De antidotis. De hirudinibus. De Cucurui tulis. De remedijs paratu facilibus. Aduersus Lycum. Contra Iulianum. De Historia Philosephica. De aquis. De Vinis.
ti,&imprecti .in lib. de natura humana, commenta ij di In lib. de salubri diaeta, commentarius. In
primum,tertitim,& sextum de morbis uulgaribus commenta ij xiiij. Q ORYM Duos vLTIMos, ET DI-Mini v M sEXri ExrvM nimc priam inuenimus,& omnes latinitate donauimus. In praesagia Hipp. commentarii tres. In lib. de ratione uictus in morbis acutis comment vij iiij. Linguarii Hippocexplanatio.I n Timaram Platonis Fragmentum, Cum Indice copiosissimo & singulari ordine di ostio, ut omnia quae in Galeni lib.leguntur, facilein cena via possint inueniri: Deniq; cum collatione loc rum Galeni, & Avicennae.
28쪽
Hoc volumen omnes eos hseos continet, quos non esse Classicos existimauiamus: In quibus emendandis, atque etiam quam plurimis in latinum se monem conuerrenius, tantum assin imus diligentia, ut alia quavis ediatio cum hac nostra coxsem nulti ex parte post. Qui autem libri mendis expurgati, qui nuper conuersi sint, altera pagella demonstrabit.
o CUM PRIUILEGII S. v E N E T I I S,
29쪽
Librorum Galeni extra ordinem Classium, IndCX.
G1igui de proprijs libris commentarius, Ioanne Fichardo interpreter de cum graeco libro nunc diligentissime collatus a Io. Baptista Resario, &melior factus. BL aDe ordine librorum sitorum, eode interprete: & ab eodem emendatus sDe optima doctrina, loan. Baptista Rasario, interprete. 7 De captionibus, quae in uerbis fiunt, Io. Baptista Rasario, interprete. 8Liber, in quo probatur, animi mores corporis temperaturam sequi, Io. Baptista Rasbio,interprete. . 9 De animi morbis cognoscendis, Bemardino Donato interprete, quem Rasarius cum graeco contulit. IssDe cuiusq, animi peccatorum cognitione, & curatione, Io. Baptista R sario interprete. 2 Desectis ad eos, qui introducuntur, Io. Baptista Rasario interprete. 23 Empirici medici informatio, Io. Baptista Rasario interprete. Fragmentum contra empiricos, Io. Baptista Rafario interprete. 3i De optima secta ad Thrasybulum, Io. Bap. Rasario interprete. 3 a optimum medicum esse philosephurn oportere, Io. Baptista Rasatio in
De constitutione artis medicae, Victore THncauelio interprete. q3 De partibus artis medicar, Nicolao Rhegio interprete. 3 o Ars medicinalis, Nicolao Leoniceno interprete. aras etiam libros Marius reorum bbrorum ope multis in locis laustrauIt.
30쪽
AIoanne Rebardo Francosordiam alias latinitate donatus: nunc vero ad Graeci libri fidem emendatior multo,
Paed rumia, emptim serpularis: de libris ei fillio attributis,
rio mihi de conse Bedo librorii a me editorum cometariolo consiliu optime Basse dederas, re ipsi nuper,il commodii esse coperi . nam,cu sorte in Sand latio rubi multa ni Romanabibliopolia essemus,disceptantes aliquos de li
bello quota tu dito, meus ne esset illean alterius cuiusda, ipsi uidimus: erat .m inscriptus,Galeniis medicus. emente i it, tanq meu aliquo, c5motus noua
eius intainione uir quida literatus, cupiebat li ili argumentu cognoscere. priores aut duos uersus csi percurrisset, abiecit statim, hoc solii addes, hac dia - etione no esse Galeni,& falso librii illu institnu fuisse. is uero qui tum haec dicebat, prinias illas disciplinas, quibus Graecorii pueri ab initio apud frammaticos & rhetoras institus tantur, probe doctiis erat. veru pleriq; nostro hoc seculo, qui medicina aut philosophia ambiunt anteu recte legere et possunt,eos doctores stequentat,qui maxima illa pulcherrimaq; rem humanaru theoremata, ae docet philosephia & medicina, tent.& haec quide negligetia iam multis retro annis,me
duadolescPte inceperat, veru eo nondu evaserat tum teporis,neq; tm,quantu nuc nualuerat . hanc igi
tat ob re δε qm libros meos multi multifaria laesierunt,tan ipsoru proprios alij in alijs gutibus legetes
gueda tum demedo, tum addaeo, tum immutado,consultu mihi uisu est,eam prius causem, qua Ppterii hactenus corrupti si int, do deinceps qui mei re uera sint libri, & quae cuiusq; materia, exponere. pri-C mum igitur, quae causa sit,' mea pro sitis no nulli aPoscat,ipse iam ante optime Basse nosti. illa etenim cu non edenai gratia, veru propter amicos,aut discipulos, ru, quae a me audierat,aliquod commentariolu es stagitates, scripta est mi, absq; titulis data sunt. qui ueropoli illoru obitu ea ha erunt, cu ipsis placerent, ut sua legeriit.alij,quibus nostra ab ijs,qui ha bat, municata es lent,in patria prosecti,ino rutiq;, titulos alius aliter secerunt. postea ossius teporis statio deprehensis multi eorsi,qui ea itersi h buere eu illis nome inscripserunt,&, qm inueniebat cum ijs, quae et apud alios extabat, exes laribus discordare,ad me,quo ipse einendare, miserunticum igitur ea no ad editione publica veru eor a qui
rimbar,& captura usum a me seripta essent, par est in alijs producta n alijs uero cotracta dioedi tonsistae, ipsam; praeceptoru doctrina aut persecta esse aut mutilata . quapropter manifestu est in ijs, quarpta uictis seripta sunt,neq; absoluta,nm: exacta doctrina cotineri: qsiquide illi,quibus ea destinabant neq; t rogabat,neq; poterat exacte omnia percipere,ant quam habitu in nec sta ijs citent adepti.e U tum igitur,qui Me me fuerunt, quida huiusmodi libros subfigurationes inseripteriit: quemadmodum alij iiii,sormulas iij introductoriani ij compedia,alij deniq; emirationes insalpscrum . ego uero,cum eos discipulis tanta darem, nihil istorum inscii pseram . quamobrem,cum ad plures deincres compluresq. peruenissent, alius altu his titulu indidit. eos igitur libros , qui compendi gratia mihi transmilli aD quibusda fuerant,uisum est Introducendis inscribere . quare de ijs prius dicere instituam .
De iis commentariis, quium pri profectiones stisint. cap. I.
D Go igitur omni v eorii commctarioru quos quide uel iuuenibus hic prima Hidia ingredietibus dir ,cauera uel amicis quibusda eos exigetibus dedera,nullii prorsus apud me exemplar retinuera plnea uero, cum secudo Roma uenissem,ims ad me,ut dixi, emendadi causa missis, eos sorte recuperaui: tituluq:his introducessis, imposui inscripsi igii libril de sectis ad eos,qui introducuntur,qui quidem ijs, quotquot ad huius artis mcclicae cc itione cotendunt, primus estotum perlegendus: illo etenim caliquae secundu genera lunt, sectam inter se disseretiae tradiitur.secundu genera dixi, D sunt priuatae et siuae ipsis disseretiae,in quibus deinceps iam introducti plenius instituuntur. triu uero sectam nomina nemo ruic fere ignora una uidelicet dogmaticasue logica: altera alit empirica: tertia methodica nominari. quae igitur mopria cuiusq; sint, quaeq; eam inter se disseretia, libro a ine isto tractatu est . similiter aut ochber de crius,libem; de pullibus introducendis a me est dicatus arnico praeterea cuidam Platonico, sub hac prosectione libellos isago cos duos: alterii de arteriarii & uenari: alteru de neruorum disse- ctione dedimus: & alij cuidam institutionis empiricae subfigurationem. quorum ego quidem nullum apud me seruauera: sed postea,quam Romam redij si ab ijs,qui sorte habebat, accepi. ex alijs tamen et Diisdam, quae mucis tunc sci ipseram, non nulla apud me exemplaria remanserunt, quod diligenter