장음표시 사용
41쪽
m uitiosum id sitat .me minus ta improbe fecerae qui cit eas scripsissent cuiusmodi essent uobis non E
indicariit. uide, si Favorinus adesset, lubus de eo qua Tere,iubeat ne me ijs cibus ronibus fide adhibere,an utra uera falseq; sint,perscrutari unu in hoc concessit ut persinitemur. rogare post haec omo cultis hominibus sit natura attributu, ut ueras rones a falsis discemat; an uia quaeda existat utrimq; c gnoscedi Si est nobis natura comparatu,cur no oes inter nos consciatimus,& no similiter de eis pronaciamus ζSi aliqua uia est,ca prius perdiscere oporter deinde uero conueniret pαfectos multis modis suos discipulos, uarijs exemplis propositis exercere: ut faciut ij,qui luctae,aut corioru incidendor aut aedium amificandarum,aut nauium construendarum ut eloquent aut legendi, aut scribendi, aut, o uerbo,quid uis aliud ex arte esticiendi, artem docent.ac siquis academicus scripsit, quoa res sit dem
stratio,quaeque captio, & quomodo altera sit ab altera discerneta & qua ratione in eis exerceti debe mus, ut Favorinus iudiciu admittit discipuloru qui in utranque parte argumeta inuenerint: prosedio , preter quam quod superuacanei mi hoc est, docuit etiam academicus omnia,quae dicta fiammosq; qui propria decreta doceant,praeceptores habemusiat si nemo de illarum disserentia quicqua scripsit,neq; exercuit auditores, peride fecitiatq; faber,qui iubet discipulo,ut metiatur,ut a cluet, ut dirigat, ut circulii describat,nec interim cubitum,nec libellam, nec ula, nec circinum ei tribuat. dicet sortasse in philosephia ac dogmatibus nihil este huiusmodi ne igitur posthac tibi arroses, te scire quidpiam, neq: pro Fnunciesmec datisce a ueterum academicorum de cohibeta assertione sentctiamin; te iam more griniatici qui te in ijs,quae ueteres dixerunt, exerceas .in ijs aut nihil este, quod rectu sit, ei perspicuu crit, qui conliderarit.neque. n.hoc est docentis ossiciu:sed nugae quaedaiaut ineptiar. de isitur reliqua silvis est ueri inueniendi cui.n. ueri & falli iudiciu no inest a uic nulla est sh s cognitionis . oei igitur operam, ut Blum sephisis probes,nulla in nobis esse a natura tributam uim iudicandi: t ut deinde audacter nobis fortasse, inquit,& sensu na & intelligentiam, quibus de ueritate cui denter iudicamus,quispiam com cedet qui nos in logica spe inani volutari uelit:quicunque autem totam spem sumiterunt, quemadmodum ille fecit, frustra nusantur. planum igitur est,Favorinum omnia pudore subuertere:eum' fateri nihil sciri inde, unde se letiores academici, Pyrrhonijque posse dicebat ac fingere se discipulis iudicium permittere, quod maiores ne sibi quidem ipsis attribuebant. elusinodi igitur eorum, qui arte quamuis
perdiscunt,qualem Favorinus sentit, non modo non esse ceterarum optimam,sed ne doctrinam quideessea nobis perspicue demonstratum arbitror.quas autem reliqui omnes tradui, doctrinae sint, utruoptimae sint, nec ne,sempto iterum ab cis initio, pervestigemus. hoc autem plane costat, hoc sunt op
re conari sophistiis, ut sibi incredibile reddant,nullum nobis este insitum iudici .etenim circinus d scribit circulum, bitus longitudines discemit,ut libra pondera.haec homo sibi ipse constriixit, a natu- Grae inst mutis, iudicioq; impullias.quibus nullum ultra iudiciu nec antiquius habemus, nec magnificetius liuic igitur ducendum initium est.rursus. n.mens dicit, nos posse naturali iudicio credere, & no credere ipsum in iudiciu ullo alio iudicari non post e. nam quo cetera iudicatur omnia,quomodo id ipsem alio iudicetur uin fidem adhibere oculis euidenter intuentibus,& litauae gustanti, hoc pomum esse lulud ficu an non adhibere conceda in nobis,quod uoles,reicere i dicere mecum mades.si no credas,
recedam a te,uelut ab eo,qui praeter naturam sit affectus.fac primum,te nec credere,nec sperare futura ut aliquid a me perdiscas aioc .m nuper coepera dioerc. sic rursiis,te credere,ac spe duci, te esse ex me iudicandi ronem perceptum. Sed mea sententia est, sensibilia ijs, quae euidenter apparent sensibus, quae uero intelli pentia percipiuntur,ijs,quae euidenter intelliguntur, iudicari. qui aut artes oes& ins menta δε artificiosa quaedam iudicia ex naturalibus iudicijs sibi parant, quom usu alia sibi ipsi componunt, alia rursis ab aliis composita iudicant ego quoque omnino & iniuramenta, & iudicia te doce , tum quibus ueras tibi rationes pares, tum quibus ab alijs allatas iudices.sta .n. habes omnia. etenim siquid per se aut sensui,aut intelligentiae euidenter appareat,ad id nulla inquisitione opus est. Si nihil tale sit, cognitionem requirit,suae aliunde ducitur. Mo enim polliceor, me tibi quaedam traditurum, quae imstrumentis ab arte faelis proportione respondλt: ex quibus,quod quaeritur,inuenies: quaedam resi, 3n Hdentia iudicijs,quibus,m uere tibi inuentile uidearis, iudicabis. hax ubi didiceris, multis te exemplis exercebo, ut quod quaeratur,celeriter simulta accurate comperias, ac iudices:ut tibi nullo postea opus sit libro, neq; alia doctrina,ad ueritatis inuentionemanox uero cum alij diceti quid alienum ab ijs, quae is se inini
inliciteris tatim cognosces. ut enim qui rectam uia Hinc rectam nouit, nullam praetcrea doctrinam po- tii, tralatio nistulat, quae errantes commonstretata qui recta uia demostrationis didicerit, protinus cu ea fallaces et si
cognoritia mihi quidem tale quidpia mere Favorinus uidetur,quasi dicat quispia, se caecu esse: & in
comaptus uetus tralatiose habet. hoc
bis dicere ea bitassis sensum 5e intelle
ueritatis,auibeumaue est logicis erudit . tam spem,de. irant . atque
l,quo iudicamus,tale quidpiam tib hocmae, quae uni naualia sunt, inter se este squalia, ut nemo asinis iudicandum permitteret,quod ab eis omnino absit mens: ita nec hominibus i ne ij quidem mentem habent, cui credi queatad incertam n. eorum, quae iudicata sunt, ronem nihil interest,an nullu olo habeas iudicium: illi non credas.ridiculus igitur Favorinus est,qui disicipulis iudicium penninit, cum fidem iudicandi instrumentis adimatietenim ii nihil menti euidens est,aut ex se se certum omnium rerum iudicium perihi. Si uero est ut oculus in corpore ic mens in animo, non tamen omnibus pari modo acuta, usu uenit, ut, qu admodum qui acutius certit,
42쪽
de captionib. quae in uerbis fiunt. 8
A cernit ad spectaculum adducit elini,cuius est aspectus hebetior;ita et in inimi cogitatis,quibus contingiteuidenter intueri,quod intelligentia comprehendi potest, ij ad eandem contemplatione adducunt eum,qui maxime cimatiat atq; hoc est d rudiris officium, ut scriptu reliquit Plato, oc ego assentior. est autem his de rebus in libro de demonstiatione actum a me copiosius: quod docuina eiusmodi sit ad intelligentiam euid scillud etiam addidimus, quomodo quis in unaquaq; re ab elementis ac princi-phs exorsus,omnia demonstrare maxime possit qua demons lavi queant: non quemadmodum adini ranilis ille Favorinus,qui cum totu librum consecerit, in quo demonstrit, ne hoc quidem comprehendi polle,selem esse, alibi anquam nobis obliuiosis, in utranq; partem disputat, & aliquid cog sci certu illa concedit,eiusq: iudicium, ac delectum discipulis suis permittit.
GALENI DE CAPTIONIBUS, IN VERBIS
V M Aristoteles in eo libro, qui est de reprehensionibus sephistarum,nos diceret quot modis captiones in verbis oriamur, sex earum senera proposuit, quae his nominibus est persecilius: ex homonymia,ex ambiguitat ex accen tu,ex adiunctione,ex distinctioneta ex forma orationis. appellat autu captionem ex homonymia prosectam,cum in oratione posita sunt nomina,quaemulta significent,ut si dicas, cane cepi:hac.n.oratione, quia canis nomen in ea crimulta significantur . ex ambiguitate aut trahi captiones ait, cu ipsa oratio duo bus intelligi modis possit:qualis est haec,utinam liceat hunc me caperet qua in orationeat nomina spectes,nulla ambiguitas est,sed ipsa per se oratio cum sensum habet, ut captim, de capiari accentus rationem incere cFtiones censet,cum incertum fiat quid significetur: ut .m hoc est mons ut terminus stabat:duplex.n.sensius elicitur, propter duplicem accentum, qui additus, aut sublatus in principio sit.ex coniumstione alit,& distinctione oritur captio, in hae signi icationem uai iat: ut Quinquagii ita uirum centum heros liquit Achilles.disterentia is in note uirum, aut iuncto cum qui C quaginta aut disiiincto. ex forim orationis tum fit,cum oratio re uera aliud significat,sta forma ipsis figura dicendi aliud uidetur indicare:ut audio: id enim pati significat,& in si prolatione attendas, acti nem notare existimabis: propterea quod eademserina profertur, qua uerba actione indicantia, ut curro intelligo. ac Sophistaquidem in utram; partem id traiici & ad patiendum, quia ita est:& ad agendum,quia ita uidetur. in autem haec genera Aristoteles numerasset, nullum este aliud ostendit, quod omissuin sit:neq; ullam inueniri in uerbis positam captionem posse, quae non aliqua praciliet mim contineatur. verba,quibus haec probat,sent haec: atq; hoc quidem & inductioneta ratiocinatione iue alio aliquo argumento,doceri potest, tot nos modis i)sdem uerbis,3t orationibus non easdem res solere declarare. quod de inductione ait,planum est: nam si captiones singulas,quae in uerbo fiunt,percurras, &sumas,nullaq; extra modos iam dictos excidere vidcatur, hinc planum erit nullam esse praetermis rsuod uero deinceps addit,in iano obscurum, ne quid sibi uelit, intelligitur,cu ait,de ratiocinatione , siue aliquo alio argumento doceri potest tot modis nos hsdem uobis, & orationibus non casilem res declararcisiquidem quo aliam ullam ratiocinationem adhibeamus, non declarauit & quod subiunait, tot modis nos ijsdem uerbis & orationibus non casdem res declarare,prae se fert potius conclusionis . quam ratiocinationis speciem. ted haec breuitas est philosepho ipsi familiaris: ut quasi per notas multa D esserat quod ad eos,qui ipsiim iam audiuerant, haec containeret. quae qui explanarunt,partim non ira diligenter,ut par erat, petua stare aggressi sun partim asi equi non potuerunt. nos uero id ipsuin conemur, non quidem Aristotelis caui neq; ut i ulli simus orationi eius adiumento ed nostra caii philos phi enim est,non ibium si impiis propolitionibus incere ratiocinationem,ut sta is selent, seu etia, conclusione polita propositiones confirmare.
Captiones omnes in Mybus istas ex eo ea ere, quod dupluiter hiani Maturi cap. a.
OVia nobis propositum est ostendere,captiones in uerbis quae ex eo ducuntur, quod dupliciter quiddicatur, tot modis quot Aristoteles dixit,essici planum est,duo nobis esse probanda'umrum alterum est e quae in uerbis sunt,ex eo,quod dupliciter quidpiam dicatur,oriri alterum, tot duci ex e quod quid dupliciter dicatur.illi id autem pcrspicuum est,omnes captiones, quae in ue bis uetantur, uitio uerboruin euenire: hoc enim ceu principio iturixi sephistae huius rei imperitiores homines, quique uitium non intuentiu , in taudem impellunt. at si recte, quot in uerbis captiones consistant, percipere uelimus, quot uitia sint, erit intelligendum : quod sane per ies , si uiri rem Omnium aut unam este, aut pluressiumpseris: nam quod a uirtute deflexit, id esse uitium uid riar: atque hac recte percepta , illud quoque ilico cognoscitur . nunc uero quoniam, ut alibi d cuimus, dc bonum di uiniis in eo est, in quo est natura tributum uisit, uel nat, ut hominis in in
43쪽
ta, gladij in secando, ideo uidendum est, quam ad rem uerba sint nata, de comparata. constat au- Etem ea ad hoc unum esse facta, ut si ficent. itaque planum est, eorum uirtutem&uitium in hoc Gsistere.illud quosve perspicuum est hanc solam e uirtutibus per se in uerbis spectari, ceteras ex accideli esse,& soris,no a re ipsa aduenire: quo in genere est illud, in apte iuncta sunt, cleganterque conscripta. quod quamuis bonum quibusdam uideatur, a re tamen non proficiscitur:sta perinde est,ac si quis
eburneo capulo gladium exornet,aut oculum suco perpoliat siquidem haae ornamenta erunt externa, quae uero per se in eis sunt,ita spei tur, ille ut inciuat, nic ut coenat . quare si cuiusque uirtus in eo est, ut diximus id quod est nata atque facta, celete dubitari non potest, quin hinc virtutum numerus inu niat unproptelia quod si res ad multa erit nata & comparata, multae cius erunt uirtutes: si ad unu,una. uerbum autem ad hoc unum est e comparatum uidetur, ut sisnificet. quod si eius uirtus in eo spectatur, certe uel non significare,uel non recte significare, eius erit uitium.qua in re illud indagandum est, sit ne statuendum nomen aut uerbum illud,quod non significat:nam non est tibicen is,qui nullo pacto est ad tibijs canendum natus: immo uero ne malus quidem tibicen: sic uerbum, non est, quod non sit aptum ad significandu eque uerbi uitium ait,non lignificare. id quod statim indicat, eam selam, qua nos diximus esse per se uerbi uirtutem. Siquidem in quo est cuiusque rei status in eo etiam eius uirtus est. uerbi ilatus in significatione est, cum ea sublata,verbum tollatur:crgo in eadem quoq; eius uirtus com F t. quare harae etiam sola una cum significatione abolctunceterae quia per se rei natura non attingui, nihil obstat, quo minus maneant cum eo,quod non significat,cuius gerreris sunt,quae in apta coniuctione, elegantiq. scriptura uersanturiqua sane ratione inter barbaricas Iinguas,aliam esse alia potiore dicimus, ut persicam aethiopica,quamuis nihil apud nos siqnificare uideantur. ula est,quia potius in uoce quam in uerbis itersantur,quanquam autem uirium ei se uidetur,non significare, cum propter nominis limilitudinem fallimur,illud tamen planum est, captionem ex hoc uitio non inclinam quis uerbum nihil significans,& ignotum concedat,aut in eo assentiaturequam fit, ut ex eo captio contingat, quod norecta assimatur significatio. cuius rei causa est quia uerbum dupliciter dicitur. in quo uerbum habet ipsam quidem, ut significet quid: sed tamen,ut non recte. nam nomen canis significat quidem aliquid, ita
tamen hoc quid,& quod definitum, mamq; sit, quod intelligi recte possit Illud uero est a Platone recte literis mandatum, quaecunque proprio uitio corrupuntur, eorum quos; verba corrupi. ceteru quae ignota sunt,prius obseuritate inducunt,non in absolute,ut quq nihil signincatino'; antea monuimus, interitum qui omnino uerbis amur, esse obscuritati acceptum reserendumquocirca Blum uitium in
eo est,quod dupliciter quidpia dicatur:nisi sorte quis iam illa quoque in uit*s ponat, ut desectionem, ut longitudinem,ut superuacaneam dicendi rationem. equidem hunc ignorare existimare, deceptum G tali ect 3t inscium,nillil horum esse uerbi uitium abiblute,nisi obscuritate, biguitatem'; pariat.*iodsi hoc est solum uerborum uitium, & quae supra dicta sunt, recte statuimus, omnes captiones, quaru uerbis spectantur, ex eo uitio proficisci, certe omnes eiusnodi captiones existent, quod dupliciter quidpiam dicatur.
Sex tantvin modis in uerbis humi quid dupliciter disturi tum quid oratiositi cap. I.
DEinceps demonstradum est, rex eo,quod dupliciterquidpiam dicatur, tot genera, captionum quot Aristoteles scribit, oriantur. quod ut rite comperiatur: ius quid oratio sit, & orationem exorationibus csifici,intelligendum caenam & propositiones ipsis sunt orationes, & earum aliqua, aut aliquibus quid dupliciter dicatur, indagamus.igitur oratio quod ad hoc institutum satis est erit nominum coniunctio. nomina autem appello etiam ii uerba sint, aliquidque omnino significent, quod hoc uocabulum sit notius.id ergo quod duplex est,aut in aliquo nomine, aut in ipsa oratione u rutunni hil enim sebest tertium, sicut in lapidibus quoque usu uenit, ut uel singillatim seiuncti sint,aut simul c uincti. Idque aut actu, aut potentia, aut quod eam speciem faciant. ac praeter hare: nihil est, quod II inueniri, aut dici queat, ut alibi iam probauimus. moili autem praedicti haec continent omnia. duplex autem sensus reperitur tum in captione, quae ex homonymia, tum in ea, quae ex ambiguitate oritur: dc innomine quidem in homonymi in oratione uero in ambi uitate cernitur. deinde uero actu, quia reuera duos miscant: potestate, cum accentus,& coniunctio,& disiunctio duplicem sensum tauriunt: quans,quidem haec non multa, sed unum significant: & quia utrunque potest contingere, ideo duplicem assene sensum dicuntur. quocirca hos modos dine potentia tales pronunciamus: siquidem talem uim habet id, quod potentia est. Ceterum haec facultas, ut etiam ante disti incimus, uel in nominibus,ues in oratione spectatur. in nominibus duplicem sensum facit accentus: propterea quod in utranque partem nomen trahit. ut si dicas, . istabat, accentus a iratus in princi o locatus, aut secus, uarietatem gignit . in oratione uero id fata coniunctio, & disiunctio. iam in iunctis nominibus quia sent orationi similia, essici idem potest : ut in nomine in cisiae,&-λα ι, κο-ι. haec pro simplici s quispiam non in aliud nomen, quia id selus accentus facit, commutaret, sed in orati nem, ut in nomine fidicinae fit:& in eo nomine orationem componeret: ut in eo, quo de agitur, cernimus. Nihil autem fortasse absurdum uidebitur, si captiones ex accentu , & coniuncti
ne duci assi mus , quando me ideo fiant , quod dupliciter, ut supra comprehensiim est ,
44쪽
Aquid un dicatur. accentus uero, & quae sunt consimilis generis, duplicem sensum eripiunt ijs, quae
Rint duplicia: propterea quod efficium, ut alterutrum significent: nihil tamen minus uere hinc trahi captiones dicuntur: etenim quia oratio hac potissimum ratione duplicc sorsum acquirit,ideo sophistet in principio alterum lumunt, alterum uero concludunt: atque ita Orationem commutant . cum ali qui captio non fieret. ipsi uero ita argumententur, ac si idem stimant: ut, unum quid rationale nomen or rationaleque est hominis proprium. ergo unum est hominis proprium . itemq:-hic stabat, cum
terminum sUnificat, quo agri distinguuture sed cum montem,non hic stabat. sed nemo est, quem tam uitiosam rationem maere suspicaremur . non tamen non diligenter dant operam sophista, ut ubique quid consentaneum sit, parum aduertant: quando in ijs quoque n quibus re ipsa duplex seia sus est de faciunt, ut alio silmpto, alio conclusis argumententur. sed magis occulta ea ratio est.quia quicquid indicet oratio, id fateamur. at hic apertum est: quod fecit, cur Aristoteles, ijsdem uertas, & orationibus, dixerit: sophista enim ij sunt, qui speciei uim assciunt. quare cum iam quod actu, quodque potestate est, simus persecuti, risat, ut de eo quod speciem aliquam facit, disseramus. id autem in fomina orationis uexinur, ut ante diximus. appiuet autem & nomen, & item orationem non ita duplicem habere sensum, neque adeo in singulis, quae praedicta stat, siue ex Eudemo, siue ex alijs exem2 pla quispiam sumat. quoniam autem modos omnes recensuimus, quibus duplex sensus effici potest,
etiam omnes captiones, quae in uerbis contingunt, habemus: quandoquidem ea ex eo, quod quid dupliciter dicatur, existunt. coninuens autem est, ut ijsdem nominibus, & orationibus non eas dem
res declaremus: id quod uel actu ues potentia sit, uel quod opinionem gignat, efficimus . illud etiam
planum est, ratiocinationis modum, utrumuis quis dcligat, cilici posse, qui ita distinguetur, ut aut ro his sis, aut incommodo urgeate cum ratiocinatio omnis in eam, quae recta,& quae incommodo urget, distributa sit. si uero alius modus inuenietur, is neque in uerbis,neque in orationibus, neque actu,n me potentia criti neque ut opinionem gignat. & praeter quis his modis, nihil ratione probaturiquare ita sit a nobis ex eius sententia determinatum. non esse autem inuentum ex eius diuinone alium modum ineque enim in Aristotelis gratiam lux attulimus, sed haec omnia uia & ratione conscripsimus γpla num est. in uerbis autem, aut in orationibus duplicem esse sensum ipse aperte pronunciauit, cum est, ijsdem uerbis, & orationibus: esse uero actu, aut potentia, aut eo quod opinionem gignat, est ex ordine perspicuum . itaque in singulis generibus separatim scripta sunt, quae esuidem generis censim-tur: princepsque locus catus est ijs, quae actu sunt: secundas tenuerunt, quae in potentia si mantur rin tetivis consistimi ea, quae opinionem gignunt: quemadmodum partac est at . aut cur haec non C sint confiisa uerum sonasse ridiculum sit, dare operam,ut haec alia probatione, quam quae a re ducatur, confirmes: nam si haec ita, assecta sunt, ut ars, qualis est medicina, suntq; artis, profecto nullam
diuisionem casu adhibitam admittent. scit haec iam de his in praesentia sufficiant.
S ici quoque, cum scire auerent, ullum ne genus extra iam proposita cadat , de partitionis dignutate quintam attulerunt: haec enim probatio per inductionem fiet. quanquam non par est,praestantiumuirorum sententiam obiter proponere. nunc uero ambigi viatis definitio cui multis rebus nostris uidetur repugnate, omittenda tamen est, cum ad aliud institutum hoc pertineat: & quaenam sint ambiguitatum disterentiae, exponendum est. earum igitur genera uiri grauiores esse octo uoluerunt. una ambiguitas est, quam eius quod dictum, quodque diuiduum est, communem nominant: qualis est fidicina, quae& nominis, & t ehis quod Λcitur, communis est altera in simplkibus est: ut uitilis; aut enim toga, aut homo dicitur. tertia homonymia, quae in coniunctis est,aucitur: ut homo cst. ambigua sane hax oratio est, nec satis perspicitur, essentiam ne, an casum significet. quarta in des ctione uersatur, ut tui est: in qua deest quod ad medium locum pertinet, ut domini, aut patris . quinta ab excessis oritur , qualis est haec, denegauit ei non nauigare. illud enim, non, adium in facit ut D tota oratio sit ambigua, utrum nauigare negarit, an non nauigare. sextam este statuunt, quae non declaret , cui parti adianda sit ea particula, quae nihil significat . ut in hac oratione, & nunc, & non ainpulit. nam illud non, disiungendi uim habere potest. sertim est, quae non indicat, qua cum parte iungi significans pars debeat: ut in illo uersu, Quinquaonta uirum centum heros liquit Achilles. octauarit, quae nona fit, ad quam quicque partem referatur: ut Dio Theo est. incertum enim cst, utrum uribum, est, eo reseratur, ut utrimque esse indicet: an faciat, ut Dio sit Theo: aut contra. ataque lim sent genera, quae a uiris grauioribus sunt monimentis prodita literarum . quare iam comstat, nisi quis oscitanter ea audiuit, quae supra memorauimus, omnia in ea genera, quae a nobis pra posita sunt, plane recidere. quod etiam methodo uacat, artisque expers est, non est obstiarum: pr
pterea quod ex ijs, quae dicta sunt, nemo demonstrabit, nullum alium statui posse ambi uitatis ino aliun . dicere uero homon viniam in connexis contingere, est hominis, qui ne uerba quid i unquam audiuerit. non tamen absurdum est, scitericis dissemitiis si tales enumerare, ut in diuisionibus quoque sit, quae ex particulis significantibus, & non significantibus constituuntur: qua quidem ratione licet plures disse tias speciales accipere. eodemq; modo quispia plures homonymiae differentias speciales iit appellant,esceretiquoniam quaedam a fortuna trahuntur, quaedam ex proportione, aut ex imili laeta alia quadam ratione oriuntur. quinetiam eius homonymiae, quam in oratione. EXTRA ORDINEM c ss Ivin B pii
45쪽
Gal. lib. in quo probatur, inimi more S
in stituunt, multi erunt modi a similibus casibus appositis ducti. ut si dicas, liceat Socratem viseere. Eceteri minores sunt modi. hoc autem in dubium reuocari posses, quomodo ambi ras ex eo oriatur, quod opinionem gignit: sed illud multo magis, quomodo accentus ratio idem mciat. nam qui duplicem scia sum ex coniunctione existere censent, qui fit, ut non ex accentu eundem duci uescit e ut auteilla per totius continuationem,&per silentium potest in duplicem sensium nos inducere, ita nomen per accentum. atq; ut id, quod extra orationem est, cum sit inane tempus, nec eius pars, eam tamen, oscit talem, ut duplicem senium habeat, ita etiam accentus potest. sephisur quoq; ut ad contendem dum illo, utuntur, sic etiam hunc adhibent. ac si quis fixum ipse perpendat, quemadmodum illi de ijsqtae ad coniunctionem, ditiummon q; pertinent,sic etiam de accentu controueritii eos comperior id quod in scriptis orationibus perspicuum est, cum distinctiones non simia librariis adiunctae. atq; ut illis ad distinguendas sententias, ita etiam & accentu opus est: non semper tamen. itaq; ex eo duplicii habere sensium poterit oratio.
i Io. Baptista 2 Hario interprete.
Temperaturam esse animam, cuius mores pro locorum, alimentorum, de temperamenti 'varietate commutentur, philosephorum praestantissimorum auctoritate. cum usum hae doctrina praebeat.
V M ueram semper eam esse rationem comperi, qua incitur, animi facultates ex corporis temperaturis consequi, quam non semel, atq: itcrum, sed quainsepultae: nec ipse mecum selum, sed primum cum doctoribus meis, deinde etiphilos his praestantissimis diligenter, multisq; modis perscrutatus sum; tum G uero utilem esse ijs, qui sibi excolendu esse animum propositerunt. etenim,ut in libro de consuetuatne conscripsimus,& edulijs & potionibus, & ijs rebus. quae quotidie geruntur in uita, bonam corpori temperaturam comparantes, inde aliquid adiumenti uirtuti animi stippeditabimus: quam uiam & Pyth soram, & Platonem, & praeterea nonnullos e ueteribus tenuisse commemorant.
Hordium autem totius orationis,quam habituri sum alticetur a cognitione disserentiarum & a, ctionum, & assuetum animi, quae in puerulis perspiciuntur: ex quibus eius facultates perspiciue
fiunt: nam alij timidissimi , alij terribilissimi, alij inexplebiles, gultaq; dediti, alij contra acteti: alij in
pudentes, alij uerecundi uidenturo multas alias huius generis dissi retias habere coniunctas: de quulaus omnibus nos alibi dis ictuimus. hoc loco satis erit, si exempli causa, trium esus formarum, par tiumq; facultates, que infamibus insunt natura contrari , inpositero: inde enim, non eandem esse in omnibus anima naturam, nobis licebit argumentari . atq; in huiusnodi quidem sermonibus naturae nomen idem, quod substantiae significare perapicuum est: etenim si animae ipserum natura indisserens esses, ijsdem actionibus sungerent δε ab eisdem causis eosde aifectus paterentur.quare planum est,eato Hnus inter se in animi substantia pueros differre, quatenus dis limen in eoru actionibus affectibusq; uertaur. quod si est, etiam facultatibus disserunt. sed hac in re pictiq; lapientes confusi sunt,quippe qui notionem, quam de iacultate conceperunt,indistinctam habeat: cum m. rem quampiam tracten qua ita in substantiis, ut nos in aedibus, habitet, atq; inhaereat, ro tamen facultatcs cogitatione adhuc complecti posse uidentur: cum nondu norint,singularum rerum,quae fiunt,eflectricem quanda causam esse, quae collatione cius, quod cum aliquo comparatur, aestimari solet: huiusq; causae, ut cuiusdam talis rei, seorsis mac per se appellatione quandam etae. in relatione uero, qua cum c quia ab ea filiassecta estieius quod ei scitur,eiles acultate.quam ob rem tot esse substantis,quot actiones csse dicimus: ut aloen purgandi uim habere,& uentriculi roborandi cruenta uulnera agglutinandin plana ulcera ad cic tricem p ucendi,palpebras humidas res iccandi affriminus: cum nulla res alia, p ter aloen, haec munera singula obeat. ipsa .m c prestat, & quia facere haec potest, ideo eam tot habere facultates. ι . quot actione dictu est . quare dicimus,aloen poste purgare,ventriculu confirmare, uulnera cogi utin re, ulceribus cicatricem inducere, oculos deniq; humidos exiccare: quasi nihil intersit ive aloen poste pureare, siue habere uim purgandi,dixeris. ita quoq; idem Easiis erio dicas, eam exiccare oculos homi uos postera habere uim si candorum oculorum . simili quoq; modo cum dicimus. anima rati in tricem,
46쪽
corporis temperaturam sequi. I o
Aulam, ve in rerebro sedem habet,per instrumenta sensus,si ire polle,ipsemq; per se per sensilia naemnisse consequentiam, acrepuisantiam in rebus cernere tum uero resol monem, compositio
.n q; intueri, nihil aliud indicamus, quam si complexi diceremus, ratiocinatrix anima complures habet facultates, sensum, memoriam, intelligentiam, aliasq; singillatim. quia uero non selum lemtire eam posse assimamus, sed etiam speciatim audire, uidere, odorari, gustare, ac tangere, ideo facultates olim; in ea esse uidendi, audiendi, olfaciendi, gustandi, tangendiq: dicimus. licetiam Pisto ei facultatem concupiscendi tribuit, quam non proprie, sed communi nomine sic appellare consti l multo plures iant: nam & huius animae plures partes esse: & item eius, quae irarum aestu fluetreat: sae magis etiam uarias in ea scribit inueniri, quam ob hanc ipsam causam, per ocellentiam , concupi standi partem uocat, cum ea , quae in genere primas tenent, ipsius generis nomine appellare interduhomines consileuerint: ueluti tum hunc uersum apud poetam, illum apud poeniam legi dicimus, no mo est, qui pro poeta Homerum, pro poetria Sappho dici non intelligat. eademq; ratione stram pro cipue leonem,& alia huiusmodi per excellentiam uocant. ergo concupiscendi pars in communi cupiaditatis sicatione est ueritatis, scientiae, disciplinarum, intelli sentiae, memoriar,&, ut uno ueruo o
complectar, honorum omnium pars ea animae, quam ratiocinatricem uocare sumus Bliti: ea uero, ut 2 qua irarum existit ardor, libertatis, uictoriae, potentiae, imperii, Horice, honorisq;: at rerum uener . 'rum ,& esus iucunditatis, qua ex es sentis, poculentiri potianuimur, quae pars aplatone concupiscendi per excesiuitiam appellatur, neq; eius animae est, quae honesti cupiditate duci test: neq; rerui nerearum,aut poculorum, aut eduliorum ratiocinatrix: ut neq; par est, esse eam gloriae, aut hon iis , aut imperii. eodemq; modo neq; ea, in qua harum ardor existit, earum est rerum, quarum appotitu & ratiocinatrix, & concupiscendi pars ducitur.
γ Resi tur esse animet seecies,easq; ex Platonis stiarentia, est alibi demonstratum: sicut etiain mi nius in iecore,alterius in corde, tertie in cerebro sedem este collocatam. ex his autem totius anie speciebus,ac partibus immortalem esse eam, quae ratiocinatrix est, Plato uidetur habuis, perse
Din. ego uero utrita sit, an non, nihil habeo, quod cum ipso contendam. quare de hs animae panibia quae in corde, iecormi sunt,quas in morte corrumpi, illi mecum conuenit, primum consideremus.sed cum ambo haec uiscera propriam sint nacta substantiam, quaenam ea accurate sit, nondum pervestig
. . mus: uerum ad n cmoriam reuocemus communem omnium corporum constitutionem. eam autem
e duobus esse conflatam principijs ostensum est,t ex materia, quae cogitatione quidem sit expers qualio seritis, ui ratum ed tamen rium qualitatum caliditatis rigiditatis, humiditatis, ac siccitatis temperiem in se habeat: e quibus lane qualitatibus ae femi aurum, caro, nerui chartilago, pinguedo, omnia deniq; , quae Plato primogenita, Aristoteles e particulis inter se similibus conflata nominat, essiciuntur. quo ' circa si Aristoteles ipse hanc speciem corporis esse animam dicit, Prendum est ab eo, aut ab ijs, qui eundem sunt tecuti, utrum si es nomine formam dictam esse existimare debeamus, ut in organicis
corporibus cernimus :an alterum naturalium corporum principium,a quo conditum corpus sit: quod
senius iudieio ex similibus inter se particulis constat, simplexq; est,neq; organicam compositione ii hel: enimuero alterum naturali uin corporum principium respondere, dareq; cogentur: siquidem ii mn in primis sunt actiones: id quod nos alijs in locis probauimus, & nunc, si opus erit, repetemus. atqui si omnia huiusmodi corpina ex materia, formaq; constant, uultq; Aristoteles, cum qumor nasturales qualitates in materia proueniunt, corpoream temperaturam ex eis esci, certe ipsem formam statui necesse in . quam ob rem animae essentia erit quodam modo temperatura quatuor, scii qualitatu dicas, humiditatis siccitatis caliditatis, & fit ditatis : siue corporum, humidi calidi, trigidi, ac sicci facultates ala ex minue sebstantia sequi i inde quoq; actiones proueniunt, probare conuenit. si igitura pars, quaeratiocinatur, animae species sit, mortalis erit: siquide ipsa quoq; est quaeda cerebro temper tura: atq; ita oes animae species,ac partes habebunt suas facultates temperatu consequent etatisq; erit animae stitistantia. si uero immortalissit,ut Platoni placet,cur refrigerato uehementer cerebro, aut nimiu calefacto,aut exsiccato,aut humectato separetur, recte nobiscu ageretur, si Plato, ut alia, quae a '
eam pertinent,conscripsisset: nam dc mors, utre. cur autem ipsam a corpore seiungat copio: M
p ecto si in hac lucis usura Plato uetitietur eo perdiscenda omnino coiise . sed quia ille deshtesse in humamsin nemo e Platonicis doctoribus causam ullam me docuit,quare ijs de causis,quas memoraui, ima a corpore seiungi cNatur, equidem non omnem corporis i peciem ad animam rationis participem sescipiendam aptam esse, ausim assirmare . hoc enim esse Platonis de anima sententiae confientaneu intueor: de eo tame nulla habeo,quam afferam, monstratione: quod animae substatia qualis nam sit, ignorem: cum eam genere eorum, quae corporis expertia sunt, contineri statuerimus: ubino enim in corporibus cum mirum in modum inter se diuinas,tum uero per multas temperaturas: at incorporeae stibilantiae quae constare per se ipsa possit, non sit autem qualitas,aut forma corporis, ce
te quamuis saepe meditatus sim, dii teri: metiemsarim, tame nulla eius differentiam perspicio. iud Mec animo cocipiis,qui fiat, ut cum nulla parci corpons , in tot impertinere corym quot H; boi si
47쪽
Gal. lib. in quo probatur, animi mores
tequam ne cogitatione quidem complecti potui, quamuis sim diu, multumq; meditatus . illud uero Emides, perspicuumq; csse noui,sanguinis euacuatione,cicutaeq; potione corpus refrigerari: uchememti febri nimium calefieri. idem ct iterabo,cur refrigeratu, aut excalfacts corpus anima prorsus desmi, cum longo studio oua ieris,non inutilisse: sicut nes; cur, cum siaua bilis in cerebro redunda dememtiam ; ciun atra,melancholiam gigilat. itemq; cur pituita,& quae refrigerandi uim habent, ueteriai camis sint, a quo memoria, intelligentiaq; lar luntur. curetia cicuta epota eam insaniam pariat, qua Graeci nomine cuicto ab eo assectu, quo affici ab ipsa corpus uideo κ-- uocat: uini aute potus oes solicitud, nes ac molestias aperte leniat: hoc enim singulis diebus utimur,ac dino, ut accedimus,dicere Blebat, quemadmodum lupini amari,cum aqua macerantur, dulcescunt, sic se a uino mci. atq; id etiam multo magis proflari ab ea radice,qi iam oenopiam nominant: idq; esse medicamelum hobitis a Ninculus est apud poetam mentio, cum ait, Immiscet dulci nepenthes prouida Baccho, rVnde animis ira tristes, curaret; recedunt: γCunctorum & repunt Oblivia grata malorum. sta ualeat oenopia radix: nihil enim nobis ad hoc institutum opus est, cum quotidie raptasaria uino uideamus, quae sunt a poetis literarum monimentis consignata: quak illud est, FSic mites Bacchi latices mala sape tulere, Transiliet cum quis moderati munera Bacchi.
Egregium Bacchus domuit quondam Euritionδ . sCentaurum: mentem ille deo dum uictus in altis Pirithoi domibus Iapithas in bella uocaret. Ami fili ens cunctis stricto daret ense ruinas.&alibi de Neleo agit poeta, his pene uerbis,
Prudentem cogit molles effundere cantus, Et risiis teneros, atq; indulgere choreis e Deducitq: foras, melius quae dicta tenentur. r
Theognis quoq; , uinum liberalius haustu es sie malui illimiabat: uerit si quis scite id bibat, non malia,
sed bonum esse. ac re quide uera si moderate bibas, concoctione, distabutione, sanguinis ortum, at alimentum adiuvabit. sed & animus noster ab eo & mitior, & audentior redditur, nimirum beneficio
temperaturae corporis: quam rursus adiuuantibus humoribus incit. corporis aut e temperatura no si,
tum, ut dixi, anime actiones immutat, sed eam quoq; potest a corpore ieiungere: nam quid aliud dicat Gis, qui eum, qui refrigeratia, calfacientiaq; messicaincta sumpserit lico seblatii intueatur e huius et mneris sunt uenena ferarum . itaq; vidcinus, que asipis momorderit, repente mori non secus, quam qui cicuta hauserit: quasi uenenum quoq; illius refris i. quare necesse est, ut qui statuunt, animam his re propriam essentiam, eam corporis tempe uris seruire fateantur: siquidem in eis uis est, ut cogant, eam desiper memoriaq;,& intelligentia priuent. inciantq; ut tristiora , ignaviora, timidioraq:, ut iamclancholijs apparet, moliatur: quorum sane contraria habet is, qui mo rate uinum bibit.
AN igitur animaefacultates a temperatura in calore, frisorem immutari possunt, in siccitate uom, atq; humore pati nihil possunt e& tame huius rei & in medicamentis, & in quotidiano ui
habemus documenta complura, quae sortasse deinceps percurra oiae hs prius in memoria reuocatis, quae scripta reliquit Plato, cum animam ab humiditate corporea in obliuionem induci uult mrii, quae prius,quam in corpore esset inclusi, cognouisset: loquitur .n. his sere uerbis in Timara, in illo laco,ubi ait, leos fabricatos esse homines,cum immortale anima in corpus insues,atq; esiluens indidisseiatiquo
peditabatur ulto etiamniator acutu': affectibus afferebatur turbatio. sed uero ea rursus percurrae. mus: ut cum post ait, Horum ergo essemum causa ab initio cum minui corporis mortalis uinctilis ira-nunt rominemq; ita institutum, prudente reddunt. cum ait, cum uero in menti, alimentique riuus
parcius fiuit,significat humiditate,qua prius ene dementiae minas causam Hrmaui Uperinde siccitas ad prudentiam tumiditas ad dementiam animam perducat. stas si humiditas dementiam, siccitas prvidentia parit, certe sumima sicciti umina erudentia gignet: mista humiditati, tantu petie stae prudeliae
detrahet, quantum humiditatis assumpserit. qu igitur tale erit animalis corpus tam expers his. miditatis, quamcob Oia siderum ξ nullum, neq: etiam prope accedet. ita fit, ut ne mortalis quidem animalis corpus ad luminam prudentiam prope accedat: sed omne ut humiditatis, sic etia dementiaci particeps est, itaq; cum animi par , quaerationis inparticeps, atque uniformiem substantiam obtinet,
48쪽
corporis temperaturam sequi i ir
a unὶ rem temperatura corporis commutatur, quidnam mortalem ipsius partem pati, existimemtas eanuidelicet corpori penitus eam sinuire an prantat dicere, eam non Ieruire,sed mem animae mortalem Arporis esse temperaturam: id .n. iam ostendimus Imre cordis temperatura, iracundapars animae Eiecoris era, qua Plato concupiscendi, Aristoteles altrice, naturalemq; nominat. Andronicum aut Eperipateticu,qui ut uir liber,& ingenuus, sine circuitione animae edentia quaena esse omo pronunci re ausus est, si inimis orno laudibus, eiusq; approbo sententia:eum .rti in si js et plerisq; tale inuenio:cu uero ait,eam esse temperatura,aut secultatem ex tem Peratura consequente, quod acidissit facultatem
3rehendo, siquide anima facultates multas habet:quippe qiuae essentia qu aeda sit, id quod est ab Aristotele recte cons ripis: recteq; prius est hom maia cistincta: nam cum materia&forma,&quod est ex utraq; coniunctu ellentiae uocabulo gaudeat, eam es letalia quae ex forma est, ine anima enunci uit: cum nihil aliud, raeter temperatura, ut paulo ante ostensem est, dici posse uuleatur. opinio quoq; Stoicors eode essentiae genere estinetur.uolunt. mima esse spiritu quenda non secus, quam natura.
naturi tame spiritu dehumidiore & frisidiore, animae sicciore & calidiore statuunt. ita fit, ut hic spiritus sit materia quarisa animae propria: forma autem, quae ex materia est, aut temperatura consistit, cum aerea, igneaq; essentia conuenientem modum sirruat: etenim neq: aerem selum, neq; ignem es Ieania B mam potes dicere: quod corpus animantis nec calid nec frigidum ad summum appareat: immo uerone magno quidem excessu alterum alteri praestat: quando cum paulo ultra modum progrediatur, in ista febrim animal cadit propter redundantiam ignis nimiam: ex aeris uero temeraturis retrigeratur, dili scit,&uel uix, uel ne uix quidem sentit: sed omnino sensu priuatur. ipse autem aer, quatenus na- idus est: aex ignei elementi mistione, temperatus cilicitur. qirare animae essentia
quanqua dicat fortasse quispia, neq; Chrysippu ob pr dentia laudari, ncq; illos stultitiae note uituperari oportere: simili quoq; modo in iracundit operibus , ac perturbationibus neq; eos qui firmo animo sunt, laudem, neq; i auos, dedecus mereti. ω de his paulo post agemus.
IN praeisti uero addam, quae reliqua sunt eorst,quae initio propositi: illud praeterea et sabiunga, non posse ola orius in locis demonstrarii cumq: duae sectae in philosephia ex prima sectione tat, quida
.n. iuncta & cohaerente esse totam mundi essentiam, quida disiuncta implicatione vacui simi arbitrati C secunda secta no uera esse deprehensam, illis nimitii reprehensionibus consutata, quae sunt nobis in libro,qui est de elementis ex Hippocratis sententia, literis consignare. ad hoc aut institutu, cum hoc sit positu ar is nostra essentia, ciusq; temperaturam immutari,animae est retia, quae pro te turae rone consistit n ea parte, quae ex similibus inter se paniculis costata naturali corpore eitici probauimus: nisi quis corpore uacante statua queadmodu Platoni placuit,ut et sine corpore esse queat. atq; hoc quide
Hatuenimus abunde demonstiatu iam est, ne proprias actiones obeat, a teperatura corporis impediri: sed quaeda praeterea probationes ad staperiores accedent. uersi hoc modo nunc explicato, 'stare existimo,ut seri ne de teperaturis institutu persequar. nam, qui anima esse corporis formam cense nt, ea
a teperatum symmetria, no a siccitate fieri prudentiore affirmare poterunt:atq; ita disseret ab ijs, qui in ea opinione uersantur, quo siccior teperatura sit, eo anima eifici madentiore . quamuis aut ipsi prudentis causam no esse siccitia tacedant,m id Hreaclito acuit: siquide ita is dixit, Spludor siccus,anima Isapientissima: quibus uerbis siccitate esse prudentiae causam censuit:id quod nome spledoris significat. hanc'; orinione inepotiore existimandu est: cu stellas quoq; splendidas,& siccas summa habere prudentia animo concipiamus. quod si quis in eis esse negabit' ne praestantia quide deoru ullo sorsu pe cipere iudicabitur. quid igitur cauis est, cur non pauci, qui ad extrema senectit te peruenerunt, delira-D runt:csi liac aetate siccaesae probauerimus ncta id non ex siccitate, sed ex frigiditate extitisse dicemus: sit haec Oes animae actiones aperie laedit . quanstaut haec obiter diri simi, in cu hoc nobis in praesentia sit propositi plane docet, imi actione atq; affectus ex corporis temperatura coniectui, nam si anima est forma corpo quod ex similibus iter se particulis costat, ne ex cius essentia demostratione, quae
maxime scientia gignet, cosequemur.si uero hanc esse immortale, propriam; habere natura, ut uoluit Plato, posuerimus, parere tri ac seruire corpori,certe illius mei testimonio coprobatur, tu ob amentia infimii delirantiumq; scii si uni eorij, qui cum medicamera sumpserunt, aut prauos succos in corpore genitos desistunt,aut insaniunt,aut obliuiosamentesq; redduntur; quousq;.n. Obliuio, aut amentia, aut motus, usq; vacuitas ea,quae dicta sunt,consequii ea ne ijs facultatibus quicquam agat, quae es naturaattributae sunt,impediri quis assi auerit . at cu cernere se putat ea, quae G cernunt, & audire, quae nemo es utus est,in quidpia turme,aut nefandu, aut penitus absim du efferat,no modo certu indicium est nnatas animae facultates esse deperditas sed et contrarias esse inuectas. hoc aute magna adimit toti emitiae animae suspitionemne non incorporea sitiquon L .pacto a corporis secietate in c.
trariam sibi ipsius natura perducatur,cum neq; qualitas ulla corporis, neq; forma, neq; affectus, neque ficultas existate sed hoc missim faciamus, ne quod obiter dicimus, multo prolixius sit eo opere, quod nobis proposuimus. ceterum a corporeis malis uim animae a ri,in melancholijs nsaniara iiD
49쪽
Gal. lib. in quo probatur, animi more S
rore euideter apparet . ut aut morbi inuentos esse,qui neq; seipsos, neq; familiares nossent, quod eum Enim plerisq; Thucydides auctor est, &in pestilentia, quae non multos ante annos mortales uexauit, quam nos etiam uidimus, perinde esse uidebitur, ac si quis propter Beses, aut si Absonem non Mis .cum tamen aspiciendi facultas nullo affecta sit malo at si pro uno tria cernas, maximus erit pliali facultatis affectus: eritq; insaniae non absimilis.
ciendi facultatis affectus: eritq; l
A eorporis temper amram mutariamum, ex Plat Uententia.
ANimam autem a prauo comoris humore Ixdi, fuisse Platonis sententiam,consequens declarabie oratio: cum ai. inquit, acida,calsaq; pituita, aut amari, biliosiq; Bcci per corpus uagantes. respi rationes extrinsecus non consequuntur, sed intro pertracti ipsoru laesitum intimis animae u de permiscentes in dunt, tum Omnis πneris morbos tum grauiores & leuiores,tum plures & pauciores antimae inuehunt: quibus ad tres eius sedes perducti quemcunq; sinsuli locum obsederint,ibi uarias difficultates,& quascunq; animi in testias, ac sepe et audacias, timiuitatoq; , ac praeterea oblitiones, &hebetudines pariunti qua in oratione animam in mala quaeda incidae propter uitiatos corporis humores plane fatetur: sicut rursium ex habitu corporis eam morbo assci declarat his uerbis: qui multum . fiuiduinq; circa medulla si men habct, quasi arbor, cu nimia fructuu copia grauidata luxuriat, is multis passim assectius doloribus,& in cupiditatibus, nainq; soetibus, multiplici iucunditate persusius, plui Ima uitae suae parte pM maxianis uoluptatibus, doloribusq; inserit: animuinq; ex corporis com orire di
in insipi tem obtinetilis ita geri ita pro Oluntate sua, ut libS Diso exist tur, te autem uera rerum uenerearum intemperantia magna ex parte propter habitum unius generis ossium , ui rarititatis luidum,ac madidum in corpore, animi morbus ericta est . atq; in his uerbis propter uitiatu cor poris habitiam aegrotare animum satis aperte pronunciauit. sed nihilo minus plana in philosophi hac uerbis propter uitiatu cor plana est philosophi hao de re opinio, si ea uideas, qivae mox subiungit. quidnam igitur ait ac serme omnia, quae uoluptatum impotentia, ac probrum quati uoluntariorum malorum dicuntur, non recte uisuperat
tonem,'u Hinc sinat ante deiii Onstrata. ceterum has simientias partim in Timare ,ut quas nunc attuli, recte uituperatur: quand uide nemo sita Monte malus cincto pravo corporis habitu,rudiq; educatione qui': malus emcli dic id; planum est rid
eo,ut qua Aristotelis tuosas ctumate ammama corporis imperamerito matari. cap. 7.IAm uero hanc quom esse Aristotelis sententia, ut temperaturam sanguinis, qui in utero est, ex quo gigni nostriunsanguine censet rimae facultates consequatur, est ex uerbis consequentibus manis sum: scripsitis. secundo de panibus animantium ad hunc sere modum, sanguis autem crassor, & Gracalidior maius robur ciscit: tenuior uero, ac frigidior maiore uim sentiendi. eade differentia in ijs ne quae sanguini proportione respondiat. quocirca apes,& alis pleraeq: huiusnodi animates sunt multis sanguinc praealtis animantibus natura prudentiores. intcrcas uero, quae sanguine prae litae fiant,pru it,ut ita quoq; pcorporis sinistra dissideat.ex his uerbis potest,qui uelit, perspico animi facultates ex natura sanguinis sequi,esse ab Aristotele pronunciatu . nec minus uero insetius in eodem libro, hanc sintcntia extulit,
hae animates ingenio qu: incloq; praestant,no ouod frigidus,sed quod tenuis, ac nogis etquod heta cerus singuis sis, quoru neutru inest terreo, faciliore .n. habent sensuum motu,quom tenuior est humor, atq; sic habet synccrior . qua ob rem quarta sanguine vacantes animantes prudentia praestant sanguineis quibusdam ut supra quoq; docuimu quo in numero sunt apes, semicae, & si quid aliud est genetis eiusdcm. quo H 'rum aut aquos sanguis est, timidiora sunt: timor . n. instigeratiquae isti huiusnoci teperatura in corde habe ,his perturbationi Iriri facilius corripiuntur : siquidem aqua frigore condensatur. quocirca reliqua exanguia sunt sanguincis, ut uno uerbo complectar, timidiora, ac metu perterrita motu non ci tur, excrementaq; enaittunt, ac pleraq; colores suos mutant. at quς fibras admodum multas, crassas habent,ea terrena magis,iracundaq; lunt naturae ac proinde suribunda iracundia enim calorem esse . humore conssi
silidae autem partes calcia , sent, i quam par sit, calidiores: t ut fibrarum natura instat: nam solidiores, magisque teri eae his quasi sementa in t corpore sivit, & per iracundiam se uorem accendunt. quam ob rem tauri, de apri iracundi, furibundiu; sunt: siqui cem eorum ci ais t est fibrarum plenissimus: ac taurinus quidem celemnae omnium coit. detradiis uero taris, sanguis non coit: propterea quod terrear tam iura: ut enim si ex luto teneam partem inimas, aqua non siccin t-.i. viaestet: sic ne languis quidem oen viis Nis non concrescet: illis uero nianentibus, concrescit: ut illumidam ter frigus condensat . cum enim calor ut frigoris exprimitur, humoruna in uaporem l I v '. abit: ut prius dieitan est,& concrescit non prae calore ed stigore siccescens: quandiu uero continetur apud-'in corpore,tandiu propter calorem, qui inest animantibus, hiimidus est . quae cum Aristoteles distilis, si eis hac sebiunxit; est autem inquit, consentancum,ut finguinea natura caiise sit, cur multa adueniam is
50쪽
corporis temperaturam se illi. Ia
r hanin antibus tum i moresitum Pisis pertinentiat est. totius emporis materia: quandoqin lana allimentum teria est isti uis ultimum Iunctium censetur. magnam ergo astat differentiam, si calibdus, & frigidus, & tenuis, & Gassus, & purus , di turbidus sit. cum autem multae eius sint in hanc sententiam contaiptae orationes tum in libris de animalibus, tum in problematis, omnes adscribere si pei uacaneum este iudicaui, satis enim mihi est , declarare, quid Aristoteles de cI , quid Aristoteles de corporis temperatura, ; animi facultatibus se itiat. uerum illa quoq; addam, quae libro, qui primus historiae animantium dicitus est, continentur: quorum nonnulla ad temperaturam plane reseruntur, quaedam uero interuenientibus iis si is, quae, quia iraturam moresq; indicant , ideo physiognomii
traditum ab Aristotele est, nominantur. ipse .n. uult, in unoquoq: genere animantiu erici totius coses, facis poris conformationem ad animi mores, iacultatesq; accommodatam. ac, ne lonae abeam, sanguinea animantia ex sanguine uteri gignunturAuius temperaturam animi mores it anted istis uerbis enunciaui consequutitur. organica uileio partium conformationem inci pecuniarem animi moti s eidem Aristoteli placet. atq; hac rone, non pauca de animi moribus,& corporis teperatura sunt a natura tria. buta. quaeda ct ex physiognomicis persipicue,nullos; interiecto medio temperatura indicant: qualia in is coloribus, pilis,uocibus, paritumq; actionibus conspiciuntur: sed audiamus, quae Aristoteles in primo . B de animantiu historia siccipia reliquit. Frons faciei pars est . qui magna fronte sunt, tardiores sunt: qui r. parua, facile mouenturiquibus lata, ij ad mentis alienationem sunt procliues. hic unus est locus: litem
alius no ita multo post excipit, hoc modo: sub fionte supercilia sita sunt: quae, si recta sint facta, nisi leanisu: si prope nasiam sint inflexa, acerbu Bbeste signincam uadtenipora vergant,di
toremq; indicant. tum non multis uersibus interiectis addit: communis seperioris, inferiorisq; palpebrae pars anguli sunt: quoru duo ad nasiim,duo ad tempora siti sunt. quibus hi longi sunt , malitia morum arguunt: quibus breues, noru sent moru indices. si uero qui ad nares peninent, carnosi sent, pectines,' it indicant. tum haec deinceps subiungit: si supercilia demissa lint, inuidiae signum pti erunt. tum addit, candidit oculi est fere in cibus simile,quia nigru uocatur, diuersum eiu in quibusda. nigrum est,quibus da ualde ccesium quibusda saeuum: quibus da caprinum: id quod est optimorii messi indicium. Inerea uero haec ut adijcit: oculi tum parui, tum magni gum medij fiunt, qui habentur opti mi . itemq; alij ualde pronamentialij concaui, alij in medio sit ni statu. ex sis, qui intus reconditi sunt, in quovis animante sensum uidendi acerrimum habent: medij sunt optimorum morum indices. Et, aut t rigidi manet,aut medium statum obtinent. qui m qio in statu sunt, optimorum morum t. alij partim impudentiae, partim inconstantiae siti gna.Mem; n ita multo post.quod
ad aures patinet, hoc modo fere adscribit . aures uel admodum magnae sent, uel pariis, qs mcdis, uel uehen iter mediae sunt, uel nihil, uel mediocriter. inter has parmae malus mores, mediae optimos magnae&arrecti, stultitiam, loquacitatemq; significant. haec sitiit, quae in primo de historia animaistium sterarum memoriae Aristoteles consignauit. Dis consignauit. pauca uero et commemorat in eo libello, qui de praec piis physiognomicis est. quorum hoc loco recitarem sententias,nisi ueroer, ne prolixitatis uectoriam acclitare: irus itaq; tempus conterere: cum Hippocrate diuinum homineo meoicorum, philosephoriimq; oium principe huius contemplationis auctorem, & testem adire nobis concedatur.
, ammtim a temperatura corporis mutari. cap. 8.
ΗIppocrates rur in eo libro, qui est de aer aquis loci cum de ijs urbibus,quae ad septentri nem spectani, queretur,scripsit his fere uerbis: tum moribus potitas setis, quam mansiretis esse. paulo post uero, cum de iis agit, quae ad Sole orientem sitae sint, clara ctiam uoce praediti homines sunt, de ad ad intellia tumsisti priores quam cui aquilonale plagam incolunt.deinde in longum nuducto de ijs tamoniam serme Asiam d ibiti atq: Asiam plurimum ab Europa disserre in natura
eorum suum,quae e terra Oriuritur, itemq; hominum, mea sententia est: siquidem in Asia multo pulchriora naioraq; irasciantur omnia: reaio quoq; est naansactior genusq; hominii benignius.incau- D la huius rei est, anni temporum temperatura.est autem temperatura non modo aliorum, quae percurrit, sed morum ctiam causam est e. eum uero uoluisse temperaturam anni temporum aliam ala alia in calore ligor umore,ac citate differre, multis eius sententijsun eo libro in quo docemus psum hab Neande de clementis Bitentia in libro de natura hominis,quam in ceteris ossius eius operibus, coinia probauimus. sed post uerba iam memorata,ide docens,de regione rem rata, a qua hominum quoq; α mores ait reddi temperatos ta scribit. ea .n. neq; admodum a calore exuritur,neq; a squalore, & in tritus gemis perpetui amatores siunt: sed in eis uoluptas dominariir: me e et libro naec post
ceterum qδ ad pusillum animust itq; esstaminatu pertinet,ut Asiani sint prae Europae populis maxime Gesur oribusq; in illaetioribus anni tepor quae non magnas mutationes neq; in frigore, neq; in calore iaciut,sed aequalia permanent potissimu in causa sunt.paulo et post hari est,ia ipsos quoq; Asiati hinter se disserre coperies, quod pro latiores alij sint,viliores alii: cuius rei causa est temporu,ut ante me dictu est,mutatio.inferius ite, cum astit de ijs,qui Europa incolunt, scribit haec: l enim populi stri, a societate abhorrentes, atq; animos lunt natur . tum alia uerba stibi)cit, ad hunc mdduim qiim Πq; igit in tanar on asperat alta, aquosainq; inhabitantra apud quos tem in mutationes