De Morum in Virgilii Aeneide habitu scripsit Laurentius Lersch

41쪽

humuin sepulcrorum caerimonias coniungendas esse arbitror. In quartam denique partem Vitae domesticae mores et artium decus reiicio. probe Scius. omnes has pudites non solum non esse inter se omnino diversas et seiunctas, sed alteram semper fere ad alteram attingere ac pertinere. Omnis enim gentis alicuius vita una est et infracta.

Quatuor igitur huius quoque dissertationis oriuntur partes ad illas describendae. Sed

sundamento carent haec omnia. In morum enim et integras vitae speciem, immo in rerum gestarum ordinem vim magnam situs, natura et forma eius exercent terrae, quam

gens aliqua incolit, Quapropter hae an in omnia ratiotim erunt delineandae. Primo igitur huius quoque libelli loco Italia sortasse sit adumbracida, qualis a natura 'constructa et in gentes fuerit divisa. Attamen quum manifestum et omnibus iamdudum sit rem pium 'ὶ, poetam hoc egisse, ut Italiam atque

42쪽

Italos. Praecipue vero Romam et Romanos describeret quam verissime. copiosissimo et ornatissime: haec inittenda esse putavi. In qua quidem Italiae et Italorum descriptione non dubitavit, multas, quae ante Romam eonditam nondum extabant, urbes nominare; attamen illud praecipue habuit in mente, ut gentes et urbes antiquioris Italiae quam plurimas , easque praesertim, quarum nomina oblivione paene erant obruta. Participes redderet rerum gestarum, quarum praeconium versibus mandavit. Quorum populoru- eos sine dubio, qui Romanorum partes Constanter et perseveranter servaverant, nec bellis et

laimicitiis Romanum deminuere studuerant imperium, illo iam tempore reddidit Aeneae socios et amicos, illos autem, qui perpetuo in Romanos odio Certaverant, reiecit ad Rutulos Aeneam oppugnantes. Quos quum pugna redderet inseriores, quasi exemplum exbi huii bellorum illorum, quae postea in Italia revera

sunt gesta. Maior autem vis maiusque momentum

situm est in illo, quod quaerendum mihi videtur, utrum Virgilius in Aeneide rei publicae statum ad Graecos adumbraverit, aci ad Romanos. Quum post tempora illa heroica per

43쪽

Graeciam regnum primo ad optimates, deinde ad multitudinem sit translatum, neutram vero rei publicae alterutro modo constituino Armam Aeneis exhibeat: illa sola restat qua stio, utrum Virgilius eum ante oculos habuerit statum, quem Ilias et Odyssea serunt,aci alium e Roma deductum. Quod priorem attinet, in illo credo ad unum omnes, qui Ilomerum legerint, eonsentiunt, rei publicaesormam eam esse ab ipso descriptam, ut, quamvis excellat atque emineat potestas nomenque regium, temperata illa tamen sit et aequata quodammodo celeris duobus generibus, principum dico ac multitudinis. Cf. Ρlatneri Notiones iuris et iustitiae ex Homeri et Hes. carm. expl. Marbuvg. 18 39. II. 4-P. IS Quo autem clarius cognoscamuS, quan

tum Virgilius ab Homero diiserat, opus est, ut regni statum ab illo descriptum propius consideremus. Regnum dico; etenim nonne Dido regina 3 Notitie Evander Latinusquci sunt reges donne ipse Aeneas rex et nominatur v. g. I, 544. 555. 575, VI, 55., VII, 22o. 267. al. et actionibus suis designatur Z Quas

ero eae sunt actiones, quibus potestas Significatur regia Potissimum quidem huc ad-

44쪽

vocandus est principatus helli domique ad ipsum pertinens. Prior ille satis clare et dilucide Aeneae a Marons tribuitur; omnia enim per Aeneidem ad voluntatem et eonsilium fiunt ipsius ducis '). Nemo adest TroianDrum, qui impedimentum moveat ullum, nemo, qui vel uno unquam verbo Aeneae propositum conetur reiicere. Posteriorem autem principatus partem, domesticam dico, poeta non potuit apte describere, quum Aeneas, Sempererrans, firmis nondum sedibus esset potitus. Videamus itaque, quae sit ceterorum ita hoc genere conditio. Dido regina Aen. I, 5or:

' Iura da bat legesque Miris verumque lasorem ' Partibus aequassiat iustis aut soris trahe t.

Ad verba priora Pompon. Sahin. paucis euarrat historiam iuris Romani, ad posteriora haeo

habet: i=Aut sorte. Hoc tractum a Romana Cousuetudine; nam praetores trahebant in expediendis negotiis sortes ex urna. u

De Ρriamo audi poetgm eodem modo loquentem VII, αέ6:

Hoc Priami gestamen erat, quum iura vocatis More daret populis sceptrumquc saccrque tiara. .

' Rex quoque Latinus besti portas recludere more anti litoi etur Aen. VII, siret. Duiligod by GOoste

45쪽

39 de Aceste V, 358i

- - Gaudet regno Troianus Acestes

Indicitque Drum et patribus dat iura Docatis. At apud Homerum quoque rex et ducis in nere fungitur, et Iura tractat. cf. Feith. antiquὶtates Homericae n. c. a. S. I. Quae igitur differentia est intee Homerum ac Virgilium Apud Ilomerum reges iuris tantummodo sunt administratores cs. Psalneri l. l. p. 96. , iuris autem dictio ipsa 'ad conciones pertinet. CLPIatner. p. io8. Quemadmodum vero Romani ipsi in cotidendis legibus prae aliἰs omo bus semper excelluerunt populis: ita haec nomanorum indoles expressa est ea apud Virgilium ratione, qua reges ab ipso ut iuris conditores descriptos esse vidimus; conciones autem P puli ad deliberandum nusquam apud ipsum

convocantur. Si de Conciliis Sermo est, V. g. III, 58., IX, 254., senatus Convocatur. Dise iis autem verbis nomiciatur senatus VIII IOS: Mentιm Primi pauperque Senatus

Iura n gistratus e legunt sanctum o Mnatum.

Quo posteriore loco nou solum Sena. . Sed magistratus etiam alii indieantur, quos non

46쪽

poteris nisi e Romanorum moribus explicare 'γ.

- - V Solio tum. Iupiter atineo

Surgit, coelicolae medium quem ad limina ducunt.

Ubi Heynius ingeniose: ηHic Romanum agri sce: ut magistratum, ita dii deducunt Iovem. v Alia regiae potestatis pars eo continetur, quod reges omnibus sacris tanquam ponti si s praesunt. Macrobius, Servius alii modum et fines excedentes Aeneam interdum pontificem maximum seu flaminem appellaverunt. Quod viris doctis recentioribus cachinnummovere solet; immerito arbitror. Scilicet spe-

optime: In hae urbis eoustituendae deseriptione Plura a Romanorum moribus ad Poenos transtulit. Illuc recte iura, ningiuratus et senatum eoru nemoravit, nequq . hie versus ex Bomauorum cogi audi ratione ab hoc loco. alienus est. Nou miniis theatri mentiouetu ex amore,

quo Romani Iudia studebant, defenderem. Sed idemia in i Aservaverat M. Ant. Maioragius de S Datu e. in Polen. Supplem. utriusque thesauri tom. I. P. 799. F.ὶ:-Herito igitur poetarum prineeps Virgilius , qui aemper ad Romanos revisu, etiam si aliud agere Mideatur, sanctum appellat Senatum, eum ita inquii: Iura magi- atratusqua eet. Idem e. 18. aliud Virgilii dietum e Romano more explicat. Quemadmodum autem Virgiliust ' sanetum Senai tum 'earmini in suo intexuit, ita Aeschyliis .

47쪽

ctanda sunt tempora. quibν Aeneis est scripta. Augustus enim quum non solum , tribunus plebis et imperator. verum etiam pontifex esset maximus, quum etiam primis Romae temporibus quaedam publica sacra per ipsos reges essent iactitata Liv. II, 2. : Virgilius aratione et more neque populi Romani, neque aetatis. suae . abhorruit regem Aeneam eodem describens more Omnium Sacrorum Praesulem. Homeri temporibus in usu fuisse videtur, virum virtute clarum, reges itaque inprimis ob sua in populum merita agro donari, qui τεὴενος vocatur. i CL Platner. l. l. p. 98. N. Ex quo more explicaverunt viri docti hos duos Virgilii locos, alterum Aeci. XI, 5i6:. Est antiquus ager Tusco mihi Proximus amni, Longus, in occasum, finis super usque Sicanos; Aurunci Rutuliqua sertint . . a.

alterum IX, 27 :

super his, campi quod rex habet ipso Latinus. Sed non opus est, ut Graecum huc advocemus morem; idem enim patrius mos extitit Virgilio, ut testantur Servius ad posteriorem locum et Dionys. Halicam. ΙΙΙ. o. a. qui ambo iam a Felth. antiq. Hom. II, 5., .

laudati sunt. , hic quidem disertis verbis.

48쪽

42 Adde haec e Wagnori quaestiorin XXXIX. Virgil. tom. IV. p. 588.3: Aen. I, 54L: . Huic coniux Sychaeus erat, ditissimus aget Phoenicum; i At Ρhoenicum divitia non ex agrii ruitura proveniebant, sed e mercatum et navigatione. Hicio auri, non agri, wribe dum putat Huelius. Scilicet obversabantur menti poetae latifundia illa et immensis agrorum possessiones divitum Romanorum. a. Quod insignia attinet r ias dignitati primum sane locum et apud Homerum et Vir. gilium obtinet sceptrum. Quod si E Graeco more velis deducere, illud tamen spectes quaeso, hoc insigne tam Commune esse omni bus populis auliquis, ut vix dici possit, Gramcorum hoc praecipue suisse. Deinde vero ille, quem Romani gestabant triumphantes re P blica etiam stante, scipio eburneus cum aquila nihil aliud erat, nisi sceptrum ipsum. Quod celera insignia attinet, audias velim regem

Latinum, qui Aeneae XI, 3S mittit

Et sellam regni traleanuyue insignia nostri.

Ubi Certa docte: i Attingit proeuldubio in 1 em Rom. Populi. qui selliam mittebat Regibus praecipuo munere. Liv. libr. XXVII.. o. 4 loquens de Syphace: Legati dona tulere

49쪽

- 43 togamque et tunicam purpuream, sellam eburneam, pateram auream. t. Adde Aen. VIII, 5o6. Scilicet intelligendae sunt sella curulis et trabea, quae quam propriae sint Romanorum, non necesse est disputare. Est enim in promtu.'Plura vero alia illius moris exempla praebet Brisson. de formulis II. c. I Sa. HOE subiungo. Quemadmodum in comoediis, tragoediis quo quo et antiquioribus et recentioribus quaedam dicuntur, quae non solum ad sabulae Contextum, sed ad spectatores etiam pertineacit: ita illa quoque verba non ex animo regis Latini, sed Θ Romano sensu dicta esse videntur..

Addo lasces VII, a 5;

Hinc sceptra accipere et primos attollere fasces Regibus omen erat.

Quo posteriore loco quamvis iure possis dicere, poetam non id egisse, ut Romanum indicaret morem, sed hac voce tu universummum esse pro primo regni tuitio: vides tamen, quantopere omnia in Virgilio eonversa fueritit in Romanum sentiendi cogitandique

modum.

Quibus rationibus subductis summa haec est eorum, quae hucusque exposita sun LApud Homerum ea est illorum temporum

50쪽

conditio, ut non ars aut arbitrium liominis, sed, quae Plurimum valebat, natura et Consuetudo formam rei publicae condiderit. Cf. Platner. Notiones iuris. II, 4. init. Apud Virgi- lium autem ubique vestigia apparent rerum arte et ingenio iamdudum constructarum. vestigia institutorum Romanorum.

Omnem poetam. quum carmen sundit, quod in aetate antiquiore versatur, non huius remi civis leges et instituta tenere posse evservare, sed sui aevi notiones rationesque esse illaturum, et rei natura fert, et in quibusdam iam carminibus viderunt, qui hqrum rerum sunt indagatores et perscrutatores. Sic in carmine, quod inscribitur: Reine e Vos, iuris periti v. g. Hei neccius et Dreierus notiones rationesque iuris medio aevo proprias perspexerunt atque explanaverunt. Quid quod ex Homero et Hesiodo eruit Platn rus notiones iuris et iustitiae. Unde mirum videri debet, de hisce rebus, quantum ad Virgilium attinet, nullum sere verbum adhuc esse scriptum ' . Hanc igitur