De Morum in Virgilii Aeneide habitu scripsit Laurentius Lersch

51쪽

partem relictam explebimus nullis adminiculis, sed, ut dicitur, Marte nostro. Qui a tem examinat ponderatque hoc Aeneidis momentum, in eam mavibus pedibusque eat oportet sententiam, ut arbitretur, Virgiliumici Aenea ceterisque heroibus describendis e Romano tantum iure esse locutum. Ρrimo enim tempora illa heroica non ita erant culinac polita, ut certa et fixa legibus statuta, et scripta fuisse videantur. , Delude, si revera

res publica et privata legibus iam et institutis

suisset temperata, attamen illa aetas tam longe erat remota, ut illa nequaquam ullus posterioris temporis poeta ex carmiuibus relictis mente clara concipere potuisset. Denique Romani in his tantopere excelluerunt, ut putandum

sit, poetam Romanum ab iis, quae in patria

aut antiquiora aut recentiora invenerit, recedere nec voluisse nec potuisse.

Quod ita concludendo essecimus, Consi matur scriptoribus Romanorum antiquis. In-

52쪽

signis praecipue est Digestorum locus L tit. 8.D. Cenotaphium quoquo magis placet

locum esse religiosum, sicut testis in ea re est Vergilius.u Locus Aeneidis, quem spectat Μartianus, est III, 5--5o5. Quao sine dubio ostendunt, Virgilium a iuris Romanorum peritis eum esse habitum , cuius verba antiquum iuris morem exhiberoni. Quod si ita

est. Statuamus certo oportet, Maronem quam accuratissime Romani iuris statum in omnibus Expressisse. Quod per singula quoque sirmari, exemplis quibusdam ostendemus. I. Inter quinque illas antiquas legis actiones extat una, quae manus iniectio appellatur. CL Gaius IV. S. II. Quam spectat poeta Aen. X, 439

Iniecero mianum Parcae telisque sacrarunt mandri.

Ubi Servius: nTraxerunt debitum sibi, et Sermone usus est iuris. Nam inanus iniectis ducitur, quotiens nulla iudicis auctoritate e spectata . rem nobis debitam vindicamus. uMacrobius Satur l. III, 7: η Nam ex manus iniectione paene macieipium designavit, et sacrationis vocabulo observantiam divini iuris

53쪽

Quod aetiones ipsas atticiet. optime eas exposuit Heynius in excursu XI. ad Aen. VI. De iudicibus apud iuseros. ab illa inae parte, quae incipit his verbis: ν Post hos omnes nova ratione Virgilius iudicium hoc ex Romano iudiciorum more ordinatiu Cui consentiens agnerus quoque in quaestione Virg. XXXIX. de loeo illo recte serihil: Omnia his Romiana. Cf. Auti Bombardini de carcere tractatus u. XXL in Polan. supplem. thesauri utrius' que tom. III. p. 8ia. Neque haeo iudieso rum taurum ratio a Romano more desumta est, aed criminum etiam series in VI. ω9-6 4. et 6 ai-6α. mentem spirat Romani. et recte Servius docet ad v. 6 5: ηFormariror. Regula; singulis enim sceleribus sta. tuta sunt supplicia ex more Romano, quem sequiturin et ad v, 624: 'Illic, inquit, sunt, et qui seuexunt et qui conati sun L Dicit autem εecundum Romanum ritum, in quo

non tantum exitus punitur, sed etiam voluntas. MII. Obligatiouum apud Romanos uotisse sima sere est locatio conductio. Ad quam reserendam esis quisqvu videt XII, , 5ao:

Ubi Certa: .Significari. inquit, tam homiciem

54쪽

colonum, quam agrum vectigalem et stipendiarium, iam Gerim animadvertit. Ita in XI. quum ager Latini regis describeretur, tameta v. 518. Aurunci Rutulique serunt. R /III. Quantopere Virgilius consentiat eum iis, quae Romano iure sunt statuta, videri potest etiam ex iis, quae ad nuptias pertinent. Ex hoc enim connubium stabilem Aen. I, 72., II, 678., IV, i 26 est explicandum. Ex eodem iure Romano vituperium, quo nuptiae cum peregrinis notacitur, v. g. IV, IOS. Praecia pue vero servavit consuetudinem Romanam in iis, quae ad dotem pertiuent. Scilicet notum est unicuique, qui Romani iuris elementa

primis gustaverit labris, dotem maritis ab uxorum patribus dari. Quod Maro etiam, antiquis illis tribuit Aen. IV, 1o . quem

locum Servius de x in manum conventione

explicat, quod e poetae verbis mihi non erui posse videtur.) VII, 4aS., IX, 757., XI, 56 Contra VII, 5i8. de donatione propter nuptias videtur esse intelligendus. Patris deinde erga libros potestatem apud Romanos nulla constrictam suisse lege, quis est, qui ignoretῖUnde cum vi quadam Virgilius XI, 558 ἐν

Lyso Pater famulam νον-.Uhi Servius: OBene ime Pater, quia aucto

55쪽

randi potestatem nisi patres non hal ent. ι Corda asseri Culacium in Paratillis haec ser bentem: nΡollicitationis species est Volum, quod Deo fit, sed illud in eo praecipuum, ut soli patres familias ex eo obligentur, quasi actu solemni nam et praesentibus multis sie-hat voti nuncupaties aut filius familias, et servus iussu eius, in cuius potestate sunt ei. secundum ius Virgilius. Ime Pater famulam

IV. Virgil. Aen. VII, 423:

Rex tibi coniugium et quaesitas sanguine dotes AEnegat, externusque in regnum quaeritur heres.

Ubi Servius: nDe iure traxit, ut non generum sed heredem diceret. Nam per coemtionem facto matrimonio sibi invicem succedebant. V. Addo eos locos, in quibus ad leges Romanas spectasse poetam constat: Aen. IV, 40a:

Testor, cara, deos, et te, germa na, tuumquc Dulce cvut, mragicas inMitam accingier artis.

Ubi Servius: ηQuia, quum multa sacra Romani reciperent, semper magica damnarunt. u CL Ηcynius, qui haec copiose illustrat. Alius locus extat Aen. VI, 6o9:

Hic, quibus inMisi fratres, dum Mitra manebat, Pulsatus Parens et fraus innexa clionii.

56쪽

Ubi Servius:. ii Ex lege duodecim tabularum venit, in quibus scriptum estii Patronus, si clienti, fraudem secerit, sacer esto. Fortasse huc itrabendus est tertius quoque locus XII, 6o5: / .

Et nodum informis leti 'tra , nectit ab alta.

Ad quem idem interpres: vSane sciendum, quia cautum suerat in potitificalibus libris ut, qui laqueo vitam sinisset, insepultus abiiceretur; unde bene ait informis leti, quasi

Concludo hanc disputationis meae partem verbis scriptoris docti antiqui Auli Gellii Nocti Att. III, 2; ηIsthaec autem omnia dudierum temporibus et finibus , ad observati nem disciplinamque iuris antiqui pertinentia. quum in libris veterum inveniremus, non dubitamus, quin Vergilius quoque id ipsum

ostenderit, non expoSi te atque aperto, Sed, ut hominem decuit poeticas res agentem, P condita et quasi operta veteris ritus significatione. RII. Demonstrare conaturus, ea quoque, quae

ad res militares in Aeaeide pertinent, a Ro-

57쪽

marm esse: onmia desumta, initimn laciam ab eo siγo, quod belli, exordimn indicare i sole bati , -- signum hastae, emi in hostiiun

aperis .anii manifesta Virgilius a Siriuis. illis

Ubi es. Servius. Adde Aen. XII, 266. Romae

interea, quum bellum auctoritate Patrum San-

eitum est, Iani tomplum aperitur Aen. Ι,29έ- .Qucit VII, 6oi. s ps ') a Virgilio ita narratur, ut hunc antiquissimum 'suisse morem diserte dicat. Falso autem hanc consuetudinem, poeta' in illa vorari lempora, i quippe quae primum a Numa Pompilio suerit instituta, iam Servius monuit; idemquo poetam eo defendit, quod carmini suo historiam miscere soleat '' .

Prorsus neseio, quo tandem errore ductus Christ. Muel l. e. Rotu's Campagua lom. ll. p. huue Meuni ad serias Latinas Reserat. νροὶ Cerda ad VII, 6oit ,,Non itaque. in vetare Latio mos viguit, non Albae; neque lioc Latino Potuit eo tili rigore. Talia multa in Poelia sunt. 3 nes. m. --ι sistieria riviise attribuunt.

58쪽

- 52 mam 'sententium retunos ἡ---μ ctim i sturioi historias dicimini non eam strictam quam vulso i tribuasu significationem, sed poetam Romana quaeque in auxilivin i genii, Vocasse 'dieas. . , IIIumi vero imorem ita a Vimilio vides aIIatum, ut non solum, quum nescires, ex institutis Romanorum revera esse audires, verum etiam i habitum consulis in hoc ritu solemnem optime posses perspicere.

Tertius quidam Romanae militiae mos subest initio libri octavi:

Ut belli signum Laurenti Turnus ab arce tulit et rauco strepuerunt cornua cantus . Utque acris concussit equos rιtque impulit arma; . Extemplo turbatti ani- . . . . . .

Ad quem locum Hunius haec adnotavit: i In belli signo, vexillo, ex arce prodendo, Romanum morem: adumbrasse videri potest, qui ita comitiis superates mansit, .uti Fexillum in arce tolleretur; sed puto argutius hoc quam vere dici. Signum puto per ipsa illa cornuaus. ali. explicari. sic'sup. VII, 5ia:

Verumtamen, quod statim videbit quisque, aliud est ηsignum esser u , aliud nsiguum

59쪽

n Eu. Deinde . ubam et ilituma non belli signum κατ ἐω ν se. verum .ptiam aliis inservire . commodis,i Patet ex Aeneide ii S.I59. 'x .Curi Porro ex parce asseratiar inta, equidem ignoro. . Denique, quem l . H. . -- parat, locus minimet auissimo, mi iBPtus est, quum ibi signum: uinumuam sit instrumentum , - quod tamen . nostro loco ex IIunii sententia significari oportet, - sed de saeva Dea sermo sit, quae pastorale canat signum,

i. e. sonorum Seriem, qua . Pastores evOCentur. Audias Macrob. Saturnal. I. c. i6: ηΡraeliales clim a iustis non Segregaverim; Siquidem Iusti

sunt continui triginta di . quibus i exercitu imperato vexillum ruri coloris in arce positum est. v Quem locum laudavit Orellius ad Arnob. advers. genti II, 67 : ηCum paratis bella,

signum monstratis , di ameΤ Copiositar est Serviil ad 'nostrum: locum , comesuntarius, qui duo vexillia unum equitum, alterum peditum

afferri tradit. Quod nihil detrahit explica-

n Ne quis me cireuli , ut voeant, reum saetat, a giatiue, Cerda ad hune locum i ,,Tuba ex Rom no more, quia in Cireo tuba signum dabatur ad emissiones equorum.' Plin. lib. II. epistol. eet. Idem Servius. eui asseutitur Wagner. tom. IV. P. 589. . - . l