장음표시 사용
411쪽
- 4 iublimior ib. subdita sit. -8 Non est eni in potesta S ni
s a Dco . quae aute sunt, tam N a a Deo orti: nata sunt. Ita-M mento ura que qui res stit potestati, Dei ordinationi resistit.
Quemadmodum sit cum πqualibus vivendum, hominumq. yenus communi ainoi e cM plectendum laucusque disseruit. Nunc tradit, quo modo sint a nobis princise atque magistratus colendi,quanto studio sit legitimo iiii perio obtemperandum. Nam,sne illo,neque domus, neque ciuitas,neque natio, neque na- , , tura denique uniuersa constare ullo modo potest.Vt igitur omnis mundus, Divinae mentissem piternaeq. legis, imperio gubernatur; seopus fuit, ut in hominum caelibus esset, quaedam imper ij matellas, cui reliqui omnes Obedirent, di sic, uno iuris vinculo deuincti,inc Iumes ab exitio, de vastitate, permanerent. Eo namque sublato, summa infimis commisceri omniaq. perturbari,at q. funditus euerti, necesse est. Neque solum est imperium ad multitudinem in officio continendam necessarimn verum etiam ordo illius, atque temperatio , qua quidem infima, ex supremis apte nexa Pendeant,& rursus suprema infimis omni ratione prospiciant.Nam de serui dominis, S uxores maritis, di fili j parentibus, subiecti sunt. Deinde, plebs ipsa magistratibus parci. Ij vero aliis maioribus obediunt, donec gradatim ad eos peruenias,qui summam in Re p. auctoritatem habent. vii tamen legis imperio constringuntur. Vbi enim lex non dominatur,nulla Resp. potest recte gubernari.Lex autem est iuris, & iniuriae, regula, mentis, &rationis descriptio, prudens,& apta, ciuita tis temperatio,qua flagitio,& impuritati, resistitur; omnes q. Reip. partes, in suis quaequo officiis, continentur. Haec autem Diuina mente sancitur, illius q. numine beneficio conse uatur. Is enim est,qui, a mundi primordio in
animis hominum legem, hoc est imaginem stis uae mentis, S rationis, inculpsit. Inde leges 'scriptae quibus hominum vita colitur, re a texitate, di immanitate, ad humanitatis cultu traducitur,ortae sunt. Magna vis est igitur in lege , quae quidem a caelo manat, di in terras inlunditur, &, per Omnia commeans, cuma a ponderibus examinat, rationeq. metitur, de dirigit, obliqua ad rectam normam reducit, inaequalia ad aequalitatem reuocat, dissimilia,ci dissoluta, conglutinat. Ergo,cum lex illa, quae fluxit a Diuina mente, di est ad nat ram illius luculenter expressa, uniuersamq.
ciuitatem contineat, omnesq. illius partes miro quodam ordine,& moderatione, conseruet, & ad legum custodiam imperia,& magi stratus, describat; plane constat, magistratius auctoritatem Diuina temperatione contineri. Nec enim tantus suisset hominum consensus in magistratibus colendis, maxime cum paucissimi sint.& infinitae cupiditati multitudinis innumerabilis seuere resistant, nisi id niuino quodam consilio fieret.In uniuersum autem,qi; idquid ordine.& modo,fit, Deo moderante sit. Omnis liquidem ordo, omnis dignita S,& conuenientia, a Diuinae mentis aequitate,& ratione dimanauit. Coetus igitur hominum iure sociati legitima Rerump. imperia, Regum q. maiestas,& legum sanctitas, & m res,& instituta ciuilia,in quibus ordo singularis, atque mira rerum connexio, di apta dili ributio, ratione descripta,perspicitur, ad Diui
nam mentem,numen,& rationem,reserenda
sunt. Qui leges igitur sanctas non habet, qui legitima imperia contemnit,& humana iura concuIcat, non modo est hominum vitae perniciosus,verum etiam in ipsum Deum sceleratus. Neque enim solum ordinem vitae perturbat,&,quantum retest, omnibus rebus humanis cxitium machinatur, sed etiam Dei opus euertit; &, quod est Diuina descriptione tu datum, intemperantia sua demolitur. Ergo. cum nefarium,& immane, scelus in homines,& in Deum,concipiat,consequens est,ut grauissimas poenas luat. .emadmodum statim Paulus ait:
Qui autem resistunt, ipsi sibi damn
tionem acquirunt. Iudicii Diuini metum ineutit iis,qui magistratus imperium detrectant. Rationem vero, quare sit semper eorum iussis obtemporandum, continuo subiungit:
Nam principes non sunt timori bonio pei is, sed mali. Vis autem non timere potestatem Bonum lac: & habebis laudem ex illa . Dei enim minister est tibi in
bonum. Magna quaedam,atque plane Diuina, persona est imposita Regibus,atque magistratiabus. Hoc enim suscipiunt,ut hominum intemperantiana coerceant, indomitas cupiditates frangant, scelera supplicio vindicent; contra Vero,innocentiam a nocentium petulantia,&improbitate, tueantur, virtutemq. honori bus,& praemiis,afficiant; & si aliis seuere reis sistendo, alios benigne conseruando,& omnes eadem iuris aequalitate moderando, Remp. v nitiersam recte constituant. Sunt igitur Dei ministri, ad hominum salutem defigitati. Erus vel quia Dei perisnam in terris sustinςnt,
412쪽
vel quia rebus humanis salutem, S: incolumitatem, assemini, sunt a nobis egregie colendi. Si enim honestati studes, & animi integritatem tueri vis, quo modo eum non diliges,qui honestatis,& innocentiae, vindex est,re in cuius patrocinio pi obitas tuta coquiescit Sed,
quid dicendum est de Tyrannis, cum Christi
religionem, atque salictitatem, oppugnent Asseuerandum est eos tunc non es le Dei ministros, sed Satanae potius. Non igitur tunc au- rdiendi sunt, sed animis,oculis, auribus aspernandi scelerata a. eorum iussa contemnenda. Paulus autem loquitur de principibus leuitime imperantibus. Tunc enim,qua uis a Cnristi sacris alieni sint.quamdiu tamen officiun suum faciunt, Dei ministri habendi sunt. Est enim in illis etiam tunc vestigium quoddam diuinae potestatis, atque moderationis. impressum; cuius vi fit, ut unus homo infinitam prope hominum multitudinem sibi subiecta iliabeat. Quod ipsa Dei sapientia apud Sol
monem testificatur. Vi enim,& mente, sua fieri dicit,ut Reges terras imperio contineant,& principes cum iustitia, & aequitate, iudicent; & uc tandem omnia potestate facillime com electantur. Quocirca Paulus Timotheo praecipit,vt pro Regum,& Principum,lalute, non ille niodo, sed Ecclesia uniuersa , Deum
veneretur. Petrus autem omnes adhortatur, ut sint Regibus,&Rerum p. curatoribus, c-
dientes, atque subiecti. Opera.nallorum fit, ut sine cura sit innocentia, ni m. ciuitas vitae traquillitate sequi possit. Si enim imper ij seueritate minime constridia filisset audacia, quid esset in communi vita securum Quid cura, de sollicitudine,liberum 3Quid a libidine,&perditorum hominum immanitate, tutum Quid impediret denique, quo minus omnia, contum iijs, latrociniis, & caedibus, infesta, corruerent, atque ad nihilum tandem reci- derent
Si autem malu feceris: time. non enim
sne caussa gladium portat. Dei enim minister est. vindex in iram, ei qui ma
lum agit. Magistratus laudem oratione Iersequitur . . id enim Reip. salutarius esse potest,
quam iudiciorum seueritate refrenari licem stlam,improbitatem coerceri,libidinem restis cari, audaciam, & scelus,exstingui Per Gladium , faces, secures, virgas, & reliqua in minia rotestatis, intelligit, quibus terrorema sitiosis hominibus inijciunt. Ira vero, a pud Paulum, iudicii seueritatem designat.Dicit igitur, eos ni uino consilio secures prae se ferre,cum Dei ministri sint,ut perditos hominum conatus seuere vindicent. Si igitur, inquItaraudem aliquam concepisti, imperium ιexhorre. Quod cum iacies,metus tuus te facinus aliquod neutium concepisse declarabit.
Si autem vitio vacaveris, non erit tibi terr ri magistratus, sed caros eos habebis , Om nemque aduersias illos reuerentiam ad hebis.
Ideoq. necessitate subditi estoter non solum propter iram , sed etiam propter
o Non, inquit, severitatis metu tantum, sed vere, & ex animo, colendi sunt, imperim. il- Ioraim est a vobis, sine ulla recusatione,paten
Ideo enim & tributa praestati tiministri enim Dei sunt, in hoc ipso seruientes.
Iure fieri diest,ut,qui Dei ministri sunt, iuriq. dicundo praesunt,&,reliquis omnibuS cu-o ris omissis, hoc unum munus in vita suscipi ut de huic rei incumbunt uni, ut communem is lutem,luris aequabilitate, legum q. sanctitate, conseruent,populi tributis alantur, atque sustententur. Non igitur solum metuendi, pr pter terrorem ab illis propositum, neque solum amandi, propter eorum studium, saluti communi dicatum;verum etiam,vi debitum officium reddamus, opibus nostris in media collatis, alendi sunt;quandoquidem in eo peto seuerant,ut nobis sapientia,& vigilantia, sua prospiciant.
Reddite ergo omnibus debita reui tri
butum, tributum t cui vectigal, vectigal: cui timόrem, timorem: cui honorem, ho
O sapientem, & moderatam , sententiam, Pauli, moribus, atque virtute, disnissimam, o omnem seditionis materiam diligentissimi
resecantem. Docet enim . non esse ullo modo statum Reip .immutandum;non rebus nouis
studendum; non libertatis obtentu imperium contemnendum ; non Regum odio concitat1 multitudinem inflammandam;neque tributa denique legitima recusanda. Id enim asserie esse officium,& iustum, & debitum,& necessa rium, ita, ut, cum Principibus necetaria tributa pendimus, non tam eos nostris muneri o bus obligemus, quam id, quod debemus, ut ius,& aequum,postulat,dissolua. nus. Quo maiore sunt odio digni, qui, soluta licentia, multitudinem effrenatam in Ecclesiae rectores incitarunt,& in sacratarum legum contemptionem induxerunt, pudoremq. omnino, ex hominum vita sit stulerunt, idq. tandem incon Dderata te ineritate persecerunt, ut ab ijs ipsis
iam suorum fiscori, & immanitati. obsisti non possit. Nam, si, qui ciuilia imperia contemo nunt,scelestum in te lacinus admittunt,Diui
no lupplicio vindicandum; quid de illit existi mandum est,qui Sacerdotij sanctissimi digrata tem
413쪽
eatem despie a tui habent, iura Diuina, & humana, violant, totum q. s a tum Ecclesiae conturbant Z Sed reprimam me. Nec enim libet nunc, sine ullo stlictu, vel aduersariorum scolus insectari, vel de peccatis nostris conque ri, quibus tam multae bonorum omnium Iabes factae sunt. Vt igitur ad Paulu redeamus,
docemur, hoc in loco, honores. & vectigalia esse principibus debita ; quandoquidem opeta illorum otio,& tranquillitate, fruimur.
Nemini quidquam debeati si nisi,ut inuicem diligatis.
Fieri certe non potest, ut aliquis ei, quem amat, vel labem inierat,vel vitam eripiat,vel in illius fortunas inuadat, vel eius existimatione ni laedat,vel ei denique, aliqua ex parte, noceat. Vtcnim nemo sibi sponte,& voluntate sua, malim comparat,eo quod senatura diligat;sic aliis, si eos,perinde atque nos, ipsi diligimus,nullo modo umquam nocebimus. Re igitur Dei legi, nos ab iniuria reuocanti, semperes temperabimus, si proximum dilexerimus: quemadmodum Paulus i pie comeludit.
Dilemo proximi, malum non opera tui. Plenitudo ergo Iegis est dilectio.
me praecepto,omnis iuris vis,& ratio,continetur. Legum enim firmitas quodam modo in fide,contistit. Cum autem is, qui debet sol-Nere, recusat, fidem certe fallit. Inde igitur contentiones, di lites, oriuntur, &odia ciuiuinter ciues exsistunt; de , cum longius serpit , , mouet, ut alacritatem addat animis,&dili-
hoc malum, atque totam ciuitatem inficit,in
In summa quidem complexus est ipsius iustitiae vim, quae in legis aeteri ae cultu, atque sanctitate, consistit. Nunc vero stimulos ad- teritus Reip.consequitur. Omnis praeterea iustitiae ratio in hoc posita est, ut cuique, quod ei debetur,diligentissime tribuatur. mi igitur,quod debet, minime reddit, fraude, & iniuria, se alligat: quod quam sit a Christianis moribus alicnum,est valde perspicuum. Cum autem iustitia coetus hominu sola contineat; qui facit iniuriam, non modo seipsum scelere contaminat, sed ,quatum in se cst,omne Rei P. 46firmamentum nefarie labefactat . Quocira Christiani munus, & officium, est, summa cura,& diligentia, prouidere, vi,quod debet,siue illud pecunia sit, siue officium, siue honor, sue quodque aliud celeriter creditori suo re-Pcndat neque se aere alieno diutius obrui patiatur. Cum igitur Principibus obstricti mmus, nefas est, illis diu debere, quod es an his ei iure persoluendum. Hoc tame interim admonet, nullo umquam tempore posse nos Q plinis, vitiosum est, nempe, non proficere ingentiam omnibus modis excitet. Negligentia enim N pigritia, omnia virtutis officia saepe numero relinquuntur mentisq. vis sensim exstinguitur; totusq. animus otio torpet,atque languescit ; & fides ipsa denique paullatrin labat, di concidit. Vt igitur pigritia, Minerti a, corrumpit animum; ita diligetia mirabiliter acuit, ad summumq. tandem perducit. Ait igitur:
Et hoc scientes tempus, quia hora estiam nos de somno surgere . Nunc enim propior est nostra salus,quam cum credi.
dimus Eos castigat,qui,cum in principio magno animi ardore in studium pietatis ingr si lint, illud deinde remittunt. Quod longe secus esse debebat. Quod enim in artibus, & disci- caritatis nexu liberari. Non enim nos acceptum ante ab hominibus beneficium ad limniines amandos adstringit, sed sempiternum ius, sed naturae communio, sed lex ipsa Diuiana, qua semper adstricti sumuS. Ergo, quamuis omnia studia in homines conseramus, &, ruod ab aliis accepimus, maiore mestra re amus, numquam tamen hoc caritatis vincu o, quo sumus inter nos deuincti, solui possu itudio, sed progressu temporis hebetiorem reddi, in virtutis studio est maxime vituperandum et prie sertim, cum in huius vitae cursu minime concessum sit, in eodem vestigio semper haerere .Qui enim non vltra progreditur, loco plane cedit ; &, qui in virtute non proficit,magnum in te a virtute detrimentum ac cipit . Sic igitur fit necessario, vi,qui virtutis
opibuS non augetur, masnam earum, quas mus. Omnis enim Diuma lex,qua sumus sem 14 iam habebat, partem amittat. Praeterea,tem poris occasio praetervolat,&dies ille quotidie magis appropinquat, quo firmus ex hac vita in illam caeIestem migraturi. Quo igitur propior est i 'stra salus, hoc est, quo magis Instat, & imminet dies ille, in quo nobis sena-piterna salus conserenda est; eo acrius,& Vigilantius, debemus in studium pietatis incitari. Siquidem eo sunt omnes conatus animi conferendi, ut nos illo die dignos Christi s per alligati, hoc Caritatis praecepto continetur: .
Qui enim diligit proximum,legem im
pleuit. Nam,Non adulterabis, Non occiis
des,Non furaberis, Non falsum testimonium dices, Non concupisces, de si quid est aliud mandatum: in hoc verbo instau
ratur , Diliges proximum tuum sicut te si clatate,&comunctione, praebeamus.
ipsum a Nox praecessit, dies autem appropin
414쪽
83 COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. IV.
quauit. Abij ciamus ergo opera tenebrarum,& induamur arma lucis. Sicut in die honeste ambulemus: non in comessatio
nibus, & ebrietatibus, non in cubilibus, ct impudicit ijs, non in contentione , &
Quia somnum minime capiendum dixerat,oliendit, tempus esse somno minime consentaneum. Est namque nox somno, dies Vero labori destinata . Ante Christi ortum erat tristissima quaedam nox rebus humani S offit-sa. difficillimum erat tunc in communi vita commode;vigilare,&,quid optimum factii esset,explorate perspicere. At postquam Sol ille iustitiae in terris exortus est,rad ijsq. suis tenebras,& caliginem, discussit, nemo iam potest sese tenebrarum, atque noctis,excusatI ne defendere. Omnia siquide clarissima quadam luce collustrata sunt: quemadmodum suerat olim ab Isaia praedictum. Sic enim Ecclesiam maxima voce compellat: Surge,& illuminare,quia venit lumen tuum, & gloria Domini super te orta est. Quia tenebrae operient terras,& caligo populos: super te autem orietur Dominus, & gloria eius in te videbitur. Quin ipse Dominus, apud Ioannem,se esse Solem illum,quo omnia collucent, aperte testificatur. Ego,inquit, sium lux mundi: qui sequitur me, no ambulat in tenebris. Vt igitur Sol homines ad laborem inuitat, sic Chri iti Iume, animis oblatum, eos ad studium pietatis, di religionis, exsuscitae. Quemadmodum autCOmnes mortales, quamuis sint flagitio,& nequitis,dediti, tamen cum sint, natura ,dignitatis appetentes, sagitiorum suorum testes summopere vitandos existimant ; & ita, cum dies adest,corporis totius habitu,atque vestitu, & reliquis rebus omnibus, operam dant, ne quod vestigium nocturnae intemperantiae,
M turpitudinis, appareat ; & singulari studio honestatis quandam speciem tuentur ; sic ij, qui,in tenebris, se sagitiis omnibus inquinabant, postquam sunt clariis ima Christi luce,&splendore persus, summo studio honestati, atque dignitati, seruire debent omniq. diligentia prouidere, ne ouidquam turpe,& indecorum,eorum q. praestantia iudignum,committantved in omnibus dictis,& iactis,quid se maxima deceat,intueri, animiq. totius decu S,&pulchritudinem, conseruare. Non solum igititur hac oratione Paulus nos ad laborem, verum etiam ad summum studium honestatis, adhortatur. Non dormiamus,inquit alibi,siicut &reliqui, sed vigilemus,& soorij simus. at enim dormiunt, nocte dormiunt. Et, qui ebrii sunt, nocte ebrii sunt. Sic enim est in c5muni 1 minum more positum,ri, cum aliqua turpitudinem suscipere volunt, lucem fugiat. Nobis autem,quam diu in fide debita perin
nemus , numquam nox est. Numquam enim Sol noster occidit. Non occidet. inquit Isaias. Sol tuus, 3: Luna tua non deficiet. Erit namque tibi Dominus lux sempiterna. Cum igitur nobis sempiterna dies,ut ait vir Diuinus, illuxerit, numquamst agitio corrumpi,&CO
taminari .licebit. Sunt igitur omnia tenebra rum opera detestanda Ea vero sunt,quae pertinent ad ebrietatis intemperantiam, ad librdinis petulantiam, ad turbulenta dissidia &Io reliquas stagitiorum omnium labes,&corru- Ptellas. Arma vero lucis,sunt ornamenta virtutum .instrumenta dignitatis,& gloriae, quibus exculti, Christi virtutem, atque dignitatem sequimur. Vnico autem verbo, summum illud ornamentum, quo excoli,5 illustrari,d bemus, exponit.
Sed induimini Dominum Iesum Christum, & carnis curam ne feceritis in desideri j s.
Vtitur hoe in loco Paulus ea loquendi figura, quam De nominationem appellant. Nam,
resti Christi nomine,significatur puritas,integritas,innocentia,morum castitas, & sanctimonia vitae grauitas,& constantia,& reliquarum virtutum omnium decora, quae, Christi spiritu, in mentes,illius placitis obsequentes. magniti celatissime conferuntur. Cum igitur Io admonet, ut Christu induamus, admonet, ut omnibus virtutibus maximist, Christianoq.
nomine dignissimis exornemur.Habet tana: haec oratio longe maiorem vim, ad amorem dignitatis vehementius excitandum. Domi nus,inquit Iesus sit vester cultus,vester orna
tus,vestri decoris,& dignitatis, elegantia; illius vestigia sectamini; in illius decore gloriamini ullius virtutes imitamini;& perficite denique,vi,qui Oculos in vestrum ornatu conie
o Cerit,non tam vos,quam Christi summum, &immortale,decus in vobis adspiciat. Breuissima igitur oratione, Paulus omnem vitae nouae,atque plane caelestis, rationem complectitur. Vt enim vestis ita corpus contegit, ut nocorpus, sed ipsa vestis, appareat, qua Om nes obscenae partes,& instrumenta dedecoris,occuluntur ; ita necesse est, si salvi esse volumus, ut Christi cultus omnes impuritates antiis quas operiat vi,qui oculos in nos coniecerit, o nullum veteris hominis in nobis vestigium possit intueri; sed in noua creatura Diuinum
decus admiretur.Αdmonet deinde,ne, preter modum, in corpore curando laboremus. Non
illius sustentandi, Neon seruandi,curam vita perat ,sed nimiam indulgentiam damnat. Naturae namque desiderium paucis expleturi cupiditatis autem affectiones,cum sint infinitae nullis opibus satiantur. Qui igitur corpori nimis indulget, quietus esse numquam poterit. so Non dicit autem Paulus, Et carnis curam ne
feceritis in desiderio,sed, In desideriis. Moderato enim desiderio satisfaciendum; multi inplicem
415쪽
plicem vero cupiditatem resecandam statuit.
sanguini diffidens. em salutis in illis collocabat; non cum in illo Ecclesiae primordio, ne in farnios a Christo alienaret, eas interdum, ut iustitiae signa, atque simillacra, retinebat. In ea igitur lenitate . caritatis egregio munere su utius est. de nos simul admonuit, ne cuncta stimul in principio ab iis, qui ad Christum conuersi sunt, exigamus. Multa enim dissimulanda sunt, multa etiam perserenda, multum deio ah stinentiae seueritate remittendum omniq. ratione praecauendi: m, nequit quam, in principio dii cultate aliqua perturbatus, a Christo deficiat. Prohibet igitur, ne imbecillos hon ines,qiii sunt, quasi pueri infantes,late nutriendi, statim argumentis oppugnemus; ne contentionibus irritemus; ne denique, orta de rebus leuioribus altercatione, illis graues, di odiosi,simus; sed potius eos omni humanitate coni plectamu r,e q. perducamus, vi,sine
suivit te: non indilceptationibus cogitationum. Cum omne vitae studium hominum caritati dicandusit docet, esse quandam in ipsius caritatis studio cautionem adhibendant; singulari q. artificio hominum interdum ineptam sit perstit ionem tolerandam.Non enim est nobis,ut cum hostium improbitate, S: contumacia, ita cum nostrorum imbecillitate, dimicandum .H fles enim Christi, cum res ipsa postulat, acriter resutandi, nostri vero clementer admo- 2O cuiusquam ostensione, mni tanden errore linendi sunt, atque sensim ad persectionem verae sanctimoniae deducendi. Vt enim si leniter aegrotanti periculosas, & ancipites, curatio nes adhibeas,non aegrotum sanabis, sed, in uincto dolore,uim morbi ipsius augebis; ita,cum aliquis ita Christum colit,ut in leui aliquo errore versetur, non orationis aculei in illum statim emittendi sunt, ne videlicet, asperitate disputationis, exulceremus eum,quem saberentur. Sed sapientia Pauli hoc in loco est diligunter animaduertenda. Cum enim sapientes docet, quo modo se gerere debeant, in quibusdam in spientium erratis clementissime tolerandis, ipsis insipientibus errore plane detrahit. A cibis enim lege prohibitis abstinere, certos dies nimium superstitiose
colere, docet esse inalbecillitatis argumetum; in quo admonet, esse legis umbrana omnino nare cupimus. Erant autem olim multi ex Iu 3o contemnendam, & unum Christum alta quadam mente contuendum. Primum igitur,eos in fide infirmos appellat. Deinde, tamquam aegrotos, prudentium earitate fulciendos ense, dicit. Postremo, docet, eos non esse disputandi subtilitate sanandos, cum nondum ad eam disciplinae maturitate peruenerint, qtiae
eit sapientiae persectae firmanda. Vt autem doceat, quid in principio imbecillis hominibus
dandum sit,controuersiam quae saepe tunc in-daiS,quI,quamuis non si imma quadam pertinacia ritus illos priscos obseruarent, di in eorum cultu, quasi in rebus verae virtutis em- cientibus, multum operae, di stud ij, ponerent, diuturna tamen consuetudine cnecium erat,
Vt nullo modo sibi licere putarent uti cibis a lege vetitis, &omnia prisca religionis institura negligere. Licet igitur Paulus contra perditos,& profligatos, homines acerrime disputaret, legem nullam prorsus vim habere ad V ter fideles oriebatur, exponit iustitiam conserendam, aliquid tame in primcipio hominibus parum in fide robustis condonandum esse putabat,ne, si eos omnino C naretur abducere ab illis moribus, S instituti S,quibus erant a primis eunabulis imbuti, illorum animos vel perieulosa religione implicaret , vel orationis offensione peruerteret. Difficile namque erat persuadere hominibus in lege nutritis, posse aliquot legis instituta,
Alius enim credit se manducare omniat qui autem infirmus est, olus manducet. Hic, cum stabilem, & securam,conscientia eorum, qui sibi omnibus cibis uti licere confidebant eorum imbecillitati opponit, qui a cibis lege prohibitis ab itinebant, plane demons ne nefario scelere, contemni di ita fiebat,ut so strat, illorum constantiam in laude, horum veessent interdum ijs, qui dicerent ea esse contemnenda, grauiter intensi. Id autem mouit Paulum, ut i imotheu circumcideret, di alia quaedam Iudaeorum instituta similiter se uaret, S, Iacobi tandem auctoritate impurusus secundum Na Zareorum riciam,& coniueis tudinem, se consecraret, ne eis,' uibus consulere cupicbat, exitium affereet. In qno quide acto nullum omnino crimen haerebat; immoro imbecillitatem in vitio ponendam. Vt tamen omnem dissicordiam dirimat, doceri nec
ossicium sapientis esse, simplicis hominis stultitiam deridere; neque licere simplicioribus, de intellige litium moribus, di vita,temere iudicare a
Is qui manducat, non manducantem non spernat: &qui non manducat ,man-Diuinae sapictiliae lumen mirabilitere inino so ducantem non iudicet . Deus enim iubat. Tunc enim scelus in illarum caerimonia- Ium assumpsit. Tum cultu suscipiebatur, cum aliquis, Christi 'Ve
416쪽
8Αr COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. IV. 8 a
Vieimn sapiens idiotam superstitioni deditum irridet,sie idiota, eum sapiente cernit ea negligere, quorum attactu corpus,& ani mum,pollui,& Inquinari,opinatur,eum nefarium,& scelestumaudicat. Utrumque autem fugiendum est; cum illud sit,cuiusdam elationis di in Elentiae; hoe vero, temeritatis, & mentia ,senum . Et, quia grauius et , alios sine caussa sceleri affines existimare, qua ali rum stultitiam irridere,primu illorum temeritatem,ut statim videbimus,coercet Paulus, ut eos,qui vescebatur omnibus,crimine conemnabat. Dicit igitur,eos a Deo assumptos esse, hoc est in Dei ndem,& amicitiam, recertos,qui quoscumque cibos. absque delediu, sumebant. in quo damnat eorum inscitiam, qui eos, quos Deus assumpserat, in crimen vocabant. Atque, ut magis errorem superstitiosis
eripiat, in illos inuehitur. Tu quis es,qui iudicas alienum seruust Domino suo stat aut cadit. Stabit autem: potens est enim neus statuere illum.
Hoc in loco,non ta illis, quam omnibus no bis,ea lege praescribit, quam si seruauerimus, maῆnis, & nimiu pernicio fis,erroribus liberabimur,atque si deliter,& hominu vitae amice,iucundeque tuemus. Cum enim tam multa nos quotidie fallant, di singulis paene horis suspiciones iniectae decipiant; quid periculosiuS,quam,propter tenue malencis suspicione vocare quem qua in odium, aut inuidia di falsis criminibus coniunctione Christianae vitae dirimere Nec enim illum perinde atque de-heo, amare possum,de quo non bene existimo;&,cum illius famam laedo, non modo grauem illi iniuriam . sed etiam multos mortales sceleris, & iniustitiae meae, participes efficio. In uniuersum aut, Iubricum, di periculosum est, de hominum moribus, atque vita, iudicare.
Quacumque.n .ratione labi,& errare,contineat,multa in comoda sequutur. Sive. n. improum laudes , sue probu vituperes, in crimen incurris. Nam vel hominem laude dignu suis ornamentis spolias; vel indigno salsas laudes a iungis;&,quod erat virtuti debitu ,a virtute ad flauitium transfers,in quo no modo ius bumanum, sed Diuinu .violas,dum Dei inimicos Dei ipIius amicis anteponis Quocirca Dominus, ut est apud Matthaeu, hac temere iudicandi ratione grauissimis minis coercet, & comprimit. Paulus alitem, illius sententiam secu-I lIS, omnes admonet, & hortatur, ut ingenii
sui imbecillitatem, iudiciiq. varietate, & in constantiam, perspiciant; nec sibi ullo modo iudicium de rebus abditis assumat, sed id totuilli summo iudici reservet,qui omnes cogitationum humanaru latebras perscrutatur, Ninsipicit. In Epist. aut ad Corinth. usque adeo iudicium humanu colemnit, ut ne sibi quide
ipsi de se comuttendum iacicium existimet.
Proinde,monet, ut iudicandi temeritatem fugiamus; iudicium q. illud Dei verissimum,atque sanctissimum , quod falli non potest, ob
oculos semper habeamus, quo Oia, quae nunc multis inuolucris obteguntur, sunt tandem
in conspectum omnium proferenda. ian Od si in rebus dubiis est aliquid coniectura statue adum,vultivi in bona partem omnia,quantum
res ipsa patitur,aecipiamus. Hoc enim est anixo mi fidelis.& simplicis,qui est cum aequitate,&sapientia,coniunctus; in deteriorem vero partem interpretari id , de quo secus existimare licebat magnu est calliditatis,& maIitis, d
cumentam. Paulus igitur, hoc in loco,utrumque esticit: nam & iudicandi sutilitatem,&leuitatem, conlutat; atque in rebus parum ex
ploratis admonet,vi ad bene de alijs sentiendum animis propensi limus. In quo enim ait, Tu quis es qui iudicas alienu leruum nos , vexo imbecillitatem nostram recognoscamuS, ex hortatur. Cum vero dicit, Domino suo star,
aut cadit, plane docet, certissimum de seruo iudicium ab illo domino tantum fieri, qui,ut nostros animos solos finxit,& informauit, ita solus potest omnia, quae in illis latent, penitus explorare,eorum'. vel decus, & dipnitatem, vel Iabem,& flagitium, mente percipere . At, cum adiungit, Stabit autem,in dubio semper de aliis bene sperandum esse demonstrat. Ea 3o autem rationem assignat, quod eorum salus non in , minum industria , sed in Dei fide,&potentia,tota consistat. Ergo,cum illi etia,qui promiscue cibis utuntur, in Dei fidem recepti sint, Deus enim illos assumpsit,&,cli Deus facillime possit eorum statum praesidio suo cose a re, id tibi,inquit Paulus,venit in mea tena sulpicari, eos, propter communium ciborum usum de statu suo decidisse Te ipsum igitur diligenter excute; tuamq. ipsius infirmi in o talem agnoscito,ut tandem intelligas,quantum a te facinus in isto praecipiti, & in considerato, iudicio susceptum sit. Homines siquiisdem innoxios, Deoq. gratos,sceleris,& impietatis, insimulas.
Nam alius iudicat diem inter diem: DIius autem iudicat omnem diem.
Hie aliud superstitionis genus tanga ex Iesis etia institutis antiquis natum, quod erat
Io In certorum dierum es seruatione situm. Multos n. dies ex praescripto legis Obseruabant.
a & sabbata,& primi cuiuslibet mensis dies& pascha,& reliquis dies festi, quos lex instituerat , erant ab illis incredibili religione celebrati . His adde septimum Annum, &Annum quinquagesimum, in quibus erat illis ab operibus rusticis cessandum: in quo tamen parum legis mente, & rationem percipiebat. in hoc enim fuerunt olim festi dies instituti. ut homines, a negotijs publicis, atque domesticis, vacares, totos se rebus Diuinis dicarca illum q. summum naturae paretem, & do OsoLTom.1. N a minum,
417쪽
minum, summis laudibus efferrent. Hoc .n .est funimum illud, maximeq. debitu,Officium,adouod omnia vitae cossilia conserenda sunt,neu semper intueri, benignitatem illius conte plari, percepta ab illo beneficia mente recolere, tantorum donorum memoriam retinere, sanctissimum q. illius numen perpetuae laudati nis studio,iam qua hostia magnificentissima, venerari. Vt enim ingrati animi crimen, &
no posse diebus illis, otio antiquo cosecratis, salua pietate,transigi. Nec mirum,si ludaei in
hoc errore naissent,cum etiam Galatae in eundem errorem aliquando raperetur, ad quos Paulus scribens,ait, Dies obsum uatis, iam eseS,& tempora,& annos.metuo vos, ne seu stra laborauerim in vobis. Hoc tame est animaduertendum, aliter Paulum agere cum eis,qui nimis pertracte dicrum religione desendebant; scelus omnem impietatis immanitatem com 1 o aliter cum illis,qui non animi pertinacia sed plectitur; ita grato animo, beneficiorumque
Diuinorum memore omnis pietatis ratio cotinetur. Sed, quia natura corporis deprimit animum, atque paullatim a caeli conspectu deductum in terra abiicit, maxime cum multis huius vitae curis opprimitur,pari uir,ut homines aliquot dierum serias haliarent, in quibus ab omnibus operibus,& laboribus,requieste
Tent,totamq. me tem ab omni, aliis rebus ad Dei Iaudem celebrandam traducerent. Sic. n.
sebat,ne memoria Diuinae benignitatis ex animis elabereturin esue pietatis studiu resti- gesteret. Pietatis is itur retinendae,atque colendae, gratia, illi lasti dies agitati tuerunt,ut
videlicet oes,undique in locum unum conuenientes summa animorum colensione,laudes Diuinas concinerent. Iudai vero,qua sit praecipue scisset otium diebus illis sancitu, ita allud
amplexabatur, ut vix se loco c5 mouerent, custriae illae,si ad vim legis respicias magis stagi sotiorum,quam operum, vacationem habiturae
uissent. At illi, cum se diebus testis multis criminibus alligarent, omne it Iorum dierum sanctitatem in otio ponebant,usque adeo,ut Opera etiam,a Christo edita,quae maxime in Dei gloriam redundabant, nefaria putarct,eo nomine,quod sabbato fierent. Non est, inquiunt, hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Non intelligebant enim, sabbatum suist e,iltu.
iudici, infirmitate, in eo errore permanebat. Qui . n. in illorum dierum obseruatione summam sanctimoniae rationem positam esse docernebant,vera,ea opinione sanctimonia oppugnabant . Qui vero non id quide censeba , ver una tame diebus illis no sine crimine opus aliquod fieri ex illimabant, in errore tolerabili primis illis Euagelii temporibus versabantur. Illos igitur magna contentione repellit; ro his aut aliquantulum in principio indulget, quemadmodum hoc in loco cernimus. Alius, inquit in diebus discrimen ponit. Hoc. n.iisnificat,cum ait, Alius iudicat diem ad die,alius iudicat omne diem. Hoc ei ,omnes dies,quod ad priscam illam religionem attinet, eodem numero habet. Sed,quid erat tandem de hac quae itione tunc statuendum
Vnusquisque in suo sensu ab udet. Qui sapit diem, Domino sapit. Et qui mandu
cat, Domino maducat: gratias enim agit Deo. Et qui non manducat, Domino non manducat, & gratias agit Deo.
Multa quidem simul eaq. preclara,complectitur. Primum quide, docet, in rebus quibus parum interest in alterutram partem, quid a singulis fiat, esse tunc id cuiusque arbitratui relinquendum.Graue namque,di periculosum,est, leuissimis de caussis lites in ledestrandae Diuinae gloriae caussa,c5stitutum;ita, re N dissensiones in Ecclesia concitare: quodve ille maxime labbatum obseruaret, qui Dei gloriam maxime illustrem redderet. Cum autem Euangelium vim legis ipsius retineat,cosentaneum suit,vt,detracta nimia illa vierum
superstitione, sabbatum illud sanctissimum',
quod in perpetua vitiorum olum iuga,& animorum requiete,consistit,pricipue obseruandum praeciperet. Cum igitur temporis tamaturitas admoneret,ut oes, neplecta legis um- ne fiat, es interdum hominu simpliciu imbecillitas serenda Itantum abest, ut,quod recte fieri potest,condenari debeat ab aliis,qui disi similem rationem in aliquo genere sequutur. Deinde, monet, illa omnia recte fieri , quae in Dei gloriam redundant, di in eum finem conseruntur.Neque .n.potest ad gloriam illius dirigi,quod cum lege illius pugnat. cum igit preo tempore quisquam, non contentione du-bra aestem ipsam seruarent;comodum suit,ut eo eius sed religione tactus, certos dies obserua
illa sabinati religione contempta, oes sese, adtinius iustitiae otium, & requiem,colerrent, in Gq. sese,non uno tantum die, sed per omnem
vitam,oblectarent Vt aut facilius id fieri posset uit alia dies Dei laudibus dicata, non quet naturae opificium,sed qui generis humani instaurationem cel iuraret;quae tamen dies non superstitiose,sed sapienter,& religiose,coleretur. Sed, Quemadmodum de cibis dictu est,ita
batullud studiu in Dei gloria conserebat.Qtii
rursus, intelligetia me Iiore religionis instructus, illa nimia dierum religione negligebar, eam. Diuiuae gloriae caussa, negligebat. NCutrum igitur erat in crimine ponendum quod etiam ae cibis,vel absque delectu sumptis,uel quibusdam religiose rei edetis, asseverandum erat. Postremo, docet, quo modo sint omnia
ad ei gloriacoserenda cu ait Gratias enim etiam est de diebus intelligendu, fuisse quaptu εο agit Deo.Is enim Deo gloriam tribuit,qui, in rimos, qui diuturna continetudine religionis ot loco e benignitate illius sustentatueste,coxis erat animati l Gistimarent, nihil omni siderat; illi . semper gratias agit Tum illud,
418쪽
8 s COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. IV. 8 6
quod statim adiungit, praeclarum,in quo admonet, nos iuris nostri non esse; neque solium mores,& vitam, sed mortem etiam nostram, esse Domino consecrandam.
Nemo enim nostru sibi viuit: & nemosbi moritur. Sive enim vivimus, Domino
vivimus siue morimur, ono morimur. Siue ergo vivimus, siue morimur, uni sumus.
Rationem autem egregiam assignat:
In hoc enim Christus & mortuus est, ct resurrexit: ut & mortuorum & vivorum
dominetur. Non dixit deo nos finxit,& informauit,ve
In nobis dominetur. Sed,cum gratiae Diuinae munera longe naturae muneribus antecellat, praetermissis naturae benefici js, gratiae tantubeneficia comemorat. Quamquam enim humanae naturae munera ad Diuinam gratiam, di benignitatem, reuocanda sint,tamen,pr
pter gratiς Diuinae, in liberatione humani generis, excellentiam, fit,ut cum Gratiam Dei nominamus, eam intelligamus, quae pertinet ad vitae nostrae , Christi tanguine redemptae,
rationem. Multo enim artiore vinculo,nos sibi, vitam nostram redimendo, constrinxit,ri; mnes q. mortis,& vitae cura S, & rationes,&cogitationes omnia studia, S: cosi Ita, ad laudem illius destinare. Sive ergo comeditis, i
quit Paulus, siue bibitis vel aliud quid facitis. Omnia in gloriam Dei facite. Colligit igitur
Paulus ex hac sententia, ma esse simplices aut
contemnendos, aut ex agit ad os, um, propter
Dei gloriam, religionem aliquam minime necessat iam tuentur. Vtrosque autem castigat. o Simpliciores quidem, quod temere condemnarent eos,qui,sine delectu,quo suis c bos, sancte tamen,&pure, sumebant, Diuinaeq. gloriet studio aliquot legis ritus, atque caerim Onias, colebant.
Tu autem quid iudicas statue tuli ξ aut tu quare spernis fratrem tuum
Cum eorum iudicium damnat,qui nefas esse statuebant, vel omnes cibos promiscue sumere,ves nullum in honestis operibus patrandis deledium habere,utrumque fas, & Ius,esse confirmat. Fratris autem nomine magis indignitatem temeritatis illius exaggerat. Quid enim indignius, quam, innocentem iratrem damnare Rursus,cum intelligentes accusat,
quod fratres suos despiciant, docet, non esse fratris inscitiam fastidio, sed lenitate, tollen- quam naturam condendo deuinxerat. Multo dam ; nec illius infirmitatem acerbitate ora igitur mastis nunc Dei filio addicti, & obstri- tionis agitandam,sed caritate leniendam necti sumus, lanctioreq. officij religione numini que tam opus ipsum, quod fit,quam animum illius consecrati. Erso,secundum hane ratio- il Iius,qui opus efficit, spectandum essetita, ut, nem, magis conuenit nobis Seruorum nome; cum aliquid optimo animo factum esse constiquam ante tam multa beneficia percepta e, terit, non tam errorem ipsius facti vituperes, ueniebat. Unde Paulus, ad Corinthios scri- quam animi bonitatem laude, & beneuolen-hens, ait, Nescitis,quod membra vestra tem- tia prosequare. Duplici tamen ratione erro pia sunt Seiritus sancti, quem habetis a Deo, rem detrahit imperitis. Nam,cum eos repre di non estis vestri Empti enim estis pretio . hendit eo nomine, quod existimarent omnes Et paulo inserius, Pretio empti estis: nolite esse adhuc antiqua legis religione obligatos, fieri serui hominum. Quod autem hoc pretiu & in illius transgressione scelus nefarium i- sit,Petrus explanat icens,Nos non auro, ne- o scipi; plane docet,omnes iam esse religione ii que argeto,e flUitiorum omnium impurita- la molestissima, Christi beneficio, liberatos. teredeptos suisse,sed sanguine Christi, qui se, Et cum rursus prudentior ex accusat,quod notaquam agnum, Inaculae totius experte, ad is imperitoru stultitiam placide serant, eos placrificium obtulit, ut nostros animos sanctita ne quos tolerandos esse dicit, in errore versate sui sanguinis expiaret.Non igitur nostri su ri de in onstrat. Sed omnis partium distensiicimus,sed inseruitutem illius, qui nos sibi rede ex eo plerumque nascitur,quod nemo sese admit,addicti. Moriendo enim, mortem nostris normam,& regulam, Diuinae legis applicat; peccatis attulit;se ipsum a mortuis excit ad , neque,quantum ab illius aequitate, ratione nobis aditum ad iuuitiam patefecit, immor- discrepet,animaduertit; sed tantum,alios cirtalitateq. sua Diuinam in nobis vitam excin so cum spiciens,&,quibus rebus excellat, animo Iuit,stabilique,&firmo, prasidio confirmauit. perpendens , sibi plurimum tribuit. Vnde su- Cum igitur tam mors in nobis, quam vita,be perbia, S: insolens hominum aliorum fasti- neficio illius constituta sit, tam mors nostra, dium,extistit. Quod quidem iis, de quibus morram vita omnis est ad gloria illius destinan do Paulus loquitur, euenire necesse erat. Alida. Quod quidem egregie praestamus,cu, car- namque , cum sibi sapicntiam astu merent,nis cupiditate resecando mortem illius sequi aliorum imperitiam aspernabantur; alij ve-mur; spiritui vero illius obtemperado, vitam ro, religionem sibi tribuentes, alios parum illius Diuinam imitamur.Cum igitur,vel cum religiosos esse iudicabant. Cum igitur quis-
morimur,vel clim uiuimus,domini limus,ess- que non tam in se,quam in aliorum mores, at citur, Omnes actiones nostras esse ad Domini si que vitam, respiceret, eueniebat, ut sibi ni- loriam dirigendas; uni in q. tantum est e n mium placeret, di ex aliorum factis Offensi
Eruosnctu, in voluntatem illius semperiatue *em exciperet . Hinc autem duplex malum
419쪽
nascitur. Primum est, quod quilibet, dum se Per memetipsu iitraui, Paulus ponit id,quod
Cum alijs comparat, inferioresq. despicit mi tantundem valet. Neque, Vivo ego,dicit D nime , quantum a iustitiae via deflexerit, ani- nainus. His enim Dei verbis, nempe, Vivo egomo considerat, di, quasi sitiam summum pie. secundum Scripturae sancta coniue tu nem,tatis,&sanctimoniae, gradum consecutus, sibi Dei iusiurandum sanistissimum continetur. Pulchre esse statuit, nec in virtutis studio pro. Quo in loco Paulus clare Christi numen ex-ficere nititur . Alterum est, quod, dum alios planat, cum id , quod de Deo scriptum est, ad Praesedespicit,atque contemnit,caritatis o L Chtallum resert. Confirmat igitur eo in I cificia deserit, nec operam, di studium suum, in Christus, suturum, ut omnes nationes Mai hominum salute conseruanda ponit. Ex hac ro statem illius, di imperium, vereantur, iudi- agitur inconsiderata temeritate. perbia na- cium a. illius tandem subeant. scituri exsuperbia, otium, di ignavia,exsiliit;
inde vero caritatis obliuio paullatim capit Itaque unusquisque nostrum pro Ie rahomines, eosq. sensim labefactat, atque tan- tionem reddet Deo dem in exitium sempiternum praecipites extrudit. Omnia igitur mala ex ea caecitate Cum illud, inquit, iudicium summa uitamentis Oriuntur, qua nemo seipsum circum- te constituendum sit, no erit a nobis ratio despicit, aut animi nil Iatebras omnes scruta- aliorum vita, in quam curiose nimis inquiritur, aut consilia sua diligenter examinat, aut mus, sed de nostris operibus, atque consilijs, officia vitae Diuina lege perpendit; sed,quau- ao quae minime perpendimus,seuere admodum tum reliquis praestet, id tantum I onderat. In reposcenda . Nam, quemadmodum scribit in quo quidem etiam saepe numero falluntur . epistola secunda ad Corinthios, cum ad iudi-Plerumque enim accidit, ut ab ijs, quos aut cium Christi vocabimur,no alic na, sed nostra eruditionis, aut virtutis, specie superas,vera ipsorum opera nos vel oppriment, si mala me virtute vincaris .Praeterea,parui animi est,ex rint,vel, si bona luerint,lubleuabui. Nec. n.uteo voluptatem nimiam capere, quod non lis Dei lege sanctum est,pater poenas pro pecca- omnium perditissimus; quod complures sint iis filiorum luet, neque filii parentum poenas
te multo nequiores; quod specie quada adum ex soluent. Ex linc igitur disputatione, conclubrata virtutis inter eos excellas, qui virtu- ditur, non esse nimis acute alioru vitra notautem Oderunt. Iccirco Paulus passi in praeci- 3o da meque nimis curioseca.quq nihil ad nos at Pit,ne quisquam secum alijs comparet,ut ex tinciat, exquirenda; nequc de aliorum mori ea contentione inanem gloriam aucupetur; bus,& vita,temere statuendum. Est enim non
sed quantum sibi desit ad verae iustitiae digni- modo nobis inutile, sed etiam perniciosum, ratem, & ampIitudinem, reputet, atque ad de aliorum vita iudicium Eam igitur diligensummum virtutis gradum semper enitatur. tiam,quam, sine ullo fruetu,&Cuin tanta vi
Sic enim ad Galatas scribens, ait, Alter alte- tutis Iabe,& interitu ,in aliorum iudiciis adhiTius onera portate, & sic adimplebitis legem Christi.Nam, ii quis existimat, se aliquid esse, cum nihil fit,ipse se seducit. Opus autem suu
probet unusquisque, & sic in se ipsis gloriam
tantum habebit, & non in altero. Vnusquisque enim opus suum portabit. Haec pluribus verbis exposivi t fieret planius,quid his ve his, quae sequuntur, Paulus efficere velit. Sic enim sequitur:
omnes enim stabimus ante tribunal Christi. Scriptum est enim: Vivo ego, dicit Dominus, quoniam mihi flectetur omne genu et de omnis lingua confitebitur
Deo. Iudicii Diuint commemoratione , perterret homines, & exhortatur, ne de alijs temere iudicent, sed se ipsos diligenter instriciant. Neque enim in illo iudicio aliorum improbitas in eam improbitatem subleuabit; neque licebit, meam nequitiam, alterius nequitiae com Paratione,defendere. Quod antem striditum esse dicit,est apud Isaiam. Verba tamen paullulum immutat, sententiam vero latum
exprimit.Pro eo namque,quod est apud Isaiabemus, ad nos ipsos tandem referamus; di sapienter inuestigemus, ecquid sit in nobis parum Christianae dignitatis praestantiae colen-4o taneum. Quid igitur Num aliorum hominures nobis omnino negligendae sunt Minime, inquit: sed iudicandi temeritas coerceda est, hominum vero caritas retinenda. Que admodum statim sequi tui:
No ergo amplius inuicem iudicemus. sed hoc iudicate magis, ne ponati S Ostendiculunt fratri,vel scandalum.
Hoc in loco nos generatim admonet. non Io modo. ne simus in iudicatio acerbi, difficiles, di odiosi; vei uetia usque adeo ad omne rati nem caritatis,& beneuolentiae propensi, ut a rebus etiam legitimis, til concessis abstinea- nata S, quotlcs ex illis ruinae periculu infirmis, di imbecillis, intenditur. Hoc aute ut statuat, primum it et , nullum cibum per se immundum esse.Tempora tamen interitum exegisse, ut homines sanctissimi. ne periculum aliquod infirmis crearetur, ab illis abstinerent.Ut ta- εο men aliquando errorem imperitorum homi
num tonat funditus, sentetiam suam de cibis Omnibus clare,di aperte, pronuntiat.
420쪽
8 V COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. IV. 8so
Seio&eonfido in Domino Iesu, quia nihil commune per ipsum, nisi ei qui existimat, quid commune esse, illi commu
ne est. Commune,in sacris litteris sigilificat interdum,quidquid impurum, atque profanum est, di in communi gentium usu toue more,postum,& a sanctitate religionis aci horrens. Vt enim Sacrum est id, quod est a communi usu segregatum,atque Diuino tantum cultui de dicatum; sic usus obtinuit,vi,quidquid esset a sacris usibus alienum, & Iudaeis prohibitum,
aliorum q. hominum usibus expositum,Commune diceretur. Vnde Petrus, ut est in Actis
Apostolorum, numquam ait comedi quid qua
Commune,& immundum. Carnes enim,quas
per legem edere non licebat, Communes ampellabat Sed hic locus admonet, vi,quam breuissime fieri possit, dicamus aliquid de ciborum discrimine, quod lege continebatur, &qua tandem ratione.temporibus ita postulantibus, discrimen illud omnino iublatum sit. Duplex ratio legis illius a sapientissimis viris assignari solet. Prima enim fuit, ne sese Iudaei institutis,& moribus,externis oblineret. Altera vero, ut flagitia, per illos cibos designata,vitarent. Quod enim ad primam attinet, cum esset orbis terrarum in purissima superstitione contaminatus,omnium q. flagi liorum improbitate eorruptus,magnum p riculum imminebat illi nationi,quam J euS a communi illa morum labe, & corruptella,segregauerat, ex aliorum hominum societate. Peripituum enim erat,vt .cum primum ad eorum conuictum rediret, illorum mores imitaretur. Ne id igitur eueniret, lege sancitum
erat, ne filias suas hominibus illis impiis col-
Iocarent,ne ve illorum filias sibi matrimonio copularent, neque sese cum illis, cum quibus erat perpetuo, propter eorum impietatem, dimicandum, affinitatibus deuincirent, ne que denique cum eis aliquod iuris comme cium haberent. Praenuntiat enim futurum, DeuS, ut, cum primum Iudaei sese cum impijs illis nationibus sociarentiab ipso Deo repente defieerent. Impiorum enim consuetudine,
di familiaritate, fit,ut sensim pietatis disciplinam minuamus, atque tandem eodem scelere impietatis obligemur. Quod quide Iudaeis
saepenumero usu venisse contat. Gum enim contra Dei Iegem societatem cum illis ampuris nationibus inibant, ad eorum se continuo mores accommodabat & ita in offensionem Diuini numinis incurrebant. Lex, omni quidem ratione, praecauebat, ne id accideret. Non modo enim sacrorum religione, verum etiam victu, cultu, & veritu, eos a eommuni aliorum hominu vita secernebat, ne possent
Vmquam,salua reli gione, impiorum familiaritatibus implieari. Erat enim uniuersa legis institutio, tamquam murus quidam , inter
Hebraeos,& alias nationes interiectus, ne facile posset ex alienigenis in eos aliqua conta gio impuritatis inuadere. Cum autem vix sit quidquam in vita magis ad voluntates alIiciendas accommodatum, quam simul epulari tanta ciborum religione =oluit homines il. los obstringi,ut vix umquam possent in cibis capiendis cum aliis hominibus humanum aliquod eiusmodi,& domesticum, conuictumio habere. Haec igitur fuit una caussa, sua lex, quemadmodum reliquis rebus omnibus, ita ciborum dclectu, Hebraeos ab aliorum hominum consuetudine,& victu,disiuia geret. Altera autem erat sanctior. de ad vitae puritatem, di innocentiam, designandam pertinebat. Cum enim vetabat, ne sanguinem comede
ne Miluum, aut Accipit rem,aut Aquilam,ederent, Vim, rapinam, & iniuriam,prohibebat. ao Cum carnes suillas damnabat, ostendebat,
omne,quod est inquinatum,& sordidum,& ita flagitiorum coeno prouolnium,esse Deo vehementer inuisum: quod etia de pistibus squamis carentibus asserendum est. Sunt enim lutulenti , & in profundo demersi, nec ad sum mam aquam enatant. Sub his igitur anim Iium signis vetuit crudelitatis inima nitaten flagitiorum turpitudinem, & animi, viiij soppressi,lucemq. minime resipicientis,stup
IO rem. Permittebat usum earum auium, quae,si
ne aliarum iniuria, vitam sustentant,ut doceret, innocentem sedulitatem Deo gratam esse. In genere quadrupedum, ea animantia pura esse decreuit , quae ruminarent, &fissos ungues haberent ut innueret, puritatem eiis in prudentiae delectu, S: in rerum Diuinarum, ut ita dicam, ruminatione, hoc est in diuturna commentatione,constitutam . Tunc enim
Vitae puritatem assequimur, cum, quasi diffise sis unguibus, bona sapienter a malis in te noscimus,& legis Diuina mysteria in me tem saepius reuocamus ,& salutares illas dapes identidem regustamus , illisq. confectis alimur,& sustinem ii r. Multa hoc in loco praetereo: nec enim. omnia persequi libet; cum haec , quae exempli gratia sunt adducta, sufficiant. His duabus de caussis suit interdictum hominibus,tae his, c aliis eiusmodi,cibis ut rentur. At, postquam Christus venit, cum so utraque caussa per illum sublata fuisset; conseqtiens erat,vi religio illa omnis obsolesteret. Nam, cum Christus non Iudaeos tantum, sed omnes gentes puras, atque sanctas, efficeret; quid opus suit lege,quae, instar muri, Iudaeos agentium aliarum conuictu, di iscietate,dirimeret Ideo enim Ven it, ut, sublato peccato, odiu restingueret,dissidia tolleret,volutates coniungeret,& cx Iudaeis,& ex gentibus, Vnu populum efficeret, no iure deuIlIctu,vllo'. a- ω moris faedere mirifice consentiente. Medium igitur parietem,nempe legem,quae societate