장음표시 사용
381쪽
quae cum figulo, a quo ficta suerant,de finge di artificio certarent.Multo igitur minus toleranda est homuncionis audacia, qui consiliuna summi conditoris, atque rectoris,accula',& in illo, a quo omnis sapientias atque iustitia,profluxit, sapientiam, di aequitatem, de 1idetat. ljsdem propemodum verbis Isaias,in eos, qui Dei iudicia ad humanum examen reuocare solent,incitatur. Vae,inquit,ei,qui re pugnat conditori suo, testae cum figulo contendenti. Numquid dicit lutum figulo, Quid facis & opus tuum inutile est. Similiter apud Hieremiam ait Deus: Numquid,sicut figulus iste,non potero vobis facere domus Iliaet fi-sulus enim in ipsius Hiere iniae conspectu vas Ineptum confregerat, de aliud commodum instituerat. Ex ea autem smilitudine, docet
Dominus, in tua manu esse, Iudaeorum nationem, impietate corruptam confringere; & aliam,quasi vas quoddam , ad munera Diuina commodissimum, fabricari. Quae quidem testimonia non ed pertinent,ut alsera inu S, Deusisque delectu, vas aliud ad honorem sacere. aliud ad contumeliam destinare; aliud item Conterere, aliud rursus effingere. Contineat se tandem surori & hominum perclitorum scelus obmutescat. Qui enim sensum, tam Isaiae,quam Hieremiae,penitus inspexerit ; videbit, in eisdem locis iudicii Diuini rationem
admodum luculenter explicatam. volunta- .rio cuiusque scelere fieri, vi vas efficiatur in contumeliam tulit stimo iudicio perfringendum:contra vero,liberum esse nobis,vasa vitialia fingi sanctissimis vlibus consecrata. Quid Paulus ipse num obscure hoc dicit Non prosecto; sed valde dilucide. Ad Timotheu enim scribens,ait, re,ut, qui se a pestilenti scelestorum hominum contagione segregauerit, fiat vas in honorem sanctili atum, di utile domino. At in cuiusque libertate situm est, a pesti feris hominibus segregari. Aliter enim num quam Diuini homines tantam operam , fuissent in hominibus admonendis, ne polluintum aliquid attingerent, ne ve se sordibus i quinarent. Cum igitur,ea similitudine ab operibus figuli desunt pia, Prophetae in scelestos homines inuehuntur,non eli ea mens eorum. ut afferant, Deum, absque ulla caussa,a communi hominum genere secreuit se,quos ad gloriam deliinaret, di quos exitio Iempiterno ideuoueret. Hoc enim non fuisset insectari sed λIus,sed, sceleri defensionem dare: quod fuisset
contra illorum sententiam Impietatem enim redarguunt, non scelus crimitie liberant. Vt autem eo, unde defleximus , redeamus ἱ cum
Paulus eadem similitudine utitur, nullo pacto docet, aut Deum sine summo consilio sontes homines perdere statu ille;auta ibertatem hominibus erepta fuisse. Quid igitur agit Z Coercet temeritatem, restengi audaciam, Perter- .ret amentiam atque docer, non esse nimis curiose caussas,quibus Deus aliquid desiigiuuc
rit, inuestigandas; sed statuendum fieri nullo modo posse,ut is quidquam sine summa ratione,velit Nihil en im a summa lapientia,& bonitate, fieri potest, quod non omnes admirabilis artificii, & iuras sancti sim Knumerosia
se contineat. Haec est illa prina a ratio,qua superbiae elationem comprimit, & impiam orationem refutat . Obiter deinde tangit at
teram, de qua postea fusius disputabit. Sequia, tur enim:
Quod si Deus volens ostendere iram,& notam facere potentiam suam , sustinuit in multa patientia, vasa irae apta in interitum, ut ostenderet diuitias gloriar suae in vasa misericordiae quae praeparauit in gloriam.
Est hic orationis praeciso,qua figura interdum Paulus utitur. Est igitur aliquid intestinendum, ut sensus melius elucescat; veluti illa oratio cocludatur, Et tamen Deum te me ritatis insimulabis Et tamen Deum in iniquitatis suspicionςm vocabis Sed diligenter animaduertendum est , quam singulari ratioue Paulus simul utrumque faciat. Nam & amen tiam hominum de iudicio Diu Daci temere iudicantium acerrime comptim it, re ipsinis iudici j caussam obiter exponit . Doce . et iiD, Ualae
irae a Deo non fieri, sed summa patientia suiuuePI &,propter eorum curitatem, iustissime ad debitum lupplicium reservari. Explicat igitur,quo sensu siit accipiendutii id, quod ante dixerat, nempe, Vas aliud in honore aliud in contumeliam, fieri. Dicitur aut et , euS fAcere vasa in contumeliam, no quod ille quidquam in aliquo vase dignum contumelia fecerit: vasis euim naturam finxit, non stagitium, quod solum est contumelia dignum ; sed, qui Avas,quod sponte sua fiagitium,& scelus admisit,diu toIerauit, atque sustinuit, ut iram sua in illud ,cum maturum tempus esset, iniunderet, dictum est ab illo tactum ei se . Quantum vero absit,ut Deus aliquid contumelia digna creaverit,explicat Paulus, dum ait, Sustinuit in multa patientia. Docet enim, nihil tam pugnare cum Deo,quam peccatum; ita ut, si fieri posset, ut dolor in neu in caderet. tum munIcerte dolorem quod uis crimen, di scelus, Deo inureret. Summa igitur illi patientia opus suit, ad contumeliae vasa perferenda.Cum Ue ro apta in interitum dicit, iudici j aequitatem conisae morat. Iuris namque ratio flagitat, ut, qui vas misericordiae fieri noluit, qui Dei clementis, ad extrenuina usque spiritum, repugnauit, qui denique ipsi summo Domino grauem molestiam exhibuit; enas tempiternas lueret. Non dicit enim Paulus, cum de valis irae loquitur, Quae Deus aptauit in ii teritum. Cum vero de vasis misericordiae diiserit, ait,
Quae Deus praeparauit in gloriam. Viide
382쪽
Vnde clarius liquet, vasa misericordiae, Dei gratia, & benignitate, fieri; irae autem vZsa, unius citiusque t celere fieri. Sed, quo tandem consilio Deus irae vasia non repente per stegit, scd ea diu patientissime tolerauit Ut ostenderet, inquit, iram suam, & notam faceret P tentiam suam; ut denique explicaret diuitias gloriae suae in vasa misericordiae. Erat quidem loriae Diuinae consentaneuin, vi,quemadmoum Deus clementiae suae opes ostendit,ita seueritatis opes explicaret, atque propalam collocaret. Primum quidem,ut cernerent omnes homines,et se numen in exto,quod omnia
videt, ut improbis dignam sceleribus p unam irroget; deinde, cum Diuina gloria ad bonorum salutem stabiliendam,& gloriam amplificandam, conseratur, & boni magnum fructa ex impiorum scelere, & ruina, capiant, iram suam diu continuit, ut eam tandem in malos
effunderet. Bonorum namque virtus, impro
borum viribus, & insidijs, oppugnata, multo clarius enitescit. Maximum enim sui specimen virtus ipsa praebet, cum neque flagitiosorum hominum exemplo corrumpitur; nec vltis voluptatum illecebris, aut avaritiae emolumentis,a studio aequitatis auertitur nec ulla tyrannorum immanitate, aut stippliciorum
atrocitate,stangitur; sed inuicta semper eu dit;& agit clarissimum de hostium crudelitate triumphum. Praeterea, i inpiorum casus, icruina, multis mortalibus horrorem incutit, di hominum intemperantium mores immutat,& a vitae prauitate ad officiorum religi nem traducit. Initium enim pietatis est uminis Diuim in eius,qui igpe numero multorum animis, ex clade iniquitatis, aut tyrannicae potestatis, obiicitur. Cum enim cernunt ii mines, Dei iudicio in oculis constituto, quam sit numen caeleste improbis infensum, metu continentur, ne maleficia vlla suscipiant; de eo tandem progrediuntur,ut ad bonorum so cietatem adiungantur.Postremo ipsa sempiterne legis sanctitas,& constantia, Diuinae q. seueritatis ratio, penitus animaduersa, clariore quada Divinae iustitiae cognitione pios instruit, ipsusq. Domini gloriam vehementius illustrat; & illius bonitatem, per beneficia in sanctos homines collata, multo magis insignem iacit; omnesq. nos non mediocri gaudio perlandit. Laetabitur enim iustus, ut inquit Davidὶ cum viderit vindictam. Quia igitur tantus, Ectam multipIex, seudius, eth ex impiorum interitu capiendus, sustinet Deus impios interdum diutissime, spatiumq. illis Mupiscendi concedit, Ec ad salutem inuitat, ut misericordiam suam illustret;eorumq. sceris, qui benignitatem illius contemnunt, extrema impudentia cumlatum dirissimis poenis insequitur; quae omnia in bonorum tan dem gloriam conferuntur . omnia liquidem, aut facit, aut sustinet, propter esectos. Qui vero victi sint, quos Vasamitari cordis nominat,explicat, dicens:
Quos & vocavit nos: non solum ex I daeis, sed etiam ex Gentibus.
Rursus ad fidem eo hortatur, & admonet. non in priscae legis institutis, nec in Geminis propagatione, sed in Dei gratia,N benignitate . quam Vocationis nomine designat, omnem nobilitatis rationem ponendam esse ne-ro que multum reserre, a quibus orti simus,sed,
quanta fide iustitiam colamus, Sc Dei vorationi obtemperemus. Cum ieitur omnia in gratia Diuina snt posita,& ip a probitas Diuina absque ullo discrimine, Iudaeos,& GraecOS,ad salutem, de dignitatem, euocet ; sequitur, Ut omnes, tam Iudaei, quam Graeci, sine ullo discrimine, si fidem sancte coluerint possint ad
vitam beatam, atque sempiternam, peruenire. Vt autem doceat, generis Diuini elarita-xo tem,non in seminis propagatione, sed in Dei vocatione, consistere, Osee testimonium a ducit:
Sicut in Osee dicit, Vocabo non ple
bem meam,plebem meam:& non dilecta, dilectam: & non misericordiam consecutam, misericordiam consecutam. Et erit r
in loco ubi dictum est eis, Non plebs ineae vos. ibi vocabuntur fili, Dei vivi.
Ex duobus Prophetae locis testimonium sumitulliusq. sensium in siimmacon plectitur.
Sensus enim Prophetae est, non esse carne, sed Dei verbo,nitendum .suturum enim ait,ut Iudaei,qui carnis fiducia tumebant,& spem salutis in adumbrata religione collocabant, pro pter perfidiam, qua legis ipsius vim impudentissime frangebant, essent a Deo repellendi, ne in illius populo censerentur. Contra vero, o cum primum Dei, eos ad salutem vocantis, verbum, fide comprehenderent, &,ope ipsius Domini praemuniti in viam redire festinarent; amissa ira repente salutem,& dignitatem di ornamenta,recuperarent. Si genus, si sanguis,si legis instituta, Iudaeis solidum verae dignitatis fluctum afferre potuissent I numquacerte fuissent de pristina dignitate deiecti.
Cum numquam a carne desieri potuitiant, de maena pars eorum in sacris peragendis fui G1o set semper intenta.Non igitur illos caro, aut lex, ullo modo iuuit. At, cum cernimus apud eundem Prophetam, eos, qui iam suerant a
stirpe sanctae nobilitatis excisi,&a Deo prorissus alienati, rursus, Dei verbo, in Diuina sti pena inseri, Se Dei filios appellari; noniae clare cernitur, non humano sanguine, sed Diuina
vocatione, verissimam nobilitatem contineri Vnde colligitur, neque Iudaeoru statii ita fuisse fundatu,ve covelli, & cocidere, minime εο potuisset; neque alienaru getium condicione ita suisse deplorandam, ut numquam possent ad spem felicissimae condicionis excitari. Osor.Tona. a. ΚΚ a Potuis
383쪽
Potuissent enim Iudaei, quod tandem euenit, carnis, hoc est, legis, inani confidentia, vim apsius Diuini verbi ne iligere: potuissent vero sentes,quod factum eli, stibi omnino di itidentes,incensa fide, sese ad Dei nomen adiunge- Te,illiuSq. vocibus obtemperare. Nec enim fieri poterat, ut Diuinae benignitatis immensitas eos excluderet, qui cum vigeti fide opem illius implorarent. Sic igitur opus fuisset, vepopulus, fiducia legis in status, si Dei verbum rampuritate vitae negligeret, ornamentis Omnibus spoliaretur, &Dei populus minime v
careturicontra vero, gentes, ad salutem euocatae,si Dei verbo fide adiungerent, eademq. fide vitam gubernarent,generis Diuini dignitatem assequerentur. Quid igitur mirum,li factum est,quod fieri potuisset,& quod maxime filii misericordiae, & seueritati Diuinae, consentaneum Nullo modo, inquit Iudaeus, hoc ferendum est; ut promissio, quae nostri geram diris parenti iacta est,ad eas gentes spectet,qui Israelis sanguinem nullo modo prorsus attingunt. Hanc stirpis inanem fiducia tollit Paulus Isaiae testimonio, inquienS:
Isaias autem clamat pro Israel: Si fuerit numerus filiorum Israel tamquam arena maris, reliquiae saluae fient.
Cum olim Deus Abrahamo praedixisset,suturum, ut semen illius esset sicut arena ι quae est in I itore maris, hoc est innumerabile, &propemodum infinitum IIudaei. huius tanti promissi fiducia insolenter elati csibi temper pulchre sore considebant; non intelligentes, non esse generis multitudine, sed virtutis amplitudine, gloriandum I neque multitudinem allani esse tam ad humanum sanguinem, qua
ad Diuinam vocationem,reuocandam. Hanci itur Iudaeorum amentiam coprimit Isaias, dicens, Non est,quod ex ea promissione,quae
fuit olim principi generis vestri facta, spiritus ingentes allumatis, atque sine cura litis.
Si enim fidem, & pietatem, flexeritis, non vos eripiet a peste promissum illud ,cuius confidentia impunitam licentiam vobis pollicemini. Vt enim sitis multitudine cum litoris arena conserendi, paucissimi tamen euadet. Impendet enim dira caIamitas, quae impetu cuncta prosternet, ita,ut hi soli sint a communi rerum omnium interitu liberandi, qui fide conseruauerint. Est autem hic Isaiae locus a Paulo mirifice inductus. Exemplis enim prohat,non labare fidem Dei, in communi Iudaeorum exitio,& vastitate . Nec enim par est, ut fidei Diuini seuctus perueniat,nisi ad eos tantum,qui cum fide vixerint. Fide enim,non le-
se, sancta fuit Diuina promissio. iam uis
igitur ex multitudine innumerabili, quae fidem neglexit, paucissimi reliqui fiant, qui fidem in naufragio retineant, egregie liberat fidem suant Deu S cum exstincta, atque deleta , multitudine λ P-ucissimos idos, qui per-
manserunt in fide, tuetur, atque e seruata Sequitur autem in eodem loco et
Verbum enim consummans, & abbr uians in aequitater quia verbum breui tum faciet Dominus super terram.
Hoc in loco verbum Consummans, & Α, breuians, est Diuini iudicii decretum, & se tentia, contra Dei contem ores iustissime
lata qua omnia propemodum, cum multitu
dinis improbitas ad improbitatas summum peruenit,euertuntur. Quod ut clarius fiat,sie Iocus e x Hebraeo verti, paullo aliter, haud incommode potest: Decisa consumptio influet cum iustitia.Consumptionem enim, dc decisionem,saciet Dominus Deus exercituum in medio totius terri. Hoc est autem,Iure decisum, atque definitum, a Deo est,ut exitium,de va o stitas, communibus rebus inseratur. Itaque verbum Consummans est illud numinis insensi iudicium, ad uniuersae multitudinis interitum: quod fit,cum,oppressa religione, exsultat impietas; cum scelus,impunitate diuturna corroboratu, de afflicta probitate trium. phat; cum leges obmutescunt, iudicia silenti principes e populo praedas agunt, populus principum exemplo corrumpitur; cum dentiaque fides exstinguitur,de perfidia dominatur.3o tunc igitur,cum in toto resp. corpore vix alia quid fani reperiatur, ius Diuinum postulat,ut,deleta multitudine, pauci incolumes a coinmuni vastitate remaneant. Quemadmodum igitur in eluuione illa , qua terrae uniuersara quis vltricibus obrutae fruerunt, octo tantum homines evasere ; de , in quinque ciuit tum incendio, tres tantum patriae sun eri superstites exstitere; in his enim tantum fidei reliquiae residebant ita, cum Deus gentem o aliquam impietate corruptam iudicio perse
quitur,&.illata clade consumit; pauci tantu, qui fidem, de pietatem,colunt, e communi re rum exitio,Domini insericordia,liberantur.
Et sicut praedixit Isaias: Nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen: sicut Sodoma facti essemus,& sicut Gomorrha si
Non est mirum, inquit: nec enim est nouu,so de inusitatum, hoc Dei iudicium, quo Iudae rum genus est nunc miserabiliter amictum . Ita enim Deus,cu omnia sunt sceleribus pro fligata, atque perdita, multitudinem corruptam, quae in pestiferis morbis omnem media cinam respuit, illata uastitate,conficit,ut reliquiis tantum,quet in osticio manent, ignoscat.
Nec. n. Diuina gratra illis proposita est, qui gratiam eande negligui,& operibus suis innituntur;sed illis,qui fide vita dirigui, de perpe-εo tuo in magnitudinem Diuinae benignitatis ita
tuentur. At hi,sicu multitudine eoru, qui operibus insolescunt, do in Ie ipsis ocinia ponunt.
384쪽
COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III.
conferantur,sunt pauet admodu. Ex quo plerumque fit, ut,cum Diuinum iudicium omnia Peruertit, admodum pauci sint , qui iram trulius emigiant. Hoc autem Paulus valde sapienter temporibus suis accommodat. Nisi enim
ille,&reliqui discipuli,& deinde ij,qui eorum
disciplinam secuti sunt, coseruati Diuina gra tia fuissent,cum Deus extremam illam vastitatem Iudaeorum rebus intulit, Iudaeorum ex tium fuisset cum Sodomae exitio comparan dum .Hactenus quidem Paulus exposuit illam Primam Diuinae veritatis,& iustitiae defensionem qua demonstrat, omnibus Israelitis, qui vere hoc nomen usurpabant, fuisse salut em, per Christum,egregie constitutam ita,ut ne mo posset Deo crimen, quasi fidem minime. Praestitisset,intendere. Veros namque Israelitas integra fides, non sanguinis communio, aut opera legis efficiunt. Nunc consequens
qui fidei vim & efficientiam,tollit 3 cum Dei
gloria pugnat est, quae Iudaeos euertit. Vt. n.
nilei comes est humilitas; qui enim fide ducitur,non sibi quidquam arrogat, sed omnia in Dei bonitate c5stituit ita operis humani confidetitiam fastus.&insolentia minime seroda, consequitur. Minime igitur mirandum est ιDCum,gentem,erroribus turbulentis,& perniciosis,inflatam, poenis acerbissimis uase tu istaro tuisse.Nam,cum omnis superbia sit apud Deudetestabilis,&exsecranda,iuea,quae nascitur exinani virtutis, & sanctitatis, opinione, est
omnium scelestissima. Quomodo3Quia superbia tunc viget in mentibus nostris, Cum id, quod est ad Diuina beneficia reuocandum,ita nobis assumimus, quasi nos ipsi nobis omnia contulerimus. Na,qui nobilitate generis insolescit qui honoribus inflatur, qui magnitudine pecuniae tumet, qui denique reliquis opi- est,ut alteram illam rationena,que tota ex pri bus humanis extollitur, Deu non cogitat, ne
ma nota est, perpendamus, qua Paulus Omne Caussam illius euersionis , qua Iudaei de statu conciderunt , in Iudaeorum Insolentia , atque rebellione, ponit. Sic enim sequitum
, Quid ergo dicemusὸ Quod Getes quae
ron sectabantur iustitiam, apprehenderint iustitiam, iustitiam autem quae ex fi-
inest. Ista et vero sectando legem iusti- lege mi tiae non peruenit. a- 3οre Quia no ex fide, sed quasi ex Operibus.
Ηc iam clarius opposita arpumenta diluit; u crimen, quod impij homines in Deum
Consetebant,ad Iudaeos trans seri Docet enim
eos Iudaeos,qui aditu Diuinae benignitatis e seclusi sunt, culpa sua exclusos fuisse. Si quaeris. inquit car Iudaei corruerint; cur expulsi, &eiecti sunt; cur caeci surore rapiantur,&inm - nitis cladibus agitentur; cur denique, quod o simi ,se iustos arbitratur. Vt enim aegroti, qtu in summum omnium malorum, iustitiae disci se sanos,& valentes, existimant,cu sint valde Plinam professi iustitiae lucem non videant; periculosis morbis oppressi, sanari non POGque se ab illo omnia, quae habet, accepisse recordatur;& ea de causta furit,& insanit;& reliquos homines pro nihilo ducit. Merito igitur est hominibus odiosus, di inuisus.& a Deo dirissima calamitaterer uertendus. Sed, lustres,quam sibi homo arroganter assumit,est dignitate,&natura, aestantior,eo maiore Deo
iniuriam facit, cu sibi tribuit id, quod est a sola Dei gratia,& beni*nitate, postulandum. Ethil amplius,& magnificentius, nihil denique, quod propius ad timilitudine Diuinae pulchritudinis,& Maiestatis, accedat; restat, vi,qtii
iustitiae sibi dignitatem arrogat, hostis Diuinae gloriae sit. Qui igitur, vel adumbrata religione,& non fide,operibus suis.& no Dei gratia,iustitia sibi partam esse cofidit, est in Deuim eius,&sceleratus in raeterea,omnis spes salutis est illis interclitis,qui, cum sint Impurii Intellige,eos, arrogantia, superbia, elatione praecipites, in tam detestabilem amentiam incidisse,ut in pestem forenter irruerent.Viribus enim suis id se assequi confidebant, quod a Deo tantum erat exspectandum,& postulandum. Illis igitur maxime conuenit id, quod Paulus de gentibus ante dixerat. Cum enim tunt; sic est eoru salus omnino desperada, qui
morbos animorum suorum non sentitit. Hac enim superbia furentes,medicorum opem minime requirunt. Non veni,inquit Dominus, ut vocarem histos, hoc est, falso iustitit nomeusurpates,sed peccatores, id aute est, eos,qui
se nocentes,& miseros, esse confitentur, eaq.
Deu cognouissent,non illi eloriam dederunt, so de caussa tacillime sese ad ipsius Domini pe
aut gratias egerunt. Is. n. Deo gloria tribuit qui Deum iustitiae auctorem, atq parentem,
confitetur; qui no industria sua sed illius gratia, confidit; qui non operibus suis insolescit, sed Dei benignitate gloriatur Contra, qui sibi, vanissimis cogitationibus inflatus,sanctitatem assumit, &, quasi iam sit omnia iustitiae munera consecutus, extollitur, Deo gloriam detrahit. Carnis enim operibus assignat id des abi jci ut .Ea aut ratio est,qua publicanos,& meretrices, Dominus Pharisaeis,& legis doctoribus,anteponebat. Na,qui erant publica infamia notati, suum scelus agnoscebat,& spiritus,si quos assumpserant,facile remittebat, veniam q. suppliciter implorabat: at Pharisaei cum fronte,& supercilio,vitia multa tegerer, si e sibi,religionis spe ete, placebant, ut caelumsbi deberi censerent. Sic autem eueniebat, quod est Diuinae gratis tribuendum. Haecisi- so ut Pharisaei, qui totam vitam in iustitiae d tur religionis assimulatae confidentia, haec impurae mentis elatio,haec impudens arrogatia, sciplina contriuerant , ad iustitiam minime peruenirent; publicani vero, & meretria osor. Tom. 3. 3 ces,
385쪽
ces qui vitam injniquitate, Sc sagitio, commpserat, iustitiae copotes fierent. Cur ita tandEt An,quod iustitia non sit opus humanum, sed beneficium Diuinum, a Deo cunctis hominibus, qui fide vigent, elementer oblatum Sic autemssit, ut, qui suppliet x ad Deum fidenter ad elint, quamuis sint omnibus flagitiis
infames, a latuina benignitate veniam impetrent, di iustitiae munera consequantur Contra vero, qui corporis habitu ,& cultu, reli- rsione in ostentant,neque iustitia in a Deo petendam opinantur,non sol tim eam non Obtineant,sed etiam non ni ediocri scelere ina pietatis obligentur. In senaque id ponunt, quod solum est a Deo postulandu . Hanc porro Pharisaeorum,de Publicanorum,contentione, iam licet ad Iudaeqs,atque gentes, transferre. Ut
enim Pharisti, habitu, d cultu religionis qua profitebantur, in stati, reliquos Iudaeos prinis
contemnebant, ita Iudaei, reliqua S nationes, xvi impuras, S omni scelere contaminatas, aspernabantur; quod videlicet non essent circumcisae, neque rutae vitulae eineribus adspersae, neque variis lustrationibus expiata . neque reliquis sacris imbutae; quibus ipsi Iudaei
tantum tribuebant, ut in illis omnem vim, &rationem, hastitia ponerent. Sic igitur, cum non intelligerent, quam mortiferis morbis oppressi essent,non modo medicinam non requisiverunt; sed ipsum medicum,qui eos cura ditum aduenerat, immani odio persecuti sunt. Cetes autem , flagitiorum recordatione d
iectae,cum nihil sibi tribuerent, ad opem Diuinae gratiae se se facillime contulerunt. Sic igitur effectum est,ut stentes, quae iustitiae nostudebant,veram iustitiam, quae n5 operibus
regis sed fide comparatur obtinerent cotra, Iudaei, qui assiduam operam iustitiae naua hant, iustitiae prorsus expertes permaneret. Quare inria non ex fide, sed ex oppribus le- igis, iustitiam petendam esse statuebant. Sic enim, caerimo mis, atque piaculis, inflati, set umidos inferebant; ut nihil sibi amplius ad
iustitiae sanctitatem requirendum existimarent. Ε . pro ressi sunt, ut ipsium iustitiae fontem,unde oes verissimae sanctitatis rationes emanant,obstruere conaretur. Tata erat
hominu cecitas,& tam exsecrada dementia.
Ostenderunt enim in lapidem osten. soms, sicut scriptum est: Ecce pono in F Sion lapidem offensionis, & petram scandali & omnis qui credit in eum,non confundetur. Petra offensionis,suit Christus appellatus, eo quod in illum Iudaei, tamquam in tenebris
caeco impetu ruentes,offensi, miserrime con eiderunt . Locus autem, quem Paulus adducit est apud Isaiam. Dominum,inquit,exercituum ipsum sanctificate. Id est autem, in illo se fidem in illo spem, in illo omnes rationes saia latis,ponite . Tu addit: Ipse sit pauor vester, di ipse terror vester,& erit vobis in sanctificationem. Hoc est autem,vos ab omni calantitare tutos,& inuiolatos .conseritabit. Vobi ς
inquit,qui spem in illo eollocabitis, qui Maiestatem illius verebimini. salutem, dignitate di gloriam, conseret. Addit deinde in lapide autem offensionis, S: in petram scandali duabus domibus Israel, in laqueum, & ruinam habitantibus Hierusalem. Itaque docet, suo rerum, ut ille ip e Dominus, quem sanct eco Iere, cuius Maiestatem vereri, euius iudicio metuere debemus, oste usionis lapis infidelibus iure fiat, ita ut in petra liceat &benignittatis sempiternae prs fidium bonis, & seueris
simum 1udicium improbis, intueri. Quanta . vero futura eslit ostensionis illius, atque ruine, grauitas,ostendit,dicens, Et ostendent ex eis plurimi, & cadent, & conterentur, di Capientur. Quantum enim inter fidem, atque , perfidiam, discrimen sit, clare perspicitur. Fides enim facit, ut Christus sitra is lapis , ii sempiteria ς domus angulo constitutus; sit inu mitisi inuin in omni bessoru tempestate Pr , pugnaculum; sit in omni angore, & sollicitu-.diit e leuametum; sit denique inuiciissimum, in orbis etiam totius e Dei sione , prisidium. Contra vero.perfidia facit,ut Chri this idem sit petra o stensi cinis, in quem Israelis uniue sitas incidens, di iussimas poenas impictatu exlbluit. Ill id autem, quod Paulus adiungi, ne nipe, Et omnis qui credit in eum, non coi-:sundetur: hoc est, non ignominia afficiet ir , est ex alio loco eiusdem Prophetae transi. tu. In eo autem sic Deum loquenteni in d tr 'Ecce ego mittam in landamenta Sion lapide probari. m.angularem pretiosum, firniisSi me fundatum. dii crediderit, non sestinet. Pau-Iub vero, Graecam versiolae in secutus, ait, icrediderit,non verecundabitur . Iaterpretes enim Grici,non tam verba, quam sensum,expresserunt. Quid enim est, hii crediderit, nofestinet Hoc nempe ne metu trepidet,ue ma gno animi motu conturbetur; ne nimiam Celeritatem, ad impendentis mali fugam, suscipiar; ut illis euenire solet, qui in rebus turbi dis,&amictis, cuni nulla certa spe firmati sint,in omnes partes excurrunt. Alibi inqui idem Propheta, In silentio,& spe .erit sortitudo vestra. uies enim,atque silentium animi constantiam significat, qui fide perficitur. Contra VeTo, motus, atque trepidatio, & in varias partes excitrsio, eit infelicitatis arguis metum. Id igitur,quod scriptum est, Qui crediderit, non festinet,perinde est, atque si diceret, Eadem fide ita corroboretur, ut calami. talem minime pertimescat. Rursus, cum dicitur, Qui crediderit, non confundetur; idem est,quod, CaIamitatem minime patietur. Coiundi enim , hoc est, dedecore, & ignominia
deformari,tunc accidit,cum homInes amentes, se nudatos animaduertunt illius rei pri-sidio. in qua omnia vitelabsidia habuerant
386쪽
8r COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III. si
constituta. Quemadmodum illis eueniebat, qui .vel in simulacrorum cultu, vel in fide externorum principitin,vel in humanis opibus, praesidia ri tae collocauerant. Quod certe non eueniet illis, qui omnem .envivam in Christo constituunt. Vnde plane liquet , ut diximus eundem l rophetae sensum Paulo,& abi'. quos Paulus hic sequitur, aliis verbi explicari.
Ratres, voluntas quidem cordis mei dc oblecratio
Deum, fit pro illis in salutem. Testimonium enim perhibeo illis quod aemulatione Dei habet, sed non secundum scientia in .
Amorem suum in eos,qui ad lapidem allisi conciderunt, &, specie imbecillitatis. quam in Christo cernebant offensi, numen illius paene in oculis positum cernere noluerimi egre pie declarat; cum ostendit,quanto studio pro illorum salute vota iaciat.T MN in eorum accusationem verbis quidem lenissimis, ne animos,quo Isanare cupit, grauius exulceret ,re autem vehementat sinus . incumbit. Tribuit
enim illis, Diumr Iegis studium ; sed ita tri.
buit, ut eorum fit rorem amentiam, in eo studio in ignem radiat. Quanta vero fuerit corum ante tia, ea, quae continuo sequuntur,exponunζ.
Ignorantes enim iustitiam Dei , & sua quaerentes statuere, iustitiae Dei non sunt subiecti.
sit humana iustitia. Isaias enim facit eam similem pannis, qui vestibus vetustate laceris assiiuntur. Non enim veterem vestem redintegrant; sed eam multo magis discindunt,atque dilacerant. Sic enim est humanae iustitiae cultus.N0nornat mentem, non vestit animuenon flagitiorum intemperiem depellit, qua- uis flagitia ad aliquod breue tempus Obte sat.Sic enim ea obtegit, ut deinde, cum ma-ao iore dedecore,& ignominia, in omnium conspectu,nudata propoliat. Vt enim, cum parries,argi Ila exstructus. multas simul ruinas agit,irustra tectorium inclucitur,sic cum an ismus aeger est, de multis vitiis obnoxius, frustra,specie,atque simulatione, religionis quλs velis, tenditur. Hac autem tultitiae rasiorne nitritice sibi placebant Iudaei. Manus enim lauabant; animum sordibus inquinatum gerebant; quadrupedes in Dei honorem iugu- , o labant; nequitiae sua interitum non astes bat
labiis Deum orabant .mentem vero a Diuinae probitatis consideratione remouebam, ut logei I ediscere elaborabant;&,omni vitae stucio, Iegis institii ta , quae ad verae iustitiae rationem pertinebant, nefarie conculcabant. Sic denique, circumcili Oium, de reliqua iustitiae ligna. retiti balat, ut ea, quae signis illis exprimebantur, omni viliendi ratione con
temnerent. Vt enim, qui,naturae tantum m
so nitu. cun Deum, sine gratiae Diuinae ductu, qualis esset, inquirerent, eum q. inuenire niat possent, falsos libi Deos in terra finxerunt, ita Iudaei, cum iustitiae operam dare cuperet, eamque,qualis esset, prorsus ignorarent , i iustitiae sun ulacro constiterunt . itaque, dum legem summa contentione tu. bantur, legis mentem, di rationem, cotumaciter, & impie. conuellebant. Quo modo id ab Illis fieret, Pauius consequenter exponItοῦ
Primus Iudaeorum lapsus fuit, quod mini- Finis enitia legis, Christus: ad iustitia
me quantus esset iustitiae splendor,&digni. omni credenti. las,suspicari potueriae. Nam .si illius pulchritudinem oculis videre potuissent, profecto Quomodo Christus legis finis sit, iam Pauintellexissent,eam non esse in umbris,&ima lus aliqua ex parte, nobis exposuit. Quod, sinibus, sed in lidae, de expressae virtutis ip- inquit,impossibile erat legi, in quo infirmasius veritate collocandam , nec a nobis ipsis batur per carnem, Deus, filium suum mittes assumendam, sed a Deo petendam. Est enim in similitudinem carnis peccati, &de pecca- illa. Diuini decoris estigies. legis senapiternae to damnauit peccatum, ut iustificatio lepis descriptioinplendorq. etlestis,atque Diuinus, 16 impleretur in nobis. Auct re igitur Paulo, elumine Diuinae mentis exortus. Unde plane ' docemur, Christum ideo carnem peccati poecolligitur, illam non esse hominum inuetum, nis obnoxiam induere voluisse, ut peccati viti sed Diuinum munus, atque beneficium. Alter res elideret,& earnis impuritatem profliga vero lapsius, ab hoc primo natus, is fuit, quod ret,ut,cari e edomita, eccopressa, Postemus, in ea iustitia ad quam studio,& industria, per Christi praesidio subnixi,veram iustitiam c uenire poterant, tantum dignitatis inesse sta Iere,in quam lex ipsa respicit, quamuis eam, tuebant, ut nihil ad summam religionis san- vi,& natura,siua,efficere non possit. In Chi ictitatem ampIius requirendum statuerent,& sti igitur prxsidio,atque praesenti numine,c6ro liquos mortales, in quibus ea religionis in- sistit omnis legis finis, atque perfectio. Ipse ignia minime videbant, intoleranda super--naque factus est nobis ut Pauli verbis utar hia fastιdirent. Adeo namque ametes erant, sapientia a Deo,& iustitia, di sanctificatio Nut non intelligereutiquantis sordibus infecta redemptio. Quod autem lex in Christum redispici λ
387쪽
spiciat,& Christi ipsius ope finem sihi propolimam consequatur, Paulus Mo, sis testimonio
Moy ses enim scripsit,quoniam iustitia quae ex lege est, qui fecerit homo, vivet
Cum Ea dicit, lanctiones legis intelligit.
Paulus autem per Iustitiam , quae ex lege est, legis ipsius vim, atque naturam, signi Mat,aeternae quidem vitae si em lex ostendebat, non angusto temporis spatio definitam, ut quida Parum considerate dicunt. Sie enim ipse summus legislator eam interpretatur. Nam,cum
adolescens ab eo quaereret, quo modo in vita aeternam infrederetur,respondit: Si vis ad vitam ingrediterua mandata. Itaque plane dicit ipse Dominus,qui legem tulit legis obsertiatione viam ad aeternam vitam muniri. Sed
ad legis iustitiam redeamus. Quid est,quod
lex docetλ Num satis elle, ad aeteraritatem vitae comparandam, legem audire λ legis volumina noctes di dies versareZ Num postremo totam legem memoria continere λ Non profecto.Non enim auditores legis, sed saetores eorum,qui lex ipsa priscribit, iusti sitiat apud
Deum. Quaerendum rursus est. num lex ipsa vires elargitur, quibus possimus, quae sunt sancitatem,perficerc. Non prorsus. Est enim .
ut saepe iam vidimus impedimento cupidi- ρtas, quo minus legi pareamus: dominatu autem cupiditatis, vi legis, liberari non possumus; sed Christi gratia, quam fide, de non lege, consequimur. Cum igitur Moyses dicit, Homo, qui secerit, vivet in ea; hoc certe dicit , Legis praecepta, di instituta , ope Christi indigent. Nam sine illius gratia perfici, & absolui, non possunt. Si fecerit, inquit. Non igitur satis esse, legem audire, pronuntiat , sed ψfacere. Facere autem nemo potest, quod lex ' iubet, nisi Spiritus sancti eratia fulciatur tquemadmodum ex alio testimonio Moysis,
quod Paulus interpretatur, intelligi potest.
Quae autem ex fide est iustitia, sie diacit, Ne dixeris in corde tuo, Quis asce det in caelum Z id, est Christum deducere. Aut quis descendit in abyssum 8 hoe, est Christum a mortuis reuocare. Sed quid dicit Prope est verbum in ore tuo,&lincorde tuo. Hoc est verbu fidei quod prae
dicamus. Diuinitus quide hoc in loco Diuinus Pau-
Ius expIicat viri Diuini sententiam. Sic autescriptum est in Deuteronomio: Mandatum,
quod ego praecipio tibi hodie, non supra te est, neque procul positum, nec in caelo situm, sout postis dicere, Quis nostrum valet in caelaadscendere; ut deserat illud ad nos,ut audia
mus, & opere compleamuia neq. trans mare
postium,ut dicas , is poterite nobis traij ccre mare, & illud ad nos usque deserre post imus audire di facere kquod praecoptum est Sed iuxta est sermo valde inviγrde tuo Min ore tuo ut facias illum. His quidem verbis Moyses nihil aliud agit, nisi , ut ostendat, 4e- rpeni, quod ad iustitiae praecepta attinet, non esse seruatu difficilem. Illius autem seruandaevo facilitatem, non in ipsa lece, sed in fide, ponit. Fides enim, caeleste libr subsidium comparat; quo quidem ut, quod viribus humanis estici non poterat, viribus Dipinis efficiat. Recte
quidem diceretur a quibusidam, sola fide iustitiam comparari,si eorum sensus cum Moysissensu, & Pauli mente, congrueret; & non ad aliam sententiam valde impiam, & fidei sanctitati contrariam, raperetur. Fides enim s la, li est, absque legis auxilio, vere dicit utio salutem comparare, non quod credere istisse ad salutem,sed ,quia,firme crede do,& ominnem spem in Christo reponendo, I ei gratia consequimur, qua legi pareamus;&, quidquid lex Diti ina iubet, inflammatis animis exsequam tir. Hoc est igitur, quod Moyses aia serit, nempe, Omnia vigenti fidei sore ne illima.Fides enim hoc assequitur , ut lex Diuiuae animis imprimatur;neque solum mentes illinminet, sed animos robore confirmet; quo ta-o cile queant imperata perscere. Haec est auis: tem iustitia fidei. La enim est-spiritus vitae,mentibus incisa,cuius ardore ignea namque a Moyse alibi nominatur totus animus ita concalescit . ut otium minime patiatur.
sed omnia studia vitae in sanctissimis actionibus consumat. Huc igitur Moyses respiciens, aiebat: Ne dixeris in corde tuo, Quis ascendet in caelum:qu si diceret , Si sorte, dum vehlibidinis immanitatem, vel tuam imbecillita. tem, recognoscis,dubitas,an possis legem sesvare & illius institutis fidem, & pietatem,colere;ne sis tristissimis curis anxius, & casum praecipitem valde sollicite resormides. Hoc tamen habeto, nullo modo fieri posse, ut Dei
Iege vitam modereris , nisi tibi e caelo auxilium afferatur. Sed non est, cur in caeIum c pias adscedere,vi a Deo auxilium petas. Certe enim,si Deo,studio inflammato, fidem habueris, is tibi subsidio confestim Occurret, nui menq. illius tuo pectore inclusum continebis; quo facillime cuncta,quae lex ipse sancit, exsequaris. Prope est enim verbu in corde tuo,& in ore tuo. Hoc est confide, tibi praesidium inime destiturum. Hoc aut praesdiu, quod Moyses intelligit, fide comparatum, Christi meritis,& religione, continetur. Per illum enim, ut Paulus, ad Ephesios scribens, ait, placuit
Deo, genus humanum sibi coniungere, om niaq. instaurare, Divinisq. muneribus, atque donis, afficere; ita, ut nemo umquam a generis humani primordio salutem inuenerit,nisi perdilectum filium, cuius sensui ne om de M
388쪽
78s COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III. 786 '
qui fidem unice coluerunt,expiati sunt. Na, etiam antequam pro nobis in Cruce profusus esset,a Patre praeuisus,vim salutarem habebat ad morbos animorum sanandos iti rumq. nostrorum maeulas abstergendas. Vt enim communis etiam fides illa, quam implicitam nominant,qua multi olim, ante Christi aduentum, crediderunt, Deum esse, & inquirentes se remunerare, a Deo approbaretur
summi illius interpretis,& paethcatoris, gratia factum est.Umnis igitur laudabilis,& predicanda, fides siemper fuit,aliqua ratione,unici fili j Dei, Ze nostri liberatoris, sanctitate,&meritis, innixa. Nam omnes, qui fide, quam paullo ante diximus, iustitiam cosecuti sunt, eam, illius ope singulari, consecuti sunt.Vt igitur ad Pauli lententiam redeamus, is Moy
semiane luculenter exponit. Nam, pro Eo,
Iuod Moyses ait,Quis adscendet in caelum, taeserat illud ad nos dicit: Quis adscendet in caelum Hoc est, Christum deducere. Pro eo. quod Moyses ait, Quis poterit traiicere mare , de illud ad nos vique deferre t posuit paulus,Quis descendet in abyssum Hoc est,Christum a mortuis reuocare. Est autem Abyssus, aquarum immensitas, cuius fundus facile penetrari non potest. Idem est igitur Abyssus, quod Prosundum mare. Abyssi tamen nomen libentius usurpauit Paulus, eo quod erat my sterio Christi, a mortuis excitati,conuenien
tius.Cum igitur Moses dicit, Quis adscen et in caelum, ut deserat illud ad nos, di per illud nempe verbum, hoc est, gratiae Diuinae singulare praesidium ni estigat;& similiter, cum dimcit, inis poterit traiicere mare,& illud ad nos Vsque deserre; & pronomen illud, ad Dei gratiam reserat, quae gratia Christi numine, di beneficio, continetur ; satis conuenienter, di apposite, Paulus,utrobique Christi nomen applicuit. Sic enim sententiam Moysis interpretatur. Ne tibi difficile videatur, o homo,legem seruare.Nam, si is,cuius ope tantum nixus, poteris legi parere,esset tibi,viribus tuis e calo deducendus,aut ab abyssi profundita-tς reuocandus; cum ratione citi fideres. At isti bi semper accurret, quoties fidenter opem illius imploraueris; ut ita perpetuo Dei auxilio muniaris, ut omnibus maximarum viri
tum os scijs perfungi possis. Is quidem, ut magis fidem firmaret, e caelo in terras descendit, ut tibi semper adesset ; & a mortuis seipsum
excitauit,vite,peccatis exstinctum, in vitam restitueret. Iustitia igitur legis hoc tantum Praestat, ut doceat, se nullo modo exitum re
pertur alii sine iustitia fidei. o modo Quia vitam sempiternam pollicetur, non quidem illis, qui legis scriptae volumen aessidue versa ueritat, sed, qui ea quae lege praescribuntur,et. secerint. Purficere autu nemo poterit absque
gratia Pluina, quae quidem non lege, sed iide heisti,comparatur unde sequitur,legem si nc iace, nullam piorsus opera homirubus inferre posse oe,inquit,est illud verbum fidei. quod est corde comprehensum, & ore fidelia
ter enuntiatum; quod facit,ut, quod a nobis. legis vi, fieri non poterat, fidei vigentis opora,cum facilitate,& iucunditate, perficiatur.
Hoc est verbum fidei quod praedica
mus.Quia si confitearis in ore tuo Dominum Iesum , de in corde tuo credideris quod Deus illum suscitauit a mortuis es aluus eris. Quantam vim habeat verbum Fidei, quomodo per illud Christus ipse sit a caelo deducendus , aut ab inseris suscitandus, ostendit. Fide, nepe. Fide,inquam,non languida sed viva, atque vigente, de ad obediendum alacriter incitata. Nec unim vere,& ex animo,Iesum Dominum confitetur, qui illius imperiuio detrectat. Ille siquidem nobis dominus est cui seruimus. Non recte fidem Christi, ab inferis
excitati, conseruat, qui e vitiorum tenebris. quibus miserrime sepultus est,emersere no festinat. Qui enim audient vocem fit 1j Dei,vita perfruentur 1, qui vero eam audire recusa uerint, a morte sempiterna deuorabuntur.
Corde enim creditur ad iustitiam; ore autem confessio fit ad salutem.
3 Intimae mentis fide.iustitia comparatur; n- dei vero professione,sempiterna salus obtinetur. Iustitia enim, ad mentis sanitatem, salus, ad sempiternam floriam, reserenda est. Vt autem mentis sanitas, atque iustitia, conse
uetur,oris consessio necessaria est, non vana, nec ad tempus simulata,sed vera,& constans, tantoq. robore munita, ut neque totius orbis
deflagratione conuelli, aut labefactari, ponsit. Hac enim fidei confessione, omnia opera sancta homineq. Christiano dignissima,conistinentur. Nec enim vera esset confessio, nisi vita cum consessione congrueret. Nam, qui
seruit libidini, qui seruit flagitio,&turpitudini, qui seruit iracundiae, odio,& immanitati;non confitetur Dominum Iesium, cum libertatem suam in miserrimam seruitutem taeterrimis dominis impudenter addixerit.Qui vero Iesum vere Dominum confitetur, placitis illius,quem Dominum agnoscit,vigilanter obsequitur, &, cum minime illius iussa trasiliat, saluus erit,sue ex Hebraeo genere ortus sit Lue ex quacumque alia stirpe progenitus.
Dicit enim Scriptura romnis qui credit in illum, non confundetur.
Testimonium est sumptu ex Itala , qui quidem salutem omnibus, absque ulla distincti ne, qui fide stabiliti fuerint, pollicetur.
Non enim est distinctio Iudaei de Grae.
389쪽
ci nam idem Dominus omnium, diues in omnes qui inuocant illum.
Repetit easdem sententias, quas in multis liuitis Epistolae locis sparserat,ut totam disputationem concludat. Omne namque discrimen ludaeorum,& gentium, tollit, cum,Deu, eundem esse, Iudaeorum,& gentium, dominu, docet; ita,ut omnibus ex aequo prospiciat.Iudaeorum etiam inuidiam oratione perstrin- igit,qui,quasi metuerent, ne, si Deus opes suas
gentibus etiam aliis largiretur, essent ad inopiam redigendi, ita liberalitatem illius in angustias redigebant. Quemadmodum igitur
malis ni serui 1 erre non possunt aequo animo dominorum beneficentiam, putant enim intercipi sibi, quod aliis donari conspiciunt ira Iudaei indignissime patiebantur, Dei b
nitatem ad gentium aliarum utilitatem di Lsundi. Paulus isitur hanc Iudaeorum malignitatem coercet, inquiens: Nola existimetis, homines improbissimi, immensas Dei opes exhauriri posse: non vos inuidia conficiat: non enim vobis,si in fide manseritis , detrahetur id, quod aliis nationibus conserti videritis. Diues enim est Deus, ad omnes mortales,qui nomen illius inuocauerint, summe locupleta dos .Qui nomen illius inuocauerint, inquit ut salutis prorsus expertes ostendat eos, qui nomen Domini inuocare neglexerint, Quae quidem inuocatio,sine fide, constare nullo modo Foterit.Sequitur enim:
Quomodo ergo inuocabunt in quem
non crediderunt Θ Aut quo modo credetini,quem non audierunti Quo modo auteaudient, sne praedicante cinio modo v ro praedicabunt,nisi mittantur Sicut scri
ptum est: quam speciosi pedes euangeli
zantium pacem,euangelizantium bona
Vt omnem Iudaeis de sensonem praecidat, argumentum gradatim obiicit, quod continuo di luit. Fides inquid Dei verbo nixa
est,quo mes incitatur ad opem Diuinam implorandam. Itaque fides excitari nequit, nisi Dei verbum erudies antecedat. Dei verbum audire nemo potest,si non sit, ut illud annuntiet. Fas autem non est, ut quispiam Dei ve hum annuntiet, nisi is tantum, ad quem fit e- ait hoc tantum munus,Diuino iussu,& imperio delegatum. Si igitur non in omnes partes suerint homines diuinitus missi, qui mortales Dei cognitione diligenter instruant poterunt multi, ignorationis excusatione, deissendi . Non est enim omnibus salus ostensa, si non constiterit, esse multos a Deo mistas,qui Umnes erudiant. Poterunt igitur sortasse Iudaei,hac ignorationem magnitudini suae prauitatis obtendere. Hoc ne dici possit,Isaiae te istimonio demonstratur. Cum enim vir Diui
uangelium minitarunt; cum illorum Diui nasIaudes admiratur ciui orbem terrarum Christi nomine compleuerunt Sc eos a Deo plane missos esse testineatur; de simul osten d it. nihil fuisse a Deo praeterna illum , quod ad salutem hominum illorum pertineret; omnem de sensionis ansam praecidit. Legauit enim sumn 's Viros, rerum Diuinarum cognitione mirabiliter init ruetos, qui disciplitiam caeleste in trao derent;illustrauit illos Diuinae virtutis muneribus,& ornamentis; multis signis vehementer admirandis eorum auctoritate in constituit; dedit illis vim quadam dicendi, ad animos in pietatis studium acriter incitandos. At multi, totam hanc legationem,ut cupiditatibus nefariis obsequeretur , spreuere Dei benignitatem, insigni contumacia, reptile re salutemq. suam,impudenter,& impie, prodidere. Omnis igitur ruinae caussa homini-b bus ipsis, qui sponte sua conciderunt, non D Ο,qui tam multa praesidia,ad hominum 'itam,comparauit assignanda est. Liberi quidem suissent homines a perfidiae crimine, si
eis Euangelium minime ni isset enuntiatum. Cum vero doctrina caelestis illis tradita, Minculcata sit; cum nihil omnino fuerit a Deo, ad illorum eruditionem, atque salutem, missi I nullam possunt habere perditi homines rebellionis,& sceleris excusatiotiem. Vocati, namque sunt,exterriti minis,inuitati muneribus,ais uni plagis,omnibus q. miat, excru elati, ut ad studium tandem aliquod religi nis incumberent; sed omnia dona respuer ut,
&, pCe nimia,contumacis, & est renatae,voluntatis,insolentia, omnes Euangelij sempiterni
Sed non omnes obediunt Euangelio.
, Multis iam in Iocis admonui, praecipue Vero in nostris de Iustitia libris, Fidei nomine apud Paulum Cepenumero obedientiam designari. Nec apud illum latum, sed etiam apud alios Diuinos scriptores, idem est interdum Fides, quod Obedientia. Est enim Fides, fitam a mentis assensio, auctoritate dicentis exincitata.Cum igitur omnes actiones iudicium antecedat, nemo enim agit ratione aliis
quid ,nis prius iudicet, id, quod agit, saluta, re,& e xpetendum esse conlequens est,u quo iudicium firmius,& constantius est,eo diligetius susceptum officium,& munus, exsequamur. Cum vero nullum iudicium certius esse possit eo, quod fides, Dei verbis adiuncta, tacit;restat,ut fides,si vim sitam non remiserit, nos adlegis Diuinae cultum, quo certe nihil salutarius esse potest,alacres, & promptos,efficiat. Mamdiu igitur vivit atque viget, fi des, nemo est, qui obedientiam relinquat., Non igitur immerito Fides obedietiae nomine interdum designatur, que admodum hoc in loco cernimus. sequitur elum:
390쪽
78; COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III. 7so
Isaias en i m dicit, Domine,quis credidit auditui nostro
Si id em non esset Credere, quod obedire, parum apte fuisset testimonium Isaiae de hominum infidelitates rotatum, ad ipsorum hominuωst elus, quos uangelii imperium recusant,conuincedum. Sed, quam tardi,& pigri, sint homines addicti.& obstructi s entibu S, at- ique terrenis curis, ini placiti, ad fidem Deo habendam,cum Diuinum testimonium sensibus humanis aduertatur,explicat Propheta,cum exclama ns, ait, Domine, quis credidit auditu I lioltro Animo namque prospiciebat illa Christi faciem a filictam,& abiectam,verberibus, contumelia,crucis q. supplicio, de thrmatam, illam summam intoleradi doloris acerbitatem, di ext rc mam conuiciorum ignominiam, in qua brachium Domini, ut ipse ait, , hoc est, vis Diuina latebat, illam gentis suae caecitatem, de amentiam, qua fidem Diuinis testimoniis,& oraculis, abrogabat, & in omnibus vitae conlidiis,non fide, sed libidine,ducebatur. Haec vir Diuinus secum recogitanS,
di magnitudinem Diuinae benignitatis admiratur, & gentis suae infidelitatem funestiarumam deplorat.
Ergo fides, ex auditur auditus autemper verbum Christi
Quod quidem fides ex auditu sit, ipsius nominis v I S,de ratio,declarat. Tunc enim dicimur habere fidem,dum dictis alicuius,quem auctoritate praestantem iudicamus, aitentimur Quod autem haec salutaris fides, de qua Imuimur, sit Dei verbo excitata, testimoni Isaiae concluditur. Illi namque, quorum de cus admiratur,quorum gloriam laudibus eia arari,qui,ut inquit,euangelirant pace, & euangelizant bona, Dei disciplinam tradiderunt; di omnes eorum sententiae ad Christi mysteria,cuius mortem, & cruciatum, eo in loco vir Diuinus oratione persequitur, referendae sunt. Summa igitur salutis in eo consiliit, ut Dei verbum intimis animi sensibus audiamus; quemadmodum & tota calamitas In eo PO:ita est, ut aures Diuinis vocibus praebere nolimus. Qui 1 inquient Iudaei Possunt ne di- cere nobis, v erbum Dei, quo Christo, numi-mS,atque probi ratis sempiternae, testimoniutribuit,annuntiatum minime fuit Nullo mo-dαSic enim eos baulus oratione, plenissima grauitatis.& seueritatis, insequitur, ut nullucis locum consistendi relinquat. Ait enim:
Sed di eo , Numquid non audierunt p
Et quidem in omne terram exivit sonus eoruna:& in fines orbis terrae verba eoru . εNumquam clementissimus Pater, dc Dominus, genus humanutri,quod ad iam imagine finxit,&insormauit, ope sua fallitari destituit. de a principio quide in illud nat urae oporibus valde claris, de admirandis, instruxit. ut facile notitia Dei caperet. Caeli enim ena rant floriam Dei,& opera manuum eius annuntiae firmamentum. Caelestis igitur naturae constantia ,siderum splendor, di pulchritudo,mundi q. totius concinnitas, de fructus ado mirabiles, otii ex magnitudine tali muneris capiuntur, latis admonebant homines, ei aliquem conditorem, & moderatorem, tanti operis numine praecellentissimum, sapientia clarissimum 'onitate optimum, qlii cunci
rum animantium vitam tueretur, &conseruaret δε ad finem,quem cuiusque natura flagitaret, miro ordine,atque ratione, perduce ret. Hic autem naturae doctri ita omne S hominum nationes perenni cursu, absque ulla in o termissione , peragrabat. Nulla enim gens erat tam ab omni artium bonarum cultu remota,aut tam immanibus moribus efferata,
ad quam haec doctrina minime perueniret. Omnibus igitur hominibus, qui Deum, non
ex operibus atque beneficiis, agnoscere velis lent,numenq. illius summa religione vener ri, erat omnis ratio de sensionis interclusia. Caelum enim, terrae, maria, arbores, fruges, animantia,Ordo rerum,& connexio, qua cor, pora dissimilia ratione conum guntur,op riSq. mutuis ultro citroq. collatis Rici utur. contra eorum impietatem, qui Deo gloriam non tribuunt , nec omnes vitae, salutis, di dignitatis, rationes in illius probitate collocant, sententiam terunt. Qito autem doctrina clarior est, eo acrius, & vehementius ce lus eorum,qui Deum audire recusant, euincitur. Cum igitur ij, qui caeli, S: uniuersae natu .rae, voces audire noluerunt, se Inpiterno ludi, elicio mactati sint; quanto acrius cruciandi
sunt illi, qui Christi discipulosJapientia Diuina praecellentes,magnitudine virtutis, atque pietatis, illustrissimos, operibus Diuinis ad mirandos,a se contumaciter, & impie, repulerunt Multo namque clarius lumen Apostoli terris attulerunt; multo maiore Dei notitia mortales instrux runt; multo fortioribus argumentis Diuinam probitatem, di beneficentiam,testificati sunt. Vt autem Paulus ostendi dat,quam longe lateq. Apostoli Euangelij lamen in terras diffiderint, utitur ea orati ne,qua Dauid docuit, naturae caelestis operibus , fuisse Dei numen cunctis nationibus explicatum . Multo enim illustrius, quam a thrae caelestia, Dei cognitionem cunctis nation I-bus tradiderunt. Si igitur natioties ultimae, Apostolorum opera, tuere radiis Diuinae lucis illustratae quam excusationem possunt a serre Iudaei, ad quos potissimum, secundum, temporis rationem, ea disciplina pertinebatοῦ Sed, inquient,mirandum nota est,ti non fi