장음표시 사용
391쪽
recens erat,pr i scis is lis inaudita. Cum igitur minime serenda nouitate nos inopinantes opprimeret, & valde a disciplinis,quibus imbuti fueramus, abhorreret; non sine caussa illam odio persecuti sumus, praesertim, cum
auderent, reliquas gentes nobis exaequare.
Ne autem hoc dici ab illis posset, huius fallacissimi sermonis materiam subtrahit orati ne Paulus. Inquit igitur:
Sςd dico , Numquid Israel non cognouit ξ
- Quasi diceret: Numquam Israel legerat,
numquam audierat, nullis umquam Prophetarum oraculis intellexerat, sore aliquando, ut Deus sine ullo discriniane genus humanum tenebris imme sum luce sua collustraret,vinculis ini peditum in libertatem vindicaret, sordibus inquinatum elueret, ornamenti Sq. Diuinis assiceret Numquam cognouerat, haec tanta beneficia illis tantum proponenda esse,qui fidem sancte colerent quocumque genere propagati, aut sacris initiati suissenti&illis deneganda,qui fidem frangerent, & vin
bras veritati praeponerent Numquam postremo mente complexus fuerat horrendum illud iudiciu riuo Iudaei, propicr alienatae men iis in lentiam, erant patrijs bonis euertendi,& gentes alienigenae, propter fidei sanct ira tem, de religionem, in stirpe sat latissimae nobiIitatis inserendae,di in societatem sempiternet
hereditatis euocandae Legcrat certe, de audierat ,& hae doctrina fuerat ab incunabulis institutus . Qitae tanta igitur illius vaesania fuit, quis tam immanis luror mentem illius pressit, ut in pellem, ante oculos politam, Tuere mallet, quam fructum fidei sempite num ex Diuina clementia colligere Qtiod. n. ille populus esset ad earum rerum intelligentiam eruditus, Moysis teltimonio demolirat. Sequitur enim:
Primus Moyses dicit, Ego ad aemula
tionem vos adducam in non gentem tingentem insipientem, in iram uos mittam.
Cumast,Primus Moyses,plane demostrat, non solum Moysem, sed alios etiam Prophetas,idem praedixisse. Aliter enim Primi nomePaulus omisisset, si solus Moyses eam sententiam dixisset. Moysis vero sententiam explicat oratione PauluS, qtiam uis non eadem omnino verba pronuntiet. Sic enim seriptum est apud Moysen, sub persona Dei, cum Israele degentis perfidia,acriter expostulantis: Ipsi me prouocauerunt in eo, qui non est Deus: 8e i ritaverunt in vanitatibus suis; de ego prouocabo eos ad aemulationem in eo, qui non est populus,& in gente stulta irritabo illos. Est sane luculenta tran Statio, sumpta ab amatori
bus,qui molestistime strunt,sibi pretistri que-
quam ab ea, 'in quam omnem amorem suum contulerant. Aemulationis igitur acri stitnulo lacessiti dolorem suum, simili dolore, si possunt,amoribus suis inusto, interdum ulciscutitur. Ad hunc modum Parasitus 3 erentianus militem admonet,ut par pari amicae reserar, quod eam mordeat. Vt autem huius loci,quo Paulus citat, sententiam assequamur, intellisendum est, Deum oli in Hebraeam nati Diaein
sibi singulari amoris foedere, atque pactione.
devinxisse. Ex amore aiatim ae inulatio, & obtrectatio nascitur. Qui autem aemulator est,
indigne patitur, amorem sibi debitum alici transserri. Ergo,cum Iudaei, studium Deo debitum ad falsa numina transtulissent cum, sanctissima religione neglecta ,sese adsimula crorum pedes abiecissent; cum denique cupiis ditates suas nefarias legi Dei, in qua eorum salus, di dignitas, consiliebat, longe praetulit
seni ; omnibuSq. modis, pro vero Deo, com menticios Deos coluisscnt; n cesse erat, ut
DG.quem despexerant, dolorem, si ita loquitas est, non mediocrem inurerent, & iram illius grauissimam concitarct. Aemulatorem enim se nominat. Aemulationis porro est, dore commoueri . di iracundia flagrare. Deus igitur Iudaeis acerbe comminatur, exitium q. den mittat. Ipsi quid etia, inquit, quantuin in illis fuit,naihi non mediocrem aegritudine intulerunt,cum me spreto,& contempto ,falsos sibi Deos adsciuerunt,& simulacra,qui nullum numen habebant, in Diuina sede collocarunt: ego,contra ut illos ulciscar, gentem,quae nol elisens, neque enim esse putandi sunt, qui Deum 3 gnorant,in populo meo censebo. Perficiam enim , ut gentes alienae, relictis simulacris, pretis cupiditatibus , sensibus Cruce salutari confixis , sese ad nomen meum, instam malis animis, adiungant. Sic igitur eueniet, , ut qui fuerant meo praesidio defensi, meis muneribus exculti,a meo praefidio, propter perfidiam,deserantur; S qui erant a cognitionem ei numinis remotu Siaai,meam probitatem
in generis humani salute, prospiciant: meis opibus egregiectimulentur; &summa fide in praesidio ni ei nominis acquiescant. Sic igitur fiet , ut, cuin hie populus, qui fidem minime conseruauit, di ea de caussa fuit hoc tanto honore deiectus,viderit,illum populum,qui non, erat Populus, ad populum meum adscribi,
irruitis q. Opibus,& muneribus, exornati, maximarum q. Virtutum gloria circumfluere dolore, ex inuidia, contabescat. Primus igitur Moyses praedixit,quo modo Iudaei erant, prompter perfidiam, a Dei populo repellendi; de rursus,quo modo gentes erant in Dei populonumcrandae. Iudaei enim, cogitationibus inanissimis,elati,& inflati, fidem prodiderunt,demisericordiam Dei a se ingratissime repuleis, runt; gentes,contra e se humiliter,atque demisse, sentientes, omnesq. salutis spes in Dei
gratia collocantes,ca fide Dei gratiam, di benignit
392쪽
nignitatem , artissime complexae sunt. Eandem sententiam isaiae testimomo confrinat. Inquit enim:
Isaias autem audet , 8e dicit, Inventus sum a non quaerentibus mei: palam apparui ijs qui me non interrogabant. Quid est, quod dicit Audet λ qilia serti, &
nstanti animo erat opus ad gentium salu- Item, & dignitatem apud Iudaeos explicanis dam. Sibi namque mirifice plaeebant ; se nimis insolenter efferebant ; sibi sempiternas, atque i Diuinas , opes arrogabant; reliquas gentes , ut impuras, & sordibus inquinatas, aspernabantur;&, tamquam Deo grauiter inuitas, a que detestabiles, ab omni aditu, di congressu , reijciendas esse statuebant. ob id igitur ferre non poterant,esse aliquem qui auderet asseuerare , opes gratiae Diui anae, cum gentibus, quae praeputium minime circumcisum haberent, ullo paci O communicandas . Tu mihi , dixisset eorum quilibet, cum pelliculam praeputii non dum amputaueris ; cum cineribus ruta vitulae adspersus mi nime sis; cum lustralibus aquis, quas lex in
stituit , madefactus non fueris ; cum denique non genuS, quo propagati sumus, attingas, audeas mecum de sanctitatis ratione conis tendere Scelus est , sacrilegium est, morte, di eruciatu acerbissimo, vindicandum . Haec igitur temeritas, & insolentia, eos in Pau lum vehementer incitabat, quod eodem l co haberet gentes, quo Iudaeos, modo eadem religione fidem colerent. Itaque apud Lysiam tribunum, clamorihus maximis furibundi postulabant, ut hominem quasi sanctitatis euersorem in crucem tolleret . Quosnam tantum Pauli crimen erat Vnum certe, quod erat apud illos grauissimum; nem- pe, quod dixerat , semistum esse, ad gentes, notitia numinis caelestis erudiendas. Nihil enim erat, quod Iudaei grauius acciperent. Maximo igitur animo , di intrepido, opus erat, ad hanc sententiam asserendam. Dicit igitur Paulus Si quisquam est, qui meam audaciam admiretur, quod passim Iudaeorum aures offendo, dum, de Dei ipsus sententia, confirmo, gentes uniuersas λre gratiae Diauinae participes , Isaiae audaciam similiter Foadmiretur . Sic enim Christum Dei filium laquentem inducit, ut se dicat gentibus , qui de illo numquam audierunt, fore propitium, atque summi amoris faedere copulatum. Inuentus, inquit, sum ab illis, qui me minime quaesierant, eo quod de me nihil audierant.
neque suspicati fuerant; qui tamen, cum primum illis splendor caelestis affulsit, continuo sese ad studium mei nominis applicuere . Non enim fuit illis propositum, veritati re- εο pugnare , ut receptam temere sententiam
obstinate tuerentur; sed ,ut salutem insito e rori,quo fuerant imbuti,praeponerent . Cum igitur non essent contentionis, sed veritatis,
appetentes, facillime sese duci spiritu Christi permiserunt; & ita factum est, ut Christum praesentem puritate mentis intuerentur. Sic igitur factum fuit, quemadmodum vir Diuinussore praedixerat, ut Dei filius, ab eis, qui eum minime quaesierant, inueni retur; & appareret illis, qui de illius aduentu minime percunctati umquam fuer t. Neque itum Propheta sanctissimus fidem, atque salutem, gentium, pra dixit; sed etiam
Iudaeorum perfidiam, & exitium, praemon strauit. Sic enim sequitur:
Ad Israel autem dicis, Tota die expan
di manus meas ad populum non credentem contradicentem mihi. Verba paullulum immutata sunt , quibuς
tamen eadem omnino sententia continetur.
Sic autem legitur apud Prophetam , Ecce
ego,ecce ego, ad gentem, quae nou invocabat nomen meum . Expandi manus meas tota
die ad populum incredulum , qui graditur
in via non bona post cogitationes tuas. Mulistis , inquit, rationibus ostendi nomen meum gentibus , quae numquam fuerant ad noti , t iam mei numinis eruditae. Saepe igitur, cum
minime Spiritui meo restitissent, fructus ingentes ex mea gratia perceperunt. Indi euenim illis me clarius offerebam, & sapienti πDiuinae mysteria frequentius enuntiabam. Non tamen ita, ut ope mea destituerem populum, cuius olim patrocinium susceperam. Tota enim die expandi manus meas ad P ulum incredulum, qui graditur in via non ona,post cogitationes suas. Hoc est qui perfidia sua cum probitate mea contendit , qui coo irationes suas meis placitis anteponit. Hoc Isaiae testimonio, Iudaeorum perfidia.
caecitas, immanitas, pertinacia, aperte conuincitur; Dei vero iudicium in illis euertendis omni suspicione fidei parum conseruatae liberatur. Nihil enim fuit ab eo, quod
ad eorum salutem pertineret, aliqua ratione praetcritum. vocavit illos ad salutem; audire noluerunt: minatus est illis, nisi in viam redirentiexitium minas omnino colu empse
runt: opem illis, qua facile libidinem resecarent, elementer obtulit ;bpem illius a se impudenter,& impie reiecerunt. Iustitiae suae splendorem fallacissimum iustitiae Diuinae praetulerunt; in lapidem offensionis inciderunt; e Christi sanctitate, meritis, & religione , qua poterant facillime e vitiorum tenebris emerῖi, occasionem calumniae nactι sunt. Quaeris, cur Deus Iudaeorum natio
nem minime sanauit Quia sanari noluit.
Cur illi bona promissa non praestitit Quia bo
393쪽
na furenter aspernata fuit. Cur illos tam diutatis vexat incommodis Quia eo modorum omnium largitorem maledictis lacerandum suscipiunt. Cur denique in sempiternae miseriae regionem illos detrudi patitur Quia misericordiae sempiternae sontem sibi faetis perditissimis obstruxerunt. Non cogit enim Dominus,sed inuitat; non beneficia sua obtrudit in ratis,sed offert,& olientat non vim hominibus in ri , sed ad voluntates impellendas in- icumbit. Ita tamen ,ut contradicendi facultatem non eripiat. Qui igitur, cum possit,non vult e malis cmergere, ipsis malis obruatur. Haec autem est secunda definitionis pars, qua homini biis,qui Dei fide in in promissis requirebant Paulus sapientissime respondet. Nuc ad tertiam quae multo magis breuis, & expedita est,accedamu S. qua praecedentes confimmantur. Ostendit enim hominum perfidia remota, repente promissorum Diuinorum fi- , dem elucere. Ait igitur:
Ico ergo:Numquid Deus repulit populum suum Absit Nam ct ego Israelita sum, ex semine Abraham, de tribu Beniamin . Non repulit Deus plebem suamquam prael ciuit.. Nullo iure adstrictus erat Dominusadb neficia salutis sempiternae, iis, qui in fide minime permanerent , ali sua ratione tribuenda .sed illis tantum,qui fidem vivam conservarent.Cum igitur munera sua fuit illi genti pol Iicitus, illis tantum salutem pactus est, qui fidem , & officium, tuerentur. Illis autem Iudaeis,qui fidem, di pietatem, coluerunt, stimma fide promissa confecit. Nullo igitur modo erat Dei fides in dubium vocanda. Ego, i quit Paulus, Israelita sum, nec tamen ob id sum a muneribus Diuinis exclusius. Non repulit Deus plebem suam , quam praesciuit.
An nescitis in Elia quid dicit Scriptu .ra . Quemadmodum interpellat Deum aduersum Israel ξ Domine, prophetas
tuos occiderunt, altaria tua suffoderunt r
& ego relictus sum solus, & quaerunt ani
mam meam. In Elia, inquit, hoc est, in monumentis,
quibus res ab Elia gestae continentur . In libris igitur Regum memoriae proditum est, Achab. Regem Israel, scelestissimae uxoris impulsu .cum in sanctorum hominum caede, di re
ligionis interitu, baccharetur,tum etiam Eliam ad necem quaesiui se . Elias igitur , tantis sceleribus ostensus, cum existimaret, nullum vestigium pietatis suisse in Samaria relictum, & indigitissime pateretur, Dei numen impudentissime contemni, religionem tanditus tolli, iura omnia proculcari, cupererit e in tantoruin scelerum vindictam, totam imilam regionem, ut Dei nomen, di gloria, illu-o straretur, aliquo insigni iudicio peruerti; sce Iera illa in Dei conspectu proponit . ut illius numen in gentem illam acriter incitaret. Cum igitur de caede prophetarum, de sacro rum locorum euersione, de impietatis extreismae magiinudine , conqueritur , nihil agie aliud, quam, ut vindictam flagitet, contra gentem via luersam, cuius sanitatem omni no desperabat. Ius enim Diuinum postulat, Vt, cum rei p. yniuersae scelus ad summum o P cruenit, gens uniuersa internecione de
Sed quid dicit illi diuinum responsum Θ Reliqui mihi septem millia vir
rum , qui non curuauerunt genua ante Baal
Per septem milliae virorum, secundumbraeae linguae consuetudinem, est intelliis , da non mediocris hominum multitudia. Detrahit igitur Deus errorem Prophetae, sui existimabat, religionem in Samaria es e prorsus exstinctam; atque docet, multos esse reliquos , qui simulacra minime colant,
verum q. Deum iMegra,& pura, mente venerentur ; & iccirco verum non esse, ut exitium
omnibus inseratur, cum multi supersint adhuc , qui fidem, & officium, colane, nec ullis incommodis a sanctissima religione diuel a Iantur . Exemplum ad suae memoriae tempus erat satis accommodatum . Quamuis enim maxima Iudaeorum pars a fide destiauisset, multi tamen in fide permanserunt, quos Christi studium acriter inflammabat, ita, ut reliquas nationes ardore pietatis in
Sic ergo de in hoc tempore, reliquiae secundum electionem gratiae saluae fa- ctae sunt.
Quemadmodum , inquit, Eliae tempore multi a communi scelere, & imp4erate Ista lis, i inmunes conseruati sunt, nec in labem ullam tanti sceleris inciderunt ; sic hoc tempore multi sunt Iudaei, propter pietatem, De carissimi, qui fidem retinent, caritate fi grant, Christi munus amplissima' animis grauissimis amplectu tur. Hoc aute ut signifi- γ cet,a sententia uia non discedit. Non .n.omibua humarus cil gratia riuinae alute tribuit.
394쪽
Nec eam gratiam temere, sed secundum elefictionem, tribui eonfirmat. Reliquias autem appellat, ut significet vastitatem, qua maxi ma Iudamim pars,gurgite,ve ita dica, atquepvoragine, impietatis ablorpta filii, cuius c, Paratione, Iudaei, in quibus eximium impietatis studium vigebat, tenues reliquiae pol
rant appellari. Praeterea, reliquiarum nomina excitat memoriam ad Isaiae testimonium, qui,quoties communem gentis impii vastita 1 tem describit,reIiquiarum commeminit,quae erant gratia Diuina per fidem conseruandae.
Gratiae vero nomen repetit,& inculcat, ut nemo audeat sibi assumere . quod totum eli ad
Si autem grati aliam non ex operibus.. alioquin gratia iam non est gratia .
Eundem locum urget, eandem sententiam rerebro repetit ,& in eo modis omnibus insi- , stit, ut doceat, non esse nostram salutein ad opus humanum, sed ad Dei clementiam,res rendam. Est autem memoria repetendum ,
quod alibi dictum a nobis est, hoc inter Fide, di opus, interesse, quod tides in Dei gratiam
tota mente respicit; opus vero non gratiam,
sed mercedem, importune flatitat Omnis i situr humana industria, sui ipsius confidentia nixa,omnis insolens,& inanis,uirtutis, Se religionis, ostentatio, est in huiusmodi operibus
numeranda. Contra vero, flagrans sanctissimae pietatis studi iam omnia caritatis, humanitatis, ossicia, omnia denique praeclara opera , quae cum respectu ad Dei gratiam fiunt,sunt ad fidem reterenda. Non enim sancti homines in se, sed in Dei probitatem,respiciunt; nec ex mente, & consilio suo, sed ex Dei voluntate, omnes vivendi rationes suspensas
habent;nec ingenio, di industria sua, nixi,sed hi uino praesidio steti, omnes res magnas ag Mediuntur. Sic igitur euenieret,qui operibus insolescunt,amentissimi sint;cum nihil, quod sue Dei ope fit clarum, aut salutare,postIt eLse,aut exitum selicem consequi: contra vero,
qui fide vitam dirigunt, sapientissimi sunt, cum non sibi, sed neo, confidant, & ita omnia, munera praeclarissima, cum summa felicitarite perficiant: omnia igitur illorum opera fidei formati nomine designanda sunt. Aequuenim est, ut res qualibet nomen sumat ab eo, quod in ea potissimum expetendum est. Id autem potissimum quaeque res est, quod in ea principem locum obtinet. talis est viva fides,
quae caritatem, omnium virtutum reginam, Continet,& amplectitur. Iccirco statuunt limmines Getissimi nomen hominis in mentem praecipue conuenire, eo quod in il a sit totius hominis principatus. Ergo, cum in re,
quod fide vacuum est, nihil sit opere ipso inani praestantius, consequens est, ut Opus in
tum appelletur. Inane quidem appellandum est, nullaq. aestimatione censenduna. quia quidquid est a Diuina oee,5c gratia ,seelusum, nullum omnino beatae vitae fructum consequi tur. At in opere, quod fide viva perficitur, Diuina gratia, de caritas, potissimum domi natur,ti principem locum obtinet; ita,ut multo magis sit gratiae Diuinae beneficium. quam Opu nominandum.quamuis iustus illud etiaesficiat, quo Dei gratiam meretur. Haec ideo repetenda putaui , ut clarius haec operum, de gratiae,contentio posset intelligi. Cum igitudiPaulus dicit , reliquias saluas este secundum electionem gratiae, id rursus inculcat, quod. omnem disputationem continebat. Tunc ratiotie concludit Iudaeorum interitum ab ipsorum stulta confidentia, di impietate, profluxule.
Quid ergo Z quod qi rebat I srael ,hoe
non est conlecutus: electio autem consecuta est. Electionis verbum pro Electis v serpat:Electi autem sunt, qui fidem rite colunt, siue illi Iudaei fiterint, siue ex alijs gentibus adsciti.
Rationem vero, cur IstaeInon fuerita ec tus,quod quaerebat, iam Paulus luculenter exposuit. Non enim vigenti fide,sed legis operi, bns,nixus est; non veram iustitiam, sed adum. bratam sectatus est non in Deo,iustitiae Qnte. sed in se ipso,iustitiae rationem constituit: i stitiam q. suam iustitiae Diuinae praeposuit ἔ &,
ne in lucis Diuinae splendore, Ec claritate, hu-imanae iustitiae sordes apparerent, ipsam Iu- .cem detestatus est . Qui hoc autem animo. sponte si, a iuturi erant, iudicio sempiterno improbati sunt,ne lucem, quam pessime ode
Caeteri vero excaecati sunt. scut scriptum est: Dedit illis Deus spiritum corn-pLnctionis: oculos,ve non videant:& au. 'res , ut non audiant usque in hodiernum diem.
Vnica verborum continuatione epmple xus est, quod duobus Isaiae locis continetur. In uno sic seriptum est, Inebriamini,& nono vino: agitamini, dc non ebrietate, quia mi iacuit vobis Dominus spiritum soporis.Quo ialoco Graeci,quos hic Paulus sequitur,pro spiritu soporas habet πνεipua κατανυς ε -: quod est. Spiritum compunctionis. V tr ne autem nomine idem significatur,nempe furoris stimulus, citas mentis, stupor animi, atque su-riarum faces, quibus agitantur, dc a mente deseruntur omnes , qui Diuinam lucem sugiant . Alter locus est apud eundem Pr i εο phetam , cum narrat, se vidisse Dominum in excelsa:sede iudicium exercentem . se-osor. Tom. 1. I. I ueramq.
395쪽
Meramque admodum sententiam eontra Iudaeorum impietatem proserentem . Vades inquit, & dic populo huic, Audite audientes. & nolite intelligere ; videte visionem, μ nolite cognoscere. Ex ea cor populit, ius;&aures eius aggrava ; Noculos eius cla deme forte videat oculis suis. & auribus suis audiat, & corde suo intelligat, & conuertatur,& sanem eum. Non excpcauit propheta populum, nempe, cui elarissimum lumen assidue praeserebat; non illius aures obstr xit,quem perpetuo ad audiendas Dei sanctiones excitabat; sed Scriptum sanctae consuet dine id dicitur facere,quod futurum praenun tiat. Id igitur dicit Prophetae Dominus, Vade,atque denuntia populo huic caecitatem,&tarditatem, dementis diram stupiditatem , quae quidem illos diu impediet, quo minus lucem respiciant. & in Deum coni ertant r.
Hac igitur oratione salictissimum Dei iudi- Cium in gentem sceleraram.& impiam,describitur. Aequissimum enim est, ut, qui odit lucem,a luce deseratur; &.qui veritatis discipliuam resipuit, mendacio, camentia, peruerea in
turi&,qui sanati noluit, morbis funestissimis intabescat. Quod autem sequitur, nempe, usque in hodiernum diem,ex eodem loco sum. Numest. Cum enim Propheta,de suae gentis ruina sollicitus, interrogaret, ad quem tandem terminum temporis esset clades illa duM , ratura,rebndit Dominus, scire primum magnam hominum caedem, di urbium vastitate. oc exsilium nimis diuturnu, antequam Israel in Deum conuersus pristinam dignitatem recta peraret. Vt igitur Prophetae sententiam ex plicet,atque doceat,non dum tem pus illud
aduenisse. quo Iudaei sunt caecitate Iiberandi, arit, v 'tie in hodiernum diem. Idein Dei iudicium Dauidis testimonio confirmatur. Sequitur enim: η
Et David dicit: Fiat mensa eorum in. laqueum & in captionem de in scanda. lam S in retributionem illis.
Hoc est dapes eorum, atque deliciae sint illis funestissimi ijsdem ipsis epulis, quas ain
petunt, capiantur: &, quemadmodum serae,
escis illecte, laqueis impediuntur; fie illi inde
morti serum venenum hauriant,vhi se putant Ivitae remedium inuenturos. Hoc quidem effatum exitu valde comprobatum cernimus. Scripturam enim sanctam ludaei suae vitae su fidium,& oblectamentum, statutant. Quam taemen unm a vero sensu detorquent, de ad suae
Impietatis argumentum traducere conanis
fur, sese in mortiferos laqueos induunt, quibus in venatorum manus incidunt, de in pestem sempiterna eijciuntur. Sequitur deinder. Obscurentur oculi eorum ne videant:
do dorsum eorum semper incuma.
Duplex malum a Rege sancto praedicitur audεis imminere. Primum est detestanda caligo,qua eorum oculi.nriserabiliter oppreωι nullam partem lucis salutaris adspiciunt; at terum est turpissimum seruitutis auctor mentum , qua nequissimis dominis servire
perpetuo coguntur. oculorum enim tenebris significatur amentia et dorsi autem incurii depressione 1eruitus exsecranda . Sed, quo status Iudaeorum, qui noluerunt credere veritati,est grauioribus ruinis cipressus, acer,
bioribusq. su pplici js excruciatus, eo illoriam decus, qui, ex eadem stirpe . sanctissimoruni patrum vestigijs ingressi. Dei filium, animis acriter insta vatis, coplexi sinities clari iis, di illustrius , omnibusq. Diginis opibus ass' fluentius. Hi namque splendore suo tenebras, orbis terrarum diis teruntihi morbos, quibus erat oppressium genus humanum, sana uerunt; hi Satanae namnia,arces,& propugnam cula, disturbari int: hi iacentes animos erexe irimi, atque per secerunt. ut multi mortales ..
qui erant terrenis curis impliciti, deflagiti, si innumerabilibus inquinati, opes terrenax
contemnerent, totaq. mente ad caeletiles ad
spirarent. Si igitur luce stuimur, si vivimus,ui. mus, di sapimus, si immortalitatis studio flagramus , si denique Diui norunn bonorun , quae sanctis olim patribus, & eorimi posteritati, promissa sunt, participes ei ecti sumus; id. opera Iudaeorum , qui Ecclesiae sundamenta. iecerunta actum est. Non igitur,quod erat sinquadripartita diuisione tertium, parum ii, quet ad bonam partem Hebrael nationis fruiscium promissionis Diuine pervcnisse . Sed. ad quartam defensionis rationem veniamus.
Dico ergo, Numquid sie o flanderunt, ut caderent ρ Absit. Sed illorum delicto, salus est Gentibus, ut illos ae lenis
Haetam tristi oratione, necesse erat. Iiv
dxorum animos, qui Christi disciplinam
quebantur,gentis suae gratia conturbari. Di.cere enim potitissent, Ita ne vero λ Reliquiae tantum saluae fient,de innumerabilis multitiMdo funditus interibit Nulla spes erit, quae nos, qui nostrae gentis occasum assidue lugeamus, consoletur Erit certe, inquit Paulus. Non enim Deus sibi Iudaeorum ruinam , sed gentium salutem, proposuit. Omnes namque salvos esse vult, modo ne salutem suam alisito scelere,& perfidia,prodere velint.Cum igitur cadunt miseri,non est prorsus alioru talus desperanda.Cum enim Deus non hominu mortem, sed vita, spectet, nec ad interitu,sed ad salutem,omnes cogitationes dirigat; cum
396쪽
toi COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III. 8oa
cium imponit;cum vero salutem dat,id Iibentissime tacit. Vnde sequitur, non esse spem
salutis illis,quisiuit Iacobi sanguine propa
gati,prorsus abijciendam. Multo namque libentius Dominus eis salutem conseret,qtiam Perniciem intulerat. cum multo magis sit ad clementiam propensus,quam ad iram incitatus. c. in etiam, cum maleficos, ec iniustos, euertit, non mediocres partes clementiae suscipit. Quod Paulus aperte demonstrat, cum ait, Numquid se ostenderunt, ut caderent hoc est,num ostensio illorum iccirco permissa fuit, ut ex illorum casu nullus omnino fructus proueniret,praeter eorum exitium 3NO prorsus. Sed, cum necesse esset,ut illi debitas poenas exsolverent , sic Deus ordinem sententiae iustissimae dispensavit, ut eorum, qui Perie Tunt,exitium, in sentium salutem, redundaret & rursus gentium salus,maximum mometum,ad Iudaeorum conuersionem, ex aemu Ia
tione pietatis, afferret. Utrumque igitur videndum est, & quo modo Iudaeorum ruinagetibus plurimum utilitatis attulerit; & quomodo gentium pietas est Iuclaeis caussam salutis allatura. Vt istitur de gentium fructu dicamus, Iudaei scelestissimum facinus suscepere, Cum Christo mortem machinati sunt.Christi autem mors omnium gentium calutem constitui Sic igitur euenit, ut Iudaei sceleris a se suscepti poenas luerent; gentes autem, eiusdem mortis fructum salutarem,Iudiorum ministerio, perciperent.Deinde,cum Iudaei in instituto scelere perseuerarent,& Christi discipulos in exteras nationes expellerent, factum est, ut gentes multo citius latissimum illum nuntium salutis acciperent, & omne A postolorustudium in gentium doctrina consumeretur. Λccedit,quod Iudaei,sedibus suis expulsi,& in omnes orbis terrarum regiones dissipati, multisq. cladibus vexati,&a filicti,gentium Mem egreste confirmant,& non mediocrem metum animis iniiciunt. Ne occidas,inquit. eos, ne quando obliviscantur populi mei. Cu iciar cernimus, quantis poenis eos numen inseouatur,& iram iis eos minime tam multis saeculis intermittat, clarius videmus, quantum,& quam scelestum,& immane, eorum i
cinus exstiterit; & simul intelligimus , quamst Domini summi iudicium omnibus,qui se
talem violant, metuendum. Praeterea, nemo
potest dubitare, quin Prophetarum testim nia, quibus Christa ortus,di vita,mores, instituta, mors, cruciatus, exsurrectio, gentium conuersio, Iudaeorum euersio, & reliqua omnia aptissime descripta sunt, verissima sint, ea videat penes hostes Christiani nomi-rus esse, &ita ad numerum quadrent, ut nihil euenerit, quod non suerit, multis ante saeculis, Prophetarum oratione praedictum.Postremo, cum omnia exempla Diuinae seueritatis, in impios Uta, multos mortales exterrean
de in viam iustitia reducant,tum vel maxime Iudaeorum silpplicium in oculis hominum costitutum id elhcere potest, cum siu rem acute
coli siderantibus, omnium maximum, at quia maxime diuturnum. Illos exsules,& extorres,
adspicinaus ; trementes, & horrentes, spectamus omnium hominum odio flagrant; multorum tyrannorum immanissimorum dominatu vehementer oppressi sunt; Omnium rapinis, di contumelijs,sunt expositi; nullum alleio uamentum in tantis miseriis experiuntur; nullam Opem, tam multis saeculis, e caelo sibi afferri sentiunt orant,& non audiuntur in inplorant a Deo auxilium. & a Deo repest untur,infamia, dedecore, & ignominia, deibr- mantvri,atque, ut nihil aliud dicam, cum nullum supplicium sit mentis caecitate dirius, &vehementius exsecrandum, quis non videt,
quo furore,& amentia,vexentur Iudaei bus erroribus, & quam turbulentis, agitet , o tur Qitibus somnijs,atque deliramentis, incumbant Haec omnia qui mente recogitant, exempla tam dirae calamitatis extimescunt,& sortius in dies pietatis robore fulciuntur. Quem vero fructum Iudaei tandem ex gentium fide,& pietate, percepturi sint, explicat Paulus,du ait, Vt illos aemulentur Illos euim, quos Christi benignitas non inflexit,quos doctrina caelestis non molliuit, quos admiranda signa non mouerunt, quos inflicta vulnera ad 3o fidem minime reuocarunt inulatio tandem ad sanitatem reducet. Cum enim viderint
apud Christianos florere pietatem,& religionem,& sanctarum litterarum disciplinam. cum se Diuinae gratiae praesidio destitutos ense viderint, di multa signa mirabilis sanctitatis in eis, qui Christum sequuntur, clare Pe
spexerim,numquid non veris mile est,ut tunc Iudaei donginquitate teporis edocti,& exemplis Diuinae virtutis excitati,tandem resipis cai t, di animaduertant, sese, sine ullo fructu,
vitam in spe salutis inanissima conuiuisse e Duo autem hoc in loco Paulus efficere cona
tur z Vnuin est, ut omnes exempla miserrimae gentis extimescant, ne insolentius efferantur alterum,ut intelligant,esse sibi Iudaeorum salutem summo stulto procurandam, ita, Vt, cum pietati operam nauauerint, non solum de salute sua cogitent, verum etiam in eum finem virtutis studium reserant, ut, exemplias: suo,omnes, qui a virtute abhorrebant,in vi
tutis studium,quantum possunt, impetandos existiment. Prohibet interim, hemiseris in- QItemus; sed, ut quilibet inaliorum mi is ijs imbecillitatem suam recognoscat, & intelliis gat, si per Dei clementiam non stetissiet, seta
militer corruere potuisse. Humilitate namisque,& misericordia,est animi status muniendus,no insolentia, & immanitate, alioru cala. mitas irridenda Monet in us Hebraeos,ut esto, scriptum in Deuti ne in gentiu vastitate ins Iescant, quasi suis meritas fuerint in earu sedabus couoc ti. Ne dixeris,inquit,in corde tuo, osor. Tom. a. Ll 3 cum
397쪽
cum deleverit eos Dominus Deus tuus, In conspectu tuo, propter iustitiam meam introduxit me Dominus, ut terram hanc possiderem,cum,Propter impietates sua iste deletae sint nationes. Hac quidem sententia Moles comprimit Hebraeorum elationem. Similiter Paulus, hoc in loco gentes ad moderationem erudit,& ab elatione deterret. Admonet igitur, ne bonis nostris gloriemur, quasi nostris meritis ea simus assecuti; neque Iudaeorum interitu gaudeamus, cum, non propter iusΗ-tiam nostram, sed propter perfidiam sitam , de statu suo conciderint; sed, similem casum
metuentes,multo vigilantius iidem conseruemus. Hortatur etiam, ut illorum salus nobis curae sit. Nam, cum docet, Deum in gentium
salute Iudaeis singulari consilio prospexisse;vt
videlicet,earum aemulatione,prouocati, facilius tandem ad verissimae, atque sanctissimae, religionis studium, & clarissimam Dei cognitionem, perueniant; satis aperte docet, esse nobis omnibus eorum salutem vehementer expetendam. Duplici autem de caussa demonstrat,esie Iudaeorum conuersionem nobis summo opere curandam. Vna est, Dei voluntas, quam sequi summa cura, & vigilantia, debemus . Cum enim saluos eos esse velit,impium lacinus erit,a Dei voluntate nostras voluntates abhorrere,& eis cruciatum exoptare, quos Dominus ad salutem vocare non desinit . Altera caussa, est, fructus amplissimus, quem sunt gentes ex Iudaeorum conuersi ne,& sanctitate,tandem percepturi.Sic enim sequitur:
Quod si delictum illorum diuitiae sunt
mundi ,& diminutio eorum diuitiae Gentium: quanto magis plenitudo eorum ξ
Magis secundum naturam est, ut bona ex . bonis,quam ex malis oriantur. Cum ergo ta- tum fructum gentibus Iudaeorum, vel interitus,vel intertrimentum attulerit quanta tandent bonorum assuentia erit ex Iudaeorum
conuersione gentibus uniuersis exspectanda Cum enim,plagis eruditi, perspexerint, qua inanes erant spes,quas in sua iustitia colloca-hant, cum experiundo didicerint, se sine ullo Buctu vitam in umbris,&somnijs, consumpsisse,cum fuerit ablatum ab eorum oculis ve ita men,quod mentes eorum tenebat, ne veri tatem cernerent, eum postremo Helias venerit,ut restituat omnia, de draeo fuerit alliga tus,& in prosundum puteum depressus,atque demersus,&Regnum Christi, cum ingenti sanctorum gloria, magnificentius constit tum, florebit apud Iudaeorum nationem a dentissimum religionis,atque sanctitatis,studium, multiq. mortales, eorum exemplis i censi, a languore,&desidia, quasi de somno su i citati, immortalitatis cupiditate flagrabui; nma contentione, ut Diuinorum homi-
num vestigiis insistant, elaborabunt. Cum igitur tantum fructum,S: emolumentum,sit gentibus uniuersis Iudaeorum sanctitas, postquaconuersi fuerint,allatura,sunt certe ab omnibus Christianis, qui gloriae Diuinae seruiunt,
Pro eorum salute vota facienda.
Vobis enim dico Gentibus, quam diu quidem ego sum Gentium Apostolus, mi
nisterium meum honorificabo,si quo modo ad aemulandum prouocem carnem
meam, & salvos faciam aliquos ex illis.
Mira confidentia gentes alloquitur, eoruin se beneuolentia,& ibadio,seetus. Nec enim Veretur, ne eos offendat, quos 3e sui amantis, simos,& saliatis omnium cupidissimos,esse cognoscit Imbecillitatem vero,&dissidentiam, Iudaeorum, omnibus modis sanare nititur,ut eos facilius ad studium veritatis alliciat. . Equidem,inquit, o gentes,quas caelestibus disciplinis instituendas suscepi, hoc a me susceptum munus modis omnibus illustrabo, & clarum emciain. Nec enim,vel in assidua salutaris disciplinae traditione,vel in Diuinae virtutis exemplo, aliquid priter mittam, quod ad vestrae pietatis amplificationem , possit aliquo modo pertinere. Libere tamen hoc vobis dicam,di ingenue confitebor,me,dum omnes animi neruos contendo,ut vestra fides,& virtus , in dies magis augeatur , non vestra tantum caussa laborare, sed in eo etIam,non minore studio contendere, ut mei ciues, aemulatione sanctitatis vestrae lacestiti, restet scant,& ita salutem aliquando,Dei benignitate, tagratia, consequantur. Itaque, non solum in vobis monendis, & erudiendis, vestram mihistoriam propono ; verum, &, quantum POL Lm, Iudaeorum saluti prospicio. Dum vero ait, ut salvos faciam aliquos ex illis,vim amoris,quo est incensus, explicat. Omnes, inquit, labores excipiam;Omnes aerumnas perferam;
nullum supplicium recusabo, dum modo, si non omnes,aliquos certe ex illis, egregia muneris mihi commissi perfunctione compotessalutis efficiam. Sed, ne rursus videaturo nia Iudaeorum caussa facere, docet iterum, quantum boni sit gentibus, ex Iudaeorum futura famnitate. prouenturum. Sic igitur gemtibus Iudaeos, Iudaeis gentes oratione deui cit, ut intelligant omnes genteS, quantum
vel propter debitum officium caritatis, vespropter spem propriae utilitatis, debeant I
Si enim amissio eorum, reconciliatio
est mundi: quae assumptio, nisi vita ex
mortui s. Iterat idem argumentum,quo paullo ante fuerat usus. Amissi fuerunt Iudaei,cum ob immanem perfidiam fuere, Dei patrocinio,d stituti.
398쪽
8os COMM. IN EP. D. PAR AD ROM. LIB. III. 8o6
stituti. Eo vero Iudaeorum casu suit Diuinae gratiae flumen ad gentium salutem derivatu. Assumentur autem, cum,abiecto impietatis scelere, in Christum respicient , dc clarissima voce dicent, Benedictus, qui venit in nomine Domini. Tunc igitur ii. in quibus tunc pietatis ardor refrixerit, qui in mortuis, propter
sagitiorum impuritatem, erunt merito numerandi, Iudaeorum monitis,&exemplis, ex citati,reuiuiscent , totaq. mente ad ope S caelestes adspirabunt.Si enim ex eorum calamitate tanta utilitas gentibus allata suit, certe ex eorum restitiitione multo amplior pietatis,& iustitiae, studius in gentes uniuersa S re dundabit. Dicet tamen sortasse aliquis, Recte sane, si ita futurum est,ut Iudaei aliquando resipiscant. Sed, suis eam spem degente adeo contumaci, Ee impia, quae tam immani odio ipsam lucem persequitur, habere pote it Hoc ne dici possit, rationes adducit Paulus, quibus probat,non esse spem de Iudaeis abi jcie dam. Inquit enim
Cum Sancti nomen multa significet, ii in uniuerse omne quod offerri licebat, in sacris, quod lex, ut impurum, a te plo minime repellebat, Sanctu poterat appellari. Si pars aut erat sancta, hoc est, si vel immolari, hi offerri, per legem poterat,eadem certe ratione,&totum Sanctum appellari nefas non erat. Ad antiquum igitur lepis morem respiciens PauIus, Apostolos,& alios Christi discipulos, Primitias appellat. Si, inquit,ex eadem Iudaeorum assa primitiae Deo consecratae sunt, Cert non est ita deplorandum genus uniuersum, ut non speremus fieri facile posse,ut Christo, simili ritu,& caerimonia,consecretur.
Per Radicem intelligit generis illius principes,quorum excellens, atque Diuina, virtus,est sanctis literis consisnata,ad memoria hominum sempiternam. Si generis,inquit, huius principium tam insigni: pietate floruit, cur non soboleis aliquando iuniliter fore sanctam existimabimus
Quod si aliqui ex rami fracti lant, tu
autem cum oleaster esses, insertus es in
illis, & socius radicis de pinguedinis otia
uae factus es, noli gloriari aduersus r mos . Quod si gloriaris: non tu radicem
Admodum eleganter in eadem tralatione persistit, ut spem sutiirae conuertionis confimmet, di casuin Iudaeorum verbis attenuat, durit,Aliqui ex ramis, di non olea maior pars
exeisa fuit, ne simul Iudaeos grauius pungar. luam ad eorum salutem pro tempore neces e est,& gentes in Ilidae s acrius, quam flagitet caritas,incendat . Hoc ctiam tibi proponit, ne patiarur ullgmodo gentes in Iudaeoru ruina insolenti iis extolli. Potuisset enim dicere Paulus, innumerabiles ramos fuisse ex olea praecisos ad inceruitum ; quemadmodum Hieremias, stib eadem loquendi figura, ludqaero calamitatem explicuit. Olearn, inquit,ub rem, pulchram, fructiferam, speciosam, vocauit Deus nomen tuum: ad sonitum horrendi strepitus magnus ignis exarsit: rami confra cti umi: Dominus exercituum,qui sevit te,denuntiauit tibi malum. Hac quidem oratione Hieremiae,muiro grauius potuisset in lildaeos inuehi Paullus: sed non hoc tempus, ne qu mens, in Iudaeorum salute, quam non des ire rabat defixa, patiebatur. Interim tamen, quasi xo aliud agens, Iudaeis,qui fidem prodiderant,altissi naum vulnus imponit. Obiicit enim illis, quod Herint perfracti, & gentes alienigenae in eandem stirpem, ex qua illi excisi fuerant,
insitae,ut inde geniales succos elicerent, mri bus nutrirentur, uberrimosq. fructus euer rent. Hac igitur oratione necesse erat, udaeos,partim calamitatis sitae recordatione,partim initidia ex gentium selicissima condicio
ne,cruciari. Oratio tamen praecipue dirigi videbatur ad gentium animos comprimendos. Si Iudaei, inquit,perfidia sua ex oleae trunco praecisi sunt,tu vero, cum oleaster esses, hoc est a utem,cum esses flagitiis coopertus, cum simulacris immolares, cum nullum ex te salutarem fructum produceres, fit isti tamen,non
tuis meritis, sed Dei beni enitate, in eandem sanctissimorum Patrum stirpem institus: quid est, quod tibi tandem postis assumere ,&in aliorum cladibus, qui sunt patriae nobilitatiso honore deiecti, petulanter insolescere λ Recordare,qui fueris,quibus calamitatibus e positus sis,& in aliorum cladibus tuam imbecillitatem recognosce ; & sic tandem intelliges,non esse tibi in Iudaeorum miseriis insultandum,sed misericordiam,quatum licu rit, hominum exitio tribuendam .Quodsi g neris contentio fiet, intellige tandem, nihil ex te genus sanctum accepine; sed omnia b na,quibus assuis, ex illo ad salute tuam proso fluxisse. Tu enim,radice oleae, hoc est sanct
rum Patrum exemplis, & distiplinis, atque adeo Christi meritis, qui ab illis ortus suit,
inniteris: at radix a te minime sustinetur.
Dicis ergoi Fracti sunt rami,ut ego inserar. Bene: propter incredulitatem fracti sunt, tu autem fide stas moli altum sapere ed time.
Interpres ad verbum expressit verbii Grae
xi animo,& insolenter extolli. Admonet ig-
399쪽
tur Paulias, hoc in loco,gentes,ne insolentius extollantur,sed de se hu militer sentiant Florens enim animi status, superbia dissipatur; humilitate aut e m stabilitur. Casus,inquit,Iudaeorum, maiorem tibi metus, quam super hiae,materiam praebet. IIIi quidem,ex stirpe praecisi sunt. a ratione Num, propter iustutiam tuam Minime vero,sed propter immanem in perfidia contumaciam. Non 'est igitur, cur ex eorum clade quidquam meritis tuis adscribas;sed, quod exemptu similis sceleris extimescas.
Si enim Deus naturalibus ramis non pepercit. ne sorte nec tibi parcat.
Si ad illam exactissima agnationis rati nem Abrahami genus reuocetur,nihiloma gis erant Iudaei Rami naturales existimadi, quam nos. Non enim sanguine, sed fide, tota
nobilitatis huius ratio continetur. Attamen, secundum naturae condicionem, hoc nomen Propius Iudaeis convelliebat, eo quod essentianctorum Patrum semine propagati ; quod haberet exempla pietatis domestica, quibus radmoneri, & incitari, poterant; quia essent Iege,moribus, & institutis, & prophetarum
oraculis,ad spem salutis communis excitati,
di in sanctissimis disciplinis enutriti. Si igiatur, inquit, illi, qui fuerant sanctorum stirpe Irocreati,& heredes instituti,iram Diuinam
ubierunt, eo quod a maiorum fide desciuerint,neque solum fracti,& excisi,& hereditatis iure spoliati, sed etiam in ignem reseruatia sunt,neque patris sanctissimi virtus illos p tuit e sempiternis poenis eripere; ue, ne tibhi homini e parentibus impiis exorto,& in sagitiis educato, quem nulla maiorum sanctitas commendat, nulla pietatis disciplina ab incunabis is eruciuit,si a fidei via, & ratio inrideflexeris,sint tibi eadem supplicia Diuino iudicio perserenda.
Vide ergo bonhatem & seueritatem
Dei in eos quidem qui ceciderunt,seue ritatem: in te autem bonitate Dei, si permanseris in bonitate.
Vtrumque semper opus nobis ob oculos obuersetur;& bonitas,& seueritas Dei. Bonistas quidem,ut illum ardenter amemus seueritas autem,ut illius iudicium metuamus. Si enim in fide non permanseris, si caritatis sciis iunctus non fueris, si summi Domini imPerium recusaueris, omnia bona, quibus asiluis, e manibus elabentur; atque Militer i teribis.
Alioquin & tu excideris. Sed & illi, si
non permanserint in incredulitate, ins remur.Potens est enim Deus iterim ipse rere illor.
In eadem metaphora commoratum, & miro artificio ita contexit orationem, Ut gen
tes, humilitatis,atque modestiae, praesidio corroboret; Iudaeis autem spem salutis ostenda ne gentes in lentia labantur, α concidant. Iudaei vero desperatione frangantur. Inquieigitur:
Nam si tu ex naturali excisus es olea. stro, & contra naturam insertus es in bonam olivam: quanto magis ii qui secundum naturam, inserentur suae olivae Si tu,inquit, eum esses sine fide, sine gente,
sine lege,sine Dei notitia , sine ulla constanti vitae ratione,cum esses hospes,& perefrinus,& plurimum ab affinitate sanctissimi gene ris alienus, id fide, per Dei gratiam, & benignitatem,consecutus es, ut in filiis Abrahami censearis; multo magis si rationem naturae sequimur,speradum est,ut illi,quos exempla patrum,quos legis instituta quos prophetarum oracula,frequenter ad studiuiti pietatis alliciunt, cum fuerint, eadem gratia, ad Cliristi cognitionem, perducti illius amores agrent
Nolo enim vos ignorare fratres mysterium hoc, ut non sitis vobis ipsis sa plenim quia caecitas ex parte conrigit in
Israel, donec plenitudo Getium intraret r& sic omnis Israel saluus fieret.
Iam, non argum etatur, sed oraculum edit, atque, Dei spiritu concitatus , sore praenuntiat, ut uniuersus Israel toto animo salutis auctorem consectetur;opibusq. Diuinis,cum maxima virtutis admiratione, circumsuat.
Admonet igitur gentes, ne insolescat, Iudae rumq. genus minime despiciat. Hoc enim mgnificat,cum ait, Ne sitis apud vos metipsos sapientes.Duplici autem ratione docet, Deares Iudaeorum haudquaqua neglexisse. Vna est,cum dicit, Caecitas ex parte contigit in Israel, in quo plane docet, non omnem Iudaeorum nationem tenebris oppletam iuisse, sed partem tantum Ea igitur pars, qui luce perfusa fuit, iam promissa beneficia consecuta
fuit.Altera ratio est, qua futurum confirmat, Vt, postquam numerus eorum, qui ex omni bus nationibus electi a Deo sunt. quorum videlicet aemulatione Iudii in Christi studium
excitandi sunt,suerit expletus,uniuersitas Israelis salua fiat. Tunc enim futurum ait, ut, quod Isaias de Israelis conuersione, que s Iule,prim5strauit,exitus: licissimo comprobetur.Sic enim sequitur:
Sicut scriptum est: Veniet ex Sion, qui eripiat,& auenat impietatem a lac .
More suo erba negligit, sententiam breuis L
400쪽
8oli . COMM. . IN EP. D. PAR AURO M. LIB. III. tris
illis ponit, Cum abstulero peccata eorum. ISecundum Euangelium quidem, in rumici propter vos : secundum electionem autem , carissimi propter patrea.
Minime miras lam est, si vos admoneo, ne de Iudaeis spem omnino deponatis: ne ne illia inexpiabili odio insensi sitas. si praesentis qui gentes, contento studio, concursuras ut tam lo dem temporis rationem habendam existimauissime perstrin&ie.sla enim est scripta apud Isaiam, Et timebunt qui ab occidente nomε Domini, Si Mi ab ortu Solis gloriam eius
cutir venerit quasi fimi ius violentus, quem spiritus Domini cogit, & venerit ad Sion redemptor,di eis, qui reis ne se ab impietate in Iacob icit Dominus. H is quidem verbis demJstrauit Isaias, primum quidem ab casu, δικπtu Solis, hoc est, Ex omnibus mundi plagis,
men Domini sitivina religi evenerentur di filium eius,qui patris olora a nominatur,ad rent. Deinde,veniae silem Dominus, generis
humani liberator.m Ecelesiam suam. quae Sionis nomine designari plerumque solat, ut inde Iacobi posteritati consulat;& a petie leducat uniuersos Iudaeos, qui fuerint pristinam impietatem detestati. Hac quidem lententia,
vir Diuinus ostendit non iolum gentes unitis Megare non possum, illos .propter Euangelii distiplinam quam pessiste oderunt ,hosti δii in vos animo concitari. Si vero animum ad elemonem Diuina referamus, debemus huic hominum generi eximiam caritatem, Pro Pter patres,a quibus originem ducunt quorutandem pietatem l)ncta posteritas imitabiatur. Nam secundum electione in est ad sempserternam gloriam destinata. Non est igitur,cur uersas luisse Christi numine liberandas, veru dio quisquam vel in eorum, qui nunc vivunt,rui di omnes Iudaeos ab impietate ad sanctissimam religionem traducendos/hoc, Christi,liberatoris nia ri,clementia.&benignitate. Eleganti porro similitudine, vim ipsius Christi describit, omnia obstantia perrumpentis , ataue dissipantis, impetuq. mirabili machinas hostium dissipantis, usque eo,dum In omnes partes, quo cursum direxerit,absq. vllo impedimento, possit, molibus disiectis , inquere. Est animaduertendum ubi nos habemus,Fluuii violenti,nome esse apud Hebraeose', hoc est autem, Ut fluuius angustus,
quod idem Ormino valet. Fluvius enim magnus,quo angustius sinit, eo vehementius in
citatur. Nihil igitur hac similitudine fieri potest elegantius. Vt enim magnus fluuius,maxime autem, eum , austro flante, immodicis
Imbribus augetur, quo spatium inter ripas interiectum angustius est, eo maiore impetu sertur, vehementius impedimenta omnia di- Ruibat, te dissipat; sic Christi numen,qtro ma iore conatu se ill 1 sempiterni hostes Oppo aut, eo se violentius incitat, & super omnes ripas effinditur. Quamnis autem multi ex Iacobi disteritate sint a Christo salutem mirifice caiecuti, tunc tamen id persectius fiet cum vn Luersa multitudo ad Deum, lammi liberatoris bri, conuersa fuerit.. Et hoc illis a me testamentum: cum 1 a stulero peccata eorum. sequitur in eodem loco apud eundem Prophetam Et hoc foedus meum cum eis dicit Dominus,Spiritus meus,qui est in te. Satis plane
doc., foedus iis , quo Iudaei sunt iterum cuDeo in gratia ponendi, n m esse lege seriendum, duuiim spiritus pignore sanciendum. Cum autem Spiritus sancti officium sit, ominnis exsultet, sed cur idem exitium, si fides labic perit, extimestat; neque. cureorum saturo
desperet, quorum innumerabilis multitudo est secundum Dei praescientiani in hereditate caelatu collocanda
Sine paenitentia enim sunt dona & vocatio Dei.
Quaecum oue ille quidem bona secundiam
electionem donare constituit, taee enim in Mnita sapientia,quat omnia etiam sutura comis
plectitur, in eligendo falli potest rata, di fixa.
permanebunt nec est enim apud eum ulla vaarietas,& inconstantia. Qui ,etiam cummaxi
me videbatur ab hominum salute abhorrere ι&eos debitis pomis alliciebat. fidei seminaeonseruabat, de viam muniebat, qua multi tandem ex eo genere ad salutem perueniret.
Sicut enim aliquando & vos non credidistis Deo, nunc autem misericordiam consecuti estis propter incredulitatem altiorum . ita & isti nunc non crediderunt in vestram misericordiam, ut de ipsi miserincordiam conlequantur. Conclusit enim
Deus omnia in incredulitatem . ut Omnium misereatur. Hoc in loco annotandum est,apud paulum
pro eo,quod nos habemus, Non credidistis,esse ερ μαται quod est ii 5 paruistis. Sic Incredulitatis nomen positum est pro nomine Greco απειθείας quod significat rebellione,imperi jq. legitimi contemptionem. llaee ideo diaco ut clarius innotescat quod a nobis non semel dictum est apud paulum saepe, Obedie tiae nomine, Fide declarari; ut appareat,qua-hia peccata delere, aliter enim illi eoni gi se lis sit illa fides quam is Diuinis laudibus exod minime liceret admodum sepienter Paulus nat. Sed oratiouis huius sensum videamus. erborum illorum , im interpretatur, eu pro Ea continet huius disputationis elegantis