장음표시 사용
31쪽
nucm victum ex*risite, si constitutus fuerit, idest si illis diaeta exacta, statu-eta,&continens, praescripta sit; etenim, si semel, aut bis , aut etiam alternis vicibus, sanum Corpus exacto, tenuiquae victu uteretur, nullum inde futurum esset grave detrimentum .
Quapropter Celius admonet: sanum hominem nullis obligare se legibus δε-
here, nec ullum cibigenuffugere,quo Populus titatur; interdum in convictu esse, interdum ab eo se retraherer non pIus iusto, modo non amplius asumere; bis die potius, quam semel cibum capere, O semper quamplurimum , dummodo hunc concoquat .
Quin Avicenna sanis corporibus praecipit, ut saltem in hebdomada ieju-nent, exactamque diaetam servent , ad digerendas superfluitates, quae ex praecedenti cibo sorte cumulatae in Ventre fuerint. Sed non levis dissicultas emergit ex ratione, quam tradidit Hippocrates in hoc Aphorismor Quoniam erroresgraviusserunt. Nam videtur
falsum, quod sani gravius ferant e
rata ex victu exquisite tenuit cum
enim illi bene valeant, & viribus praepolleant, sane videntur melius inc-diam sufferre posse, quam si aegrotaverint. Ad quam tamen dicendum, gravius assici sanos, quam aegroS, a tenui victu: cum sani, per hoc idem, quod sani sunt, &benei valent, jejunio magis macerentur, unde solida etiam membra delaxantur , consumuntur, & elanguent: quod secus
aegrotis accidit, in quibus viscera alimentorum addicta digestioni plurimum hebetantur, Sta consuetis muneribus deficiunt. Hinc bene valentes, a longa inedia, bulimon incurrunt, & lipothymiam; aegrotantes vero ad dies integros citra noxam a cibis abstinent. emadmodum tenuis. victus periclitosus est debilibus. etiamsi aeuid
febricitent; sic pariter plenior nocuuScensendus est robustis, & succi plenis, licet chronicis a ritudinibus Iab
rent . Ratio deducitur ex mox dictis, quoniam cibus postulatur a viribus , non a morbos nec aliunde pleniorem victum in chronicis morbis commendat Hippocrates, nisi, ut vires Perdurent, quousque morbus, ejulque causa fuerit evicta. Cum igitur vires constant, & cum tenui victu, vel mediocri , bene consistunt, non erit, cur plenior importune exhibeatur. Postremo inquit, tenuem idcirco victum, atque admodum exquisitum, periculosiorem esse paulo pleniori, ut pro coronide decernae detrimenta ex illo imminentia r quasi dicat, si tenuis victus sanis, tu robustis nocet , procul dubio nocebit etiam acuto morbo laborantibus, ac proinde longe periculosior erit paulo pleniori . Quaenam autem inediae damna sint , explicuit idem Hippocrates lib.de v teri Medicina, & a. de ratione vinin acutis.
Atqtiamvis haec in tenuem victum scripta sint, animadversione tamen dignum crit, longe utiliorem nostristcmporibus esse tenuem cibum aegrotantibus quibuscumque, & potissimum febrientibus etenim plerumque
infirmantur homines, ex crapulis , comessationibus, nimiaque esculentorum luxurie; unde venter universus aegre admodum multitudinem, &ciborum varietatem conficit, quinimmo excrementis, multisque cruditatibus onustus, eas excitat aegritudines, quae exacta diaeta egent, ut
32쪽
Extremis morbis extrema exquisitὸ remedia optimagunt.
ctum putat in comm. Cardanus; ideoqtie cum sequenti junge dum. Quod pariter visus est innuere Galenus Ioc eodem loco. mObrem, si de tenuissimo victu in morbis peracutis exhibendo inserius agitur, quoniam hi extremos statim labores habent; prosecto hic etiam de extremo victu sermonem fieri dicere necessum erit: Cum autem superius de victu exquisite tenui in acutis morbis egisset Hippocrates , nunc qualisnam in peracutis, & acutissimis conveniat , decernit. Unde mens Auctoris hoc loco est, de Diaeta
solum sermonem continuare, non autem de caeteris remediis, ut vulgo creditur, quemadmodum N Galenus ipse interpretatur. Quin Heumius existimat, praesentem Aphorismum in correctionem , limitationemque praecedentis, scriptum esse: atque in
eo exactam curationem comprehendi, designatam per dictionem graecam Θεραπλαι, quae curationes ,
non remedia significat. Venim quoniam plerique contendunt, praeter victus rationem in mo bis peracutis servandam, statui qumque hoc Aphorismo masnorum remediorum usum in morbis extremis; videamus,quid unquam ex hac aph 'ristica sententia possint isti pro reliquis medicamentis, ut vocant, magnis coneludere.
. Extremos appellant morbos, qui magni, ει summi observantur, sive breves sint, sive diuturni, mapnitudinem solummodo sumentes T symptomatibus, coniunctis cum vehementia, ex quibus Natura graviter
afficiatur, cum manifesto vitae periculo . Hos autem tanquam summos,& extremos, subdunt, magnis, &extremis remediis debere curari . Atqui magna, &extrema remedia ,
arant, esse ex Galeno a. aphor. comm.
29. Venae sectionem, nonnunquam etiam & purgationem; unde concludunt, non solum Hippocratem hoc Aphorismo extremam inediam desi gnasse, sed etiam sanguinis missi nem , & purgationem, veluti auxilia
medica extrema, 8c praesentanea,quibus morbus quilibet gravissimus,m mento fere, abigi possit. Sed difficile est coniicere, undὰ hi habeant, purgationem, & Vonae sectionem , extrema remedia esse. Si enim nomine extremorum intelligere velint contraria distantissima, uensurpat cum Aristotele Io. metapb. Themistius r.e scorum texH9. ce tEphlebotomia, &pharmacia, nullam habent cum morbis contrariet tem, cum vera contrarietas solum
'ersari dicatur inter qualitates. Nec insuper, si ejusmodi sorent, tuto posssent adhiberi ; nam preter alia alibi
demonstrata, Galenus expresse docet 3. mpl. medic. I a. 8ca. δε arist Cur. ad Glauc. cap. 3. ab his omnino cavendum, ne morbus alter priore pejor insequatur. Si vero extrema remedia appellentur, quia extremam Corporibus commotionem inserunt humores concitando, 3c educendo,
sub quo sensu solertiores Medici illa
exponere consueverunt ; sane non
erit, ut a prudenti viro, sub ancipiti eventu, illatam iacile possint commendari ; cum eadem celeritate, qua juvare possunt, soleant pariter, do frequentius irreparabiliter interimere. Quare, si periculis implicita saepissime fallant, rarissime, & maximAcum praemeditatione administranda,
33쪽
ut insinuavit Hippocrates hoc eod. lib. t.xq. Neque vero Galenus est. Ioco a solutu asseruit, venae sectionem, &purgationem, extrema, seu niagna
es, remedia, sed solum haec esse praecipue, &nonnunquam, atque in genere evacuantium, cum ibi Hippocrates de evacuantibus, seu moventibus medicamentis meminerit, inquiens: quid videtur movendum,
desputo sanguinis, & ulcere pulm nis ab ip so inter morbos magnos, &extremos, recensito , extrema remedia pro curatione retulit Diaspermaton medicamentum, componium ex
seminibus papaveris, &Ceratum ex thapsia, dyncipiti admovendum; &alibi extremum remedium febris ardentis dixit esse potum Aquae stigidsει in dolore colico , praesentaneum remedium, ac veluti incantamentum esse Cucurbitulam magnam, ventri,& umbilico adhibitam, Ia.meth. cap. ult. Aliquando etiam commendat balnea, tanquam exquisitissima medicamenta, ut praesertim comm. 2. 7. apb. nonnunquam etiam meri potionem, ac somentum 6. aphor. 3 I. &7, apbor. 6. Quamobrem sana rati ne evincere quis poterit, quodcumque medicamentum, cum juverit,eintremum, & maximum dici posse. P
tius ergo sanguinis missio, & purgatio extrema, & magna remedia dicentur, quia magnam, &ingentem in toto corpore commotionem excitant I aut quia generalia praesidia sunt, quamcumque partem respicientia; aut quia in reliquorum medi-
eamentorum locum, cum ignorantur, suffciuntur: si enim unicuique morbo congruentia, propria, Sc specialia remedia, adhibere sciremus , inime generalibus ejuscemodi medicamentis egeremus, phlebotomia, de phaxmacia, nisi solum illa ad venas deplendas, hac vero ad alvum laxandam. Atqui huc spectarunt, Omnemque sollicitudinem, atque operam adhibuerunt tum Prisci, tum Recentiores Medici ut singulis morbis propria, & particularia remedia singillatim coaptarent, quae extrema s rent, & illico conferrent, ut colligere est ex Galeno in libris da compost. medic. per loca, de de medicinis saetis parabilibus. Hippocratem praetcrea si consulamus, magnum, dc extremum remedium, is constituit Ignem, T. opbor. uis. a medicamentum
non sanat Onatferram: ct qua non ferrum, ignis: quae non ignis, sunt
insanabilia. Sic in sphacelo, gan- gmna, caeterisque Ustio extremum remedium est, ut&in praeduro Jec re T. apbor.q . Sectio in Empyemate, de Hydrope, extremum, & magnum
remedium est lib. de internis assectionibus. Nec dissimiliter Sternutamentum in retentis secundinis, de in extincto scetur Somnus in Delirio tΛquae frigidae profit fio in Teiano: TLmor vehemens, Ze repentinus, in C lica passione,&alia hujus generis innumera, extrema remedia dicuntur; ut propterea nequeat quis ex mente Hippocratis ad haec duo dumtaxat , phl otomiam, & pharmaciam, illa rationabiliter eoarctare. Quod vero nec semper,nec ubique, his duobus medicamentorum generiabus tanquam extremis, adve us extremos morbos pugnandum lit,patet in curatione quampluriuin e xtremarum aegritudinum , praesertiin vero
Hecticae febris , immodice fluentis sanguinis, Cancri, & Scirrhi inveterati , confirmatae Dysenteriae, Diabetes, Lienteriae, Volvuli, Syncopes , aliarumque similium, in quibus, i
metsi extremis, & magni S, nequephlebotomia, neque pharmacia, locum habent. Igitur extrema, S mam gna
34쪽
cna remedia intelligenda sunt, quae statim prodesse possunt, cujusque
generis illa sint, etiam citra evacuationem; adeoque perperam a noninnullis eiusmodi dumtaxat dici, Venae secti mem, & purgationem. Quoniam autem superius de Ustione mentio facta est, posset hinc quis
ansam arripere, inter magna praesidia jure collocandi Cauteria, &eantia, quibus morbos, caeteroqui gravissimos curari posse contendat. Cum enim Cauteria in musculorum finibus inflicta, vias aperiant praetemfluentibus humoribus, verisimile admodum videtur, posse ex illis vitio-
ins etiam succos e toto corpore educi r exemplo ab Arboribus desumpto, quae in caudicibus incisae, veluti cauterio notatae, ubi primam fructus ,
vel nullos, vel malos gignerent, mox
plures, & sapidos afferant. De Uesicantibus deindὰ longe major ratio vi. detur habenda, quoniam ex rebus acribus, & causticis, composita, eff-cacius possunte centro corporis,quae interius latent, ad superficiem eum care, citra virium dispendium; ut proinde perhibeatur, di calorem nativum ab illis excitari, & humores alio decumbentes revelli, & ichores malignos educi, & quoscumque pesti seros, deleteriosque morbos tuto,
jucundeque sanari; Hinc sacra salutis
Anchora, & morborum deplorat rum subsidium appellantur.
At si veram fateri licet, nil aliud a
Cauteriis sperandum, quam circumeunti sanguini aditum extra Corpus aperirer sanguis etenim, qui admusculos, adjacentesque partes nutrien . das excurrit,ob inductum ulcus, exilit, & si lanasse ibidem aliquantalum
detineatur, corrumpitur; unde quae exinde profluunt, vel sanguinem, vel purulentum humorem , referunt ,
quemadmodum in caeteris ulceribus experimur; eumque lapillaestractu temporis partes hoc malo aflectae lan. guere soleant, magis proinde obnoxiae fiunt suscipiendis humoribus, iiDque corrumpendis. Hinc plurimum deeipiuntur, qui credunt, ulceratas ejusmodi partes ob dolorem, & calorem , aut etiam ob metum vacui, e crementa trahere; nam & Galenus
ipse lib. vi causis morborum 6. 3cI3. midi ultimo, naturam depellere id, inquit, quod abundat, inpartesim-
becilliores; & ante ipsum Asclepiades
edocuit, succos in partem dolore a sectam confluere, non autem ab illa attrahi. Quare a Cauteriis sola sanguinis, aut lymphae per suos ductus praeterfluentis evacuatio haberi potest, ideoque in C oribus sucei9enis, edacibus, obeus,&sedentariam
vitam ducentibus, toleranda; secus vero in gracilibus, extenuatis, &morbo depressis, si potissimum distillationibus molestentur: in his siquidem, promota perpetim perca terio affectas partes sanguinis egestione, concitatur, celeraturque elusdem motus, unde distillationes imgravescunt, macrescit corpus, Si non
raro, languore nimio in paribus in ducto, Erysipelas, ec Gangraena succedit . .
Quod ad Minantia vero,non adeo illa magnifacienda sunt, ut magnum emolumentum ex illis sit sperandum in aegrotantibus, quin potius non love detrimentum indὶ futurum time dum sit. Vim tractoriam, quam illis attribuunt, omnino vanam existimant, qui Philosophiae fontes plusquam leviter deguitarunt, cum jam compertum sit, tractionem nullam rebus inesse, sed omnia ad pulsionem reduci; unde Ee revellendi facultas obsolevit. Etiamsi praeterea traherent, procul dubio ab areeriis educ re deberent, ut centro ad corporis
35쪽
extremas partes humores evocatant, in quibus cutim urentia ista mediea- quoitiam in venis valvulae impediunt; menta Naturae crisim impediunt, accumque vitiosi humores, ichoresque distrahunt, adeoque deteriorem, Scmaligni vulgo intra venas a Medicisilethalem morbum reddunt. Ichor collocentur, sane, ut per arterias ad autem ille, qui nonnunquam exsud cutim serri possent, Cor ipsum per-ire solet ab ulceratis partibus, portio vadere primum deberent, damno lymphae est, per glandulas subtercu
Ionge graviori. Amplius, tenuiores,itaneas excurrentis, vel etiam eius hinacrioresque vesiculas in cute excitanaimoris, qui in alimentum cutis cederetium istiusmodi medicamentorum debuisset, quique cum liquato liniis
particulae, cum in sanguinem stran- mento commistus saepenumero degetur, & cum eodem circulent, ut pa-inerat in talidam materiam, quae protet expulsu citatiori, mictu sangui- maligno humore solet ostentari, cum nolento, urinae ardore, cum dolore caeteroqui profuisset, si retenta, &Vesicae urinariae; potius ab his crede-ipartibus applicita, saltem irrorando, re licet noxam sanguini, cunctisque & humefaciendo, i suo munere non Visceribus assuturam; unde vigilia , t declinasset. urentior calor, sitis molestior, solu- l Sed & neque graviora, quae immitior sanguis cum virium languore nent mala, ab illorum usia, omitten-
exoriuntur e ideo quia ejuscemodi da sunt. Et quidem, praeter dolo- medicamenti genus conficitur ex l rem, vigiliam, urinae ardorem,ulcus, Euphorbis, Sinapi, Cantharidibus, i ex languore partis, non raro insana- aliisque acribus, & humano corporiibile, lolent aegrotantes exinde tam insensis , nocuisque rebus. Atqui graviter affici, ut motui inhabiles, &majus damnum procul dubio infe- lecto decumbere coacti, longe pejus
rent, cum vitiosos humores in alvum se habeant, quam a morbo, quem decumbere, aut pervias urinarias evaserunt, de non sine mortiferae pla- expurgari, aut alios patentiores adi- ' gae periculo; quamobrem contulisset tus petere contingat, veluti per loca l his plurimum morbum morbo non conserentiora , quemadmodum ex l curasse, ne in graviorem, molestio- Hippocrate edocet Galenus primo remque inciderent: nonnulli etiam apbor. comm.2 I. inquiens: conferen- periere a relictis ejuscemodi ulceritia loca esse flere intestina, ventrem,ibus in gangraenam versis; aliis n ecesse vescam, uterum, cutim, nares. Moxifuit sectioni, ustionique succumbere, iubditi Meduum Natura imitato-iac mille alia incommoda pati, & cru- rem eiusdem inclinationem observareiciatus acerbissimos. Qis denique ab debere. Si igitur Natura nihilum insillisbeneficia eiseruntur, nulla sunt rcutim deponere videatur, &, uti iEtenim sponte sua plerumque exsic- M. ad illam cantur, etiamsi iteratis vicibus asse- Finia 3. Jabeat inclinationem, ad quid vesi-ictae partes proritentur . Grassante' eantibus uti licebit Sic apud Hippo-ihic Neapoli anno I 679. morbosa nucratem in lib. epidem. Meton, lan-imis, & pestilenti sere constitutione, guine e naribus fluente, quinta die expertum est, eos, quibus partes iudicatus est: Mulier morosa permen- Ucsiculas excitantibus inustae nihil struas purgationes a maligna febre profunderent, desponte sanescerent, convaluit; & alii plurimi sanati reis brevi convaluisse; periisse vero, quiruntur per urinas, sputa, parotidas,lbene ab illis haberi credebantur, pi 'rimum
36쪽
rimum ichoris effundentes; sie a Medicis decepti, qui salutaria putant ,
quae madefacta comparent, ac multo ichorescatentia: quo sane factum , ut non infimae notae Viri, & prae caeteris solertiores agnoverint, aegrotantes, quos Sors per ulcerantia haec medicamenta non sustulit, consanuisse quidem, at non ab illis. Iure igitur
optimo vocat hoc medicamenti genus Helmontius ulta substata circa Corporissuperficiem, ubi centralia laborant, ο obses sunt, a Spiritu
nequam Moloch excogitata. Mirari autem hoc loco subit, plerosque Medicorum, qui commendare cum non soleant, nisi quae a Galeno, & Uetustioribus, memorata sunt, in hoc tamen negligunt Antiquiorum monumenta. Illi enim nec hujusmodi medicamenta habuere in
usu, neque illorum unquam meminere . Primus sertur Oribasius clicet Sinapi simi ad Archigenem reserantur inter chirurgica praesidia illa retuli Lse, ad revellendum a capite, lib.7soLieri. cap. I9. his verbis: Acria etiam medicamenta , brachiis, o cruribus imposita, succos ad caput, ct viseera vergentes revellunt . Et quamvis nonnulli contendant etiam Hippocrati, & Galeno innotuisse, falsi tamen isti sunt ex mala eorumdem in terpretatione, qui haudquaquam de ulceribus arte promotis, sed dumtaxat de sponte enatis, in pestilentiis, verba faciunt. Sic namque Galenus de quadam pestilenti contagione agens, Iib. de cibis boni, o malisucei,
habet: Qui seroati sunt, iuuits
ctum, Vel ob eruptiones in cutim OL ve persudorem, sise per eraspelata, ulcera, pblegmones, berpetes, impetigines , Noras,'Iepras. Et S. tb. cap. I a. Qui evasuri erant, his pustu-ia, quas exanthemata vocant,nigrae,
toto corpore multae, confestim appa- Toexi Op. Med: Tomia. ruerunt, uirosae quidem pIurimis, omnibus cert iccae. Quod & contigisse notatur ab Hippocrate Simoni, Horophonti,&Sileno, in quibus papulae ad cutim, & abscessus ad crura,
eruperunt. At haec ad Naturae expel. lentis motum reserenda sunt. Et licti abscessus, & ulcera in cute erumpentia , potuerint postmodum ope medica vel promoveri, vel diutius servari; nil tamen exinde pro hujus generis medicamentis rationabiliter deducere fas est; cum Naturae motum adjuvare, vel promovere, prudentis Medici sit, insulsi vero, & temerarii eamdem praepostere, aut importune concitare. Hinc advertit in hanc rem Sepiadius Animadverso Caution. Medis. lib. s. n. μεca F. neque Oribasium, aeginetam, & Aretaeum, primos horum medicamentorum promotores, in omnibus indiscriminatim pestilentiis, nec semper in peste illis usos esse, sed solum in soporosis affectibus, vel cum externa algerent, &aestuarent interna; ea sortassis spe freti, ut ad dolentes, labefactasque partes externas, extremas que, qui humores internas obsid rent, decumberent, indeque aegr tantes sorte fortuna resipiscerent .
Ubi Morbus peraeutus est, fiat
extremos habet labores, ρο extrem tenuissimo victu utendum est. ubi vero non, sed pleniorem viactum contingit adlabere, tantum cibi indulgendum est, quanto morbus extremis es mollior. CVin Hippocrates extremis mombis summam diaetam convenire dixerit, nunc veluti rationem adii
37쪽
peracutus est, statim extremos lab res affert, &excita ad augmentum,& statum sestinatione, gravibus amicta symptomatis Natura, conficiendis , dissolvendisque cibis vacare non potest; quamobrem his potius gravari, quam refici contingit. Peracuti autem morbi haudquaquam intelligendi, qui ad septimum usque diem
protrahuntur, ut censuit Bra volus, sed qui non praetergrediuntur quartum ; nam hi statim extremos labores habent, ut exigit Hippocrates. Subdit insuper, extreme tenuissimo victu utendum esse: tenuissimus autem victus pene accedit ad inediam, quae
ad septimum sufferri nequiret; Unde
Galenus in comm ait: cum vires tolerant , vel inediam meram, Celsolius mellerati exhibitionem, vel paueram omnino ptisanae , talis quidem estrenuissimus vilius. Itaque de peracutis exacte, sive acutissimis, qui ad
quartum, vel paulo ulterius, finiuntur, & quintum diem non transcendunt, intelligendus. Extremos denique labores vocat symptomata vehementia; etenim ab his morborum . tempora internoscuntur, juxta ac idem Hippocrates a. aphor. t.3Ο. scri-hit: orea initia , es , omnia sunt imbecilliora; circa statum vehe
At cum dicatur in textur extremὸ tenuissimo nictu utendum, qui, ex supra traditis, coincidit cum jejunio; dubitandi occasio datur Expositoribus, an revcra in morbis acutissimis jejunio tractandi sint aegrotantes. Et sane obstare videntur, quae ex eodem Hippocrate refert Galenus 3. idem. comm.3. ex quadam pestilentia eos is tum evasisse, qui sibi ipsis vim insere V epiam tes , cibum assumpsissent. Et Avicemna I. q. tr.q. cap. docet, in febribus pestilentibus, quae acutiismae sunt , cogendos esse aegrotanteS ad capie
dum cibum, nam qui cibum sumunt in eiusmodi acutissimis morbis, s
Sunt , qui dicunt pestilentes assectiones inter acutissimas recensendas non esse. At hi falluntur, quoniam interdum prima statim die perimunt, vel ad summum tertia, aut quarta finiuntur, intra terminum scilicet acutissimorum morborum; quare, qua ratione distrahenda Natura non est per cibum largiorem in acutissimis ritudinibus , eadem omnino nec in pestilentiis cibus videtur plenior exhibendus. Verum ex superius traditis, indicatio cibandi aegrotantes tenujori , vel pleniori victu, a viribus sumenda, non a morbo; unde si illae in peracutis consitant, tenujorem, vel etiam te nuissimum admittent, secus si fatiscant, vel deficiant: cumque in pestilentibus sebribus adhuc inter initia concidant, deleterio miasinate cor, de sanguinem invadente, fit propterea, ut in illis victus plenior commen. dabilis sit. Eo praeterea retundi saepissime 'let miasmatis immanitas,&pestilentis humoris acritudo , parim O, quo experimur plurimum a
lacteis, utinosisque cibariis instingi ,&castigarier entia, & exulcerantia venena , Arsenicum, Sublimatum , Auripigmentum, cujus serme naturae, & conditionis, seminia pestis esse consueverunt. Qua etiam a te se tuentur, qui ex Agyrtis, de Ci cum soraneis rubi plebeculae imponunt , venena istiusmodi citra noxam assumentes, postquam bene his alimentorum generibus se impleverint. Sicuti Morbus , cum acutissimus est, statim extremos habet labores,ic tenuissimo victu utendum; ita econverso victus plenior exhibendus, cum ejusmodi non est. Hine subiicitur in Aphorismo: Ubi vero noni videlicut
38쪽
eum morbus non est peracutus, nec statim extremos labores habet, & ple niorem victum contingit adhibere. Ut autem determinet quantitatem lautioris victus in morbis non adeo peracutis, subdit Hippocrates, id deducendum esse a malori, vel minori eorumdem acutie, & brevitate , ut propterea in agritudinibus ultra quartum duraturis, ad quintum, vel sextum diem, laxior diaeta instituenda sit, & adhuc laxior, ac liberalior in his, quae ad septimum protrahun tur, pro ratione. Quamquam Gai nus malit id intelligendum de recessu a vigore summo, de quo mox.
Quando Morbus in suo vigore eo interit, tunc victu tenuissimo utendum est.
DE quibus morbis hunc Aphori L
mum scripserit Hippocrates, non est adeo facile divinare. Etenim si de omnibus sermo sit, plane errore non vacabit, quoniam in morbis longis vigor, aut status, ad plures dies Lpissime protrahitur, ut potissimum in Quartanis annuis, quarum vigor, aut status universalis menses complectitur: modo si per mensem victu tenuissimo uteremur in ejusmodi generibus morborum, procul dubio vires conciderent, & aeger prae summa inedia periret . Nec insuper de solis peracutis intelligendus ; is namque supervacaneus foret, clim jam superi ri Aphorismo dictum sit, in peracutis victum extremE tenuissimum exhibendum esse. Et quamvis dici possit, ibi de toto Morbo, hic solum de illius
vigore sermonem haberi; quia tamen totus Morbus tempus etiam vigoris comprehendit, prosecto si in toto modo praecipitur victus extreme tenuissimus, etiam in vigore, & statu, credendus erit imperatus. Probabilius ergo dicendum videtur, loquutum hoc loco Hippocratem de victu tenuissimo, exhibendo in vigore Omnium acutorum, etiamsi ex aliquo accidenti commendabilis esset paulo plenior; ut propterea in omnibus Morbis acutis, licet inter initia, de declinationis tempora, paulo plenior victus foret adhibendus, indicatione a viribus desumpta; cum nihilominus ad vigorem ,<atum ii pe venerint, extremis laboribus stipati, ne ex pleniori cibo Natura distrali tur a concoctione , secretionequee auis morbificat, cui plurimum tunc temporis vacare cogitur; tenuissimus victus praescribendus et t. Voluit autem hic primum de Acutis tantum aegritudinibus sermonem habere, in quibus majus vitae periculum imminet, a symptomatibus eo tempore augescentibus, & citiori mutatione. quae contingere solet, comprehensurus in sequenti etiam Chronicas. Neque tamen de victu solum in vigore morborum minuendo intellia gendus est Aphorismus, sed etiam de medicamentorum prope omnium administratione, atque eorum potisminum, quae Naturam salubriter op rantem avertere possunt: eo enim tempore omnia sere importune exhibentur, nisi illius motum adiuvent, si sortasse deficere videatur. Advertit autem, & prudenter G lenus in comm hanc Hippocratis doctrinam iis dumtaxat morbis aptam dam, quorum causas superare Natura, atque depellere posui, & inquibus post vigorem sequitur declinatio; nam in illis, quorum vigorem mora excipit, exactam hanc inediam ne quaquam praescribemus, ne infaustus eventus nostro adscribatur errori . Qirare in his casibus rem omnem solo C a Pr
39쪽
prognostico exequemur, memorestinuersionem, in praecipitationem , illius enunciati Vallesiani, quod adidissolutionem, aut in coagulationem Medici honorem, Artis admis ivergere videatur; proinde illis initionem magis referat praedicere mor-itiantibus, symptomata leviora com-tem inmor:turis, quam salutem in parent; atque hinc etiam signac convalituris; cum etiam doceamurictionis, & crisium nonnisi circa st ab eodem Galeno ubistum comparent, quo tempore per omnino salus desperata est, impru-isermentationem secerni incipiunt,ac dentis consilii esse apud vulgum infa-irepurgari inutiles ab utilibus hum mare praesidia, quae multis fuere salu-iribus, quemadmodum in abscessibus, ti; & a. a'. deploratost& inflammationibus quoque accidit, attingere non oportere, sed magi sicuin ad suppurationem perdiacu abscedere, eventu morbi praenun-itur. Contra vero lethalia sympto-ciato. mata exorientur, concrescente, vel
Verum quando, & unde vigor in disi lutionem subeunte sanguine, aut Morbis habeatur, inquisitione di-isi aliter vitietur, & invertatur, ut adgnum est. Et quidem, cum sympto-imotum exercendum inefficax evamata increscunt, vel nova, & gravi idat. ra superveniunt, vigere Morbus dicitur, iuxta id, quod scripsit Hippo- ΑPHORISMUS IX.
nes omnia imbecilliora; circa flatum Coniectari autem oportet, an aeger ceris vehementiora, idest sympto- cum victu iussicialper rare, δε- mata, ut interpretatur Galenus. In nec Morbus con at, num
Febribus autem potissimum, & in priui ille desciat, nec pint eum
morbis cum febre copulatis, haec ac- OBuperdurare, vel Morbus ancidunt a commotione, fermentatio- tea desciat, O obtundatur. neque vehementiori succorum, ilIos ignentium, & ab eorumdem inver-iT Actenus Hippocrates victus ra tione tunc temporis contingente IlLL tionem in acutis praescripsit, propterea fit, ut si secretis inutilibus,tdesumpta indicatione ab ipsis Mor- idi pravis humoribus fermentatio inibis, morborumque temporibus;nunc lpraecipitationem, quam coctionem vero a viribus illam deducens, inquir, appellant, desinat, Morbi, & Febris conjectari oportere, num illae susterrestatum excipiet declinatio, cum pri- possint ejusmodi victus tenuitatem,stino salutis statu; sin secus, ingrave- quousque morbus constiterit, quo istentibus symptomatis, a sanguine , tempore, evicta causa morbifica,t icaeterisque liquoribus, Vitae tuendae to, ac salubriter fugari quear; si enim onecessariis, in degenerem a naturali ejus sit roboris aeger, ut citra cibi mu- statum adactis, & aliquando etiam lationem morbum sustinere valeat , icorruptis, partes eunctae corporis diaetae innovatio nulla facienda est ;elanguent, sed praesertim Corin suo sinsecus, pro illius varietate, varie motu fatiscit, & Vita desinit; cum-iquoque alendus erit. que inter initia febrium sermentatio At vero quamvis sensus hujus Α- findebita humorum nond comm phorismi clarissimus videatur, adhuctionem talem, ac tantam in sanguine, tamen multa in illo animadvertentati viseeribus induxerit, ut extremam supersunt. Et quidem primum conii
40쪽
elendum docet Hippocrates, num qui praescribitur cibus, ejusmodi sit,
ut cum eo aeger ad vigorem, statum
que morbi usque perdurare possit , eollatis nimirum Morbi viribus u cum viribus aegrotantis: quod licet per arduum plane sit, solent tamen Medici idipsum ex facultatum robore di inetiri;unde Galenus de triplici Virium genere agens 9. metb. cap. I
docet has omnes lacultates puta Vitales, Animales, &Naturales) servare, nihil plane aliud esse, quam Vitam ipsam tueri, & qualibet earum amissa, necesse esse, reliquas quoque una perire; atqui potior ratio habenda semper erit de vitali virtute,quippe quae Vitam potissimum sustinet ;quamquam & Naturalem in Morbis materialibus principalem dixerit idem Galenus de praesar ex ρul
cap. I x eo quia in illis iuuicationes faciat. vitalis autem iacultatis vim ex pulsu speciatim conjectamus, perpendentes illius magnitudinem, aequalitatem, impetum, ac vehementiam; etenim pulsus vehemens, magnus ,& a uabilis in suo motu, vi gorem vitalis iacultatis denunciat. Sed & non solum vires per ea dumtaxat tempora constantes esse debent, sed etiam in posterum valiturae, qu usque tandem morbus omninodesierit , pervestigatis nimirum habitu
Corporis aegrotantis , temperamen is, aetate, una cum lacili, vel diffieili excremcntorum egestione: siquidem, cum elatum pulsum comitantur cardinium firmitas, constitutio corporis sanguinea, aetas juvenilis, cum facili
excrementorum evacuatione, plane
virium perseverantiam probabiliter coniectabimus; secus vero, si habitus Corporis sit picrocholus, artas senilis, vel puerilis, stomachus elangueat , alvus laxiora deiiciat excrementa, &vehementibus animi pathematis ae-
Toeziis. Med: Tomia. ster afficiatur, de futura virium jactu.ra plurimum ambigendum, atque eo magis, si cum his conjungantur causae longam aegritudinem designantes, superius recensitae. Qiramobrem tametsi morbustenuem victum exigat,
in hixtamen paulo plenioriindulgen
t Cum igitur a s tantis vires ejusmodi fuerint, ut spes sit, illas cum te nui victu usque ad summum morbi vigorem perdu raturas, tali quidem victus forma utemur; At vero adiuciemus aliquid, si eousque ferendo non sint, atque imbecilliores extiterint: & quidem tantum , quantum imbecillitas ipsa videbitur expostulare ; quocirca aliquando in ipso
morbi vigore, ut notat Galenus, plenius nutrire cogemur, si casus ita serat, ut interea Naturae robur dissol
Nedum autem conjecturam iaciem dam esse monet Hippocrates de R-gro, an cum victu tenui, vel tenuissimo, perdurare possit ad vigorem us.
que, & statum Morbi, viri s Naturae cum illo comparatis;verum etiam,
si morbus ipse sensim mitescere, &per epicrasim, seu per evacuationes paulatim iactas, tandem desinere debeat, ut dicitur& as .in his namque casibus,quoniam
evacuationes ante statum incipere
solent, & quandoque inter initia , quibus vires non leviter infirmari contingit: proculdubio cibus plenior in vigore, & statu morbi expollulabiatur, ut idem Hippocrates ibidem inquit; tales enim acuti morbi ante viastorem deficiunt, & hebescunt , quem Lane graviorem essent subituri, nisi, detracta causa materiali, hebetiores evasissent. Advertit pariter, &scite
Sanctorius, non abs re ab Hippocrate dictum, an Mer,& non Virtus cum