Nova bibliotheca lvbecensis ..

431쪽

havit Harm. Evang. Cap. CLVlli. p. m. 43s. Addatur IO. DALLAEUS pol pro duabus Syn. p. 14 sqq, qui hane a Fratre Gomaro P. I. Opp. Theol. p. s. assertam interpretationem

merito voeavit novam, nullis exemplis firmatam, nullis rationibus fultam expositionem. 2Celeb nuper Remonstrant Theologus IOH.

g. XII. Quoniam igitur in clara luce versatur, vocationem divinam praeconio verbi gratiae ad Judaeos directamis suffcientem, seriam finisse eandem etiam simul emcacem fuisse liquet. Quodsi enim illa quoque voluntas divina merito essicax salutatur , quae finem serio intendit is huic obtinendo media idonea & sussicientia adhibet, quamvis simul ordinata sit, ordinem a Deo

432쪽

Deo sapientissime constitutum respiciat, a quo libertatis abus creaturae rationales recedere possunt haec vocatio χρογχων Judaeorum hoc sensu omnino flica fuit, quia Deus illa, fide μ& aeternam beatitatem Judaeorum serisimindit g. XI. . t media ad hunc finem suffcientia adhibuit. g. X. Sin autem eo sensu vocationem renitentium Iudainum ineffcacem diceres, quia finis ille partaeularis nimirum conversio&salus eorum a Deo serioe intentus apud plurimos existentiam minime nactus est: equidem largior, haec sano sensu dici posse si ita intelligantur, ut ratio inessicaciae minime in Deum derivetur, sed

tantum in homine sita sit Quia Deus in oeconomia gratiae nihil ad existentiam perducit, quod eius ordini sapientissime con-Bituto adversatur. Meminimus etiam e dem sensu acutissimum Theologum BALTH. MEIsNERubi termino gratia in caci uti quae scilicet, cum sortiri posset suum eventum pro innata viis ργεue, non tamen

actu ipso sortitur I). Consultius tamen

est ob ambiguitatem termino vocationis in

caci abstineres, quod etiam ex hac ratione maxime decet, quia in omni vocatione divina, quae praeconio verbi gratiae peragitur, etiam quoad eventum se essicacia gratiae semper cessante libςrais voluntaria resistentia exserit. Liceat nobis haecce con-Es summa-

433쪽

strare: Escax,inquit, est voluntas decernem operans, Ad determinatione uisima, o fine immutabili, quem universim in rerum serie posuit omnipotentissimur, accipias Impediri Dei voluntas proprie nequit. Potes tamen ordinem rerum constituere, o ad Hum amplissima. neplaciti divini Agnificationes astigare, cui dum pertinax malitia refragatur, moraliter impedii-tur, dum propter istam renitentiam se non applicat subjecto, quod nova excitata pertinacia extra ordinem descriptum moratur. Ucax ergo est voluntas Dei non tantum actu primosedo actu secundo dum motibus o suggestionibus excitatis subjectum propossum scit. Non igitur in osscina sua subjectis ordini suo applicandis caret ενεργεια, immo etiam ad ργηρια quodpiam non raro progreditur, licet matitia αποὶελεσμα oriri non permittat. t vid. ALTAE MEISNE Anthrop. Pup. XL

XIII.

Αecedimus tandem ad considerationem posterioris hemistichii, quod querela interrogatione de defectu manifestationis brachii Jehova; absolvitur. Quaerit nimirum Apostolorum personam induens Pro

434쪽

braebium Domini in quo revelatur pervulgatum quidem est, 'arachium in Scriptura S. Deo idcirco translata locutione tribui, ut potentia eius innuatur cum in hominibus Praecipue per brachia corporis robur exseratur Ex XV. 6. Iob. XL. 4. Ps LXXVII. 16. Ier. XXXIII i . I observat imprimis dignum est frequentioris usus hanc phrasin Jesaiae esse, eademque saepe divinam Messiae potentiam notari, Ies XL. o. LIX. 16. LXIII. s. Sed tamen non continuo, ut haec verba prophetica pereipimus, quid proxime iisdem designetur nobis constat. Denotari simul hoc loquendi modo divinam Messiae potentiam tota textus συν- nos docet, me infra dicendis I culentius apparebit. Quaeritur autem , an etiam haec phrasis praeterea divinae Messiae personae πεν απις sit. Prius igitur quam nostram sententiam proseramus, varias eruditorum interpretationes indicabimus. GL Assius noster clarissimi nominis Philologus QTheologus Brachium Iehova hoe loco doctrinam Evangelii notare existimat, quod videlicet potentia Dei st ad salutem omni credenti Rom. I. I 6 a Praeivit Glassium ΗΕΣ in Io. XII. 38. FR. IvNIVS ad h. l. Commendatur eadem interpretatio ut simplicissima ab AND Riv ET S). Doctissimo etiam Resormatae Ecclesiae Theologo C. Vi TR i Noae eadem placuit senten-

435쪽

tia. Cum enim voce nanno praeeonium Evangelii in priori hemistichio fignificari probasset Idem, inquit, hic intestigitur per

brachium Iehovae. Et enim Evangelium Christi potentia Dei ad salutem cuivis credenti Rom. I. I 6, hunc ipsum locum ut videri queat

respiciens ). o. M ARCgro omnia facilius fluere videntur. brachium simpliciter de potentia Domini irre tibili exponatur ). Illam autem hic notari potentiam Dei existimat, quae in conversione hominum ad fidem necessaria est. Cum igitur existimet

ex hac phrasi hypothesin gratiae irresistibi lis infelicis illius absoluti decreti surculi, lagitime colligi: in rationes ejus hic disquirere ab instituto nostro alienum non erit. Urget nimirum I. hanc esse primam loquutionis figuratae brachii Iehου significationem, ut potentiam divinam absolutam dc insuperabili modo agentem indicet. II. Allegat dictum Ies LII, Io ecquo con stare autumat, potentiam, qua Deus in convertendis hominibus utatur, esie insuperabilem. L Idem ex loco Ephesa, I9. inferri. IV. Objicit conversionem vivifica

tronις, generationis, creationis nomine

venire. Cum vero duabus posterioribus

rationibus a nostris Theologis solide satisfactum sit ), duas priores paucis expendemus. Notamus igitur ad N L Quamvis diffitendum non sit, hane phrasin in-

436쪽

superabilem potentiam inferre, cum de ejus generis miraculis , quae et supernaturalisis simul absolutae potentiae opera sunt, usurpatur falsum tamen est, hanc significationem obtinere, cum ad designandum

gratiam convertentem transfertur. Haec

enim interpretatio per alia clarissima Scripturae S. loca pro illegitima habenda est quae nos docent, gratiae in se emeaei resisti posse , eandemque a pertinaci resistentia liberi in malo arbitrii saepe impediri, ut

effectus salutaris ordinato agendi modo produci intentus non obtineat Matsh.XXlli, 27. Ioh. V. 34. Luc. VIII, 3O Ierem. VIII et s. rech. XVIII, 3I. Est sane conversio solius Dei opus, nec homo quicquam ad eandem ex suis viribus conserre potest. Ier. XXI, 18 a Cor. III. Is Ephesu. I S, ea Deo solo vires poenitendi, credendi donantur,is ab eodem in subjecto convertendo in actum deducuntur Phil. II, 3: immo ipsa cessatio ab exercitio naturalis resistentiae est effectus gratiae praevenientis per insitam verbo vim se exserentis, qua homini vires suppeditantur, ut possit non resistere, Mactu etiam, quantum ad ineptitudinem naturalem spectat, non resistat. Quia tamen gratia praeveniente non habitus tollitur, sed solus actus cohibetur

hinc etiam resistere potest homo post hanc cessationem a gratia profectam, dilibera ac

437쪽

voluntaria contu cia impedire, quo minus conversionis ιπέελεσμα in actum deducatur Sic 's. XL. ii Christus pastor Israelis dicitur brachio suo ostigere agne dos h. e. providentia 4ratia tenellos credentesis infirmos in fide sustentare. Quoniam vero hanc gratiam in regno gratiae non absolute sed ordinate per organa salutis excercet, admodum perspicuum est, voce brachii potentiam etiam ordinatam, talemque, quae insuperabilem agendi modum non observat, indicari. Praeclare ad

hunc locum b. LVΤΗERV commentatur: Magna autem hac consolatio est, quod omnes, qui quoquo modo verbo adhaberint, uantumvis infirmi in regnum Christi recipiantur, o soli increduli excludantur ). Fidelissimus scilicet Ecclesiae pastor ex divitiis gratiae suae lassicientia credentibus auxilia praebet, auget, eaque semper augere paratus est hoc tamen ordine in largiendis gratiae thesauris progreditur, ut illos per organa salutis, verbum nimirum gratiaeis sacramenta di spenset, nec irresistibili agendi modo utatur. Non enim placuit Deo omnem suam potentiam in hoc negotio adhiberer laetiit suu bur nos trahere non vitulinis fed humanis Hos

XI. . , Accidere nihilominus potest, ut fidelis organa salutis negligat, & sua culpa denuo sub peccati dominium redigatur, adeoque brachio pastorali obnitatur. Moni.

438쪽

Monita enim divina ad perseverantiam, dehortationes a securitate inania & mera fulgura ex pelvi essent, si credentes gratia excidere non possent a Q. Accedit, quod similis loquutio qua manus Deo in Scriptura S tribuitur, itidem saepe potentiam Dei absolutam, insuperabili modo agentem indicet, quod praeter alia loca sequentia docent: Num XI 23. Iob. X. 8. Deut. IX. 26. 29. Act. IV. 3o. Sed tamen manibus

Domini expansis Judaeos restitisse Ies LXV.

ma edocemur. In hoc enim loco expansione manuum Domini serium Dei studium Judaeos ex miseria status peccati eripiendi denotari. sussicientem gratiae oblationem indicari qua converti& salvari potuissent, sole meridiano clarius apparet. Imprimis

igitur in metaphoricis loquutionibus illud observandum est, propter quod in quo similitudo consistit. Cum ergo miracula divina in AEgypto edita operationes Spiritus S in animis peccatoris essecta brachii Dei dicuntur, hunc in modum haec intelligenda sunt quod miracula . Egyptiaca absolutae quidem, irresistibilis potentiae opera sint, sed operationes Spiritus . sint ordinataeo potentiae non insuperabili modo agentis opera , nihilominus tamen in eo omnia haec effecta exacte convenire, quod sint supernaturalia. II. Nec quicquam

praesidii gratia irresistibilia inberbis pro

phet,

439쪽

phetis Ies. LII, o invenit Iehova nudais

Oit brachium sanctitatis sua coram oculis omnium gentium is viderunt omnes fines terra fatalem Dei nostri. Gravissimo hocat insigne pondus habente loquendi modo quo Deus dicitur nudasse brachium sanctitatis sua in oculis omnium gentium, innumera gra- tix potentiae Dei essecta indicari, modo maxime glorioso Millustri patrata, equidem non negaverim. Clarissime enim hisce verbis ad profectusis incrementa Evangelii inter gentes respicitur is innuum tu simul supernaturales effectus in signis S prodigiis praeconium Evangelii comitantibus, ac in ereptione hominum ex potestate Satanae , superstitionis, erroris 4ce terum demonstrati, ut adeo metaphora ducatur a strenue laborantibus quibus solenne est brachium exserere, illudque interdum ad removenda vestium impedimenta

nudare. Depingitur ergo magnifica phrasi prophetica ἐνεργεια potentiae di

vinae πολυμερῶς, πολ-ροπως sub Oeconomia propagationis Evangelii gentis, perantis scilicet absolute respectu stupendorumin extraordinariorum miraculorum 6cordinate per praeconium Evangelii respectu effectuum gratiae in conversione gentium, quarum animi non irresistibili modo ad credendum flectebantur. Sed de MARCRII

sententia, qua ν ,ολι ει δουλευω studuit nobis

440쪽

F. A. LAΜsic Theologi quondam Ultrajectiniis remensis doctissimi, menti nem injiciamus. Observat autem brachio Iehovae respici ad Iehovam a Iehova quem chorus alloquitur . distinctum. Filium nempe Dei cuius potentia divina brachii voce in scripturis insigniatur. x. XU. 6. Db. XL. . Ps LXXI. 8. LXXXIX. II: illam denique potentiam hic intel Iigendam esse, quam in regno gratiae per operationes Spiritus . exserat is hine conjicit proxime sub hoc emblemate Spiritum S. designari ia). Licet autem non eamus inficias, LAMPIV singulari studio sententiam suam expolivisse, ex dicendis tamen apparebit, illam emphasi dictionis braehii Ieho a in nostro loco non satisfacere. Nec praeterea dissimulandum est, eo simul spectare orationem LAΜPir, ut absoluti decreti indeque derivata gratiae irresisti,-Iis parox mi purpurea chlamyde obi

FRANCRI Exercit Anti mendetis. Exercitat.