장음표시 사용
241쪽
quatuordecim absoluta fuisset 3 tamen direptionis potestate facta. milites locupletissima onusti praeda abiere: At vero quod in Valentina,in qua annos quinque exegerant, tot tantosque famul in expugnanda urbe labores impenderat, qui sola direptione urbis c pensari poterant, ea defraudati fuissent; non ut illiberale modo, Miniustum ; sed iniurium, atque ab veteri Regis liberalitate alienis a simum, sc tanquam indignissimum damnabant. Sunt autem qui scribunt h c ad Regis aures peruenisse, ipsumque statim aduocasule ad se Nunnium, Sc eos, qui comparatione Balearicae direptio vis , Valentinam multo magis deberi militibus asserebant. Ad quos Rex, Ad mirari, inquit, satis no possum, iniquum vestrum, ac pr posterum iudicium; qui Balearicam ςxpeditionem, eiusque direptae urbis occasionem , cum Valentina conferatis; similibus uerationibus utramque niti velitis, Nam etsi quinquennio de eo plus Valentina oppugnatio confecta fuit , Balearica vexo mensii bus du- taxat quatuordecim: adeo tamen hac, bc periculosa, Sc difficilis, atque laboriosa, dc sanguinaria e sit Guillermo Benearnensi Comite, de Raimundo Moncada, cum at s decem Mon dis principibus viris, a Sarracenis interemptis ut neque horum, qui totius exercitus primates erant, effusses sanguidi neque qui mortuorum familiae δc clientelae fuerat, permiserint, ipsos inultos relinqui. Verum in Valentina, tam Regni, quam urbis expeditione, vix unum quidem ex uniuersis proceribus interisse conlpexistis: sed incon gressionibus, de eruptionibus, Christianos Sarracenis longe si periores semper futile : atque Enesiano praelio, non modo paucos de tam multis triumphasse 1 sed parta etia victoria praedam despolia amplissima, locupletissimaque a deuictis rep6rtasse comperistis. Qxiet si cum tot, tamque frequentibus Valentini agri vast tionibus, or direptionibus, quas Christiani fecerunt. coniungatis; facile profecto , quamlibet opimam urbis direptionem exaequasse intelligetis. Ad haec, ipsa aggressio, atque direptio urbis, ubi adhuc militum triginta millia fiunt, adeone a periculo immunis futura est, Sc ut sine nostrorum sanguine, de lamentis, si
neque multorum interim bonorum confici possit Quod si ob ij- citis. sufficere incolumes illos dimittere; id , aut dabitis illorum 3 Q inuicto
242쪽
inuicto animo, qui sne vita citius, quam sine re discedere coctiutant; aut nostra potius liberalitati, ac clementias nam vacuos desine re dimittere,nonne tacita esset eos morte,quam fert inopia, diunare3 Satis ergo praeda loco cessurum sperate, tum ditiones, ac potentatus,toto Regno proceribus diuidendosuetum praedia Sc subur bana, praecipuis belli administris a decurione ad ipsosvsque duces exercitus distribuenda;tum proprias quoque domos militibus viritim in tam excellenti urbe tradendas. Qua Reg;s oratione Nun-nius, alijq. proceres, cum uniuerso exercitu pacati, se denuo ad ipsius imperata exequenda paratissimos ei Ie responderunt: fuere q. nonulli,qui Regis verbis ac promissionibus excitati, ab eo petiere, pro laboribus,totque impensis in bello factis, tantundem, urbe capta ratione mercedis assignari sibi ex praedijs, in eorum diuisione facienda quibus Rex liberalissime concessit petita,atque diplomate obsignauit. At vero hae donationes, tot,tantaque fuerunt, ut postea in diuisione agrorum, controuersias,& lites quamplurimas, ut dicemus, mouerint. Postero die,ut pactionis ordo cunctis innotesceret; atque auida militum manus a direptione continerentur sconuentum fuit,ut misso in urbem vexillo Iacobi, praestituta hora insequentis diei,urbani illud,in signum deditionis, in praecelsa tu ri,quq supra portam templi sita est,extollerent.Fuit enim eo die,nouum a Rege insigne datum, atque in summo vexillo Regio collocari iussumi argentei scilicet vespertilionis simulachrum. Cuius quidem insignis eiusque propositi caussam tametsi neque in commentarijs Regis neq. apud scriptores alios plene expressam inuenimus; tamen ex ipsius vespertilionis natura,cumRegijs comparata factis, sic inuestigandam,atque ad Regis mentem accomodandam duximus.Εst siquidem vespertilio, au is, quam vulgo quoq. murem penatum,aut c cum appellant,ab eo dicta, quod lucis impatiens, sub vespertinu modo crepusculum volare incipiat,& duabus mebranaceis, ut inquit Plinius, pinnis connitatur, dc geminos filios pariat;
dc mammis lacte nutriat, atq. utrumque amplexa, secum, quo vult deportet : quin & dentes etiam excarnificandis culicibus exertos habet, hamati sque ac uncinatis manibus rapsit uetenetque rapta mordicus;ac licet aspectum pr fert horribilem, in unam tamen lenem,
243쪽
atque longam desinit coxendicem. Ad quem sane modumRex oppugnationi urbis intentus, visus est in tenebris vespertilionis move volare : dum secreto, nec consultis suis, de deditione urbis cum Zaene egit,eaque non antea quam perfecta, diuulgata fuit. Vnde ut vespertilioni non pennae leues, prirpetetue,sed me branaceae , graues videlicet,& poderose ad volandum dat sunt; sic in exequendis consilijs Rex,& peragendis negoti js, se non subitum, ac praecipite, sed grauem & maturum praebuit: quique Sc geminos, quos progenuit filios Petrum & Iacobum circumquaque secum belligeras deportauit; ut paterno suo illos exempli, de gloria, quasi lacte enutriret: vel potius,quod per id temporis, duo potentissima strenue de bellata Regna, Balearicum, & Valentinum, quasi gemellos pepererit; eaque dum perpetuo circumcursat, sum. sanguine & armis protegit,tanquam lacte nutriuit , quodque iisdem armis,quasi delibus,
non tam in Christianos , quam in ipsos Christianorum culices, da tortores sarracenos assidue usus suerit. Exquo hamatas, ac uncinatas manus ad capiendum,oppugnandumque, & capta retinedum. semper habuit: quonia quq semel bello Regna cepit, mordicus atltenacissime conteruauit: ac neque ex partis,neque ex s.ccessione sibi relictis ditionibus, quicquam unquam amisit. Quin etiam cum de aspectum moribus facilis ac conspiciendus esset, hostibus tamevsque adeo horribilis ac formidulosus erat viviso eo vel audito modo eius nomine,omnes contremiscerent. Deniq. qui more vespertilionis, iti longam,lenem atque attrectabilem coxendicem desineret; prielongam scilicet,atque immortalem sui gloriosi nominis, ac famae memoriam quam no asperant,disparilemve sed aequabilem,
suiq. semper simile, omnibus superioribus Regiatque imitandam reliquerit. Cum igitur illuxistiri bus contrectanda let dies, Rex e Regia domo quae magniscentissimo extructa opere,extra urbem nucquoque extat, atque ab ea sagittae iactu distat , in campum exiens, quo uniuersus exercitus, quasi ad pugnam conuenerat, ad praeterfluentis fluminis ripam e regione turris substitit: ac dum in eam oculos & metem defigit ; ecce Iacobi vexillum in ipsa, in deditionis signum ab urbanis elatum est quod ut primum Rex vidit , illico se ex equo demittens,flexis genibus,ac inclinato capite, terra deoscu-- O 1 laxus
244쪽
latus est; seque ad orientem conuertens , gratias immortales D mino, Deoq. exercituum egit, profusis prae gaudio lachrimis, pro tam immento inse caelit is collato beneficio: ac protinus praeconio publico denunciari iussit, urbanis abire volentibus licere intra quintum diem, atque sua secum arma , dc reliqua bona asportare: modo intra xx. dies, Cullarim,dc Dianium oppida; cum suo Zaene Rege, se reciperent: cum quo pactae quoque fuerut induciae an norum otio: quo tempore nullum contra eum Rex commoturuse bellum, imo ab alijs commotum, compressurum promisit. Quae omnia obseruaturum se, non modo iurauit ipse; verum omnes v-triusque Regni Pontifices,tum proceres, atq. ciuitates,ad id ipsum iureiurandum compulit. Laen eti*m omnia cis Sucronem oppida:& arces , dempta Cullari, dc Dianio , intra eundem terminum, se Regi traditurum obtulit: ad eaque stipulanda, Zaen Rus Iasiam ad Rege m venit, fuitque ab eo regie exceptus. Igitur antequa quintus dies elaberetur, urbani praesto fuerunt cum omni re sua ad commigrandum: iussitque i ex uniuersum equitatum iungi, ac toto eo spatio inter urbem&Russatam, quae tia secus oram maritimam iter est Cullarim disponi, ut incolumes urbani abirent; Rege praesente, adeoque eorum saluti intento, ut quosdam de exemcitu in foeminas de paruulos inuectos, manu sua laetati vulnere affecerit. Fuit autem utriusque sexus urbanorum discedentium, ut Regis historia refert , numerus quinquaginta milliti, quibuscum partem equit tus dimisit, qui eos incolumes ad Cullarim usque deducerent. Quibus abeuntibus, Rex cum uniuerso exercitu de pro-ςeribus urbem meritissimo cum triumpho intrauit,mense Septembri pridie festi sancti Michaelis Archangeli, anno Christianae salutis. M.cc xxxviij. vitabulis concordiae Zaenis δc Regis, ac multorum etiam historicorum testimonio cofirmatur. Nec refert, apud
historiam Regis dc Marsili j inueniri, sequenti anno fuisse Regem
in urbem ingressum is enim error cum manifestus est,tum Typographo ascribendus. Utpotecti eadem referatur historia, anno vertente qui fuit ia39. Regem venisse Mompellerium,atq. hoc ipso anno ad quartum nonas Iulij vidisse magnam illam Solis defectione, quam aiscribit ipse, ut lib. ia. subijciemus.
245쪽
i gestis I ACOBI primi Regis Aragonum,
Alentia capta,eaque uti capite ,uniuersis Regni op pidis,tanquam membris, similem quoque casum, atque euentum portendente; dum ad ea, quae urbis essent componenda,Rex animum intendit,noua sese ei obtulit maiora moliendi occasio. Nam ut ipsi quidem gradus subinde fieret ad Murciense sarracenorum Regnu pugnandum statimque semen ad id belli iaceretur; ecce Raimudus Folchius Vicecomes Cardonensis, qui expugnationi urbis interesse non potuerat,e Catalonia profectus, altero ab ingressione die ad Regem venit,cii expeditissimis quinquaginta e familia sua delectis leuis armaturae equitibus, atque a Rege petiit; ut quando
grauibus suorum negotijs distentus, a tam inclyta urbis oppugnatione abfuit,sibi permitteret, cum sui; fantumcrumpere in prima quaeque Regni Murciensis oppida, ut strenuum aliquod sui erga ipsum obsequi j &obseruantiae testimonium ederet.Quem Rex excipiens amantissime,atque ipsius animi magnitudinis,bellicaeque virtutis memor,se morae excusationem perlibenter, dixit, admittere; mirari tamen ipsum quod facinus tam valde arduum,cum tam parua bene licet armata manu equitum aggrederetur. verum oblata ei pedestri, quam ille renuit, adire quovellςt permisit, commeatum, omniaque ad expeditionem necessam, de castris suppeditari iubens.Cui abeunti Artatus Alago Blasci filius, se eomitem obtulit; iuuenisbellicosus admodum de cui pernota erant Mureiensis Regni loca omnia,quae ipse Aragonia exulans ut diximus, diebus no paucis collustrauerat. Quare de omni re factus certi brRai mundus. -L Ville
246쪽
Vilienam insigne oppidum, quod primum sese ex Murcitasibus
offerebat, diripere decreuit idque intempesta nocte, Je ex improuiso intrantes equites,ac nihil lade i perantibus,tie' excubias agentibus oppidanis, antequa hi arma capere pollent, maiore partem oppidi diripuerunt. Sed dum totum praedari conantur,sarracenorum ex suburbanis tanta fuit concursio atque impeditis vicis, tam acriter cum Folchijs dimicatum ut coacti ij fuerint, seruata, atque acta ante te praeda oppido excedere,perque agros vagari,quoa a in proximum oppidum, Saixum vocatum,incurrerent quod etiam inii
serunt,equitibus partim ad dimicandum, partim ad diripiendum vicatim immiisas.Sed dum urgentibus oppidanis,sese ordine in Gnum recipiunt, Artalus caput lapide acerbe ictus equo deturbatus est ac illico mortuus. Qua de caussa Folchius cultus oppido abiit. atque summo cum labore dc difficultate, conteruata praeda, cad uer Artali iustulit,Valentiamque deduxit: de quo vehemeter Rex doluit ibique honorifice,sine tamen cantu, lamentis, exiguo etitum funere sepeliri curauit. Cuius ossa postea in Aragoniam translata in sepulchris maiorum illius condita fuerunt. Itaque collaudatus a Rege Folchius, quod iter sibi ad Murciensem expeditionem tam strenue aperuisset, multis ab eo muneribus donatus abire permissus est.Sed insistente Folchio,ut sibi,suisque manere liceret, R digem ad conficiendam reliquam Regni expugnationem iuuaturi se gratam,acceptamque eius mentem Rex se habere dixit, sed operam interim fore superuacaneam, proptereaquod ad ea, quae pacis essent,non quae belli, tunc esset omnem mentem adhibiturus: Vive tame occasio ferret, ita illius pollicitationibus de ope pro tepore se usurum. Itaque abeunte Folchio, Rex ad componendas res ciuitatis religionem scilicet inducendam,leges ferendas;ac domos pra diaque &suburbana ducibus , & militibus diuidenda , se totum conuertit. Nam primum quidem urbe ingressus, assistentibus Antistibus Ecclesiarum Aragoniae&Cataloniae,qui Valentinum secati bellum fuerant naiore urbis Aedem Mahometo dictam ubi saeraceni ibi ennia impiae sua se celebrare solebant,peti j t. Ibique a Tarraconens Antistite, summentis, lustralisque aquae asperitone, atque lacrorum prolatione verborum,cum mestiplici crucis signo expia-
247쪽
opiata impuritateloci,sacrum solemne,iastructo altari, ab electo primo Valentino Episcopo fuit celebratum. Iamque Rege ,& alijs
maximas Christo gratias ob expiata in ea urbe impietatem Maho metanam,SI vera laristi religione inducta, reddentibus 1 ipsa me e Aedes in honore,& nomen beatissima: Virginis, matris colecra'suit; post tot illius mutatas olim appellationes quarum prima Romanorum tempore,ut ex lapidibus incisis, alijsque vestigiis δε monumentis litterarum.colligere est, Dianae fuit: deinde occupatibus
Hispaniam Gottis A religionem Christi suscipientibus, Seruatonia ditur. st sarracenis Regnum cum reliqua Hispania inuadentibus Mahomeli. Rursum Ruirio DiaZio, cognomento Cich, strenuo Castellae Regulo, qui eandem urbem e farracenorum ma nibus eripuit c Christianis restit hi,diui Petri: sed breui recuper . pollea urbem sarracenis, iterum c6taminata,Mahometo ces
quoad Iacobus denuo expiata illa , sacrae Virgini in perpetuum
dicauit. Tanta enim se,pietate,ac religione sacro lanchae Virgini obstrictum putabat;ut eidem omnia tua vota nuncupareti templabatq. hacella ubiuis a se exaedificari justa eius omnino nomini dedicaret. quAin huius exemplo Regis emanasse creditur, tam frequens ille Valentinorum tamque pius ac religiosus erga eadem Virginem cultus , ac maior, quam Christianarum a bivis gentium deuotio, S: consecrario. At vero ne in Aede illa veteri, aut 1 ructura,aut parietibus, horumque emblemmatis turpis aliqua Mahometi memoria renouaretur; Iacobus ij idem pietate , ac religione motus,cum Antistitibus proceribus,& omni populo, magna cum popa sacerdotum ad illam venit ipseque primus sumptamalleo , adecoepit diruere,quem sequentes Antistites,post proceres , militesq.& populares,breui tempore complanarunt;quoad omnino aequata selo atque purgato loco,simili ordine templum coepit erigi amplissimum, ac sumptuosissimum, quale nunc videmus, suis iacellis, autaribus, diuorumque simulachris ornatum: quodque Astio etiam Rex esse voluit, atque multis immunitatibus donauit. In quo item Gregorij IX. Pontis. Max. concession rincipem ac Episcopiam sedem,ut vocant,Cathedralem erigi curauit,&antiquam dioecesim instaurauit. Ouae tametsi temporibus Bamba Gothorum Re-
248쪽
gis ToletaSae prouinciae contributa fuerat,Rex tamen,cuni esset visbe potitus,voti reus,Tarraconensi lubiici, attribuique decreuit. Quae plane instauratio siue restitutio Episcopia, quoniam conces so diplomate , de a Pontifice mi sto,ad septimumqdus Octobris sequetis anni,qui dies festus beati Dionysij martΠis celebratur facta fuit: idcirco eodem festo die, perpetua, anniuersamque Epijcopi atque omniuria sacerdotum pompa, subsequetibus Magistratibus. cum vexillo regio,& una cohorte militari, omnique genere Musiacorum lustratio per urbem sit,ac supplicatio ad dici Georgili natalytis Regni patroni in illius diei atque restituit Politisiciae iminiist memoriam. Huic ergo Ecclesiit electum a Rege,& a Tarracori 3 si Antistite Ferrarium talicti Marti m Tari aconensis Ecclesies prae positum,virum doctumae persanctiim, magno cum applausu populi idem sutamus Pontifex prefecit: eamque aliarum Ecclesiani instar anoniciorum collegio, distinctisque praefecturis, quas voscant Dignitates;ad pracipuam Ecclesia obeunda munera decorauit.Quin δί diuino animaduerto Ecclesiarum iure, decumis omni ibus totius detoeces eos dotauit easque Antistiti, nonicis,atq. Dignitatibus diuidendas tradidit. Releritata sibi tame suisque succes-1oribus Regibus, indulgentia Pontificis , tertia decumarum parte incompensationem de supplementum infinitorii prope sumptuu,
ut tam in debellando Regno a Rege facti fuere i quam qui postea aciendi essent in ipso conteruando. Sed illud quidem permirum: quot,quamque piis propitijsq. legibus, ac plebiscitis foros nostri
vocant Ecclesiasticas res,& census, ad Ecclesiasticorum commodum Sc ammunitatem sanxerit. Deinde alia sacra urbis loca inuisit pr cipue vem carceres& ergastula,in quibus acerbissima quaeq. tormenta de ignes passus est inuictus Christi athleta Vincentius Osee
sis,ta intra urbem,quam extra , dc in quae mortuus fuerat proiectus: In cuius honorem coenobium cum amplissimo templo exedificari
fecit; quod etiam Asy lo esse voluit;ijsque immunitatibus,quibusvr bis terium maximu donauit,at' Cistercieti ordini addixit simul praedijs,dijsque centibus magnifice ornauit: Xenodochio pauper
peregrinorum adiunctoad cuius valvas,sive in eius porticu, accuratissima expresistimat ipsit imago Regis ad viuu depicta, pota
249쪽
trecetos& quad raginta annos,adhac fere tepora inuiolata conspicitur. Tande ad domos,praedia,& suburbana militibus diuidenda animu intedit. Qua in re labores incredibiles sustinuit vel ob id maxime quod ante urbis oppugnationem, plures ipse aedium donationes, agrorumque assignationes feceri quam aedes, agrique postea fuere ad diuidendum inuenti.Vnde a ciuitatibus, quae bellum secutae fuerant,incipiens,vicos eis in urbe distribuit, in quibus illae veteribus dirutis domibus,nouas atque praecelsas aedificarunt. Extant enim adhuc'vicus Caesaraugustanus,&vicusBarcinonensis etiam
in noua urbe extra muros vereres constructus, nou . muroru am
bitu comprehesus. Quin&Turolensibus cum eorum montana ditione portam urbis principalem assignauit,quaeTurolium respicit, inediam inter duas praecelsas turres,quae Serranorum,idest,montanom,quom caput est Turolium,cognominata fuit. At vero ex ciuitatibus Aragonia Calataiubio, Iacca, Osca , Tirasona, Daroca, Borgia, Albarrazino Barbastrio,&Montione: in Sc Cataloniae
Perpiniano,Gerunda,Tarracone,&Dertosa,viros percelebres,cuillarum agnominibus excepit: quorum ab egregie factis propagatum nomen, nobilesque familiae, ad haec usque tempora peruenerunt. Quamquam Ilerdensibus quidem, eo quod fuere primi, qui
murum urbis in expugnatione perforarunt, atque aditum ad eam tribus locis exercitui dederunt, perinde ac si murum ascendissent, quae pollicitus Rex fuit,concessiti Promiserat enim obsidionem instituens,Ciuitati,cuius ciuis in oppugnatione primus murum ascederet; quod is tanto sese periculo expones, vitae suae quasi trutinam Fortuna ad obtinendam victoriam committeret ; necnon & suam carnem pro Rege despiceret;illam , tum libram Semensuram urbi daturam tum etiam trecentas indotatas puellas in urbem missura, a Rege cum dotandas,tum strenuis exercitus viris collocandas.Priterea non ex Catalonia modo,SI Aragonu, sed ex Aquitania etiapermulta familia inchoata fuerunt ab ijs,qui cum Archiepiscopo Narboliensi expugnationi interfuerunt; ut Narboni j Carcas nij, & Tolosa.Nec defuerunt qui nobilissimam Romanorum familia,
una cum cohorte auxiliatia,ea ipsa in expugnatione, Valentiam inuexerui, Vocati quidem Romani, accentu in ultima, sic Aquitanis
250쪽
pronunciantibus, atque tum copin f pradiisque affluentesa tum i istis praeclari, in alias licet fami lias,seu cognationes translatis eorum polleri; tamen Romanorum cognomentum nunquam amiserunt: eoq. cognometo sese permistae familiae illustrarunt . Cuius rei cauasa, atque nobilitandae urbis gratia, eam dilatari valde, ac extra murum veterem Rex permultum extendi iussit. Iam l. Romanorum more , qui colonias deducebant, circunducto aratro , notia erigi moenia tecit, atque uniuersam urbem duodecim magnis portis p tere voluit: fortassis, quae illaus erga diuina semper omnibus in re bus intenta mens erat, ut conspectam, descriptamque ab ΕΣechie
te diuino vate ciuitatem Dei duodecim patentem portis adumbraret. Nam eius quidem instar Valentina tres ad Orientem portas habet, tres ad Meridiem, totidemque ad occasum, ac tres demum ad Septentriones, cum quinqueler magnia pontibu , qua parte auluit eam Turia, in Suburbia vias publicas decurrentibus. Sane tu niuersiis totius orbis nationibus in ipsem, non modo pateret ditus, sed receptus etiam per hospitalis, ac quam commodissimus: atque ut in communi quadam. patria, si modo frugi sint adueianae,& victus,& vitae cum virtute cultus affatim inuenirentur. Inde quippe peregrinoru matrem eam, ciuium autem nouercam vulgo appellare solent; quod ii copiam, in quan scutur,despici ut facileq. amittunt: illi vero ab inopia ad copiam translati pluris habent, ac ne deperdant, curiosius conseruant. Nouis igitur erectis moenibus, munitissimoque cincta muro urbs, continuo frequentibus domibus, Teptis, coenobiis, vicis, plateis, Xenodoch ijs, xistis, gymnasijsq. ,&alijs publicis molibus dc operibus repleta, nihil demum in ea vacuum relictum fuit,nihil l otiosum. exquO multo plane maior illa, quam antea euasit. Posthac Rex plebiscita, de municipales leges Valentinis dedit, vulgari, patrio scilicet Regis conscriptas sermone, vς populo melius inoptasseexeny i utque perspicuitate . a seria eas, gonius a saepe, interpretatione iuris, Sc captionibus assere ret. Adeo quippe Rex, tum ex bellica ς perientia, tum ex Regni apuero gubςrnatione , excellenti ac confirmato iudicio erat; ac nonii Uris squamatiam neque earum Plane rudis ervi id rei militaris scientiami sed rebus gestis, de ctorijs eruditus citaserat, ut ea in