장음표시 사용
581쪽
serat, ita ut a mundi generatione exordiens usque ad generis humani naturam deveniat, atquc ego deinde, suscipiens hominos a Timaeo quidem genitos, a Critia Vero ut plurimum institutos. secundum Solonis sermonem legemque in judicium vestrum adducam, civitatisque istius cives efficiam eos, qui prisci illi Athe nienses fuerunt, quos jam eXstinctos Sacrae AEgyptioriam litoris in luccm e tenebris eruerunt, adeo ut d c illis deinceps tamquam devoteribus Atheniensibus verba fiant. SoCnATES. Copiosam et spici didam disputationis mensam apparavisse mihi videris : tua ergo interest, o Timaeo, invocatis Secundum legem Diis, disputationem
jam exordiri. TIMAEUs. Probe conSulis, SocrateS : nam quum omnes,
qui mentis quoquo modo compoteS sunt, in operis cujuslibet vel magni vel parvi principio invocare Deum Soleant : quanto nos aequius est, de UniVcrso, Sive genitum Sit, sive ingenitum, dis putaturos, nisi sorte desipimus, invocare divinam opem p Ergo Deos omnes DeaSque Precamur, in primis quidem, ut ea dicantur a nobis, quae illis placeant: deinde, ut nobis ipsi con
stemus: quantum ad Deos attinet, Sic a nobis oratum sit : sed quod ad nos Spectat, poScendum est, ut et vos tacite assequamini, et ego secundum mentis Propositum rem ipsam, de qua agitur, transigam. Principio ita mihi distinguendum esse videtur :J
ΙΙ. Quid est quod semper sit, neque ullum habeat ortum, et quod gignatur, nec umquam sit 3 Quo
II. I. Quid est quod, etc. Quum hic
tantummodo incipiat vertim dialogi argumentum, fieri Potest praecedentia
Ciceronem in versione sua Omisisse, tamquam a materie alienam digressionem . Aut si Cicero verterat, ea forsan
librarius consulto omisit. Haec tibi sint in Platonis Timaeo, supra indicavimus , not. 4 , cap. I. - Quid est quod semper sit, neque nullum ha beat ortum. Alio loco Timaei , dicit Plato non bene dici de hoo aeterno numine fuit aut erat, sed tantum est.
Simil. in Exod. III, I 4 : α Dicit Deus Mosi, Sum qui sum : dices fliis Israel:
Ille qui est, me misit ad mosis. Divus Angustinus, tuum hos locos conferret, exclamabat Platonem sacros Christianorum libros cognovisse. De Civ. Dei,
Vm , I r. Pulchram hanc Platonis de
Deo sententiam egregie explicavit Fenelo noster, Exist. de Diev, II, in Cyestretomber dans I'idee du temps et consondre tout, que de Vouloir imaginer en Dieu rien qui ait rappori atine successione en Iut rien ne dure, Parce que rien ne passe z rien ri'a ete: rien ne sera I tout est 1ixe. Ο Dien .
solle que de uouloir diviser votreeternite, qui est tine perina nen Ce i diuisible: e'est vovioir que te rivages'ensule, parce qu'en descendant lelong d'nn fleuve je m'eloigne tonjoura de ce rivage immobile α. Vide ctiam Malebranche, Recherche de M -- rite, IV, I I. I. V. L.
582쪽
rum alterum intelligentia et ratione comprehenditur, quod ianum Semper, atque idem est : alterum, quod assert' opinionem per sensus, rationi S experS; quod totum opinabile est, id gignitur, et interit, neC Umquam esSe Vere potest. Omne autem quod gignitur, ex aliqua causa gigni necesse eSt; nullius enim rei, causa remota, reperiri origo potest. Quocirca si is, qui aliquod munus efficere molitur, eam Speciem, qUse Sem per est eadem, intuebitur, atque eam sibi proponet exemplar, praeclarUm opus efficiat necesse est; sin autem illam, . quae gignitur, nurnquam illam, quam expetet, pulchritudinem consequetur. Omne igitur Caelum', Sive mundus, sive quoVi S alio Vocabulo gau
det, hoc a nobis nuncupatus Sit. De quo id primum Consideremus, quod principio est in omni quaestione
Considerandum, semperne fuerit, nullo generatus ortu; aD ortus sit, ab aliqUo temporis principatu β. Ortus est, quandoquidem cernitur, et tangitur, et est
Undique corporatus. Omnia autem talia serasum mo- Verit; SeriSuSque moventia quae Sunt, eadem in Opi
Dione Considunt, quae ortum habere, gignique dixi -
2. Alterum, quod affert. Legendum videtur : ω alterum quod assert opi
nionem per sensus rationis expertes,
totum inopinabile est, et gignitur. et interit, etc. . Iam Lambin. Pro vulg. Pers maluit expertes. Est enim apud Platonem μετ' αἰσθη-εως MOTOu; quae eorrectio I. V. L. Placet, quam vis eam in textum non admittat. 3. Omne igitur coelum. Ex hoc Patet vocem ουρπιος In Platone, et coelum in Cicerone, unirersum nυ- rare , quod multis quoque aliis locis probatur. Μacrob. in Coinm. somn.
Scipion. II , rt, expresse dicit :
mundu Proprie caelum vocavit n. I. Cic. Pars lenia.
Vide Aristot. de Caelo, I, 9; Proes. in Tim. pag. i 3o ; Chalcid. in Tina.
P. 9 . Quod notandum erat . quia plerique Platonis interpretes in hoc
erraverunt, quod hujus vocis sensum In Platone minime intellexerint. 4. An ortus sit, ab al. ee . Principatu. Orcus est, quandoque. SI recte Lambinus. Nam apud Plat. eest: . σκεπτέοv cυv gn περὶ αυτου- ν'
583쪽
mus : nihil autem gigni posse sine causis. Atque illum quidem quasi parentem hujus universitatis invenire, difficile : et quum jam inveneris, indicare in Vulgus, nos as β. Rursus igitur videndum, illo fabricator tatili operis utrum Sit imitatus exemplar, id ne, quod semper unum et idem, et sui Simile, an id, quod generatum ortumque dicimus. Atqui si pulcher est hic mundus, si probus ejus artis exst; profecto speciem aeternitatis imitari maluit: sin secus, quod De dictu quidem fas
est, generatiam exemPllam DSt Pro aeterno Sequut .
Non igitur dubium, quin aeternitatem maluerit eXSe- qui Τ, quandoquidem neque mundo quidquam pHlchrius, neque ejus aedificatore praestantius. Sic ergo generatus, ad id est essectus, quod ratione Sapientiaque Comprehenditur, ni que immutabili' aeternitate
5. Parentem ... indicare in mulos, nefas. In lib. de Nat. Deor. Velleius Epicureus ait , huic loco alludens, is qui in Timaeo, patrem hujus mundi nominari neget Posse is, ubi singularem Ern. Sch. K indervateri negligentiam notavimus, qui legunt partem hujus mundi; quum vel minimum accurate Platonem legentibus patere debilisset his verbis verti verba Platonis πατέρατούδε τού παουτος, quae praesenti in loco vertit Cicero, a Parentem hujus universitatis in. I. V. L. 6. Artifex. Hoc est verbum quo
Cie. vertit illod vocabulum in Platonica philosophia celebre, δηραουρIός .. Th. Gale in Iamblich. de Myst. V, 9 . Pag. 266ὶ hoc vocabulum restitutum vellet in scholiis iactantii ad quartum Stalii librum, loco alterius
c. non minns RP. magicos celebrati,
tiquos non reperitur ἔ quum sch lias ea se Pythagorae , Platonis et Tagis sermonem usurPare declaret. Adde ab illo hoc numen definiri α --
terorum numinum ordinatoris. Hic est
eph AEoptius, de quo Euseb. De. Evang. III, II; Plutarch. in Isid. Mosheim. in Cudvrorth. IV, et 8 et 3a; Brucker. Histor. Philos. Vol. I, pag. 293, 3 oo , etc. I. V. L. . Mauerit exsequi. Vulgo sequi. 8. Atque immtitabili ceternitare
continetur. Satis obscura sententia praeclaram lucem accipit e verbia
pu te Produire sans connais sances Et gans idees; que ces idees ne soni potui differentes de lui-meme; et qu'a insitOutes les Creatures, meme les Plus materielles et les plus terrestres, sonten Dieu. quoique d'une maniere ictute spirituelle et que uous ne Pota oris
584쪽
conlitietur. Ex quo efficitur, ut Sit necesse, hutic quem CernimuS, mundum, Simulacrum faeternum i eesse alicujus aeterni. Difficillimum autem est in omni conquisitione rationis, exordium 8. De iis igitur, quae diximus, haec sit prima distinctio. III. In omni oratione cum iis rebus, de quibus explicandum, videtur esSe cognitio . Itaque quum de re stabili et immutabili disputatur, oratio talis sit, qualis sit illa, quae neque redargui, neque convinci potest'. Quum autem ingressa est imitata et efficta simulacra, bene agi putat Τ, Si Similitudinem veri consequatur. Quantum enim ad id, quod ortum est, aeternitas valet; tantum ad sidem Veritas. Quocirca si forte, de deorum Nattara, ortuque mundi disserentes, minus id, quod habemuS animo, ConSequimur, ut tota dilucide et plane exornata Oratio Sibi Constet, et ex omni parte secum ipsa consentiat : haud sane erit mirum, Contentique esse debebitis, si probabilia dicentur. aequum est enim meminiSSe, et me, qui disseram, hominem eSSe, et VOS, qui judicetis : ut , si probabilia dicentur, nil ultra requiratis. Quaeramus igitur cauSam, quae eum impulerit, qui haec machinatus Sit, ut Originem rerum, et molitio
Plato : δη παvτος αρξασθαι κατα φυσι, αρυiv. Ficinna vertit eis Rationem vero originis naturaliter explicare dissicillimum est . . SCR. III. r. In omni oratione ... co itis. Haec leetio sine dubio eorrupta est. Lambinos corrigebat: s omni rationi eum iis rebus de quibus explicandum est videtur esse e gnatio n. P. Manu . ita: in In omni oratione eum iis rebus de quibus explicatur, videtur esse C gnatio M. Graeca Platonis haec sunt :ως αρα τὼὸς λόγους, ωνπερ εωὶψ ἐ.ητηται, τουτωv καὶ ξυΠεvεις ovτας. Itaque malim: in omni orationi eum Iis rebus, de quibus explicatur sve quarum est explicatrix videtur esse
cognatio a. sCu. - Sic qumnθ cense et vertit I. V. L. u. Potest. Ern. Possit.
3. Bene agi putat. Lambin. bene vi putet. 4. Minus id, quod habemus, animo consequimur. Lambin. in minus id,quod
avemus, omnivo eo equemur is. Foris asse verius z in minus id, quod habemus In animo, ConSEquomur M. SC .
585쪽
nem Novam quaereret. Probitate videlicet praestabat : probus autem inVidet nemini. Itaque omnia sui similia β generavit. Haec nimirum gignendi mundi causa justissima. Nam quum constituisset Deus bonis omnibus explere mundum , mali nihil admiscere, quoad natura pateretur : quidquid erat, quod in cernendi
ot quietum I; sed immoderate agitatum et fluctuans, idque ex inordinato in ordinem adduxit: hoc enim judicabat esse praeStantiuS. Fas autem nec eSt, neC Umquam fuit, quidquam uisi pulcherrimum facere eum, qui esset optimus. Quum rationem igitur β habuisset, reperiebat, nihil eSSe eorum, quae natura Cernerentur, non intelligens, intelligente, in toto genere, praeStantius; intelligentiam autem ulli rei adjunctam esse sine animo, nefas eSse. Quocirca intelligentiam in animo, animum conclusit in corpore. Sic ratus est opus illud essectum esse pulcherrimum. Quam ob causam non est cunctandum profiteri, si modo investigari aliquid conjectura potest, hunc mundum , animal esse, idque intelligens, et divina providentia constitutum. IV. Hoc posito; quod sequitur, Videndum est, Cu-jusnam animantium Deus in fingendo mundo similitudinem sequutus sit. Nullius profecto, eorum quidem, quae sunt nobis nota animantia. Sunt enim omnia in
s. S. similia. Cie. perperam negligit 3τi μαλi τα. I. V. L. - CL Genes. I, 4:ω vidit Deus lucem quod esset bona a; et similia ibid. V v. Io , Ia , i 8 , 3 I. 6. Id sibi assumpsit. Pronomen sibi delendum censuit I .ambiri. Apud
Platonem est ζύτω παου ὁσυv ns oρα Τρου παραλαgωv. SCH. . Non eranquillum et quietum. Ex his magna oritur quaestio : an materia ante mundum exstiterit, an ipsa crim
mundo a Deo formata fuerit 3 In hoc Timari loco Plato dicere videtur
ante mundum creatum materiam exinstitisse. Sed , ex aliis Platonis locis Sophist. pag. 185; Phileb. pag. 3 g
essit. Francos. arbitror Platonem materiam a Deo Iormatam credidisse. Ceterum cons. Nat. Deor. III, 25. ibique notas. I. V. L.
586쪽
quaedam genera partita, aut inchoata, nulla ex parte Persecta. Imperfecto autem, nec ab Soluto simile, pulchrum esse nihil potest. Cujus ergo omne animal
quasi particula quaedam est, Sive in singulis, sive in
diverso genere cernatur, ejus similem mundima esse dicamus. Omnes igitur', qui animo Cernuntur, et Patione intelliguntur animantes, complexu rationi S et intelligentiae, sicut homines, hoc mundo, et pecudeS, et omnia, quae sub adspectum cadunt, comprehenduntur. Quod enim pulcherrimum in rerum natura
intelligi potest, et quod ex omni parte absolutissimum eSt, quum Deus similem mundum efficere vellet , animal unum', adspectabile, in quo omnia
animalia continerentur, effecit. Rectene igitur unum mundum dixerimus, an sint plures, an innUmerabiles, dictu verius et melius β. Unus prosecto, Si quidem tactus est ad exemplum. Quod enim omnes ani
rambinus z aeqntim rationem igitur et Ce n'est que Iors in 'on acense Ieshanc habuissetis. - Nihil esse. Reia gens ti heresie, ou quand On denonco
ctiussore , ut In Graecis. leum livres, qu'il est de droit d'en inis
IV. I. Sise in singulis , sise in di- terpreter malignement inutes let, ParO-σerso genere. Lambin . .. sive in universo les et de les Empoisonuer α. genere in. Apud Platonem : cu laeti 4. Quoia enim . . . iabsolutissimum ταλλα ζωα καθ' iv και κατα revaei est, quum Deus similem mundum ess- μορια. S R. cere veliat. Verissime Lambin. ω ei a. omnes igitur. Gedihe , in Cic. quum Deus s. m. e. v. . In graeCia est: sist. philos. Rntiquae . hic, ut Passim , Tω γαρ τῶv vocu viisv καλλίστο, καὶ graeca magis Perspicua P tat. I. V. L. κατα πάvτα τελεω μ.α .i ζ' αυτρου θεὸς 3. An. unum. His alludit Ghaire , ομοtωσαi βουληθεic. SCH.- Certe si ei Quest. sur I nc cl. an. Platon : in Ie non addas cum Lambino , subintelligendum est , ut sententia auctoris
Pateat. s. Rectene . . . Derius et melius.
Haec ita corrigenda aunt, ut opinor :. Rectene igitur urium mundum dixerimus, an plures esse et Innnmerabiles dictum sit verius et melius p a Plato enim his verbis utitur: Ποτεροv ουvορθως iv α ρυραvov προσειρηκαμ. Vs Ti
dit, dans son Timee, que te monde est uti animal; car il erit od sans doute que Ies elements en mou ementaniment te monde, et ii nlantend pasPar animal un chien et uti homme qui marchent, qui sentent, qui mangent, etc. II saut toriours expliquer uri au- teur dans te sens te plus favorable ἔ
587쪽
mantes eos, qui ratione intelliguntur, complectitur,
id non potest esse cum altero. Rursus enim alius animans, qui ' eum contineat, Sit neceSSe est, cujus partes sint animantes Superiores, caelumque hoe,
simulacrum illius ultimi sit, non proximi. Quorum ne quid accideret, atque ut hic mundus esset animanti absoluto simillimus, hoc ipsu, quod Solus atque unu Sesset, idcirco singularem Deus hunc mundum, atque unigenam procreavit. Corporeum autem, et adspectabile, itemque tractabile omne neceSSe eSt eSSe, quod
natum est. Nihil porro, igni vacuum, Videri potest;
nec Vero tangi, quod careat solido; solidum autem nihil, quod terrae sit expers. Quamobrem mundiam efficere moliens Deus, terram primum, ignemque jungebat. Omnia autem duo ad cohaerendum, tertium aliquid requirunt, et quasi nodum vinculumque desiderant. Sed vinculorum id est aptissimum atque pulcherrimum, quod ex se, atque de his , quae ad- Stringit, quam maxime unum esticit. Id optime assequitur, quae graece αΜαλογυx, latine saudendum est enim, quoniam haec primum a nobis novantur) comparatio, proportioVe dici potest. V. Quando enim trium vel numerorum, vel figurarum , Vel quorumcumque generum, contingit, ut
quod medium sit, uti primum proportione, ita id
πολλους καὶ ἀπείρους χθεiv ὀρθο- rum , sed tertii huius, mundus hie
τεροv. SCH. -I. v. Lectere Putat cor- simulacrum rectius dicereturis.
rigendum ari esse Plures. 7. Quod ex se atque de his. Lamb. 6. Qui eum conlin. Leg. eos. Graec. . quod ex se atque ex his , quae ad-εκεivor, et Post, ou μέρος α, η v stringito, quod I. V. L. probat. εκει,6,. - Nobis clarior Cicerouis loco V. I. Ut quod medium sit, uti pri- videtur h. l. Fictui versio, quae ha- mum. Lainbin. in ut veluti ei quod hei: ω alioquin aliud animal, quod , medium sit primum n. SCH. - siinpli-haee dico contineat, esse oporteret , ' eius corrigendum ut ei prim&m arbi- cujus duo haec partes sint: nec illo- tratur I. V. L. et illam lect. vertit.
588쪽
postremo comparetur, Vicissimque ut extremum cum
medio, sic medium cum primo conseratur : id quod medium est, tum primum fit, tum POStremum; postrema Vero, et prima media fiunt; ita necessitas cogit ut eadem sint ea, quae dijuncta suerunt'; eadem autem quum facta sint, efficitur, ut omnia Sint unum. Quod si universitatis corpus planum et aequabile explicaretur, neque in eo quidquam esset requisitum :utium interjectum medium , et se ipSum , et ea, quibus esset interpositum , colligaret. Sed quum soliditas
mundo quaereretur; solida autem omnia uno medio numquam, duobus Semper copulentur : ita contigit, ut inter ignem et terram, aquam Deus. animamque Poneret, eaque inter Se compararet, et proportione conjungeret, ut quemadmodum ignis auimae, sic anima aquae; quodque anima aquae, id aqua terrae Proportione redderet. Qua ex conjunctione caelum ita aptum est, ut Sub adspectum et tactum cadat. Itaque et ob eam causam, et ab iis rebus, numero quatuor, mundi est corpus essectum, ea conStructum ProPOrtione, qua dixi : ex quo ipse se coricordi quadam amicitia et caritate complectitur; atque ita apte cohaeret, ut dissolvi nullo modo queat, nisi ab eodem, a quo est colligat HS. Earum autem qNatUor rerum, quas supra dixi, sic in omni mundo omnes partes collocatae sunt, ut nulla pars hujusce generis excederet extra, atque in hoc universo inessent genera illa universa. Id ob eas causas, primum ut muridus animatis possit ex perfectis partibus esse perfectus; deinde ut unuS eSSet, nulla parte, Unde alter gigneretur, relicta ; postremo ire quis morbuS eum Possit', aut Sene-
a. Di ncta fuerunt. Lamhin. ἀ- juncta fuerant.
3. Primum tit mundus animiansposa sis. . . Postremo n. quis mGrbus eum
589쪽
ctus amigere. Omnis enim coagmentatio corporis, vel calore, vel frigore, vel aliqua impulsione vehementi labefactatur et frangitur, et ad morbos senectutem que compellitur. Hanc igitur habuit rationem essector
mundi molitorque Deus, Ut Unum opus totum atque persectum ex omnibuS totis atque persectis absolveretur, quod omni morbo Seni OVe Careret. VΙ. Formam autem et maxime Sibi cognatam, et decoram dedit. A quo enim animante omneS reliquos contineri vellet animantes, hunc ea forma figuravit, qua una omneS reliquae formae Concluduntur : et globosus est fabricatus; quod σφαιροειδες Graeci vocant; cujus omnis extremitas paribus a medio radiis attin
gitur; idque ita tornavit, ut nihil effici possit rotunditis, nihil ut asperitatis haberet, nihil offensionis, nihil inclusum angulis , nihil anfractibus, nihil eminens, nihil lacunosum; omnesque partes simillima
omnium, quoad ejus praestabat judicio dissimilitudini
similitudo. Omni autem totam figuram mundi laevitate circumdedit: nec enim oculis egebat', quia nihil extra,
possit. Recte Lambinus utroque loeo posset. Pro affligere in MS, teste Gro-
novio, est auivere, et infra pro senio careret, legitur senis vacaret. SCE. I. I. Grinci vocant.
Vide Aristotel. de Caelo, II, 8; Cic.
de Nat. Deor. I, Io, II, 18. Berna
tontes Ies sorines elementatres, Comme
le rouge est Ia plus belle de toutes Ieseouleum primordiales. Je ne dirai PDint, comme queIquea philosophes
anciens, que Cette figure est la Plus helle Parce qu'elle est celle dea astres, ee qui aci land ne aerati pas une si nauuatae reison ; Inais, a n'emPloyerque te temoignage de nos sens, elle est la plus donoe h Ia vve et au touin Cher; elle est la plus susceptibie de nouvement enfin, ee qui u'est pasune petito autorite dans Ies verites naturelles, elle est regardee comme laPlus atmable au gout de tous Iesmuples n. I. V. L. a. Nihil inctiuum angulis. Melius Lamhin. ω nihil incisum angulis m, ut est de Nat. Deorum, II, cap. 18. Sed omnia ista in nihil ut asperitatis habe.ret nihil lacunosumo, interpolata videntur ex lib. II de Natura Deor. supra laudato; neque eorum ullum est apud Platonem vestigium. 3. Nee enim sciatis egebat. Si oeu
590쪽
quod cerni posset, relictum erat; nec auribias, quia ne quod audiretur quidem; neque erant anima cir-
Cum fusa extrema mundi, ut respirationem requireret; nec vero desiderabat aut alimenta corporis, aut detractionem consecti et consumpti cibi; neque enim ulla decessio fieri poterat, neque accessio : Neque Vero erat unde. Ita se ipse consumptione et senio alebat Sui, quum ipSe per Se , et a Se et pateretur, et saceret omnia. Sic enim ratus est ille, qui ista junxit et coti- didit , ipsum se contentum eSSe mundum, neque egere altero. Itaque nec ei manus affixit, quia nec capiendum quidquam erat, nec repellendum; nec PedeS , nec alia membra, quibus ingressus Corpore SUStineret . Motum enim dedit coelo eum, qui figurae ejus sit aptiSSimuS, qui unus ex Septem motibus β mentem atque intelligentiam cohiberet maxime. Itaque Una
conversione atque eadem ipse circum se torquetur et vertitur. Sex autem reliquos motus ab eo separavit;
itaque eum ab omni erratione liberavit. Ad hanc igitur converSionem, quae pedibuS et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit. Haec Deus is, qui erat, de aliquando deo futuro cogitatis, laevem eum essecit et undique aequabilem , et a medio ad summum parem et perfectum atque absolutum ex absolutis atque per
los , vel aures habuisset, non suisset omnino laevis; nam haec organa Codiporis laevitatem rummul. 4. Quibus ingressus corPOre suat neret. VV. DD. corrigunt re quibus ingressus eorpus austineret- - cui assentiunt SchiitE. et I. V. L. Alii habent ingressum. s. Qui unus ex septem motibus mentem atque intelligentiam cohiberae maxime. Lambinus corrigit, u qui N.
. s. m. menti a que intelligentiae eonveniret maxIme is, quam Core. inutilem I. V. L. arbitratur. - Septem motus
de quibus agitur hi sunt: dextrorsum,
ainistrorsum , ante, retro , Sursum,
deorsum , et in se ipsum. Vid. Procl. de motu, II, 17. Ipse noster, in alio
Timaei loco eap. et 3 in Cic. versione ,
τας ες απασας nimσεiς. Sed hoc in altero loco agit de motibus homini