장음표시 사용
91쪽
Succincta=etitio rerum Italicarum , a morte Henrici Magni , usque ad pratium que anum,ubι Comes Harcurtius vicit. ET iam rerum perItaliam gestarum est facienda mentio,
quς Administrationem nostratem praecellerunt, antequam ad ea accedamus, quq coaciderunt, & pi incipaliter de lucceis. . quem in insi la Elbice obtinuimus. Italia vero i, ima i pal*niam, quam Hispani
dis armis, a morte Henrici Mago i leperant, pr bim si seponatur bellum tuli a cense, quod exigui temporis demo- nienti fuit Egre ipsis faciebat, fastidiumque concoqqete non poterant, Ducem Sabaudiς suisse trembrum principalius , adeoque summum authorem Ligae, clim Henric IV. &aliquot Germanii principibus institutae unde exitiunt ipsi destinarunt, .ut postmodum facilius reliquam Ii conculcareat t
ipsius issingulis, qua Mareschalioproponere debet, quam ii dem liubiunget, nisiMareschalim Barcynone non admodum reis noetus, ab ipso Marcanopust adiri. Arbitror ego, nihil accuratius inveniri posse, nihil explicatius scribi, ideoque instructionis ipsissimae verba simplicitet huc inserenda duxi, ne apice quidem mutato. Iudicare licebit de uni verso negotio per hunc lum acturn ut pateat nihil quicquam,quod a providentia & bono in stituto expectari potest, desideratum fuisse, quin aula satis
fecerit omnibus δρ singulis, quae causam istius pro vinciae
Ubi vero visum Numini, successum industriae aliquando negare, non ideo minoris fuerint et iii mandi. qui rem gubernarunt, , cum scientiae Architectonicae, cautelisque illius nihil prorsus decedat, si causa aliqua potentior inter inpit executionem instituti suscepti,& materias , ad eri- gelidum aedificium congestas dissipa vit.
92쪽
conciliavit, suit determinatum culta tem p statis illius ratio non permitteret, nos tanquam auxiliares, aperte illis rebus admisceri.
Cum successio Mantuae evenit Iet, duce Vincentio, sine liberis masculis mortuo, stirpi a teri, quam iaciebat Dux
tute ad successionem admitti retur , nullo excluderetur.
In eum finem faederantur Duci Sabaudiae , qui inhiabat ali
quot locis agri Monserta tensis, propter opportunitatem latus.Imperatosem adigunt ad pacem cum Dano sanciendam ut lectit simas copias adversus Mantuae ducem duceret, quaesito commissae feloniae praetextu, tametsi dux ad quaelibet ossicia dc scenderet , quaecunque vatali sors re
quirere posset erga dominum ligium.
Gallia spectabat has per Ital am turbas nascentes, non oculis liberis & vagis . cum tragaedia aliqua ex parte propter ipsam institueretur. sed genio , ad vota secunda tantum prono,& operet duntaxat benevolo. officiis admodum vi- olentis , tametsi inutiliter& Madtiti R Viennae redditis Facito Religionariorum, quae domi occupabat, & quorundam magnatum iωSenatu regio a versa sententia , quam prodebant, de Duce Mantuae neutiquam allerendo, id solummodo permisere, to nec absolveretur Rupellae obsidiω . unde Rex expeditus Alpes traiecit,&sola adventus sui fa- ma Casalam agonizantem liberavit. Paetinter Hispanos, ducem sabaudia: & nos Susae con- clusa, violata nuntiatur anno sequente, cum Marchio Spi- nota transivis Iet in agrum Mediolanensem, &collato de D
cendisset in Mantuanum , ut eodem tempore utramque
Mantuani provinciam invade tetit, Dux Sabaudiae, qui sibi partem spolij poscebat, partibus accessit: unde necessum habuimus denuo tran sire Alpes. ut iniustam illam societ
tem distur Daremus. Postquam Autem omnes omnino, artes, quibus dux Sabaudiae utebatur, ut nos temere in illa piovincia intricaret, explicuissemus. Cardinalis Richelius qui eiercitu nostratib' praeerat cli summo imperio, ipsi exirit interolam, cum ia opinato retraxi stet exercitum ad
93쪽
cete voluit sua arma, ne omnem operam praestarent, aut nostratia quaevis commoda caperent , quod alioqui erat proclive ut nempe nos rebus gerendis ulterius immixti ipsius opera indigeremus si egesias aliqua lapsu temporis rationem restitue odae Pime rota praebereri , que in summum fructum.& ultimum belli finem sibi proposuerat.
Hoc a leo votum est iri post praelium ad Ticinum, cui feliciter 'btinendo ille primitus nolebat succenturiari, quemadmodum tandem amitti noluit vel sus Mediolane olem agrum protredi instituerit cum ad Pede monti-uin foret reverte lum:quod si eo pervasisset ubi ex codi to Dii 1 Rohanius cum exercitu erat futurus praesto, nos in agro Mediolanensi celtillime constabiliti essemus, adeo ut exercitium quo Hispanos fatigare licui isset, cura in Pedem otii di Mon ferrati seposui siet, Italia spectantet quae Cseculo videre non potuit, nempe Mediolanensem agrum fieti belli sedem.
Dux autem satis habuit, summam rerum eo in aequi- libito inter dua coronas tenere, ne moles emolumenti in alterutram partem recumberet; neve Hispanis nimium deiectis ipsius minoris apud nos fieret aut nos eo usque debilitaremur, quin pro commodi sui ratione & voluntatis propensione nos restaurare pollet. Hanc personam susi inint, donec princeps Tomas in ,
Flandriam descendit, & sese Hispanis penitus daret. Ibi demum constituit Hispanis moti parcere, sed bellum apertomarte inferre, ut averrerer seriem , quam reipublicae tempore la enie d sectio fratris conciliare potuisset damnosam. Mors tamen paulo post istam mentem susceptam eripuit facultatem exeoulonis, adeo ut dici queat, eum Italiae commodis, nostrisque per eam provinciam decessisse, ubi maxime erat necessarius.
post paucula remit itur ab Hispanis princeps Thoma , cum optime intelligerent, eum ma orem illic rebus Hispaniae praestitur u opera, qua per Flandriam secerat,ubi didicere ex praelio Aveini no perdito , magnis ducibus
prosperitatem n5 esse propria,&mutationem aeris & terrae non minus aliquando contribuere ad reditum bonae tortunae , quam ad restaurationem valetudinis
94쪽
ςoncus Iae ubi alterutra desit. Nihil aberrarunt i a calculo; nam propresius, quos Marchio Leganesius & ipse per ag
Ium Montersa tentems Pede montanum fecere, iJ fuere, ut fere ut ii vetita succumberent sub ipsorum armis , pr ter Cita deliam Turii M,A: ut bem Casaiae
Hoc tam duro S ita iii eventu , quo Pede montium &Mon ferratum premebantur & methulethali per universam Italiam sparso non distulit Gallia accurrere, & rebus collapsis auxilia ferre. Calamitas tamen illius provinciae videbatur superate remedium,quod tum adhibet i poterat, cum difficultates, quibuscum Gallia conflictabatur vires pene excederet. Ausa tamen est illas exuperare, postquam ammum&fiduciam ex justitia causae, quam turabat ut, sumsisset, caeteris Numini relictis. Legit perinde imperatorem ,qui non tantummodo ducis obiret munus, sed intrepidus permaneret, & animum
pereret omnibus belli horrendis & stupendis superiorem. Electio Comitem Hai curtii tenuit, qui ex prodigio virtu- S, quod in quartum usque diem polr gebat, institas Divae Maretaret hae,& Dixi Honorij recepit, quas Hispani paulo
Quanracunque sibi Gallia ab ipsos romitteret, supera-Iunt luccessus, quos per seriem obtinuit. Casala, quam plu- Timarum rerum necessariarum penuria ad incitas redege-Tat, refocillatur, postquam comes iste pervasit luibuscunque in commodis, quae plurima in agro hostili ingruebant delinatis. Summum tam eo periculum immineb atraegre itui, ubi necessum habuit duos exercitus sternere αcalcare,uterque vero majoribus pollebat viribus, &qui in cui sabant a capite&a calee, cum facillime potuisset rurbari & perinde profligari, per tenebra Ium adminiculum, quod accesserat. Generose tamen ille sese extricavit,adeo ut hostes a capite & a calce caederet, facinore per quam egregio quod meretur clarissimum Solis lumen, & aeternum famae per Crbem terrarum encomtum, omnes & singuli nostrati una prςstitere sese viros , laudem prae caeteris tulere Turar-
95쪽
Funditur Marchio Leganensius ad Casaiam. Harcurtii Comes obsidet ct capitI urinum: alii recensentur per Ira liamuccessus, que ad mortem regis '
periori. o Pprobrium k iactura , quae Leganensius in Illo prae M lio, cui cum principe Thoma interfuit , suscepit anihil diminuerunt mentis institutum de Casala eortiplinenda, quam vi superare meditabatur. Apparatum clam. instruit, jam saltuosior ex VVormatiς successu , quem mors Marschalci Crequii fecerat planum. Subegerat Maiam Vercellas, pene sub oculis Cardinalis Valetiani ι α Raetosa faedere eum Gallia contracto , distraxerat , par tibus Austria coruni pertransactionem Oenipotentanam additos. Cum igitur istis fortunae beneficiis tumereeeolophonem victoriis imponere certum habebat Casa lam , quae amores & aemulationem omnibus omnino Mediolani gubernatoribus praestitit, post cita dellam urbi additam. Mediolano sie egreditur eertissima fidueia Casaiae subjugandae'. adeo ut omnibus' videretur potius adire possessionem, quam expeditionem ducere. Uerum enim is vero armatum sese videbat valide , & noverat hostes in longinquis versari, & debiles esse unde citra temeritatem ipsi lieebat credere, tempus fatale tandem evenisse . quo Casala obsequium esset mutatura. Nuntium de hac obsidione impense angebat Hareuris itum : qui tamen expendens, quam exigua esset saeuita i 'urbem obsessam asserendi, & quantam calamitatem tra- helet illius perditio, constituit illud audere, ad ancipitems e entum,ne istud, quod cerrum erae,contingeret,adeo uelatius ducerer, omnia exponere sorti, ut exitio devota ser-r Iaici l
96쪽
Susceperat autem supplementum grande, quod Moqibanus V den curius ad durerat en assumpto praeter copias teliquas, Pinietola abit, Casaiam versus ducit, media parte copiarum fere Legauesio in f rior , quem tamen intra circum vallationem fudit,& fugavit. Deinde Turinum, in v isit, quo prm eps Titomas cum exercitu, non multum inser: re cones udi volucrit. ibi vero non minores famis sensit stimulos, quam obselli, quos cogere instituerat , coegitque ad deditionem, postquam saepius conatus frequentium & furiosarum eis ruptionum quales vix unquam per nostram aetatem ab obsellis memorantur, Ristinuit, Summus autem lik- .r 3r.&recuperati Turini, & li eratae Casaiae debetur Tu- taenio, Plessis Pralmio, & Mothano V deu curio , famosis litis occasionibus interfuere. Lubens hic per opportuo itatem rem memoratu digna de Casala res en uero, cituq e non instratam. Dum Lega ne itus apparatum oblid nis comportaret , capita quaedam de pacem eunda prono nebantur n Hispania, quae gubernator hic vi p diari fecit perfiduciam, de urbe haesubigenda datam. idem acciderat, quando Gonsala Cordubanus eam obsidebat, per primas tui bas , ad versus Ducem
Institutum iii ius principis satis prospere procedebar,&: Viennae & Madriti,tum per ossicia, quae Gallia ipsi utrobique praeitabat, tum propter justitiam causae, adeo ut imperator nefas dueeret eam violare, ad summum universa
Europς scandalum Certitudo autem,qua Gonsata in H snaniam scribebar, Casaiae subigendae, ut in qua credebat sibi firmamisse clientelam , cum vigilum magistro Spadinio initam, omnia prae liminaria pacis, qua a conet usione non longe aberant, ni sturba vit. volitem notandum fuerit nihil adeo mirum aeci de te,si Gubernatores Mediolani delectentur turbis Itali et, quas aut ipsi sulcitant,aut per surdas factiones fovent, venena pe locum habean rarmorum & iumendorum, &ser - vandis rum . . Ncque enim Bellum regi tuo η deo damno - :sum fuerit, qui particulatim ipsi compendia ferat grandia. 's Voluis
97쪽
Volupe est etiam imperio amiciri,&metui quod fascinum
apud Icigeuia vatia elt admirandum. Habe cie etiam . unde opulentam faciant mei lem rei pecuniariae, quo ali ero fascini gerere.avara mens apprim Amovetur, Hac si quidem ratione sibi sub ijciunt pene caeteros regis Hispanici ministros,qui rebus illic praesunt, adeo ut pro reges Neapolitant', sicilvani &Sardici teneantur ipsis sublidia quaecunque imperata submittemnisi gravior domi urgeat caula, quae usum n g t. Credant praeterea ,sese circumdari vicinis, qui in subdiatorum non veniam censum,& honoris detrimentum in feorant, quieti permissi , adeo ut semper meditentur, corpori Italicae monarchiae , quam a tot annis concupivcres membrum aliqGod novum inserere. Cum autem nihil maiorem apitu regem Conciliet authoritatem, aut grati a- nimi testimonia ectius exposcat , quam luccessus aliquis praegnantior in illa provincia; nihil admirabimur,eos turbare & tu mu tuata ii ne intermissione, ut compendiosi honoris occasionem dc Ira rei iam nancise antur
Ex hiice potest confixi de duabus Calaiae o sidioni. bus,nullum bellum per se adeo inius um esse , nec adeo . exitiosum reliquo orbi Christiano, quiad Hispanis su ceniasisse sit nefas, aut quod terminati placeat , quam primum . scintillula alicua us emolumenti stiari Cat. Quamvis serviae tempestas inanis, Sc portus, quem subire queant, securust accomodus, ma Ie tamen non desetcnt, quousque spem
i Notandum denique de duabus hisce obsidionibus, nee ii Deum dimisit inpune bellorum studium .et& pacis fasti. dium, quod H is alat ibidem profitebantur. Bellum einimi quod secernat , Imperatorem, ad idem suscipiendum ad vel sus Ducena Mantuar, incitarunt, D mnino fuit prIni. ' cipium vicissitud nis, quae rebus Germaniae accessii: jactu- .. - Iae etiam ad Calaiam ,& Turinum lusceptae animos addi derunt Caralaunis & Lusitanis, ad sumendam perduellionem. intelligemus itaque sanguinem Clutitianum, injusta. Osulum inclamare caelos & vindictam exposceret, quam citius aut tardius, aliquando certὰ impetrat.
98쪽
Redeamus ad rhombum, a quo , uti mihi videtur , non
inutilitet recesseramus. Turino recuperato , vix erae quod Harcurtius in Pedemontio ageret, aut operam re quireret dissicilem, praeter obsidionem Conij , cuius gubernator. Comes Broiiij, repugnavit vltra spem omnem adeo ut specimina virtutis eximiae p aeberet, quam nunc pro cauta regia exercet, meritus utique, quem Cardinalis Maserinius traduceret , postquam principes Sabaudiat a partibus Hispanorum avulsisser, nostris adidisset. Harcurtius secundum ista revocatur ex Italia, surrogato duce Bullionaeo , qui exercitui praeesse ecum summo imperio. QBamvis autem operam ille siseam non potuerit per angustias temporis extendere , Ostendit nihilominus perexiguum id spatium, quanta capacitate rei militaris polleret , secundum specimen ad Sed anum comprobatum. Nisi vero causa illa fatalis , cui infeliciter Iese admiscuit, eum frustrata fuisset beaevolentia regis, ut hoc imperio exueretur , locus erat summis emolli mentis,quae regiis commodis . & Italiae bono coticilia det.
Dux Longavillanus substituitur Duci Bullioneto , v-bi electio comprobavit judicii acumentum propter dotes tanti viri,tu quod communicatis consiliis esset agenda principem Thomam vero sororium ipso haberet , vadenue quam duo imperatores, pari aut horitatis gradu , simul maiorem unionem & concordiam conferre potui sent, Communi opera involvunt & capiunt Tortonam, urbi pernicies nostrum exercitum c pit subruere, Parumtamen id erat ad regressus incommoda , quae ex rigore anni summo crescebane, Sc quasi per conjurationem om
nium elementorum in eam calamitatem eruperunt,
ut bominibus vix ac ne vix quidem licuerit eniti , dum
jumenta & .reliqua impedimenta per vias . vi ra memoriam viventis interruptas ac mersas destituerentur. Haec confusio & ruina, quae tam exiguo non potuere sarciri tempore 3 ansam praebuere Hispanis ad alteram Tortonat admovendam obsidionem , ubi per otium tantas munitiones initi ruere . ut ubi nos expediti essemus ad auxilia
ferenda ν οῖ era illoIrta superari non possent , sic illi sina
99쪽
Jabore, saltem citra periculum locu recuperarunt, qui nobis di impationem exercitus numeros, ut caperetur, attulit , Ceperamus autem eum ante mortem Cardinalis Riochelu. quemadmodum eundem perdidimus Iante obitum legis superioris , qui sorsan noh adeo, uti opoItebat, res Italiae habebat cordi, unde& parvi illam Jactu ram faciebat, u
prafuit armis reg: . Ux Longa villanus redit ex Italia , post obsidionem
- Tortonae restat princeps Thomas solus, qui copiis Regij s& Sabaudi praeesset, Moritur rex paulo post, declaratus regina admrmstrati x , de luscipit curatu ius provinciae aeque,ac c.eterorum negotiorum, quae hinc inde agitabantur, perquam fervide, e ventu non sterili. Princeps Thomas recuperat Astum, quod Hispani occupaverant, dum apud ipsos e sset,& cum ipsis faceret: supplemeritum accipit aliquarum copiarum, quas rex luperior destinaverat ad Burgundiae comitatum veXandum. obsidet Trinum .inunimentum ad circini usum liberum factum, invadit, methodo militari subigit.. Pondestura consequIturu; sine vi opposta, &Cita.della Asti, per vaecordiam gubernatoris nuper: ime surrepta , adeo ut in potestate Hispanorum non diu haserit, per princepi S Thomae in dii striam &'virtutem. Non praetereundum hic. Turentum ha pC navasse ope iam , qui copias e 1 Burgundiae comitatu adduxerat . an iste quam Trinum invaderet, legatus utique summus, sibique sithstitue at d 'os Campiductores e larissimos, Ruvi niuit, &Magat otium Pleisis Pratinius obibat etiam viees
legati summi, postquam diutinam & utilissimam prautitisset operam per Italiam Campiductor. Lector, ut arbitror, non opus hahebit persuaderi, Cardi bilem Stasaacitum, quod omnium optime perspectum ba
100쪽
heret,quanti interesset Galliae , ut res illius provinciae florerent, auria tem ab in ina Iove vindica lentur, non parum contii buisse ad institutum, quod regina sumpsit,&ad mandata in eum finem expedienda. Reeepta Asti Cita della nihil fere memoratu dignum evenit, neque ex patre Hispano sum, neque nostra, usque ad Vige vanum captum, quod munimentum agrum Mediolanensem, n quo est um, exercet, & Mediolanum ipsum, modo assereret licuisset, e longinquo obsidet, adeo ut Mediolatians es nostris incursionibus & insultibus pallerent. An madvertitur tamen nescio quod fatum a longo tempore , quo aget Mediolanensis relinquitur int.ictus,aet sine operae pretio invaditur, aut firmum pedem nobis negat.
Tertio bello, quod Hispani fecerunt Duci sabaudiae
a morte Henrici Magni constitutum erat, & apparatus omnis expeditus a parte Ducis . ut invaderet illam provinciam, & finem ulterutrius canalis occupa et , qui parqtem commodorum praeliant. Urbi instar geminorum v herum. Per pacem autem, quam Hispam apud Parisios coire voluerunt, postquam animadvertissent bellum Ira Iiae sibi aeque detrimento sum , uti illud Gradiscanum fue tat Archiduci Ferdina do , disparuit conatus ille Ducis quod cog retur te es illo tum uactorum se bire, copiosquas Gallia sub niserat. & maiore mi exercituS faitem ia
Pol hquam rex superior angustias Susae inerrupisset. quem Italia Hospitatore in suum respiciebat , pocior pars mortalium expectabat , quando provinciam Mediolanen scin edet invasuriis ex hac parae, si V eo et i Duce Maa tua uo ex altera incursare ut. Neque enim unquam benigmus sese pra' buit Occasio , quam per illam concordios
id vi pateat ad oculum , saris si uero dixisse, Veri et te lfiducia mandasse suo imperatori, qui versabatur in lmite Cremonensi , ut irruet, ad primum nuntium de prgrellii copiarum Gallicanarum versus agrum Mediola neniam , ubi omnia disposita propendebant ad cero istima in mutationem. PaX autem, quam gravissimae rationes, mihi alibi , in prima . nempe pare Mini stri summi,