장음표시 사용
261쪽
a 34 IN EPISTOLA sne conscribantur . Nos XC earum quibus Sadoleti ηο-nien subscriptum est, invenimus in Bullario Domini cano Τ , in Bullario Caisnensi I v. nec dubitamus plures repertum iri ab eo qui diligentius exquirat. uas quidem omittendas esse duximus . Magna tamen accessio facta eri nostris , primo extodd. quibus monumenta insigniora qua ad Oncillum Tridentinum pertinet describenda curaverat Cardinalis Uortia Pallavicinus , cum se ad scribendam historiam appararet. Ex iis epistolas sumpsi anni MD XXI. Omnes , qtμ multae sunt: deinde ab Archiυο Vaticano , tinde ut plurimas Sadoleti epi lotis habere possem, pra- sertim qua suo ipse nomino ad amicos conscripsit , factum est Eminentissmi Cardinalis Si ii Valenti Gon-zaga patrocinio , studioque in bonas omnes litteras; ct praeterea Clariff. Comitis Iosephi Garampi Archivi illius Praefecti ct Canonici Vaticani humanitate ct diligentia. His ergo debemus anno MDXXIV. scripta sunt 89 9O. 9 a. 9Φ. 96. 97'. 98. ct privatas fere omnes . Nec moleste , opinor , feret lector , in eo nos
deseruisse consilium nutrum , edendi ea dumtaxat quae Bibliotheca Collegii Romani forulis asservabantur . Cur
enim accessonem tantam huic operi factam nollem p cur
hyloriae ct litteris tantum, illis visolis, subsidium allatum inSiderem Θ a apropter animati etiam sumus , si qua deinceps osserentur similia , quibus locupletat e col
262쪽
Jaco BI SADOLETI. 23ς lectionem nosram possimus, ea non repudiare; magnamq; habebimus iis gratiam, qui ita velint de opere hoc qualicumque nosro benemereri. Atque , ut hoc etiam moneam , non latinas tantum epi solas nobis aliorum tib
ralitas atque humanitas subminifravit, sed Italicas duas in causa Ludoolai Caseloetrii miri doni scriptas
Aliam nos edidimns ex monumentis Ribier , quod licet Uulgata fuerit, non adeo frequens sit in manibus hominum ille liber , ct a Veronensibus omittatur . Praeterie re illos quoque epi sola Italica dira qua inter litteras Principum, ut Socant, inUeni vhtur Has , cum facile ex libris lytis peti possent, Omisimus. Ex tam insigni litterarum additamento coacti sumus duas veluti in classes litteras omnes partiri; atq; harum prima assignare publicas, ides a Sadolero conscriptasLeonis aut Clementis aur Pauli Pontificis nomiηe; ad alteram Sero rejicere privatas, Me ejusdem familiares Cum sero Codicis nosri illas tumultuario nulloque temto ordine dispositas inSenissem , Sisum es ita collocarant remporis quo scripta sunt rationem haberemus : ita enim fructiιs , qui ad hisoriam eorum temporum cognoscendam hauriri po se videbatur , facilius multo constabit . Euamobrem his interposuimus alias , quas Aensri, me Vaticani codd. subminisrarunt. Nihil Sero hic de illis praefuimur longius ; nec enim hisoriam eorum temporum exequi tollimus , quod IOMissmum esset, a collectore monumentorum nullus aequo jure . positiat. Si quid tamen in iis colligendis describendisque
263쪽
a36 IN B v Is TOLAsque succurrit, quod visum sit ad ea qua dicuntur intelligenda necessarium , id veluti aliud agentes er in transcursu adnotavimus, addidimusque plerumque epi- solasummam e argumentlim. Ante ergo denuncio, ut nemo exquisitum aliquid, aur non ubique obvium expositumque ex adnotationibus illis nostris se hausurum putet . Si quis Bembi dumtaxat eas leget, qua Leonis nomine scripta sunt, magnum ex illis ad haec intelligenda subsidium auferet; uti ad illas ex ηψris . II. De rebus gestis Card. Sadoleti. Iamque manum cohibueram; nee tibi de epinolis illa dixeram , dicendum mihi esse aliquid de scriptore ipso arbitrabar. Nam praeterquamquod Cardinalium vitas qui scripserunt homines eruditi ac diligentes fuse egere de Sadolero I vitam ejus omnem elegantissime Κο- rebellus persecutus fuerat , ac deinde Ribierus virtutes
ejus cum magna hominis commendatione, magna cura er, diligentia, explicarat. Admonuere tamen amici, neminem eorum omnium vitam ita descripsisse, ut temporis rationem habendam esse duceret, annosque, quibus insigniora saltem facta consignanda erant, adnotaret. Se cutus illorum conflium, quod experimento sepe ipse
meo didiceram , neglectum illum temporum, magnam historia lucem eripere, tenebras etiam ossundere aliquando; non Sadoleri quidem vitam , sed insigni rumannorum ejus Sita descriptionem exhibeo ; quod exsi-mem ad episeolas quas vulgamus facilius intelligendas plurimum posse conferre. Ann.
264쪽
Gallia Chrissiana ', quod pariter in novissima Gallia Chrisiana descriptione a DionEm Sammari hano factumesia. ΜCCCCXLVIII. Ortum narrant ; idemque habet Bailletus Dupinius ctc. Cum autem in Sadolete epitaphio legatur, vixit annos LXX. M. III. D. VI. ct decesssse eum conset X v. Kal. NOV. MDXLVII. v rus Sammarthanorum annus 6se non potes . Fatendum quidem es, annum ejus mortis ira tradi a multis atque in primis a Florebello , ut nondum ille aetatis annus d
eursus ab eo fuissa videatur : Obiit annum agens septuagesimum, ait Florebellus I Septuagesimum annum agens obiit, scribit L C. Capacius y; atque ita etiam Spondanus q; ct Ghilinus 7 Mori in Roma ornatissimo di tuitele virili det messe di Ottobre deli'
m. IS-T. Πel To. anno delleta sua. Disertius etiam Boissardus fisis tamen omnes , ct qui annum ejus natalim posuerunt a. 1476. aut I 78. convincere erroris videtur Sadolitus ipse in ep. Angelo Gilotio ' affirmans, annum se aetatis attigiisse quinqitagesimum, cum Romana direptio accidit atque ipse Roma excessi. Dederam , inquit , satis principibus, dederam satis amicis , dederam Reip., mihi quando darem Z Si jam quinquagesimum attingens annum non ex illis
265쪽
α38 IN EPISTOLAsfluetibus in portum & ab terrenis ad caelestia & cu- , iam & animum meum revocarem p His ego de Causis urbi salutem dixi &c. Iam vero cum ex epitaphio allato , dies fuerit ejus natalis Iv. Id. Iulii; θ Romanam claudem accidi se confer pridia Non. m ii, quando jam viginti diebus ante Roma Sadoletus discesserat . necesse es, s quinquagesimum annum non quidem 4 expleverat sed attigerat, natum fuisse a. ΜCCCCLXXVII. Dc ergo anno I v. ld. Iulii ut diximus Sadoletus ortus es Mutina , quemadmodum Florebellus etiam tesatur .
De Majoribus suis Sadolerus ipse' 'nolito Esensi
narrat; Maximum porro illud meae in te observantiae & voluntatis vinculum , quod sub ditione familiae vestrae omnes mei fere δc nati & educati, neque solum hi qui nunc sunt, Verum etiam antea qui fuerunt, & suam ipsi fidem constanter atque integre vobis praestiterunt, & a vobis civilibus saepe honoribus praemiis, victutis causa, sunt hon stati. Praecipua vero Pater, Ferraria apud Herculem Ducem gratia is auctoritate multum valebar, magni se lque praemiis jus civile docuit , tese Florebello . Hie Praeceptore usus est Nicolao Leoniceno, condiscipulo vero Rembo, ut Bembus eidem Sadoleto scribens ' narrat; s er in Philosophia ab eo fuisse insitutum, ex eo conjectare possumus , quod Bembum de eo illam hausisse Leo X. e Bembus potius Τ rmat ; atque id expresse μο- rebellus asseruit: Cum aetate , ait idem Florebellus , jam aliquantum processisset, & ipsam aetatem Virtute
L Lib. x11. ep. I p. a lib. 1 I. ep. 3 lib. x. er Isii
266쪽
IACOBI SADOLETI. 239tute ac doctrina longe anteiret, patris Voluntate Romam se contulit, Alexandro VI. P.M. Pontiscatum Alexander tenuit ab anno. ΜCCCCLXXXXII. ad N DIII. Non multo ante hunc postremum Alexandri annum Romam eum veniisse puto . Fuit enim Ferraria
Bembus annas Μ DLXXXXVIII. er ΜDLXXXXIX. , postiquam e Sicilia redux, a. Μ DLXXXXIV. er Μ DLXXXXV.
Pataυii ct Venetiis commoratus es, ut ex litteris ejus familiaribus consar; Oadoletum tamen Romam venisse ante a. ΜDIII. liquet ex Bembi usdem litteris .Roma ergo cum esset, Scipionἱ Carteromacho , quem latino nomine seu potius Italico Fortiguerram se appellare πο- Iuit , seu alii nominarunt cujus hominis extat Oratio de laudibus litterarum Graecarum praeposita Thesauro Henrici Stephani Graeco) Graeco doctori operam dedit.
Id ipse scribit ' Angelo Colotio , cujus familiaritate ct
convictu , uti ceterorum omnium doetorum hominum amicitiis , floruisse eo tempore consat; inter quos credo eminuit Bembus . A. MDXXXXV M. cum nuncius
ejus obitu ad Sadoletum perferretur scribit Gabrieli Pudebito Nihil mihi potuit euenisse acerbius, quam divelli ab eo , cujus ego amicitiam fraternamque conjunetionem quatuor & quadraginta annos imviolatam tenueram; nimirum ab A. MDIII. Ita ergo
Roma ditemarus es sub Alexandro , ct qui eum Pontisces secuti Isint Pius III. ct Iulius II.
A. ΜD XIII. V. H. Martii Pontifex renuntiatus
es Leo X. Hic cum ad fovenda optimarum artium su- dia
267쪽
dia animum conDertit et , Cosmi proavi, ct patris
Laurentii exemplo I ante omnia, ait in vita Leonis δ
LGius . ab epistolis singulari judicio sibi desumpsie
Petrum Bembum & Iacobum Sadoletum , qui ceteros omnes litteratos Rotnanae eloquenti e Ludibus anteibant. Fecisse hoc Leonem antequam e Conclavi exiret totatur Bembus in me Veneta bisoria; Ioannem Medicem annos natum triginta septem Pontificem Maximum creaverunt; isque , pi iusquam e conclavi exiret, me dc Jacobum Sadoletum , qui Romae tunc eramus , sibi ab epistolis adscivit. Hiee i honenissimus ille locus , quem tenuise se apta Leonem Georgio Duci Saxonia narrar ' θ in proemio quod uigamus ; Sequuta lunt tempora cum a Leone X. primum , deinde a Clemente VII. Pontificibus maximis ad negotia publica vocatus , factusque Epitholarum principalium h. e. earum quae , vel ad Reges a Pontifice , summis de Lebus mitterentur,vel a Regibus eisdein ad Pontificem afferrentur, lucubrator & cultos . Quod munus magni sane in urbe & honoris & nominis, superioribus temporibus magisterium scrinii, nunc a populo Romano Secretalium Domesticum appellari video. Atque ab hoc quidem anno littera incipiunt quas vulgamus; quibus subduntur consequentium annorum Leone Pon
nullam , multas vero anna insequentis Mox XI. qui fuit
268쪽
nseremus Leonis . Causam es aJrmare non poteram existimabam tamen fuisse itinera quadam ab illi suscepta , ex quibus celebre es Lauretanum quod Ῥο-ti ct religionis caussa aggressus eri. De eo Ioanni Π- Ietano scribens narrat, se absentem renuntiatum esse Carpenctorinensis Ecclesia Episcopum : Postea , inquit voti causa ad Lauretanum di tine Virginis templum prose stus, cum absens a Leone Episcopus Pronuntiatus essem , ut primum in Urbem redii, onus illud a me , quoad potui, excutere conatus sum. Accidisse id a. Is n. Dionsius Sammarthanus tradit. Reci senti collatum, cum Leo aliis Ilagirantibus - eum Dis parum denegasset, scribit est Florebellas : ct
Sudoletus idem Paulo III. Τ Pronuntiatus sum a Leo- . ne Episcopus cum essein absens. Hoc quoque me- . minit protecto Sanctitas tua , recusasse me illud. onus quoad potuerim , & quietam ac privatam vitam honoribus semper praeterre cupiisse . Gn, . tamen novum Episcopum Leo a se dimittere nollet , quanta maxima potuit absens diligentia commis- .sam sibi Ecclesiam per idoneos homines rexit, teste
Florebello. An. Μ DXXI. Kal. Decembr. Leo Obiit , ct sequente anno V. Id. Ianuar. creatus es Pontifex Hadrianus VI. Statim, rebus Romanis relictis Carpenctorine migrasse Sadoletum , Furebellus virmat. Sed vereor ne tempore hic aberraverit, ct is annum 1623. rejicienda
269쪽
OZnda sit Sadoleti hujusmodi migratio. Rem enim ve- Iuti in tantem describere videtur HieronFmus Niger v I 1. Idus April. Μ DXXIII. quo die hac M. A. Michaeli scribit cum praeclaro Romana Urbis in Sadoletum beneSolentiae testimonio ; Pur il nostro amantissimo Monsignor Sadoleto se ne Va con sommo dispiacere di questa Corte . E credo che se in questi teinpis servasse l' usanra antica di mutar te velli per naestitia , egii non trovaria sors e manco di ventimila huomini, che lo facciano , si come trovo M.Tullio. Pare ad Ogni liuomo da bene , che la bonia e la vi tu di Roma se ne vada insieme con sua Signoria , &in vero cosi e . In litteris Card. Midio , quas hic υulgamus , narrat se Carpenctora te veniisse pos quartumo trigefmum diem quam Roma discesserat, additqaede amore ciSitim ergasect voluntate incredibili. Scripta est episola, ut Iegenti consabit, cum recens Carpeη toracle venisset, dies tamen adscripta es Idus Iunii adDXXIII. , quod quidem paulo ante salutum a nobis de anno Romani disce lsus confirmat Mansit vero Carpendiora te Sadoletus , quoad mortuo Hadriano Ponti- fatum adeptus es Clemens VII. , quod accidit XIII. RaI. Decemb. a MD XXIII. Factus est Clemens Pomtifex , scribit in episola quam nominavimus Paulo Iuis statim vehementer a me contendit, ut me ad eum conserrem : Itaque Romam reversus sum. Non potui enim Pontifici optime de me merito operam &Obsequium meum denegare . Idem ferme , ct in alia
270쪽
IACOBI SADOLETI. 2Φ3ensi. ad Io: Toletanum , nisi quod dr conditionem quamdam sive pactionem memorat. Facto , inquit, Pontifice Clemente , statim ab illo evocatus sum , cui optime antea de me merito fidem operamque meam denegare non potui. Hoc cum eo tamen pactus, ut operam illi meam triennium naMarem; quod reliquum vitae meae tempus, non jam hominibus,
sed uni Deo in Ecclesiae meae custodia tribuere si tuissem. Quod ille ut erat natura bonus. dc mihi pollicitus est & praestitit. Hinc ergo rursus ab Anno ΜDXXIv. exordium sumunt episola mytra , sequum
Triennium operam suam Pontifici navasse Sadου tum Florebellus quoque scribit. Sed necesse es liberatius
aliquanto rempus supputare . Cum enim Leo in Pontiscatu confecerit annos octo , ct menses insuper octo diesque ao. Sariletus in Proemio quod nunc vulgamus , annos XIII. epistolarum Principalium lucubratorem custodemque fuisse , Pontificibus Leone o Clomenis asyrmat . Anno Clementis IV. in Ecclesiam suam rediisse, idem Paulis III. scribit. Anno ergo ΜDXXV M. Urbem reliquit, paullo antequam, funeso illo miseroque casu, diriperetur. Roma igitur prosectus, .,-Iio Tolerano scribit, viginti diebus ipsis antequam
uIbs caperetur, eo animo Carpendioracte redii, ut hic domicilium non solum corporis & fortunarum, sed omnium rationum consiliorumque meorum , totius denique meae vitae perpetuum collocarem;