장음표시 사용
151쪽
consules adorti essenta non enim semper alarios Eoratiosiue consules iure, qui libertati plebis suas ope, postferrent.
orte quadam utili ad tempus, ut comitiis prum et potissimum M. Duilio forte evenit, viro prudenti et ex continuatione magistrat is invidiam imminentem ementi; qui quum ex veteribus tribunis negaret ullius se rationem ha iurum, pugnarentque collegae, ut heras tribus in suffragium mitteret, aut concederet fortem comitiorum collegis, habituris e lege potius comitia, quam ex voluntate Patrumsinjecti contentione Duilius, consules ad subsellia accitos quum interrogasset, quid de comitiis consularibus in animo
haberent, respondissentque se novos consules creaturos,
auctores popularis sententiae haud populares nactus, in concionem cum iis processit. Ubi quum consules, producti ad populum, interrogatique, si eos populus Romanus memor libertatis per cos receptae domi, memor militiae re-Tumque gestarum, consule iterum faceret, quidnam facturi essent, nihil sententiae suae mutassent collaudatis consulibus, quod perseverarent ad ultimum dissimiles decemvirorum esse, comitia habuit et, quinque tribunis plebis creatis, quum prae studiis aperte petentium novem tribunorum
alii candidati tribus non explerent, concilium dimisit nec deinde comitiorum causu habuit satisfactum legi aiebat,
quae numero nusquam praefinito tribunis, modo ut relinquerentur, sanciret et ab iis, qui creati essent, cooptari eodem juberet. Recitabatque rogationis carmen, in quo,
' Si tribunos plebei decem rogabo, si qui vos minus hodie decem tribunos plebei feceritis hi tum uti, quos sibi conegas cooptassint, ut in lebitimi e dem lege tribuni plebei sint, ut illi, pos hodie tribunos plebei feceritis' Duilius,
quum ad ultimum perseverrisset, negando quindecim tribunos plebei rempublicam habere posse, victa collegarum
cupiditate, pariter Patribus plebique acceptus, magistratu abiit. LXV. Novi tribuni ut is in cooptandis collegis Patrum
voluntatem foverunt; uos etiam patricios congularesque, Ap. Tarpeium et A. Aterium, cooptavere. Consules creati,
Lar iterminius, T. Vimnius Coelimontanu, nihil magnopere ad Patrum aut plebis causam inclinati, otium domi a Ioris habuere L. Trebonius tribunus plebis, infestus Patribus, quod se ab iis in cooptandis tribunis fraude captum, proditum a conees, aiebat, rogationem tulit, ' ut qui ple-Pem Romanam tribunos plebi rogarat, is usque eo regare,
um decem tribunos pieta faceret rinsectandisque rata
152쪽
bus, unde Aspero etiam inditum est eo omen, tribunatum gessit. Inde M. Geganius Macerinus et C Iulius, consules facti, coitiones tribunorum, adversus nobilium juventutem ortas, sine insectatione potestatis ejus, conservata majestate Patrum: sedaveres plebem, decreto ad bellum volscorum et quorum delectu, sustinendo rem, ab seditionibus continuere urbano quoque otio foris omnia tranquilla esse assirmantes, per discordias civiles extereo, tollere animos Cura pacis, concordiae qumpe intestinae causa uiti Sed alter semper ordo gravis alterius modestiae erat; quiescenti plebi a junioribus Patrum injuriae fieri coeptam ubi
tribuni auxilio humilioribus essent, in primis parum Proderat deinde ne ipsi quidem inviolati erant, utique Postremis mensibus, quum et per coitiones potentiorum injuria fieret, et vis potestatis omnis aliquant posteriora anni parte languidior Ierme esset jamque plebs ita in tribunatu po- nere quid spei, si similes Icilio tribunos haberet nomina tantum se biennio habuisse Seniores contra Patrum, ut nimis feroces suos credere juvelles esse ita malle, si modus excedendus esset, suis, quam adversariis, supere se animosa adeo moderati tuendae libertatis, dum aequari velle simulando ita se quisque extollit, ut deprimat alium, in diff-cili est: cavendoque ne metuant homines, metuendos ultro se essiciunt: et injuriam a nobis repulsam, tanquam aut facere aut paeti necesse sit, iniungimus aliis.
LXVI. T. Quinctius Capitolinus quartum et Agrippa
Furius, consules inde facti, nec seditionem domi, nec foris bellum, acceperunt: Sed imminebat utrumciue Iam non ultra discordia civium reprimi poterat, et tribunis et plebe incitata in Patres, uuin dies alicui nobilium dicta novis semper certaminibus conciones turbaret; ad quarum primum strepitum velut Signo accepto, arma cepere qua ac Volsci simul quod persuaserint iis duces, cupidi praedarum, biennio ante delectum indictum haberi non potuisse, abnuente jam plebe imperium eo adversus se non esse missos exercitus dissolvi licentia militandi morema nec pro communi jam patria Romam esses quicquid irarum simultatumqne cum externis fuerit, in ipsos verti; occaecatos lupos intestina rabie opprimendi occasionem esse. -- juncti exercitibus Latinum primum agrum perpopulati sunt deinde pοsi quam ibi nemo vindex occurrebat, tum vero, exsultantibus belli auctoribus, ad moenia ipsa Romae populabundi regione Drtae Esquiliniae acceinere, vastationem agrorum per contumeliam urbii eviantes; unde post-
153쪽
quam inulti, praedam prae se agentes, retro ad Corbionem agmine iere, Quinctius consul ad concionem populum vocavit. LXVII. Ibi in hanc sententiam locutum accipi Etsi
mihi nudius noxae conscius, Quirites, sum, tamen cum pumdore summo in concionem vestram Processi. oc vos scire, hoc postoris memoriae traditum rei, aequos et Volscos, vix nernicis modo pares, T. Quinctio quartum consule, ad moenia urbis Romae impune armatos veniSse nunc ego
ignominiam quanquam jam diu ita vivitur, is status rerum est, ut nihil boni divinet animus si huic potissimum imminere anno scissem, vel exsilio, vel morte, si alia fuga honori non esset, vitassem. Ergo, si viri arma illa habuissent, quae in portis fuere nostris, capi Roma me consule potuit is is honorum, satis superque vitae erat mori consulem fertium opportuit. Quem tandem ignavissimi hostium contempseres nos consule P an vos Quirites P Si culpa in nobis est, auferte imperium indignis; et, si id parum est, iu- super poenas expetite. Si in vobis, nemo eorum nec hominum sit, qui vestra puniat Peccata, Quirites vosmet tantum eorum poeniteat. Non illi vestram ignaviam conteinp- ere, nec suae virtuti confisi sunt quippe toties fusi fugatique, castris exuti, agro mulctati, sub jugum missi, et se et vos novere. Discordia ordinum est venenum urbis hujus ;Patrum ac plebis certamina et dum nec nobis imperii, nec vobis libertatis est modus, dum taedet vos patriciorum, hos plebeiorum magistratuum, sustulere illi animos. Pro Deum fi lem quid vobis vultis 3 Tribunos plebis concupistis; concordiae causa concessimus. Decemviros de,ider stisa creari passi sumus. Decemvirorum vos pertaesum egi co igimus abire magistratu Manente in eosdem privatos ira vestra, muri atque exsulare nobilissimos viros honoratissimosque passi sumus. Tribunos plebis creare iterum voluistissere isti, Consules facere vestrarum partium, etsi utribus
videbamus iniquuin patricium tuoque magistratum plebi domum fieri vidimu auxilium tribunicium, provocationem ad pupulum, scita plebis iiijuncta Patribus ; sub titulo
aequandi, ruin legum, nostra jura oppressa tulimus et ferimus. Qui sinis erit discordiarum p Ecquando unam urbem habere, ecquando communem hanc esse patriam licebit pVicti, Cinquiore animo quescimus, quo vos Victores Satisne est, nobis vo metuendo esses Adversu nos Aventinum capitur . lv, i sus nos Sacer Dccupatur mons. Squimitu rip talem 1 hoste probe captas, e scandentem in aggerem volscum hostem neuio submovit in nos viri, in nea armati estis.
154쪽
LXVIII. agitedum, ubi hic curiam circumsederitis, et dirum infestum ieceritis et carcerem impleveritis principi-hus iisdem istis ferocibus animis egredimini extra portam Esquilinam: aut, si ne hoc quidem audetis, ex muris visito agros vestros ferro ignique vastatos, praedam abigi, fumare incensa passim tecta. At enim communis res per nae loco est pejore et ager uritur, ures obsidetur, belli gloria penes hostes est. Quid tandem privatae res vestrae in quo statu sunt 3 aam unicuique ex agris sua damna nunciabantur;
quid est tandem domi, unde ea expleatis 3 Tribuni votas
amissa reddent ac restituenti vocis verborumque quantum voletis, ingerent, et criminum in principes, et legum aliarum super alias, et concionum. Sed ex illis e mcionibus nunquam vestri im quisquam re fortuna domum auctior rediit. Ecquis retulit aliquid ad conjugem ac liberos, Praeter
odia, offensiones, simultates publicas privatasque y a quibus semper non vestra virtute innoeentiisque, sed auxilio alieno tuti sitis. At,mercules, quum stipendia, nobis consulibus, non tribunis ducibus, et in castris, non in foro, faciebatis, ei in acie vestrum clamorem hostes, non in concione Patres Romani horrebant, praed puta, agro ex hoste capto, pleni fortunarum gloriaeque, simul publicae, simul privatae triumphantes domum ad penates redibatis; nunc oneratum vestris fortunis hostem abire sinitim seret affri eoncionibus, et in foro viviter sequitur vos necessitas militandi, quam fugitis orave erat in quo et Volscos proficisci Fante portas est bellum; si inde non pellitur, iam intra moenia erit, et arcem et Capitolium scandet, et in domos vestras vos persequetur. Biennio ant senatus delectum haberi, et educi exercitum in Algidum jussit sedemus desides domi, mulierum ritu inter nos altercantes; praesenti pace laeti, nec cernentes, ex otio illo brevi multiplex bellum redituram. is ego gratiora dictu alia esse scior sed me vera pro gratis loqui, etsi meum ingenium non moneret, necessitas cogit vellem equidem vobis placere, Quirites; sed multo malo vos salvos esse, qualicunque erga me animo iuturi estis. Natura hoc ita comparatum est, ut, qui apud multitudinem sua caus loquitur, gratior e sit, culus mens nihil, praeter publicum commodum, videt nisi forte assentatores publicos, plebicolas istos, qui vos nec in armis nec iustio esse sinunt, vestra vos causa incitare et stimulare putatis. Concitati, aut honori, aut quaestui illis estis: et ouis in
concordia ordinum nullos se usquam esse vident, malae reiso, quam nullius turbarum ac secitionum duces esse eunt.
155쪽
tuarum rerum si vos taedium tandem evere potest, et patrum vestr5squeant quos mores vultis pro his no is sumere, nulla supplicia recuso, nisi paucis diebus hos populatores agrorum nostrorum fusos la atosque castris exuero, et a portis nostris moenibusque ad dIorum urbes hunc belli terrorem, quo nunc vos attoniti estis transtulero.)'
LXIX. Raro alias tribupi popularis oratio acceptior plebs.
Em tunc severissimi consulis fuit Iuventus quoque, qua inter tales metus detractivitem militiae, telum acerrimum adversus Patres habere solita erat, arma et bellum spectabat et agrestium fuga spoliatique in agris et vulnerati, foediora iis, quae subjiciebantur oculis, nunciantes, totam urbem ira implevere. In senatum ubi ventum est, ibi vero in Quinctium vines versi, ut unum vindicem maiestatis Roma, nae intueri; et primores Patrum v dignam reicere v concionem imperio cons EA, dignam tot crumsulatibus anteactis, dignam vita omni, plena honorun saepe gestorum, de Pius meritorum. Alios cousules aut per proditioneu dignitatis Patrum plebi adulatos, aut acerbe tuendosum ordinis asperiorem domEndo multitudinem fecisse T. Quinctium orationem memorem majestatis Patrum, concordiaeque ordinum, et temporum in primis habuisse orare eum coIlegamque, ut capesserent rempublicam et orare tribunos, ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent, plebemque obedientem in re tam trepida Patribus praeberent appellare tribunos communem patriam, auxiliumque eorum implorare, vastatis agri. urbe prope oppugna-ix Consensu omnium deiectus decemitur habeturque.quum consules in concione pronunciassent, Tempus non efige causas cognoscendi omnes juniores postero die prima luce in campo Martio adessent cogno cendis clausis eorum, qui nomina non dedissent, bello periecto se daturos tempus; pro desertore laturum, cuius non probassent causam et tamnis juventus adfuit postero die. Cohortes sibiti tua que centuriones legerunt bini senatores singulis cohortibus praepositi. Raec omnia adeo mature perfecta accepimus, ut signa, eo ipso die a quoesioribus ex aeraA prompta delataque in campum, quarta diei libra mota ex campo sint: exercitusque novus, paucis eo iurtibus veterum militum voluntate sequentibus, manserii ad decimum lapidem. Insequens dies hostem in conspectum dedit, castraque ad Corbionem castris sunt conjuncta Tertio die, quum ira Romanos, illos, quum toties rebellassent, conscient a culpae ac desperatio irrit rerum inor demicandi nulla est hi m
156쪽
LXx. In exercitu Roman quum duo consules essent potestate paris quod saluberrimum in administratione magnarum rerum est, summa imperii, concedente Agrippa, peneseia egam erat et praelatus ille facilitati submittentis se comiter respondebat, communicando consilia laudesque, et aequando imparem sibi. In acie Quinctius dextrum cornu,
Agrippa sinistrum tenuit Sp. Postumio Albo legato datur
media acies tuendari legatum terum Ser. Sulpicium equitibus praeficiunt. Pedites ab dextro cornu egregie pusnavere, haud segniter resistentibus Volscis Ser. Sulpicius
per mediam hostium aciem cum equitatu perrupit unde quum eadem reverti posset ad suos, priusquam hostis turbatos ordines reficeret, terga impugnare hostium satius visum est momentoque temporis, in aversam incursando aciem, ancipiti terrore dissipasset hostes ni suo proprio eum praelio equites Volscorum et Equorum exceptum aliquamdiu tenuissent. Ibi velo Suti,icius, negare cunctandi tempus esSe, circumventos interclusosque ab suis buciferans, mi equestre pro lium cunnisi omni vi perficerent. Nec fugare equitem integrum satis esse, conficerent equo virosque, nequis reveheretur inde ad proelium, aut integraret pugnam ;non posse ille resistere sibi, quibus conferta pedituni aci AscessisseLD aud surdis auribus dictari impressione una totum equitatum fudere, magnani vim ex equis precipitavere, ipsos equosque spiculis, infodere cis finis pugni equestris fuit Tunc adori peditum aciem, nuncios ad consule, rei gestae mittunt, ubi jam inclinabatur hostium aciem; nuncius deinde et lucentibus Romanis animos auxit, et referentes gradum perculit aequos. In media primo in acie vinei. JE, qua permissus equitatus tubnvelat ordines. Sinistrum deinue cornu ab Quincti consule pessi coeptum in deaerro plurimum laboris fuit. Ibi Agripi)a, A tale viribusque fertiae, quum miti parte pugnae melic res geri, qu m apud Se Uderet, accepta signa ab signiferis ipse inani re u dam jacere etiam in conferto hostes coepi Cujus ignominiae metu concitaeti milites, invasere hostem cita aequata ex omni parte victoria est . Nuncius tum a Quincti venit, victorem jsim se imminere hostium castris nosse irrumpere, antequam sciat debellatum et in sinistro cornu esse. Si jam sudisset hostes, conferret ad se signa, ut simul omnis exercitus praeda potiretur victor Agrippa cum magna gratulatione ad victorem coIIegam caestraque hostium venitri ibi pstucis defendentibus, momentoque fusis, sine certamine in
munitiones irrumpunt praedaque ingenti compotem exer-
157쪽
iatum, suis etiam rebus recuperatis, qua populatione agrorum auiissae erant, reducunti Triumphum nec ipsos postulasse, nec delatum iis ab senatu, accipio nec traditur causa spreti aut non sperati honoris. Ego quantum in tanto intervallo temporum conjicio, quum vaIerio atqueioratio consulibus, qui praeter Volscos et I uos Sabini etiam belli perfecti gloriam pepererant, negatus ab senatu triumphus esset, verecundiae fuit pro parte dimidia rei um consulibus petere triumphum ne etiam, si impetrassent, magis hominum ratio, quaein meritorum, habita videretur.
LXXI. Victoriam honestam, ex hostibus partam, turpe domi de finibus sociorum juncium populi deformavit Aricini atque Ardeates de ambiguo agro quum saepe bello certassent, multis in vicem cladibus fessi, judicem populum Romanum cepere. Quum ad causam orandRm venissent, concilio populi t magistratibus dato, magna contentione actum; jamque editis testibus quum tribus vocari, et populum inire suffimium oporteret, consurgit P. Scaptiuis de plebe, magno Datura et, ' Si licet, 'in auit, v consules, de republica dicere,
errare ego populum in hac cauisa non patiari buum, ut vanum, eum negarent consules audiendum esse, vociferantemque, prodi publicam causam, 'submoveri jussissent, tribunus appellat. Tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis, qu=m regunt, dedere cupidae audiendi plebi, ut, quae vellet, Scaptius diceret Ibi iunt, ' Anuum se tertium set octogesimum agere, et in eo agro, de quo agitur, militasse, non juvenem vicesima jam stipendia merentem, quuin ad Coriolos sit bellatum. Eo rem se vetustate obliteratam, ceterum sue memoriae infixam afferre agrum, de quo ambigitur, finium Cori ilanorum fuisse, capitisque Coriolis jure belli publicum populi Romani factum. Mirari se, quonam
more Ardeates Aricinique, cujus agri sus nunquam usurpaveridit incolumi Coriolana re, eum se a populo Romano. quem pro domino judicem fecerint, intercepturos sperent Sibi exiguum vitae tempus superessera non potuisse se tamen inducere in animum, quin, quem agrum miles pro parte virili in nu cepisset, eum senex quoque voce, qui uni posset, vindicare Magnopere se suadere populo, ne inviti pudore suam ipse causam damnareLD LXXII. Consules quum Scaptium non silentio mo ' sed cum assensu etiam, audiri animadvertissent, Deo hominesque testantesiastium ingens fieri, Patrum primores arces sunt cum his circumire tribunos, orare, ' Ne pessimu . facinus peiore exemplo admitterent judices, in suam rem item
158쪽
vertendo, quum praesertim, etiamsi fas sit, curam emolumenti sui judici esse, nequaquam tantum m intercipiendo aequiratur, quantum amittatur alienandis injuria sociorum animis. Nam famae quidem ac fidei damna majora esse, quam quae aestimari possenti no legatos referre simum hoc vulgari hoc socios audaee hoc hostes quo cum dolore
hos 3 quo cum gaudio illos 3 captione hoc concionali seni, assignaturos putarent finitimhs populos i Clarum hac fore imagine Scaptium populum Romanum quadruplatoris ei interceptoris litis alienae personam laturam; quem enim h Infivatae rei judicem fecisse, ut sibi controversiosam adjudiearet rem p Scaptium ipsum id quidem, etsi praemortui jam
sit pudoris, non facturiim ' aec consules, me Patres vociferantur; sed plus cupiditas et auctor cupiditatis Scaptius viae Vocati tribus judicaverunt, amm publicum populi Romani esse. Nec abnuitur ita fuisse, si ad judices alissitum laret: nune haud san quicquam bono causae levatur dedecus judicii idque non Arcinis Ardeatibusque qum Patribus Romanis, foedius atque acerbius visum. Reliquuae anni quietum ab urbanis motibus et ab extemis mansit.
159쪽
trio Lm de eotin io Patrix et plebis utribunis plebis eontentioma
magna Patrihus repugnantibus perlata est 'I. Is Tribuni militarea. Aliquot anius res populi Roinani domi miletiaeque per hoc genus magistra tus administratae sunt. VI L Item censores tune Primum ereati sunt. XI. Ager Ardeatibus populi Roma ni judaeae ablatus inimis in eum dolonis, resistitutua est. n. - . o. Quum fame Populus Romam labinaret. p. Maelius, eques Romanus, idiimentum 'pulo su impensa latri tua e stri et, in id factum eo illata sibi Plebe, rei'um aliaetans , o Servilio Ahala mais stro equitum, jussu Qui tu Cinemnati dictatori , laus est XVI IAMinuehis in et bove aurata donatus est. XVII. DI Legatis Romanis Fidenatibus omisia, quoniam ob rempublieam Deo uerant, statuae inio tria positas simi. in xx. Comus Comeli bibunus militum, me fore lamnio rege mentium, opima volia seeunda retulit. Tin Mam. Emilius dietator, ensurae honore, qui antea per quinquennium gerebatur, anniae sex mensium spatio finito, ob eam rem a censos abus notatus est. XXXI. Me xxXI Fidenae in potestatem redactae, e me eoloni missi sunt i quibus oeotias, Fidenatem quum defecissent, a Mam. milio dietatore vivi sunt, et Fidenae aptae . XLV. Conjuratio servorum oppressa est XLIX. L. Post mina tribunus mantum, Propter erudelitatem ab exemitu messus eat h. stipendium ex aerario tum primum militibus datum est LX. m. Res msterea gestas adverma Volscos et Fidenates, et Faliseos, eontinet.
I. Ηos secuti M. Genucius et C. Curtius consules Fuit annus domi forisque infestusa nam anni principio et de connubio Patrum et plebis C. Canuleius tribunus plebis rorationem premulgavit qua contaminari sanguinem suum ratres, confundique jura gentium rebantur et et mentio, primo sensim illata a tribunis, ut alterum ex Plebe consulem liceret fieri, eo processit deinde, ut rogationem novem tribuni Promulgarent, ' ut populo potestas esset, seu de plebe, seu de patribus vellet, consules faciendi' Id vero si fieret, non vulgari modo cum infimis, sed prorsus auferri a primoribus ad plebem, summum imperium credebant. Laeti reo audiere Patres, Ardeatium populum ob injuriam agri abiudicati decisse, et dentes depopulatos extrem agri Romani et volscos quosque ob communitam Verruginem fremerea adeo vel infelix bellum ignominiosae paci praeferebant. is itaque in majus otiam acceptis, ut inter strepitum tot bellorum conticescerent actiones tribuniciae, delectus haberi,