장음표시 사용
251쪽
a, E V S V S P Η AE R A R vi Mvero caelum ; eoque in ipse globo terrestri sic abselvitur. Pone inventum esse locum per X l v x problema. erius Gnith immineat Sol: ei circini crus unum impone, alteroque describe in globo circulum , magnum aut parvum pro lubitu ; loca omnia per quae circulus transit, Solem sabcnt aequaliter si a horizontem elevatum , quia aequaliter distantem habent a filo Zenith. Qua de re latius actum est problemate L 1 Partis primae, quod vide. a
Planetas in Daera collacine ad datum temptu,atque hoe modo
D Eperiis problema L Ix partis primae ex Ε-tiir 1 phemeridibus Planetarum locis in caelo ad tempus propositum ; exempli causa , Amstelodami die gIanuarii anni 1634; circulum longitudinis in ecliptica applica notae longitudini, puta Lunae , in aer grad.
so min. Tauri, & in eo numera latitudinem borealem a medio sursum, grad. 3, scrup. 32, & in termino numerationis habebis verum locum Lunae. Pro Saturno , loca circulum longitudinis in 17 grad. 7 min. Sagittarii , & stippula in eo latitudinem boream gr. x, min. 46, habebi1que locum Saturni in caelo ad tempus propositum. Vt autem illos in caelo invenias, quaere per xx xxx problema in quo Azimutho & altitudine inveniantur ad datum tempus, ac respice ad illa' caeli loca; nullo negotio visai tuo incurrent: & hac ratione pervenies ad eorum notitiam.
Duodecim eueli domos per sphaeram erigere. . t nisis FN hunc finem praepara tibi eirculumpositionis, qui me- Iridiano ad boream & auisum asso queat in communibus ejus intersectionibus cum horizonte , & sursum
252쪽
PER TERRAM MOBILEM. ac deorsum circa extremitates suas converti. Ad d scribendum Ia caeli domicilia, aut figuram caelestem ad datura tempus a exempli causa prout caelum se habuit in Hbllandia anno Tyri, die 9 Decembris Iulia- ni, vesperi hora sexta ad latitudinem grad. sa, minut. so, hoc est, ad locum & tempus nativitatis viri celeberrimi D. Adriani Metti M. D. & scientiarum Mathematicarum Proselibris in Academia Franeherana: horizontem ad s eptentrionem sub Polo deprime ad latitudinem loci grad. sa, minut. yo, Solem colloca in ecliptica ad gradum 27, min. 17 Sagittarii quem tum
occupabat. Tum converte meridianum ad Solem, indicemque horarium applica horae 12, ac volve globum in ortum, donec index ostendat horam 6 postmeridiem saut per meridianum transeant gradus aequatoris so numerati ab ascensione recta Solis, quae erat grad. 26 , min. a) & constitue eum immobilem. R 1pice ergo ad occidentale latus horizontis, & invenies
eum obtinere grad. α67, min. 2 aequatoris, pro ascensione obliqua domus septimae. Circulum inde postionis colloca ab occidentali latere meridiani, exuremitatibus ejus horizontem tangentibus f & numera ab horo. ΣΟnte in aequatore tertiam partem quadrantis ab horizonte & meridiano intercepti, nempe gradus 3o, uGque in grad. 97, minut. et ascensionem obliquam domus octavae. Huic applica circulum positionis, & vide ubi intersecet eclipticam: inveniesque sectionem cadere in 14 grad. ao min. Aquarii, quod est initium d mus octavae. Numera porro in aequatore alios 3o gradus usque in grad. 327, min. 2, ascensionem obliquam nonae domus ; eique adjunge circulum positionis, S: secabitis eclipticam in grad. 29, min. Io Piscium, inlintio domus nonae. Procuspide domus decimae seu medii caeli occupant meridianum grad. 26, min. 46 Piscium. Hinc circulum positionis transfer ad orientale meridiani latus , & ab eo numera in aequatore tertiam
partem quadrantis ah horizonte & meridiano interce-
253쪽
iἱs DE USU SPHAERAR v MPti, nempe 3o gradus , inveniesque pro ascensione
obliqua domus undecimae grad. 27 , min. a. Ilis impone circulum positionis, & secabit ille eclipticam in
grad. 9, min. zo Tauri, pro principio domus undecimae. Ab hujus domus ascensione obliqua numera alios 3o gradus, & terminabitur numeratio in grad. 3 7, min. a,pro obliqua ascensione domus duodecimae. 1is gradibus impone circulum positionis, di secabit is eclipticam in gradu ar , min. 9 Geminorum , pro cuspide domus duodecimae. Horizontem obtinet gradus as, min. 28 Cancri, pro horoscopo seu signo ascendente& initio domus primae. Repertis sex domibus quae versantur sipra horizonistem , sex infra eum constitutae cognoscuntur per signa prioribus opposita. Pro cuspide domus septimae versatur in horizonte occiduo gradus as, min. 28 Capria corni. Pro initio quartae sin horizonte , meridianum
tenet grad. 26, min. 46 Virginis & similiter pro caeteris, prout in problemate laxa partis primae in t bella videre est.. His inventis describe figuram caelestem juxta modum problemate Ixxx dictae partis traditum. Et vexo ut imponAs Planetas , quaere per i 11 problema partis primae loca ipserum in caelo, ad tempus propotitum, & invenies ea sicut exhibet tabella partis primae
. Tum per L problema partis hujus colloca Planetas suis locis in si haera, ac vide quaenam occupent domici- Iia : inveniesque sub horizonte Lunam & Martem in domo quarta, Venerem, Mercurium & Saturnum in quinta, Solem in sexta. Supra horizontem , Iovem in nona. Singulos ergo dispone suis locis in figura caelem, & habebis situm caeli undiquaque praedicto tempo-
254쪽
L praecis M aequi morum, per quam videntur
. S VI ', , suam mutatre longitudinem.
TEmpore Metonis Attici , circa annum 3sci ante Libri nativitatem Christi, prima stella in cornibus Ai,' rietis freundum longitudinem versabatur in ipsa sectione aequinoctii verni, seu principio Arietis , quae Post s,o annos , tempore Ptolemaei in eadem latitudine distabat ab aequinoctio in longitudine plus quam gradibus a , & nostro temporc ultra 28 .radus ab
eo recessit. Ex hoc phaenomeno tam vetereS quam recentiores concluserunt, caelum stellarum fixarum tardo motu cieri circa polos Zodiaci, velut capite sexto Partis primae multis declaravimus. Idem ergo caelum octavum quiescere juxta hypothesin Cupernicaeam, videtur absurdum & praedictae experientiae repUgnanS. Verum quomodo illud fieri videatur cui in motu Solis apparente per eclipticam & tamen revera non fiat, exsequentibus licet intelligere. Capite tertio libri primi ex parte dictum est , duos annuos terrae motus , unum circa Solem ab occasu in ortum, alterum in seipsum ab ortu in occasum circa lineam parallelam cum axe Zodiaci, propemodum intra annum, sed non exacte prorsus inter se convenire ei posterior enim paulo citius absolvitur , atque ita priorem singulis annis aliquantum praeoccupat. Hinc patet aequinoctia & Qlstitia pari modo in ecliptica ab ortu in occasio paulum debere promoveri. AEquinoctiis autem hac ratione contrari cccssionem signorum pro- Cedentibus, videntur nobis stellae quoad apparentiam tantundom promoveri in signorum consequentia. Ut haec per sphaeram evadant clariora, observa in particulari globo terrae, dum illa per conversionem disci mobilis conversa est circa Solem ab occasis in ortum
juxta signorum successionem, & contra per operatio- P a non
255쪽
α13 DE VSV sΡΗ AERARUM nem trium rotularum sin disco mobili, circa axem eui innititur, parallelum cum axe Zodiaci semel quoque . in ieipsam ab ortu in occasum contra suce onmi 1 gnorum , quod.u paulo plus quam nunc in rei veritate, te converteret,ecliptica quiesdente, ad oculum pateret latum stastitiorum cui terra axe suo innititur &consequenter aequinoctia , ab ortu in occasum contra
setiem 1 orum Zodiaci, in ecliptica tantundem esse progressum. Quod illud in hac sphaera non praebeatur conspiciendum, hinc fit, quod differentiam nullam inserat in ortum & occasum Solis, aliorumque signorum caelestiunia sed tantum, idque tarde admodum, in stelis Iis fixis animadvertatur. Motu enim isto stellae intra
. Iota annos tantum unum gradum & as min. abseruvunt; adeoque haec praecessio aequinoctiorum & Polo Tum terrae revolutio circa Ρolos Zodiaci conficitur contra successiosem signorum annis demum 23 412.
Ex dictis igitur clarum est , stellas fixas non prom veri in longitudinem, ab occidente in orientem ; sed
tantum apparenter motum eum iis adscribi, ob praecessionem aequinoctiorum ab ortu in occasiam. Argumentum quoque quo fictitiam nonam sphaeram extra orbem Marum Marum urgent, per quam scilicet illae circa Polos Zodiaci moveantur quod censent Ptole- lmaem, Tycho Brahe, omnesque qui ponunt terram esse immobilem provis evanescere: non aliter quam fictum caelum decimum aut primum mobile, per motum terrae diurnum circa strum axem funditus evertitur. Manetque hac ratione orbis stellarum fixarum omnium corporum mundanorum extimus, fixus & imm
bilis ; utpote qui omnes caelos & motus caelestes intra -se concludit ac comprehendit.
256쪽
De Horologiis sciotericis. DE varietate horologiorum scitericorum actum
est parte prima. Quocirca eam ut notam praeteriens pergam ad explicationem problematum s quentium.
Rerum siptentrionem S meridiem invenise. variis modis abselvi potest. I, Per i με. ortum & occasum Solis. II, Per Α- ρ -- gimuth Solis & stellarum ad certam altitudinem. IV, Per maximam remotionem a Polo stellarum circum-polarium versus orientem aut occidentem Per inum V occasum Solis. Quaere per x et V problema in quo gradu horizon iis Sol mane,exempli causa, Amstelodami die as Ma-ji, oriatur, invenies grad. 36 ab oriente ad septentrionem. Sole oriente tabulam planam problemate II v partis primae descriptam , sic colloca, ut umbrassyli cadat 36 grad. ab occidente ad meridiem ; & re- .spiciet linea austri ac boreae in tabula, verum meridiem ει septentrionem in globo terrae. Per Aet Wh Solis. Quaere per α X x xxx problema ex altitudine Solis graduum, ejus Aetimuth,pro exemplo, Amstelodami die Iulii, & invenies grad. 9, min. et ab oriente ad septenuionem. Compone tabulam praedictam ut
257쪽
3o DE USU SPHAERAR v Meo ipse momento umbra styli cadat grad. 9, min. et ab occasi ad meridiem e & respondebit linea septentrionis & austri in tabella lineae meridianae in caelo. Idem observa in stellis fixis circa aequatorem sitis.
Per maximam reninionem sellae cireum potiris versu ortum
Sumamus in exemplum stellam Duiae dictam in dorse Ursae majoris. Dispone eam suo loco, & deprime horizontem sub Ρolo ad latitudinem Amsteloda- mensem. Inde verte globum terrae, & vorticalem huc illuc in horizonte, donec stella per conversionem horizontis nec propius nec longius a Polo distet quam ad contactum limbi verticalis in gradus divisi; ac videquem locum horizontis verticalis indicet. Invenies gradus 46 septentrione ad orientem. Expecta ergo donec stella in caelo perveniat ad tale AZimuth, ac prae- satam tabulam juxta perpendiculum pendulum ita dis pone , ut gradus 46I a borea in ortum, stylus in medio , . & perpendiculum simul cum stella conveniant in eadem linea recta ; & quadrisit exacte linea meridiana tabulae cum linea meridiana caeli.
Doelinationem acus magneticae a Brennione indagare., h. - DEr X I V problema inquire in hac sphaera ; in quam sem A plaga horizontis observetur Sol mane exoriens &vesperi occidens. Quod si is in compassb cujus indici directe subjacet acus magnete tacta , in iisdem locis videatur tam oriri quam occidere , acus ista directe indicat septentrionem sine ulla declinatione. Sed quanto Sol oriens se borealiorem in compasta ostendit, tantum acus declinat in ortum , aut quanto australiorem, . tantum ea declinat a borca in occasium. Contra in ovi Casii, quanto Sol in compasso observatur esse bor lior quam ex sphaera inventus est, tantum acus deviat' a borea
258쪽
PER TERRAM MOBILEM.' asi borea in occidentem: aut quanto videtur australior, tantum ea recedit in Orientem. Horum castium exempla habes in ultimo problemate partis primae. LV PROBLEMA. Horologium Hori Maia describere
IN dato plano in quo sit describendum sciotericum ια' horizontale, duc circulum ut in schemate AB C D , x veumque divide per lineas AEC&DEB in quatuor quadrantes. E C erit linea horae duodecuuae , E Dsextae matutinae, & Ε B sexti vespertinae. Ut inve nias reliquas horarias, horizontem dispone ad alitudinem loci tui,puta Amstelodamensem, gr. ya, min. 23, meridianum sib Coturo selstitiorum, & indicem ho- Tarium appone horae I a. Tum verte globum terrae simul cum meridiano in ortum, donec index ostendat .
259쪽
13, D E V S V s PH A R v Mhoram x post meridiem, aut meridianus transis gradus aequatoris in Dein vide quot gradus horimniis cadant inter meridianum ac Coturum e inveniesque grad. II, min. quadrantibus plani numerah C ad D & B pro hora xx ante & x post meria diem. Hinc iterum promove meridianum , donec index ostcndat horam et, & numera gradus inter meridianum & Coturum in horizonte incidentes et invenies grad. - min. 34. Hos quoque supputa a C versias D & B pro hora Io antemeridiana.& a pomer diana. Similem procedendi modum observa in aliis horix, & per puncta in quadrantibus notata educ lineas rectaS ex centro E, eae referent horarias. Index collocandus est juxta descriptionem problematis I v x partis primae. L v I PROBL ΕΜΑ. .
Seioterisum Verticale Meridionis delineare.
ΡRo exemplo Amstelodami, duc in proposita i-
perficie seincirculum, ut in schemate A B C D , ita ut linea D A B sit parallela cum horizonte, & A Ε, iquae in horam indicabit, sit ad horizontem perpendi- cularis. Horizontem colloca ad latitudinem Amtalo-
260쪽
P Ε .R TERRAM MOBILEM. et 3 damensem , meridianum sub Colaro, indicem 1n horaxa,&verticalem in occidente, ad distantiam a mcridiano grad. 9o. Hinc comerte globum terrae in ortum, donec index monstret horam primam, ac vide ubi Coturus secet verticalem ; inveniesque grad. 9, min. II a Zenith deorsum. Eos numera in quadrantibus a C ad D & B pro hora xx & I. Tum ulterius volvς globum, donec index ostendat horam et, & vide ubi Coturus secet verticalem, & offendes gradus 19, min. as a Ze-nith. Eos similiter numera a C ad D & E pro Io ante & a post meridiem. Idem observa in aliis horis, &invenies pro 3 pomeridiana, & 9 antemeridiana grad. 3I, minut. 24. Pro δ&8 grad. 46, min. 36. Pro s &7 grad. 66, min. 18. Hos arcus numera ut antocedentes a C ad B &D, &ex A duc lineas rectas per terminos numerationum, habebis horarias quaesitas. Stylum erige secundum praecepta problematis Lu II partis primae.
Verticis directum Septentrionale designare. VErticalia directa meridionalia & septentrionalia, x Dis quantum ad descriptionem inter se non differunt; sed tantum quoad collocationcm ,prout dictum est problemate Lux II partis primae.
Herticalia directa per Horizaentadia delineare. VErticalia erecta directa, & horizontalia 9o gradi- r m 1isbus inter se quoad latitudinem differentia, descriptione quoque non discrepant. Vide quae latius diximus parte prima, problemate LXX.