장음표시 사용
221쪽
άν E V s V s P Η AE R A R v Mecliptica, & loco ejusimpone limbum circuli longitudinis gradibus notatum & in eo deorsum respiciendo quia Iatitudo stellae est austrina quaere Sirium ; & h hebis locum ejus quem occupat in caelo. Si locum stellae scire desideres quae in ecliptica &circulo longitudinis non est expressa , in catalogo fixarum quaere ejus longitudinem latitudinemque: mox longitudini appone circulum longitudinis, de in illo numera latitudinem notam sursum si borea illa sit , deorsum si austrimιὰ & in e numerationis habebis Iocum stellae in caelo quaesitum.
IX PROBLEMA. . Declinationem Solis quovis ori tempore inquirere.
Gobo terrae per vi problema loco suo disposito, verte eum donec meridianus apponatur Soli,& videbis quantum Sol in eo ab aequinoctiali declinet in boream aut in austrum.
Die a Maji cupio investigare Solis declinationem. Indice ergo disci mobilis ad diem a Maji converse, exhibet se Sol conspiciendum ad gradum Tauri ret in ecliptica, tum converto globum terrae donec meridi nus applicetur Soli, & invenio eum ab aequatore borealem grad. Is, scrup. 28 , quanta est declinatio Solis borealis ad diem propositam. II Exemplum. . Si investigandast declinatio.Solis ad xo diem --vembris. Indice ad eum composito , Sol se praebet conspiciendum in 18 gradu Scorpii 3: inde convento globo, donec me idianus ad Solem pervenerit, Vide offerri Solis declinationem austrinam grad. 17, scr. s.
222쪽
P E R Τ E R R A M' M Ο Β Ι L E M. X PROBLEMA.' . Declinationem stillarum fixarum invenire. Nellam cam cujus declinationem nosse desideras, i loco suo dispone in sphaera , meridianum ei volve : videbis quantum illa in meridiano ab aequinoctiali declinet ad boream vol ad austrum..I Exemplum.
Investiganda sit declinatio Aldebinae. Primo eam stellam dispono sito loco in caelo per problema v x x x; tum converso globo terrae donec meridianus applicetur stellae, invenio eam gradibus is, si rup. 47 declinare ab aequinoctiali ad boream. I I Exemplum. Ad inveniendam declinationem stellar dictae et . colloco prius eam suo loco in sphaera ; inde convertens globum terrae donec stella apposita sit meridiano , invenio eam declinare ab aequatore in austrum grad. 8,
EXempli loco pono observata esse in septentrio- et mone altitudinem seellae Dubbo dictae in dorsb ursis majoris, graduum 1a sit b Polo , in situ humillimo. Stella per vini problema loco suo in sphaera disposi-.ta, Converto Stobum terrae donec stellae applicetur ridianus in septentrione : tum globo terrae fixo, num ero a stella deorsum in meridiano altitudinem observatam graduum Ia , & termino numerationis applico
horizontem: polus igitur supra horizontem stibiauis erit ut in ipse caelo grad. 38, min. 17. N a II Exemis
223쪽
I I Exemplum. Eadem stella supra Polum in maxima altitudine versante, pono ejus elevationem supra horizontem obse vatam esse grad. 66, scrup. 3o. Converso ergo globo terrae donec meridianus apponatur stellae silpra Polum, hoc est, donec Polus sit medius inter stellam &horizontem, ad boream, numero in meridiano a stella per Polum versus horizontem gradus 66, min. 3o, & termino numerationis applico horizontem in septentrione ;offeruntque se inter horizontem & Polum gradus Ao, min. 13, tanta est elevatio Poli quae quaerebatur.
Elevationem Poli invenire per flens circa MEquinο- , ditatem.
. .: CVppono exempli cause in meridie observatam esse xiV. Ialtitudinem Aldebarae supra horizontem graduum so, & cupio per eam cognoscere elevationem Poli. tina in sphaera suo loco disposita converto t errae globum, donec meridianus illi applicetur; inde fixo globo
numero in meridiano a stella ad austrum altitudinem observatam grad. & termino numerationis impono' horizontem, atque ita Polum video supra horizontem
ad boream elevari gradibus sy, scrup. 47, plane ut in ipse caelo.
. . 'II. Exemplum. Sit observata altitudo Sm, meridiana grad.M. Stella suo loco posita, converto globum terrae, donec me- .ridianus stinam attingat: tum numero a Sirio deorsin. in meridiano altitudinem observataria grad. ao, & immerationis termino applico horizontem ad austrum,&invenio Polum in septentrione supra horizontem attes-
224쪽
PER TE RRAM MOBILEM. am XIII P ROBLEMA . Nevationem Poli observare per Solem.
HVjus problematis praxis admodum similis est ,
praecedenti per stellas ad Austrum versantes. IV. t xv. Excmpli causa, observata sit ad diem a Maji Sole permeante signa borealic altitudo Solis meridiana si-pra horizontem, grad. 8. Indice disci mobilis collocato ad diem a Maji, occupare videtur Sol gradum xa Tauri. Converse ergo globo terrae, donec meridianus apponatur Soli, aut et a gradui Tauri in interiori limbo eclipticae; numero ab ec in meridiano deorsim altitudinem observatam 48 graduum; & numerationis e tremo termino applico horizontem versiis meridiem, . 'atque ita 'tii elevationem invenio ad boream grad. 17, scrup. 3o. . I I Exemplum. Sole die ro Novembris quando permeat signa a stralia observato in altitudine meridiam sapra horizontem grad. 18, & per v problema, disposito loco sito, in ir8 gradu Scorpii: converto terram donec meridianu Soli apponatur: & ab eo. versus meridiem nume-' rando altitudinem observatam grad. 18,applico fini numerationis horizontem ad meridiem, & invenio Polum elevatum esse in seprentrione M.As,scr. 3 4. Quo pacto hae operationes, tam in Sole quam in stellis, sive in septentrione versentur seu in meridie,facillime perficiantur per numeros; traditum est parte prima, problematibus xI II, XI v, Tu, quae vide.
Horizontem ad boream infra Polum deprime jurata latitudictem loci in quo id vis explorare, &ctiti.)
225쪽
ays D E V S V s P Η AE R A'R v MSolem in eliptica constitue pro dato tempore . aut stellas locis suis dispone in caelo. tum converte glo-hum terrae, donec orientale horizontis latus appΚcetur Soli aut stellae , & videbis in eo locum in quo oriuntur, aut donec latus horizontis occidentale appositum sit Soli aut stellae , & habebis locum in quo
Exemplum in Sole. Scire volens quo in loco horizontis Sol Amstelodami oriatur & occidat ad diem a s Maji ; horizontem ad boream stib Polo dcprimo grad. ya , scr. 23, quanta& latitudo Amstelodamensis , indicemque appono as diei Maji , & offert se locus Solis in ecliptica in ' gradu Geminornm. Tum converse globo donec orientale horizontis latus stringat locum Solis, locum Ortus ejus illo tempore cadcre in grad. 36 ab ortu ad septentrionem, hoc est, paulo borealiorem esse plaga
Exemplum in sestis. Si explorare velim quo in tractu horizontis stella in sinistro pede Orionis Rigel dicta, Amstelodami oriatur
ει occidat: prius eam per v x x x problema loco sito dispono in sphaera ; mox converto globum terrae , donec orientalis horizontis limbus stringat stellam , &video eam oriri in gradu T4, min. 18 ab ortu versiis meridiem . Deinde revoluto globo terrae donec limbus horizontis occidentalis stellam stringat, video eam occidere in gradibus χή, min. 18 , ab occidente versus meridiem. Ista crgo sunt duo loca ortus & occasus stellae Riges in hori late Amstelodamensi. X V P R OB L E M'. Uensionem rest tm Solis Usxarum inquirere. D inveniendam ascensionem rectam Solis aut fi- .Xarum,verte globum terrae. don& meridianus apy
226쪽
PER TERRAM MOBILEM.' inplicetur Soli aut fixae ; & ostendet gradus aequatoris simul in meridiano constitutus ascensionem rectamquam quaerebaS. Exemplum in Sole.
Inquirenda sit ascensio recta Solis ad diem Iulii Indice disci mobilis diei proposito applicato , apparet
Solem versari in Is gradu Cancri. Converso ergo globo terrae, donec meridianus locum Solis stringat, video eum intersecare aequinoctialem in grad. Io 6, scrup. xy, tanta est ascensio recta Solis ad diem ob
Exemplum infestis. Si quaerenda sit ascensio recta Arcturi; ciloco prius
eam suo loco in sphaera. Tum converse globo donec meridianus aequatorem intersecet sub stella ; invenio in meridiano versari Padus aequinoctialis aO9, scr. 48. Tantam dico esse ascensionem rectam is turi. X v I PROBLEMA.. Assensionem ac descensionem obliquam invenire in Soloo' fixis. SI globus terrae convertatur donec latus horizontis x senis orientale stringat Solem aut fixam ; gradus aequari ii
toris simul in horizonte constitutus ostendit ascensonem obliquam quaesitam. . Eodem modo si latus horizontis occidentale volvatur ad Solena aut fixam , gradus aequatoris horizontem stringens indicat obliquam
. Exemplum in Sole. νExploranda st ascensio ac destenso Solis obliqua Amstelodami ad diem Iulii. Horizonte juxta loci latitudinem, indice disci diei Iulii , & Sole in gradu Cancri, dispositis ue verte globum terrae , doneC Orien-
227쪽
1 dio DE vs V SPHAERA I v Μ orientesis horizontis limbus stringat Solem, & videbis ab horizolite abscindi gradus sequatoriSZ6, scrup. I s, pro ascensione Solis obliqua. Dehinc converso glo terrae, donec latus horizontis occidentale stringat locum Solis, invenies simul horizontem obtinere gradus aequatoris 136, min. 19, pro descensione obliqua Solis
j Exemplum infixis. 'Detur inquirenda ascenso ac descenso obliqua Ar-'cturi in horizonte Amstelodamensi. Stellam prius fio loco dispono in sphaera, & horizontem ad elevationem Poli Amstelodamensem: tum converse globo terrae do nec orientalis horizoptis limbus stellam contingat, invenio simul eum obtinere gradus sequatoris I 9, scr. 4et, pro astensione obliqua. Inde revoluto globo terrae donec stella versetur in limbo horizontis occidentali, invenio eum tangere gradus aequinoctialis 239, scr. 29, pro descensione stellae obliqua. Eadem praxis observanda est in omnibus aliis fixis. XVII PROBLEMA. Grasum relipticae qui cumstellis meridianum trainfit, aut su-' pra horizantem ascendit insphaera. Ita, im
, -. Tella aliqua suo loco disposita, exempli loco Aria auro, converte globum terrae donec illi appositus 'it meridianus; ac respice quis gradus eclipticae simul versetur in meridiano, & invenies hic a gradum Scorpii , cum quo Arcturus sirpra horizontem scandit in sphaera recta.
Cum quo gradu eclipticae quaevis selia relatur, ta occidat in sphaera obliqua, exporare.
-T Origonte in septentrione composito ad elevat: anem Poli loci dati, & stella sium locum in sphae-
228쪽
tis orientale stellae applicetur ν & videbis quis gradus
eclipticae simul horizontem obtineat, & cum tali stella supra eum ascendat. Inde volve globum donee stellave vietur in occidentali horimniis latere; & cernes quis nam ecliptica radus simul horizontem teneat & cum
tali stella des dat. XIX PROBLEMA
Horam virtus et oecas Solis indUame ad daeum anni tempus, S quamlibet latitudanem.
ΡRo exemplo inquiremus, quo tempore sol Amsteis,lodami oriatur die 3o Iulii. Indicem disci mobilis applica 3o diei hilli, & videbitur Sol in gradu Leo- 'nis. Inde horizontem in septentrione infra Polum deprime grad. sa, minut. 2 3, quanta est latitudo Amstelo- damentis, & Ferte globum terrae donec meridianum Sol occupet, indicemque adjunge horae duodecimae in dyclo horario. Tum volve globum terrae donec latus horizontis orientale Solem stringat, eumque in hoc situ retine, & respice quam horam ostendat index: invenies horas 4, min. r7 post mediam noctem,pro tempore o tus Solis. Ad inveniendam horam occulis Solis: indice ut ante composito, Verte globum terrae donec latus horizontis occidentale apponatur Soli, & ostendet index horas ri' scrup. 3 post meridi m,Pro tempore occasis solis ad diem propositum. Quomodo tam ortus quam occasias Solis inveniatur per gradus aequatoris, &. ascensionem obliquam, videin problemate xxII partis primae.
Longitudinem dierum ta noctium invenire quovis Leo '
229쪽
λῶ DE. V SV SPHAERAR v Maonte ut in antecedente problemate, compositis, converte globum terrae donoc limbus horizontis orientalis stringat locum Solis, indicemque applica horae duodecimae r inde volve globum terrae in ortum, donec lim-hus horizontis occidentalis locum Solis attingat, & videbis indicem ab hora x et percurrisse horas xs, strup.
Ad inveniendam longitudinem noctis, volve limbum horizontis occidentalel ad locum olis, indicemque appone horae xa: tum converte globum in ortum, donec limbus horizontis orientalis stringat Solem ; & ostendet indox horas 8, min. 34 elapsas, pro longitudine noctis, ad tempus proposit .
Horam min ta occasis festae alieujus inquirere ad quodvute vi S locorum latitudinema S OI investigandum sit qua hora Sirius Amstelodami se-z horizontem ascendat,aut infra eundem descendat ad diem 26 Decembris: horizontem dispone ad latitudincm illius urbis , stellam suo loco, & indiacem disci mobilis ad 26 diem Decembris, & versabiatur Sol in s gradu Capricorni. Tum converte terram donec meridianus apponatur loco Solis , indicemque applica horae duodecimae. Mox volve globum terrae donec orientalis horiZontis margo tangat Sirium, Mostendet index horas scru o post meridiem, pro tempore quo Sirius isto die scandit supra horigontem. aut quod rectius dici queat, quo horizon descendit infra stellam. Revolve deinceps globum terrae, donec limbus horizontis occiduus stellam tangat, & ostendet index horas Α, scrup. 3 s post mediam noctem, protcmpore quo stella infra horizontem descendit, aut potius quo horizon supra stellam elevatus h conspectu
nostro eam aufert. Ex invento' autem tempore ortus
re occasus stellae notari potest, elat horis 3, scrup. ssversari
230쪽
PER TERRAM MOBILEM. versari supra horigontem, & horis xs, mAtque eodem uti licet processu in omni iis
usnamflestae ad datam laritudinem nunquam oriantur austoccidant, quae item horizimem stringant non orientes aut non occidentes, S quaenam per Mnithtra ea Limmenire.
Horizontem ad boream infra Polum deprime jux- rta latitudinem loci tui, & converte globum terrae circa suum axem. Videbis partem caeli intra circulum a borealissimo horizontis puneto circa Polum descriptum comprehensam, nunquam descendere si ib horizontem ; & contra partem caeli contentam circulo a puncto horizontis australissimo descripto, nunquam supra ςum ascendere. Item omnes stellae quae intra circulum circa Polum conspicuum descriptum collocari possunt, non occidunt, quae vero intra circulum de- 'scriptum circa Polum latentem possunt dimoni non oriuntur. Omnes autem, quae locis suis dispositae supra horizontem inter convertendum globum terrae eum stringunt ; descendunt usque ad horizontem , sed non occidunt: quae vero sub horizonte dispositae sitis locis eundem dum convertitur, attingunt ; ad horiZontem usque ascendunt, sed nunquam oriuntur. Denique
omnes illae quae locis sitirudispositae , dum sphaera vem ritur, tanguntur a Zenith ; quotidie quoque per Zenith