Cornifici Rhetoricorum ad C. Herennium libri 3. recensuit et interpretatus C.L. Kayser

61쪽

XVII. 27. satis huius voluminis magnitudo crevit, commodius est in altero libro de ceteris rebus deinceps exponere, ne quapropter multitudinem literarum possit animum tuum defatigatio retardare. Si quo tardius haec, quam StudeS, RPSOlVen-βtur, quom rerum magnitudini, tum n OStriS quoque OccuPutionibus adsignare debebis: verumtamen muturabimuS et, quod negotio diminutum suerit, exaequabimus industria, ut pro tuo in nos ossicio in nostro in te stustio munus hoc adcumu-

latissume tuae largiamur voluntati.

62쪽

In primo libro, Herenni, breviter expoSuimu S, quaS Cau- Ι 1 Sas recipere oratorem oporteret et in quibus partibus osticiisurus elaborare conveniret et ea Osticia qua ratione facillume con Sequi p03Set; verum, quod neque de Omnibus rebus simul dici poterat et de maxumis rebus primum scribendum fuit, Squo cetera tibi faciliora cognitu viderentur, ita nobi S plasti tum est, ut ea, quae lissi illuma essent, potissumum Scriberemus: causarum tria genera sunt: demonstrativum deliberativum iudiciale; multo dissicillumum est iudiciale, ergo id primum ap- solvemus hoc et priore libro; do oratoris ossiciis quinque in inventio et prima et difficilluma eSt: ea quoque nobis erit hoc libro propemodum apsoluta; parvae partes eius duae in

tertium volumen transferentur.

l. inu. At eg. e. d. q. oratoriis O . tractaremus, q. Inv. si ' eg. c. d. O. o. traeiavimus V. q. ii V. ι m. c. or. Oss. q. tr. q. ii v. cρ' eg. e. d. q.

o. Oss. t. q. inu. r,3.ρ II. eaque or. ex Lnllem. 12. parvae partes eius duae e parve pariem eius h parvam partem eius yπμ. 2 sed parvam partem eius 3 sed pari. parv. ei. e sed et parv. pari. ei. φ 13. ut vol. suprase. 'in tertium' h in tertium aliud vol. leri. om. e transferentur e,hi cimus' suprase.) trans ramus π transseremus g

63쪽

I, Il. 2.2 Ubi de sex partibus orationis primum scribere incepimuS, in primo libro locuti sumus de exordio narratione divisione nec pluribus Verbis, quam necesSe fuit, nec minus dilucide, quam te velle existumabamus, deinde coniuncte de confirmas tione et consutatione dicendum fuit; qua re genera constitutionum et carum partis aperuimus, ex quo Simul o Stendebatur, quo modo constitutionem et partem .conStitutioniR causa posita reperire oporteret; deinde docuimus, iudicationem quem

ad .modum quaeri conveniret, qua inventa, curandum, utio omnis ratio totius orationis ad eam conferatur. 9OStea admonuimus esse causas conpluris, in quas plureS constituli liones aut partes constitutionum adcommodarentur. relicuom videbatur esse, ut ostenderemus, quae ratio poSSet in Uentionis ad unam quamque constitutionem aut partem constituis tionis adcommodari, et item quiis ninumentationes, quaS Graeci ἐπιχειρήuατα appellant. Sequi, quales vitare oporteret; quorum utrumque pertinet ad confirmationem et ad consulationem: deinde ad extremum docuimus, cuius modi conclusionibus orationum uti oporieret. qui locus erat proxumus Λὶ de se in partibus orationis. Primum ergo quaeremus, quem ad modum quamque cau-1. ubi de Rex et de sex ς primum Om. d incepimus 3,ρ Dineipimus t incipiemus 1.2 instituimus δ 2. libro p imo b 3. de

videbitur he possit 3. inventioneΝ - necommodare C inventionis - accommodari. Juni. I 5. aut ad pari. νδ quales 3

quamque T

64쪽

II. 2, 3.

sam tractare conVeniat, et nimirum eam, quae dissicilluma est, potissumum conSideremUS. In causa coniecturali narratio accusatoris suspitiones in- 3teriectas et dispersas habere debet, ut nihil actum nihil dictum nusquam Ventum aut abitum nihil denique sactum sine a causa putetur; defensoris narratio Simplicem et dilucidam ex- 'positionem debet habere cum attenuatione suspitionis. huius constitutionis ratio in sex partis eSt distributa: probabile conlationem signum argumentum consecutionem adprobationem. horum unum quidque quid Valeat, aperiemuS. in

Probabile est, per quod probatur expedisse peccare et a Simili turpitudine hominem nunquam afuisse. id dividitur

in causam et in vitam. Causa est ea, quae induxit ad maleficium commodorum spe aut incommodorum vitatione, quom quaeritur, num itiquod commodum maleficio appetierit num honorem num pecuniam num dominationem, num aliquam cupiditatem amoris aut huius modi lubidinis voluerit explere aut num quod in-

quaeque α' coniecturalem eam quae bρ φ, pni. η. ρ- om. 'eam' pal. 3.i earum') eoni. quae prima quaeque ιτ coni. eam quae Prima quaeque

65쪽

II, III. 4. 5. commodum vitarit inimicitias infamiam dolorem supplicium. iii 4 hic accusator in spe commodi cupiditatem offendet advorsari, in vitatione incommodi formidinem augebit; defensor autem negabit suisse causam, Si poterit, aut eam vehementer exte-s nuabit; deinde iniquom esse dieet omnis, ad quos aliquid emolumenti ex aliqua re pervenerit, in suspitionem malefici devocari. deinde vita hominis ex ante lactis spectabitur.5 primum considerabit accusator, num quando simile quid se .cerit; Si id non reperiet, quaeret, num quando venerit in si-io milem suspitionem, et in eo debebit esse occupatus, ut ad eam cauSam peccati, quam paulo ante eX posuerit, vita hominis possit ad commodari hoc modo: si dicet pecuniae causa seci SSe, OS tendet eum Semper avarum sui SSet Si honoris, ambitiosum; ita poterit animi vitium cum causa peccati eonglu- is tinare; si non poterit par animi vitium cum causa reperire, reperiat dispar: Si non poterit avarum demonstrare, demonstret corruptorem, perfidum, vel si quo modo poterit aliquo aut quam plurumis vitiis contaminare personam; deinde qui1. vitaverit ἰερ insanaias r 2. cum spe no in comm . Spe r

in sim. v. suspitionem n num quRm in B. Susp. ven. r ll. pecatis h peccatis ν 12. musa pee. ρ φ 13. D8tondam hye ostendat ii so ρ Ima eum om. vo' avarum a ' in rasura si hon. eausa n 14. imb. ita poterit animi vitium cum causa repperire, repperiat dispar. si non poterit avarum h poterat av.ὶ π π Rmb. ita si non pot. -- ava

66쪽

illud secerit tam nequiter, eundem Iahc tam perperam secisse non esse mirandum. Si vehementer castus et integer existumabitur advorsarius, dicet laeta, non famam Spectare OPOrtere; illum ante occultasSe sua flagitia: Se planum facturum, ab eo maleficium non abesSe. defensor primum demonstra- 5

bit vitam integram, si poterit; id si non poterit, confugiet ad

inprudentiam Stultitiam adulescentiam vim persuasionem: quibus rebus Vituperatio eorum, quae extra id crimen erunt, debeat adsignari. sin vehementer hominis turpitudine inpedietur et infamia, prius dabit operam, ut salsos rumores diSSi- lopatos esse dicat de innocente et utetur loco communi, rumoribus credi non oportere; sin nihil horum fieri poterit, utatur extrema defensione: dicat non se de moribus eius aput gensores, Set de criminibus advorsariorum apud iudices

dicere. . ' i5

Conlatio est, quom accusator id, quod advorsarium se-IV6cisse criminatur, alii nemini nisi reo, bonum fuisse demon- Strat, aut alium neminem potuisse persicere. DiSi adVOrSarium,nut eum ipsum aliis rationibus aut non potuiSSe aut non aeque commode potuisse aut eum fugisse alias rationeS com- mmodiores propter cupiditatem. hoc loco defensorem demon-

3. non laetam δε non famiam a spectare hv expectari 'O spectari C4. illum occ. ante en ii l. deinde oec. u 'vel ante' μ ill . autem occ.cρ ill . ante occ. ς 6. si potuerit 2,γ'l' 'bo ρ v si id non n sinstutem non vo potuerit ahI vo T. et adolesc. r quibus rebus

bonum g nisi reum fecisse π bon. secisse ρηο 19. orat. μ autom. et aut neque comm. pol. hepμa tra' aut non aeque pol. aut non comm. Pot. π aut non comm . aut neque pot. t 20. oi fuisse Λη eum

fuisse suprasc. 'fugisse' f eum effugisse ol 'vo 'bP illas I,atbδullas ρ alias illas f illas alias u 21. defensorem demonstrare oportet

ιν ut defensor demonstrat Op. nr del. demonstret op. g

67쪽

IV. 6, 7. strare oportet aut aliis quoque bono suisse aut alios quoque id, quod ipse insimuletur, sacere potuiSse. Signum eSt, per quod o Stenditur idonea perficiendi facultas esse quaesita. id dividitur in partes Sex: locum tem-T pus Spatium occasionem Spem perficiendi spem celandi. locus 6 quaeritur, celebris an deSertuS, Semper deSertus an tum, quom. id factum sit, solitudo, Sacer an profanu S, puplicuS an privatus fuerit; cuiusmodi loci attingant, num, quod eSt sactum, perSpectum exauditum eSSe possit. horum quid reo, quid 10 accuSatori conveniat, perScribere non gravaremur, nisi melle quivis causa posita posset iudicare; initia enim inventionis ab arte debent proficisci, cetera facile conparabit exercitatio. tempus ita quaeritur: quo anni, qua hora, noctu an interdiu, qua die qua noctis hora metum esse dicatur et cur eius modi

t sactum sit in eo loco, sacer μ factum Sit in eo loco solitudo, sacer heyπμ''I 'Moy ρ laci. sit in e. l. sit solitudo, sac. n,r c sol sit'), a cla- erit' unte erasionem) suci. sit in E. l. fuerit sol. sac. v saei. sit fuerit in

sol. fuerit Sac. N Vel priv. nr 8. cui in. Iocum illum contingunt onum quidem h num quid esι πατμ num quid k,2,l' num qui quid est rianum quid qui est tuo' num quis c num qui est ς a ) pactus 1 vel pussus' μη) s. perspectuS eXaudituS I , ast persp. et exaud. nb,l'cρη δ 'prosp.') persp. vel exaud. ρ Sc.: num quod est factum, Per spectum e X auditum e. 90SS. quod reo quod f 10. scribere

cρη gravaremus h graveremur pa) congravemur u sic) II. causΗ posset posita iud. fr poSSet c. POSSet iud. n POS. c. POSS. iud. c c. iud. pos. Poss. t det,. inV. ab arte h 12. tacite o m. h comprobubii ιι vel comparabit') 13 tempus quoque qua parte n sic temp. quoque quaeritur ri quid anni hepπ quod anni vi' quot anni ιη qua anni parte b in qua parte anni φ qua parte tinni ς Sc.: q u 0 a n n i tuae hora sit I' noctu an interdiu eyπμaccp noctu et int. δε noctu int. f noctu ac int. vo' qua nocte an int. n 14. et qua die 1,atii λδvot 'ρ' ην et quo die bδ qiin die a) 'vo vγ qua diei τ quo die n qua noctis hora Ov,3 qua noctis Orac et qua hora noctis quanta hora h quante horae se quanto horae π quantis horis kt' quintis horis e quid tantis horis ει

68쪽

temporibus. spatium ita consideratur: Satisne longum fuerit ad eam rem transigendam et Scieritne, satis ad id perficiendum Spati suturum; nam parvi refert satis spati suisse ad id perficiendum, si id ante sciri et ratione provideri non potuit. occaSio quaeritur idoneane merit ad rem adoriendam, san alia melior, quae aut praeterita Sit aut non expectata. spes perficiendi quae fuerit, spectabitur hoc modo: Si, quae supra dicta Sunt Signa, concurrent, Si praeterea altera parte vires pecunia consilium scientia adparatio videbitur suisse, altera parte inbecillitas inopia stultitia inprudentia inadparatio in demonstrabitur suisse; qua re scire potuerit, utrum dissidendum an considendum fuerit. Spes celandi quae fuerit, quaeritur ex consciis arbitris adiutoribus liberis aut servis aut

utrisque.

Argumentum est, per quod res coarguitur certioribus V 8argumentis et magis firma suspitione. id dividitur in tem- is pora tria: praeteritum instans consequens. in praeterito tempore Oportet considerare, ubi fuerit, ubi VisuS Sit, quO- cum visuS Sit, num quid adpararit, num quem convenerit, num quid dixerit, num quid habuerit de consciis de adiutori- m

quota hora νημ',2,νrdi' quota hora noctis φ qu. noctis hor. ἰ vola et

1. merit long. π 2. rem transigendam r*oopbH λη' scieritne1,2 trylybδ sciveritne' n) et potueritne scire cρδ ali. m. 3ο potueritne sciri C pr. m. et potuerit scire scieritne et potueritne Sc. S 3. parvi res est ιι 4. ad id pers. om. vo ls b. potuerit vo ρη adoriundam r T. quae fuerit ob haec qua sit. υπμ' af haec qua m. eμ ωιτὶ haec fuerit quae r quae m. om. l' exspectabitur hepre hoc modo Om. t 8. signa sunt Supra dictae n concurrent 1 'concurrerent r,3 concurrerint hημ',2 ccucurr n),ω occurrerint ἐφ' praeterea ait. 1 prael. alia φ praeter eius et eX altera e pr. ex ait. ς 10. altera hep et ex ali. ρ 'vep ex ali. ς inop. imb. ι inapparitio a/fΦδ inapparatione π li. quare sciri ἰηρ per quam resciri ιδ p. q. rem sciri ρλ ali. m.), 7ρη orat. 'scire') per quae rescire vo' per quas sciri O poterit I l ιλ), I 2. aut cons. h ad cons. νιλ quae suerit is sima ge quaeritur Ona. r 13. consociis κ aut utrique h 'utrisque' aut utrumque e aut utrimque petr aut utrisque om. μ λ 15. est quo res tρη est per quod arguitur res riv c coarg.' 16. argumentis C Fo: adiumentis firma magis r tria temp. Dcρηο,3 18. quicum ntrρὸ pr. m.)2v cum quo ορ in ali. m. quacum bqu. Vis. Sit om. δ 19. praepararit e numquid conv. rq 20. num diX. e

69쪽

hus, de adiumentis: num quo in loco praeter consuetudinem fuerit aut alieno tempore. in inStanti tempore quaeretur, num visus sit, quom faciebat, num qui Strepitus clamor crepitus exauditus sit, aut denique num quid aliquo sensu perceptum a sit aspectu auditu tactu odore guStatu; nam quivis horum sensus potest constare SuSpitionem. in consequenti tempore spectabitur, num quid re transacta relictum Sit, quod indicet aut factum esse maleficium, aut a quo Sit laetum. factum esse hoc modo: si tumore et livore decoloratum corpus estio mortui, Significat eum veneno necatum. a quo metum sit, hoe modo: si telum si vestimentum si quid eius modi relictum aut vestigium reperium sit, si cruor in vestimentis, si in eo loco conprehenSus aut ViSus transacto negotio, quo in loco res gesta dicitur. Φ6 Consecutio eSt, quom quaeritur, quae Signa nocentis et innocentis consequi soleant. accusator dicet, Si poterit, ad-VorSarium, quom ad eum Ventum sit, erubuiSse expalluisse titubasse inconstanter locutum esse concidisse pollicitum esse

aliquid: quae Signa conscientiae sint; si reus horum nihil 20 fecerit, accusator dicet eum usque adeo praemeditatum suisse,

1. num quo in loco vo) ρηva num quid quo loco vo' num quid in loco ς 2. fuerit r*G suerit vel fecerit vo 'l'cρηδ fecerit g in ilist. 3 inst. ς quaeretur hep quaeritur g numquid visus eμ o 3. vis. lucrit n numquid Str. eμnt Pu numquid Str. Unum qui Str. ς numquiS

70쪽

V, VI. 8, 9. AD C. HERE XXIUM II.

quid sibi esset usu venturum, ut considentissume reSi Steret, reS90nderet: quae Signa confidentiae, non innocentiae sint. defensor, Si pertimuerit, magnitudine periculi, non conscientia peccati Se conmotum esse dicet; si non pertimuerit, laetum innocentia negabit esse conmotum. 6Λdprobatio est, qua utimur ad extremum confirmata Sus yi- V1 9tione. ea habet locos proprios atque communes. proprii Sunt, quibuS, nisi accusator, nemo poleSt uti, . et quibus nisi defensor. nemo potest uti. communeS Sunt, qui alia in causa ab reo,ntia ab accusatore tractantur. in causa coniecturali proprius in locus accusatoris est, quom dicit malorum misereri non oportero et quom auget peccati atrocitatem; defensoris proprius locus eSt, quom misericordiam captat et quom accusatorem calumniari criminatur. . communes loci sunt quom accusatoriS tu Inde sensoris ab testibus contra testes, aps quaestionibus contra is quaestiones, ut, argumentis contra argumenta, ab rumoribus

contra rumores. I. usu esset c usui vivo v eventurum ri ρ confidenter I oo confidentissime et constanter I uo ρ confidentis se meret ster et resp. h sic eι sortiter add. Λη resisteret responderet ep τ resisteret et resputideret μk,2.l - roisteus rosponderet ς 2. signa conscientiae φ sint hepnil so b sunt g 3. pericli s non scientia hy eonscientiae peccato p μ ays conscientiae peccati a 'n q. secum motum fuisse e Se Om.' dicat d D. innocentiae n 6. adprob. ει cum firma r

hi quibus nisi accusator nemo potest uti et hi quibus nisi defensor nou potest uii yns a l) εvo'νυ pr. sunt tres quibus n. a. n. P. uti et his q.

sunt

n. a. n. P. uii δε pr. Sunt quibus n. v. n. p. v et his qinhvs n. d. v. p. uti μ sic) pr. sunt quibus n. a. n. p. uti communes sunt qui alia in eausa ab eo et hi. q. n. d. n. p. uti eommunes sunt et c. e Pr. sunt qu. u. n. nemo uti potost ot ii q. n. d. vii non potest φ pr. sunt quibus nisiace. nemo potest uti et hi chis e) quibus nisi det. seeit. om. ehδ.ρ