장음표시 사용
771쪽
111s Hugonis Donelli Comment. in Cod. Isis
ierit, non tamen res evincitur, atque adeo nec evinci potest. Nam, ut supra dixi, evincere est, rem auserre: non potest autem sententia iudicis auferri ea res quae non e st. Et haec omnia vera sunt, si fateamur rem, quae post litem contestatam interiit, non exilare, quod secus et t. Non exstat illa quidem natura, sed iure exstare fingitur: ut sententia de proprietate eius rei lata perinde habeatur, quasi ea exstaret, & ellet ablata. Nam si emptorem moram fecisse proponas iudicium accipiendo:
mora perpetuam facit actionem: idest, facit, ut perpetuo teneatur, quasi res exstaret. L. item y verberatum, in An D. de
Quod si emptor moram non fecit, is quidem non tenetur ob rem petitam neque in aestimationem eius rei ι sed nihilominus adversus venditorem res adhuc exilare intelligitur, ut emptori a venditore eam consequi liceat. d. L. utique . de rei vinae
Ita & haec pars quoque pollerior recte conlii tuitur, neque priori adversatur.
Ad L. Si fundum 27. fidem A A. & CC. Theophilo.
Si fundum sciem allevum, vel obligatum eo remit Athenocles, neque
quidquam de mictione convenit: quod eo nomine dedis, contra iuris ρoscit rationem. Nam si tenorans e desiderio tuo suris forma negamu hoc reddi refra
Ul t rem emit conditionis rei non
ignarus, talem videtur emisse, qualis est. Proinde re ob eam conditionem evicta venditor non tenetur, eX traquam si eonvenerit . ut ei evictio praestaretur. Semper enim hoc tenendum est ex
generali edicto de pactis, omnem pactionem servandam esse, quae non sit dolo malo interposita, si modo & de re privata est. L. Iuririgentium, I. ait, g. si
arascar. v. de pact. Et maxime si est contractus honae fidei, in quo interposita est conventio: qualis est emptio & venditio, de qua hie agitur, L. ex emρto, D. de as. empl. De hoc iure diximus ad L. 6. δερ. Utraque t tamen in parte superioris iuris sua quaedam exceptio est in ea specie, de qua constitutum est a lustiniano in L. su. δερ. I. peu es sit. δερ. eom. de Diagat. Species ea eli: cum rem hereditariam sub conditione legatam heres pendente eonditione vendit ei emptori, qui ita legatam non ignorat: deinde impleta conia ditione rei legatae legatarius, qui ex eventu conditionis dominus esse ecepit rei legatae , eam rem ab emptore eodemque post essore vendicat, & iure suo evincit .la liae specie duo illic singularia consti
tuta sunt de evictione rei. Primum , ut
emptor quan vis non ignoraverit conditicinem rei emptae, tamen prelium ab here- de eodemque auctore suo possit repetere, eontra quam hic constitutum ei l. Alierum, ut nihil pol sit amplius repetere . quam pretium. etiamsi emptor nominatim si hi duplum caverit, id est, convenerit, ut
re evicta sibi dupla praeitaretur. Utri utque huius partis ratio suit lustiniano id ipsum, quod prius ibidem constituit: ut extillenia te conditione rei legatae venditio, quae praeeesserat, perinde irrita fiat, ae si nulla interventilet . Hoc iure posito , reliqua duo sunt eonsequentia, quae supra diximus. Nam si emptio pro nulla habetur: caussa quae prius suerat . finita est, nempe emptio. ita incipit pretium quod datum est, repeti posse condictione sine caulla . L. t. in M. D. de eond. me eausf. m. inde s venditio nulla est : consequens et nihil ex iis peti polle, quae per caullam
emptionis promittuntur. Proinde nec dupla ex conventione praestabitur emptori quoniam dupla ex caussa emptionis & rei venditae evictae promittitur. Quod autem Iuttinianus in supra scripta specie constituit, ut exsistente conditione legati emptio habeatur pro nulla: id secit, ut coer
772쪽
1 ue1r Ad Tit. XLV. Lib. VIII. C. de Evictionibus . Is Ig
eeret avaritiam heredis, qui tam turpiter contra voluntatem defuncti rem vendidit restitutioni obnoxiam, ut ibidem ipse idem signifieat. Sane emptor, qui scivit rem alienam aut pignori obligatam a se emi, interdum pretium a se numeratum servare potest: sed hoc solum a domino, qui rem ab eo vindieat. & tunc cum pretium iurem domini versum est. L. i. mp. si vemi. u. ag. L. e tor, g de rei vind. de quo diximus ad L. super, δερ. hoc rit. Nec posse eum hoc pretium consequi avenditore propter evietionem hoc loco
Ad L. Emptori. 28. Idem A A. & CC. Maximiano & aliis. Ε tori etiam venditoris iura prodes e non ambigitur . Si igitur vobis proρter rei proprietatem mota fuerit quaestior tam propriis, quam vendia
. Em orem in lire prurietatis sibi mota ta suis propriis veηHistris defossonibus uti posse: quae sint. Llie de proprietate rei venditae emptori
mota, is venducire caussam non su-
se piente necesse habet ex ii te caussam agere, & tueri iis omnibus defensionibus utendo, quae ad rem pertinent, & quibus potest: de quo diximus ad L. e tor, δερ. Quaeritur . quae defensiones emptorii in ea caussa competant. Hic t coniti tuitur emptorem in ea re non tantum proinpriis, sed et tam venditoris defensionibus.& iure uti posse . Defensiones vocamus exceptiones: L. 4. L. defensiones. 'ρ. de excepi. quoniam exceptiones defendendorum reorum caussa comparatae sunt. Inst. de exceρ. Πν ρrinc . Propriae ex eptiones emptoris lum : exceptio pacti cum ipso emptore interpositi. rei cum emptore iudieatae, iurisiurandi emptori dilati . His omnibus emptorem uti posse constat. Hic adiicimus, etiamsi venditor ipse pactus sit, aut iudicio absolutus, aut deferente adversario iuraverit rem suam esse, posse emptorem uti iisdem exceptionibus. Propnne hoc modo: emptor fundi controve fiam de proprietate passus est a Lucio Ti. tio , deinde lis inter eos composita . &Titius pactus, ne sun dum ah emptore amplius peteret: hinc pacti exceptio emptriri quaesita, quae emptoris prostria est I praeterea, Inst. de eveυt. Vel iudicium inter istos processit, & tandem emptor absolutus eli: hine propria exceptio nata eminptori, exceptio rei iudicalae. I item si, Ins. de exe. His exeeptionibus ita em-piori quaesitis diei mus, ii Titius eundem fundum ab eodem emptore, aut eius he-
1. Pacti eum uouditore interpofiti, item rei cum venditore isdieatae exceptio , quo iure ademptoreis traasferas r.
redibus postea petat: summoveri eum ponis: illos quidem exe eptione pacti; hunc
autem exceptione rei iudicata . aut iurisiurandi, quae sunt propriae emptoris exceptiones. Dicimus idem iuris esse. si ea.dem Titio cum venditore intercesserint . hoc molo. Venditor fundi priusquam fundum venderet, ab eodem Lucio Pitio controversiam passus est. & tandem Titius pactus est, se a venditore non amplius petiturum eum fundum: aut venditor eo iudicio absolutus est; aut deserente Tilici iuravit fundum suum else, unde illi eaedem exceptiones comparatae supi . quae supra. Deinde fundum vendidit, & Titius idem hune funduin ab emptore vindicat: Dicimus, inquam. in hac controversia emia plorem po se eum summovere exceptione pacti cum venditore interpositi t exceptione rei cum venditore iudicat vi exceptione iurisiurandi a venditore praeuiti: nam hae sunt defensiones venditoris . de quibus hie dieitur. Et de exceptione Pacti conventi hoc ius traditum eli diserte in L. si tibi. I. pactum. D. de ρact. Sed i quo- ,
modo pactum cum venditiare interpositum, in alia persona. Puta empinris, Potest nocere Titici: eum sit certi iuris regula, pacta de una re, aut cum una periona facta. non posse in alia re aut in alta per sona nocere ' L. si anus, I. pacta. in fer. D. de ρact. Dicendum est, cum emptor exceptione pacti cum venditore facti uitis tur, pactum non tam prodesse emptori ,
quam venditori ipsi qui pactus est: & quod
idem est, pactum non iam nocere in Persona
773쪽
is I9 Hugonis Donelli Comment. in Cod. I seto
sona emptoris, quam in persona venditoris. Interest enim venditoris emptorem eo pacto uti: propterea quod nisi utatur em- Plor ea exceptione, habiturus sit regressum adversus venditorem ob evictionem. Et hoe est . quod alia regula iuris traditur, pacta cum aliis personis facta omnibus prodeste, quos non teneri paciscentis
venditor rem vendendo & tradendo emptori omnes actiones suas ad emptorem transferre intelligitur. L. postquam, L. eae nomiuis, δερ. de hered. veI act. venae Multo igitur magis existimandus est transferre exceptiones, quibus ad emptorem defendendum opus est, L. invitus, 3. L. v. de reg. iur. Eadem dicere lieet de exceptione rei cum venditore iudicatae. Constitutum est, res inter alias iudicatas, quemadmodum alii non nocent, ita prodesse non posse. L. 1. δερ. qui b. res, tuae nou noe. Uu effici videbatur rem iudicatam inter Titium & venditorem fundi non debere emisptori prodelle, tanquam alii personae. Sed dicemus idem . quod supra, cum emps rhac exceptione utitur ex persona venditoris, rem iudicatam non tam ipsi prodesse, quam venditori, cum quo res ludicata est. idem de eaeteris exceptionibus licet intelligere.
AE L. L permutationis. 29. Mem AA. & CC. Rhesb. Si permutationis gratia praedia curatoribus quondam fratris tui mater tua dedi: his quae in eorum vicem accepit, posteaquam ais Aefensionem fuerit denuntiatum, vel cum eorum non haberet facultatem, mictu, quanti
interest, eos conveniri posse, rationis est. S. Idib. Decemb. Nicomedia, CC
I. Ex permutationis quoque eaussa actionem esse obevictioriem ei, cui res evicta esse dum omnia furit in lire prorutatis, quibus factu eminpiori eadem actis competis.
od de evictione constitutum est, re
videlieet alicui tradita evicta ei aestio- .nem adversus eum este, qui tradidit. ob evictionem: de emptione solum constitutum .eli, ut videre eis in L. ex ewpto, in prin. v. de act. e t. Sed hoe sic acceptum eii eκ sententia eius iuris: ut placeret ius pertinere ad omnes contractus, qui emptionis & venditionis vicem obtinent. Cuius generis est, sit quid
in solutum datum iit, de qua specie di- , ctum eli in L. 4. fur. Eiusdem l generis eli permutatio, de qua hic agitur. Haec quoque dicitur vicem emptionis obtinere in L. h. supra, de rer. Perm. Unde in
permutatione uterque ex contrahentibus
dicitur emptoris & venditoris loeci elle, L. Iciendam. I. penult. D de id ed. venditoris: qu a mercem dati emptoris quia pro merce aliud accipit. Hine est. quod hic conitituitur, si res ex caussa permutationis uni ex permutantibus evictast: eum ob evictionem actionem ad verissus alterum habere in id, quod sua inte eiti uti fieret, si ies ei esset vendita: proinde & eadem lege, qua ob evietionem rei venditae actio competit: : deli, si is cui
2. Re aliena in permurationem deducta, ei qui
accepit, etiam nondum re emista condictis
nem esse ob eaussam dati caussa non secuta :
res permutata evicta est . in controversiae victionis omnia fecerit, quae emptorem facere oportet, ut actionem ob evictionem habeat: puta denuntiarit alteri reci,& praeterea caussam de senderit, ut potest. De denuntiatione hic tantum dicitur: sed ita, ut hic alterum quoque sicut in eminpiione, ad cuius legem revocarur Per mutatio, intelligi oporteat, quoties ob evictionem agitur. Sed i quoniam de evi- aetione tantum hic dicitur, traditurque eum, qui ex caussa permutationis rem
accipit, actionem habere in id, quod sua
interest, si ea res evicta sit: 'uaeremus, an priusquam res evicta sit, nullam actionem habeat adversus eum, qui dedit, quan- vis constet rem elle alienam. Nam si res illi vendita est et, quantun vis estet aliena aut pignori obligata; lamen nullam actionem haberet adversus venditorem . priuia quam res est et evicta L. 3. δερ. Num ergo in permutatione, quam emptioni similem elle volumus, idem probandum est Respondeo, non idem. Illud emptioni per omnia simile, quod is, cui ex caussa perinmutarionis res aliena data eii non potest
agere in id, quod sua interest, priusquam
774쪽
1 ueri Ad Tit. XLV. Lib. VIII. C. de Evictionibus. Isaa
res evincatur, ut conditio hoc rescripto
addita satis indicat. Hoe interest, quod qui rem alienam accepit, poteli id, quod
dedit alteri, repetere ran uam ob cauniam datum, caussa non secuta. L. natu ratir, I. I. D. de praef. ver. Quod non licet facere in emptione & venditione. In qua quac vis conitet rem venditam eiie alienam ; lamen emptor pretium a se numeratum condicere non potest, argum. in L. si non donatioηis, fur. de covi. empl. Hoc ideo, quod in contractibus, qui suum nomen habent, sic obligatio contrahitur inter contrahentes: ut ex pinnitentia mulare factum non liceat. c. ab emptione, D. de pact. quod contra facere licet in contractibus in nominalis, L. s.
v. de eonae cau. dat. cau. non sec.
Non ex eo, quod duplum is, qui a matre tua mancipium comparavit, evictionis nomine stipulamus es, alienae rei icientia convincitur: nec opinio
eius ex hoc laedisse, ut mali fidei emptor existimetur. Alus itaque hoc indiciis , s vis, probare debes. S. M. Decemb. M. Coss
r. Vendis orem emptori os trionum rei alienis vin- 2. Non ideo probari e Ioram scis e rem alienam ditae Iciantiam, hanc probare debere V car. Oenri, quia de evictiori sti casis.
aestio huius loci nascitur ex eo. quod raditum ell in L. st fundam . sv
eum emptorem, qui sciens rem a trenam emit, re evicta iure ob evictionem agere non polla: finge enim eum emptorem agere ob evictionem nihilominus, &venditorem uti hac defentione: ut dicat, emptorem sciviste rem alienam vendi &talem, qualis evicta eli; ac de eo esse conistroversiam an mplor sciverit, necne. In hac controversia introducitur quaestio de probatione, de qua hoc rescripto. in eo
, Priinum t uiri incumbat probatio, em plorine, ut probet se ignoralse rem futile
alienam ; an vero Venditori, ut probet emptorem scivisse. Et de eo significatur hoc rescripto in extremo, venditoris probationem esse. Quod recte ita constituitur: nam cum venditor dicit emptorem scivisse, in eo exceptione doli mali utitur, qua emptorem summovet. L. apud , I. iteis Labeo, 'D. de doI. gnaI. S inet. exc. in Omni autem exceptione reus actoreli, & exceptionem tanquam intentionem probare debet L. iu exceptaonrtur, D.
. de prob. Hoc t posito, alterum quaeritur, an venditor idonee hoe probet, si dicat, emptorem duplam a venditore stipulatum et se, de quo hic praecipue quaerebatur. Et rescriptum ell, non ideo argui emptorem scivisse rem esse alienam . quia tibi duplam cavit. Recte: hoc enim sacere solent boni emptores, non tantum qui sciunt
rem alienam esse, sed etiam qui ignorantinam etsi ignorant revera; tamen sciunt fieri posse, ut aliena sit, & pollea evincatur: quapropter & adversus futuros caia ius tibi prolpiciunt, ne cum illi inciderint. tum cogantur oratione si ultorum uti, ut dicant, πon putaram. Fieri potest, ut quis duplam ili puletur ideo, quia scit rem alienam sibi vendi. Sed hoc non semper ac cidit : ideo ex itipulatione duplae non recte colligitur, iuxta vulgare dictum, Non
probari boc esse, quod ab hoe eontIngit, ut absit. L. neque natales fv. de Prob. Sed videri potest hae e quaestio esse lupervacua in specie proposita. Proponitur enim emptor sibi nominatim duplam stipulatus esse evictionis nomine. Quod qui fecit, is actionem Ob evictionem habet, sive
sciverit rem alienam esse, sive ignoraverit : L. si fundum δερ. eo . ut proinde etiam de scientia emptoris probare aeque venditori sit inutile. Et fatendum ell, in actione ex llipulatione duplae quaellionem venditori esse inutilem . Sed qui duplam stipulatus eli. poteli idem re evicta & exempto agere: L. si tibi. δερ eod. verum hae conditione, si non sciens alienam rc in vel obligatam emerit, d. L. st fundum,fup. eod. Atque hic demum superiori quaestioni locus est, ubi & superior probatio
775쪽
1ue a 3 Hugonis Donelli Comment. in Cod. Isa
COD. CREDITOREM EUICTIONEM PIGNORIS NON DEBERE.
AE L. Cum iure. I. IN. Alexander A. Publicio. Cum iure ereditoris propter Asici debita s raedium obligatum procurator meus venundedit, mimo non debetur: quia M privatus creditor eodem iurextitur: nisi nominatim hoc repromissum a privato fuerit creHtore. Si tamen Ascus in ius alterius creditoris successis, emptori non iusta nomine Asci more tur controversa: siue quia potior fuerat quando vendebat: sve quia infirmior: quoniam hoc utique praestare debet, qui pignoris iure vendit, potiorem se caeteris esse creditoribus. PP. XV. Kalendas Novembr. Maxima II. N AElia
Ad L. Si a creditrice. 2.IN. Gordianus Α. Sabinae . S; a ered trice iure pignoris fundos obligatos pater tuus comparoerat mictis praediis ita demum petitionem adversus creditricem habere iure potes, s vel eum vendidi, de evictione rei promisit, vel etiam duo malo, cum sciens prudensque esset rem sne otiis non esse, eam patri tuo cui successisti, venundedit. Nam scuti genus huiusmod. contractus inscium creditorem vinculo evictionis non a rangit ita eum qui
T. creditarem re mina, quam iure eradisoris, sititare planaris vendiderat, I as aliena evictas, emptori ea nomine nan teneri, neque ia
a. Extra quam , s sal. eontra conveneris, aut eraditis sciviris osse ahenam, emptor uno. raris. 3. credasorem puxore aia vendidit, evicto, his renus reneri emptori , ut cedat ei actio. nes Iaas . 4. Pignore mendus emias, ta sua res One utilem ossa af sonem pignoras tiam e prori ad veris
Constanter traditum est, s ereditor; ure creditoris . vel quod idem est, iure pignoris rem silii Obligatam vendat. eum re evicta cih eam evictionem emptori non teneri. ne ad pretium quidem reui tuendum . Traditur hoc in L. ex empto, I. Iententiam, M. de a r.emss. L. et si et . Iafraudem ad nisu, vel decepti, non -
sus Abitorem, quatenus delitis Devieri. factus es. s. creditorem re, quam iure pignaris v Midia. evictis, β ia bovis inbiroris fati, omnimoda os emictionem uaeri r ω eae s. Creditorem is meainta perire 'aesare deberae risi, rem si oboratam esse , se in signore omnibus atiis pariorem e . . V se ius meiseisi habere . . creditorem nulti ea ea D quamvis dominii
emplari coatroversam movere ps a.
dis. pig. Traditur hoe idem in his duobus
rescriptis, quae sequuntur. Sed habet haec sementia multas cautiones, multis enim mciis dis accidit, ut creditor teneatur ob evictionem. Quare, ut id quale sit, plane intelligatur, de re tota se habendum eii . Cum quaeritur, an creditor, qui iure ereditoris pi-g s
776쪽
iueas Ad Tit. XLVI. Lib. VIII. C. Creditorem dc C. Is 26
gnus vendidit, ob evictionem pignoris teneatur: multum interest , quam ob caussam res evidia iit emptori : utrum ob id, quod res aliena ellet, non debitoris et an vero ob id, quod non est et creditori obligata. iive quod creditor in ea re ius creditoris, seu ius pignoris constitutum non
haberet. Si t ob id evineitur, quia inhonis debitoris non fuit: haec demum evictio est, quam non praulat creditor: adeoque hanc non praeuiat, ut nec pretium ex hae cauit a restituere debeat. lis intelligitur ex supra scriptis quatuor locis, in quibuς inditim die scriptum eii, credit ci-
rem non teneri. Nusquam autem alibi hic casus exceptus est, cum res in bonis debitoris non fuit. Non adversatur huic sententiae . quod generaliter traditur in L. et Eubitatur, δερ. de evici. et si specialiter v uditor evicti ouem uou promiserit, re evicta ex eisplo competere actionem.
Hoc 'enim cum hac exceptione semper accipiendum ell: nili aperte aliud aftum
sit . ut ibi docuimus. Nunc autem cum creditor vendit rem iuretcreditoris, hoc agi intelligitur, ut praestet venditori creditoris ius: extra hoc ius ne teneatur.
Quid est enim iure creditoris, nisi pro
eo iure. quod creditor in pignore conili tutum habet: iure pignoris, idem valet, ut indicatur in extremo L. r. bic, lege pignoris vendere. L. etsi is, T . dedi'. pig. Hoc enim tignificatur vendere hoc patio & conventione interposita,' ut
dieatur creditor rem tanquam pignus vendere . Sed i hic duae res exceptae sunt: conventio creditoris, & dolus. Primum, ut maxime creditor iure creditoris rem vendat ; tamen evictionem praestabit. ii hanc emptori repromiterit, ut est in L. Σ. hic. Cum omnis pactio non fraudulenta in bonae fidei contractu interposita servanda eii, & actionem parit: L. exempto, in pr. V . de au. empl. L. in βο-nae , v. de ta I. tum maxime eius rei inter potita ili putatio, quae etiam per se valet iure civili. I. de constituta, Iupit. de aes. Sed & extra conventionem ii creditor icivit rem alienam e te, non debitoris: aeque tenebitur ob evictionem rei. quoniam decepit emptorem. Sine e Xceptione definiendum est, semper emptorem venditori, & venditorem emptori dolum tuum praei lare debere, estque haec exceptio in L. uir. in stae, huc: eadem indicta L. ex empto. I. sententiam, 'D. dea I. em. His remotis recte dixerimus, creditorem ob evictionem venditi pignoris, quod quidem vere ei datum sit, non teneri, dum tamen hoc ita temperetur, uti Tom. IX. proposuimus: ut ne scilicet teneatur aut in id, quod interest emptoris aut ad pretium re illiuendum, dicta L. empto , g. 6utentiam; caeterum 1 placet eum re evi- 3cta salieni ad hoc teneri ex zmpto, ut quam habet actionem adversus debitorem suum . qui rem alienam P gnora dedit, eam praestet, ideii . contrariam pignoratii iam actionem: aequis limum enim videri id faltem consequi emptorem, quod sine dispendio creditoris futurum eii . Hoc in L. creditore, D. de evi rion. ita qui rem
adversus creditorem servare non potest, pol il hac actione celsa servare ad verius
debitorem. Quinimo i & nulla cella a- .ctione placet emptori ultro utilem actionem dandam ex empto adversus debitorem ipsum, quatenus pretio illius rei locupletior factus est. L. rescriptum, S. I.
m. de dist. pig. Atque haee ita sunt, si res evicta sit ob id, quod non ellet in bonis debitoris.
Quod i si res in bonis dehit oris suit, s& nihilominus iure evicta est, generaliter
probandum est, omnem eam evictionem line exceptione creditorem praeituurum: itoniam ideo evinci rem necelle est, quia
esuit ei ius creditoris, sive ius pignoris;
quo tamen iure rem vendidit: semper autem in venditione id praeliare venditor debet, quod dixit, ubi propter id rem
pluris vendidit L. ea, quae, D. de coni. empl. es vend. idque aperte declaratur
exemplo hereditatis venditae: quatri cum heres vendit iure heredis, semper hoc praeitare debet, se heredem elle, & eam
hereditatem, quam vendit, este Cam, ex qua heres exiliterit. L. qtiod si nuua, D. de her. vel a I. Tend. Ut autem certius
statuamus id ita eile in pignore vendi io, facient ea, quae plura in hac venditionea creditore exigi legimus , quae ex illo principio ducta, id verillimum elle confirmant'.
Hinc t ergo est, quod plaeuit, cum 6
creditor iure credit aris pignuS vendit, ante
omnia illum praei lare debete emptori, rem sibi obligatam cile pignori. id declaratur in principio L. i. is,t. Σ. hoc rit. Quod
enim dicitur utroque in loco, credit orc mevictionem non debere, adlecta hae conditione , si vendidit fundum cibi gatum :satis signiticat, ii creditori res pignori obligata non ire, eum ob evictionem teneri. Cur ergo teneatur hoc nomine, niti quia dixit se creditorem elle. & pignus se vendere, quod dictum in ornm venditione praeliandum eii ' Placet piae te ea creditorem emptori in hac venditione praestare
debere non tantum tibi rem pignori obli-ου
777쪽
gatam esse; sed etiam se in eo pignore omnibus aliis creditoribus esse potiorem L. t. in I . hir. Quod quidem non alia de cauda exigitur, quam quod qui posterior creditor est ex pluribus, is ius vendendi pignoris non habet; atque ita simpliciter ius plenum pignoris non habet, ut priori creditori noceat. c. creditor, 32. D. qui pol. in pign. bab. L. et Sult. yop. si antiq. creditor . Porro creditor, qui se dicit vendere iure creditoris, hoc dicit se ius pignoris habere: proinde& ius habere vendendi pignoris . Nam proprium ius pignoris est, vendere liccte. L. si cessante, op. de vis. pig. c. q. D. de pig. a. . Cui consequens elle recte quis dixerit, si creditor fuit quidem primus,
a que adeo solus ; si tamen propter conventionem nominatim interpolitam cum debitore non habuit ius vendendi pignoris . atque ideo venditum ab illo pignus evictum est: evictionis nomine hic quoque eum teneri: quippe multo minus honcasu ius habuit vendendi pignoris, quam pollerior creditor . Ad t extremum notandum est, ubicun- que evictionem creditori in pignore non nocere placet, ibi evictionem alienam intelligi debere. Ut autem evincat ipse, quod vendidit, eiusque rei ex alia caussa quan vis postea sibi nata quaestionem moveat, neque ius, neque aequila tem pati.
L. etsi, D. de dis. pig. L. i. illic; si
Hugonis Donelli Comment . in Cod.
AD L E G. SI UNQUAM L I B. VIII. C. I diis A A. ad Orphilum praefectum Praetoruo.
Si unquam libertis patronus Ilios non habens bona omnia, vel partem aliquam facultatum fuerit donatione largitus, ρο postea fusceperit liberos: totum qui qui largitus fuerat, revertatur in eiusdem douutoris ori trio ac ditione main furum. Dat. V. Kal. Apr. birione b Lolliano Coss.
I Remeandis donarionis eatissae.1. In benescio L. si unquam, quae spectanda. Par ono sti herasciuis his tristitu , non atiis
. Donanti tristi iam huius IV s, non autem a uer contrahentio Hsserentiae rario. s. Ad quascunque res donatas, etiam sngulas, revotarionem tuitis riuati suis pertinere. n. Gheris posea susceptis retorarioni donationis euhae lege locum esse , me conval here δε rionem 4 qua is ii Aseri esse in Gos donarise, V es, Di vivus non riseris, at Anata. io. Te sameniam agnatis postea Egeris ruptam eom cisse e , s Iiberi itio antie restatare δε- eerint e a iter arque in donatione in matu/, hac caussa disserentiae ratio. ii. Liberis pos donarionem susceptis, quantis δε- edans sues ea et iis donarare, non ideo tamen re re causiam reiotarae prius donationis.
vocarionem donatronis, non hiems us neque Iibet Ortim eo en setis ad eam rem mees rivi, nee liberorum fucium patri viceat.
x I. Gram donarioram ν stari eae honestis huius tuis. t . Ipse iure donationem recocari ex ea a huius
778쪽
i uero Ad Tit. LVI. Lib. VIII. C. Si unquam. Is 3 O
hr. Di re genere ipso revocationis: quippe cum ilia, G aliis desur, tu alio te stre, V de
alia quantitate, cu nou ipsio iure. 26. Inter rezocarionem in idio P douationis, Neam, qua ex hae est. disjerensiae ratio: cum et tisarur utraque concedi propter liberos. 27. Naris μ' re tamentum liberis nou ιδεο terata prius data revocari: musto 'minus donatio nem inter vivos ab extraneo donaistre aute i sectam.
28. Legatam ira datum filiis, ut id restituat pos
t D Evocandae t simplicis donationis cause
L sae sutrimae duae sunt: ingratitudo donatarii,& liberi a donatore postea suscepti. De priore genere, id est, caussis ingratitudinis, propter quas donationem re vocare liceat, comprehensum est maxime in L. t D. hoc tit. De genere posteriore ius totum propolitum ei l in s unquam, C. de revor. don. qua de hac revocatione& cauila cautum est. nec usquam alibi in iure civili nolito. liaque eius legis explicatio, quale sit hoc genus revocationis,ollendet. Verba legis haec sunt: Si uu- quam tibertis latronus scios non habens
bona omnia veI partem aliquam faculta-
tuis Itierit donatione largitus. Og postea
fusceperit tiberos . totum quidquid largi-rtis fuerat, revertatur in eiusdem donatoris a batrio ac ditione manorum. Tribuit ergo haec constitutio, ut apparet, henefletu in novum donatori ad revocandam donationem iure ante persectam.
a. in t eo duo spectanda , quibus bene-feium hoc continetur : primum cauilla beneficii, tum beneficium ipsum, illius caunsae effectus . in cauila beneficii est illa omnis conditio, qua hoc beneficium tribuitur lege superiore. Beneficium est ipsa
illa revocatio donationis: in qua videndum eis, qualem eam esse velimus ex verbis legis: eamne, quae iure ipso donationem infirmet, & res donatas ad donatorem statim transferat; an vero quae nihil amplius tribuat, quam rerum donatarum condictionem. Cauila & conditio beneficii initio legis comprehensa, si observamus, quinque continet: personam certam donatoris, ad quam beneficium rei itur; tempus donandi, seu statum donatoris, quo ille donat; caussam dati: res datas ; &agnationem liberorum. Quae singula quid valeant, quia non perinde omnibus liquet, diligenter consideremus: ne aut minus faciamus beneficium, quam est, aut producamus longius, quam quo ex lege Pertinet .
, Primum i constitutio personam certam
donatoris exprimit, cui revocationem tribuit, nimirum patroni: Sic enim scribit,
martem suam sitio, Meris ab eo relictis revocatum intestigi. 29. Idem probauilum iu douatioue inter vivos, si pater filio emancipato quid do verit ea D-ge , ut id ρost mortem tu im re titueret Titio . 3 . Iure poli remetui debere δε is, quid si Au rustino. 3 i. Natis donatori ροβ donati eram liberis, non cogine iure ire vim divino donatarium, ut δε- nata reddat, excepta eccile Uinor cucur putemus hanc in hac re excipi debere.
si libertis 'atronas donaverit. Proinde siquis non poronus doni verit extraneo, ad beneseium legis non pertinet: ut quan vis liberos non habens donaverit, ac postea suscipiat liberos: nihilo magis infirmetur donatio ex hae lege. Haee enim conditio est, si patronus libertis donaverit. Certi iuris est, hane vim eile conditionis omnis, ut quod sub conditione cellante adimi intelligitur, & contra ea extante datum intelligatur; L. quibus I. Σ. L. ati suavis,
D. de eour,dem. valetque haec sententia & interpreta io non tantum in contractibus & supremis voluntatibus. sed et i min legibus sub conditione conceptis &quidem in his maxime: DXemi la in k . I.
vers. huius rei, f. eius, ctit man Les iuri hae L. si procaratorem. 8. , si
ignorantes, in si cum s. fer. D. man . Sed distentiunt prope omnes ad unum interpretes, exceptis admodum: paucis, ut ex veteribus AZOne ; ex doctis viris nostrae aetatis, Connano: vicitque haec opinio, ut existiment, ac velut pro explorato statuant, quisquis liberos non habens cuicumque donaverit, liberis postea ei susceptis, donata ad eum redire. Itaque maiorem disceptationem res desiderat: quam idcirco in extremum reiecimus, ut separatim discutiatur. Nunc tantum sumemus id, quod dant verba constitutionis, eoque& orationem ad patronum conferemus.
Tribuitur igitur beneficium huius legis patrono donatori primum, sed neque id simpliciter. Secundum t exigitur in conditione huius legis, ut donet, filios non habens. Ex quo intelligitur, si patronus ipse liberos habens donet libertis, donationem non infirmari propter liberos. F.Dficiturque verb:s eadem ratione, qua iupra. Haec enim oratio. Itos non habens, resolvitur in hane, cum istos non haberet. Haec autem, eum filios non haberet, conditionem habet, se hos non habeat, L. si Titio, D. quan. d. ced /. . quodcunque, 9. ρeu. D. de v r. obL Quo fit, ut liberos hahens si donet, lanquam censante conditione legis, cellet etiam donationis revocatio. Quod tamen videri pon
779쪽
1ue 3 i Hugonis Donelli Comment . in Cod.
sit constitui absurde , contraque regulas iuris & naturae. Et ii enim pol fumis. &qui postea nascentur, idem tribuitur, quod
liberis iam natis: nunquam tamen lantum, ut sunt meliore conditione, quam nati.
Quinimo id in benefieio iuris ponitur , quod qui in utero sunt, habemur pro iam
natis, cum de commodis eorum agri ur. L. qui in utero, L. pes. 'D. de satu, ho m. Quapropter videbatur convenire ,
quod propter liberos pollea natos tribuitur donatori, idem illi tribui propter liberos iam natos, quos habuit, cum donavit: quod contra statuatur, absurde constitui, ut hoc loco. Et ei Iet ita, ii beneficium revocationis in hac lege tribueretur patrono propter liberos pollea susceptos . Nunc autem tribuitur ei propter voluntatem & tacitam conventionem eius,
qua id egit, ut donatio propter liberos ad
se rediret. H ec voluntas existimatur eIle in eo, qui lineros non habens donavit ;non item in eo qui habuit, cum donaret: atque hine disterentiae ratio . Nam qui liberoς non habet, ii donat: videtur idcirco donare, quia liberos non habet , non donaturus utique, ut credibile eli. si ha beret. Nemo enim in re dubia creditur alienas succeiliones propriis, extraneos
suis liberis velle anteponere. L. cum acv
gitatio facit, ut qui hoc italu donat, intelligatur donare hac lege, ut donatio maneat, si liberi postea ei non nascantur: ex
contrario autem, ut si nascantur, redeat.
In eo, qui liberos habens donat, apparet nullam eiusmodi mentem & cogitationemelle de revocanda donatione propter liberos eos, quos iam habet. Qui enim liberos se habere sciens donat, hoc ipso aperte declarat, se non prohiberi liberis,
quominus donet, nec velle propter eos revocare donationem, quam illis iam natis
ι Et i haec de iam natis ante donationem liberis facilius quis admiserit , quia
lex nominatim exigit. ut donator liberospo: lea suseipiat. uuid ergo, si patronus liberos quidem habens donet, sed poti ea sui deperit alios liberos 3 An non saltem
propter eos, qui postea nati sunt, revocationem donatori dabimus' Verba ollendunt nihilomagis hoc casu revocationi locum ei te: lex enim revocationem tribuit
liberis quidem postea susceptis, sed haeeonditione: si patronus donaverit, cum filios non haberet. Quare si tum hahuit. manisellum est legi locum non e ite, ut de vi conditionis ante diximus. Dixerit aliquis, verba legis etiam hoc catu revoca
tionem donationis adna itere. Sic enim dat revocationem patrono, si donaverii filios
non habens, deinde pollea tui deperit liberos. Quod quidem in propolito videtur contigii le : donavit enim Patronus , cum hos liberos non haberei, ac deinde
eos pollea suscepit. Sed coinii: tio legis non est haee, si patronus non habens liberos hoς aut illos, aut qui pollea suscepti erunt, donaverit; sed simplieiter, ii liberos non habens donaverit: ut die endum sit, ii quos
tum habuit . non ei e revo alion m Ex
conditione huius legiς. id iacit eadem illa
ratio. qua ante u: i tumus. Nam qui liberos habens donat, aperte ollendit se none ite hac mente, ut propter liberos velit donationem infirmari: quam . ut dixi, nouimpedientibus liberis mi, loramus coni lanter confirmat. Quod si hae mente est adversus liberos iam natos, ut nol: t propter eos revocari donationem : par est existimari, illum eadem mente elle erga eos, qui postea nascentur. Repugnat enim charitas & sensus communis naturae, quominus existimetur pater velle plus tribui liberis futuris, quos non novit . quam lamnatis & praeientibus , nee male inertiis ,
quos novit. Itaque ii quis in hae specie illud obiiciat, i a quibus cum cauilis,lum
personis eadem rasti eli, in lirs idem ius
statui debere: L. iuui, D. ad L. A ut Lliberos autem pollea natos se in per in eadem caulsa et se, sive pater, cum donavit, liberos ab os habuerit, live non habuerit . Proinde utroque casu donationem nariter revocari, quan vis pater alios liberos habens donaverit: hoe in , do , inquam. iii quis argumentetur: in promptu est rei ponsio ex iis . quae modo posvianus: recte scilicet ita colligi, ii quidem revocatio huius donaticinis tantum propter liberos pollea susceptos tribueretur. Sic enim cum in omnibus liberis poti ea natis eadem caulla esset, nec mutaretur Propter eos. qui ante nati eilent: recte diceretur etiam in omnibus idem ius este oportere. lam autem diximus. idque ex hic conditione . illos nos habens. satis apparet , revocation ς eiuς, quae hie tribuitur, caussam nasci ex tacita voluntate donantis id agentis. ut propter liberos donatio revocetur, cuius voluntatis coniectura non cadit in eum ,
qui liberos habere se se ivit, de donavit tamen . Sed i utrique huic parti de liberis is iam natis, & de iis qu: poli lios pollea
nati sunt, opponitur totus Titulus de ino sic. dou. op. omnia enim rescripta eius tituli consenti uni in hanc sententiam : ii parens omnia bona sua donaverit, ut nc immoderata & inobliciola sit donatio: placere
780쪽
13 3 3 Ad Τit. LVI. Lib. VIII. C. Si unquam. Is 3
revocari donationem usque ad debitum honorum subsidium, ideli, usque ad Iegitimam portionem iure naturae liberis deis bitam. olim quartam eius portionis, quae futura esset ab intellato succedentibus: L. Papinia as. I. quoniam, M. de tuis ossis. tes'. hodie trientem, aut se mi illam Pro numero . aath novusima, θρ. de inoffeest. idque indi itincte propter liberos quos libet non tantum poli donationem, sed etiam iam ante natos. Et omnino ita ius
est de inometosa donatione : sed adii eidebuit, tribui illam revocationum in osti. ciosae donationis non parenti, sed liberis fraudatis donatione, propolita his inofficiosae donationis querela, idque mortuo parente ad exemplum querelae inoffieiosi testamenti. L. L. L. Peu. L. vlt. fv.
de tuos . An. Et quod dicitur in L. stolas, δερ. eod. donationem inosti eicisam, quatenus inofficiosa ell, ad patrimonium patris donantis reverti, se intelligendum es : ut redeat mortuo tantum patre, &ita. si liberi id pollulent, adiicitur enim ibidem, reverti donatum ad ρarremoniam patris, sed battenus, ut tiberi debitam bonoram subsidiam eonsequantar: cui subiasidio locus non elt vivo patre, uti nec querelae inofficiosi testamenti, cui per omnia similis est inossiciosae donationis querela d. L. Est. δερ. de tuo . dan. Nihil hoe ius huic conlii tutioni adversatur, quatribuitur revocatio donationis propter li- heros . non liberis, sed donatori ipsi vivo,& statim. Haec vero revocalio, sive omnium bonorum donatio fuit, sive partis tantum: nulli tribuitur, nisi ei qui donavit liberos non habens; et qui tunc habuit : nunquam , neque propter liberos iam natos, neque Propter pollea susceptos.
, Tertium t exigit conditio huius legis.
ut patronus donaverit. idest , ut dandieaulla sit donatio. Quod eo pertinet: ut
si quid vendiderit patronus liberto. si quid
cum eo permutarit. si quid denique negotii cum illo extra caussam donationis gesserit liberos non h1hens: sciamus hic nihilomagis infirmari, quod gestum est, qua nuis patronus pollea liberos susceperit. Atqui donatio in libertum collata non
magis confirmatur ab initio voluntate patroni, quam venditio, permutatio, aut ne
gotium quodvis aliud cum liberto interia positum. Cur igitur minus revocentur eaetera negotia, si interiit patroni, quam donat tot si proponatur patronus ea Dc sse, quae facturus non esset, s liberos habereti veluti si latifundia quaedam paterna vendiderit, quae si liberos haberet, his servasset, ut dignitati & nomini familiae
eonveniebat. Differentiae ratio est, quod in caeteris negotiis, ex quibus quid liberto abest, revocari gellum non potest sine damno liberti, cui aut non reddetur, quantum abelt, aut si reddetur, cogetur recipere, quod iam ei non expedit. At d is natio sine damno donatarii revocatur: hac enim revocata diei quidem potest donatarius lucrum non facere, seu lucrum, quod prius ex donatione fecerat, non retinere i damnum autem facere dici non po-
teli, quia hic nihil ei ahei de suo: est
autem damnum patrimonii noliri demi nul io. L. 3. D. de dam. in ea. Porro ut in re, se & in iure multum intereti, amittat quis debita, aut sua ; an lucra non capiat, ut est in L. uit. Vers. pen. op. de radic.
dux rium t est in hae eonditione, ut lpatronus donet omnia bona, vel partem aliquam facultatum, quod ad res univerissim donatas pertinet. Quid ergo, si donet res aliquas singulas, ut neque donet omnia sua. neque dicat se donare partem certam honorum . pula dimidiam , tertiam. quartam' Nili tominus idem iuris erit . ut luseeptis videlicet pollea l beris res donatae revocentur: quia & hae superioribus verbis continemur. Sunt enim & ipla pars bonorum, utpote & ipsae ex honis,& eae, quibus hona conssant . L. st qtiis eum totum, ιο ρriurist. S I. tillim v. de excepi. rei iud. Unde & illud responsum eli, inter legatum partis bonorum,& legatum rerum singularum nihil inter-HIe, nisi quod in legato partis bonorum
electio datur heredi, utrum det res singulas, an rerum aestimationem . Sed utrumvis fecerit, semper verum est res lingulas, ut bonorum partes, lega in contineri. L. non amplius, 3. BD. D. de leat. I. Loquitur quidem haec constitutio e parte non honorum, sed facultatum.
Sed facultates euiusque & hona idem valent. mam quod, F ult. iuncta L. eo-gi, in princ. D. ad Trebeia. Quinium t & poliremum exigit condi- tio huius legis, idque vel praecipue: ut patronus qui donavit , liberos non hahens, pollea liberos sui ceperit. ita liberis postea susceptis, si caetera concurram, donationis revocalio cit ex hae lege Quid ergo, si qui nati erant, iidem deinde vivo donaiore de cellerint, & eo quidem
donatore, qui donatione aperie non revocata obierit: an nihilominus manebit revocatio; an vero donatio, quae agnatione liberorum infirmata erat , sublatis