장음표시 사용
151쪽
dis natura meditatos esse momoriae proditum est, imaginarin inrnubem ut speculum , aut ubi cogantur radii solares aut uno .
xesseetantur. Vid. Plutarchus Pl. Phil. IlI, 5. Aelian, V. ia
IV, i 7. Theon in Arati diosam. ao8. Plato nihil de iride do euit, quod ad rem pertineat. Tanto maior industria ea in roexercuit Aristotelem, qui quidem, ut illi, speciem iridis a refractione repetebat, non radiorum lucis a sole, sed radiorum visus Ex oculo nostro, qui, quo longius ad r in cernendam Procurrat, eo hebetior factus, rem obscuriorem obscurioribus ius coloribus insectam videat, quorum varietates D Cantur. Pro ut extremi colores albus et niger misceantur inter se, quod ad
mathematicam rationem, exteriorem quoque arcum Complecten. . tem, revocat, et iridem vanam esse speciem, non veram, ut .
illi autumabant, ostendit. conaturque probarct singula stillicidia quasi singula specula esse , quae Conligua sua propinquitate ac distantia ab oculo nostro unius speculi tantum speciem praebeant. Omnino tam ingeniosas quaestiones movet de loco et forma tridum, ut hactenus longo post se spatio reliquerit priores, licet in eo a vero, quod illi tetigerant. aberraret, quod reflexionem proprict non ad radios solares inferret, etsi nequenti illa ratione prorsus alienus csL Haec docte latequo in Meteorol. III, a, 4. 5, exequitur. Epicurus rem magis obscurat quam dilucidat, dum singularem quamdam lucis aurisque natu - ,
ram, aut singularem quemdam atomorum concursum sumit
qui colores esticiant, non male tamen aequam distantiam causam se ratus circularis ligurae. V. Diogeno Laert. X, as, lo9r Lucret. do Nat. Re P. VI, 523. Eo acutius eius discipulus Me - ,
trodorus , dum claram aut candidam Iucem solarem comparabatCuin nigra nube, varietatem colorum explicaru annitebatur, se radios solares cum visu ad re in expediendam coniungero, pate-
cit. V. Plutarchum et Theonem II. cc. CL Schol. Venet. ΠΟ- meri II. ρ , 547. Hanc doctrinam nihilo auxisse aut ornasse videntur stoici priores: Posidonius enim in Meteorol. apud Diogen. L. VII, 83, 15 a meram esse refractorum in nube velut in speculo colorum speciem docens nou nisi repetit, quod in ii onstabat, nisi quod , ut ex senecanis probabile sit, iridem soliuimaginem esse volebat. At hoc remittit Seneca, alioqui tenax alterius duarum se utentiarum , quas duas primarias suisse tenendum est, quarum altera antiquior iridem pro vera imagine φ .habebat, altera pro salsa specio. Atque huius erat Scneca, qui rationi tridum nihil novi vidctur intulisse. Quae euitu nova
152쪽
profert, aut non sunt magni momenti, aut dubium cst adhu , eme an Posidonio aut aliis stoicis debeantur. Quid alii eo - 1Ooli sint ad ornandam et illuminandam eam, paulo inserius ad III, ia, in medium sutit prolata. Atque haec sufficient ad in utem Iectorum iis notionibus imbuendam, quae ad totam hane rationem intelligendam requiruntur. . Ab initio huius capitis inquirit primum in causas arcus, quarum duas a ped alios priores inventas refert, alteram a vario congestionis aut quantitatis modo texturaeque eorum ratiori repetitam, alteram ab usu dispersam adverso sole aquam simi Ii modo eolorari videntium. Qui hus leviter perstrictis . lectoribus Non satis secisse se quasi sentiens nequo sibi ipsi satis faciens, quanquam causas iam protulerat, verbis sed videamus, etC. se revocati Hinc igitur redit ad illam accuratius exponendam, neque ideo, quae contra dici possint, asserro obliviscitur, im primis ex nimia colorum varietate. Mox g S, ad alteram , quae
per se rem nondum explicuerat, peculiaris operae adhuc indigum , ad umbrandam accedit, qua ex speculari ratione rem nonnulli arcessere conati erant. Iam in eam necesse erat eo latius excurrere *6, 7, quo obscurior, ad iridem relata, per se esse debebat, quoque operosior eius usus ,.quo multas solis imagines confusas esse arcu in probaretur. In quo sibi obiectum iri praevidens, cur imago corporis tam lucidi evadat tam obscura et ei
tam dissimilis, illud opo Aristotelis imbecilla oculorum acie conatur refellero, cui accedat stillicidiorum specularium parvitas atque nobilitas, f7, 8, 9, hoc sallaciis multis opticis. quibus
visus sit Noster obnoxius io, ti, Ia. Verum quum opiniones aliorum diluisse non sussiceret nisi et ipse suam de speculari arcus ratione stabilivisset, maguam colorum in arcubus varietatςm diversitate solis et u ubi uni, quae varia illorum tempera-mcnta gignere possint, studet explicare , i , i5, loco solis adverso IV, 9 I, facileque evanescentium colorum natura , a, iisque probare, quae opticus Artemidorus de cavorum specu lorum imagines rerum variantium dissimilesque saepe reddentium natura dixerat, g 3, 4. Contra lias quasi non suffecturus
rationes, novas a Parte adversariorum, colores istos non vanos
sed veros esse putantium, consurgere iubet Seneca , qui, Prae missa duplici imaginum ratione, cap. V, , i obiiciant, i. dissimii tudinem imagi uis e colore, figura ac magnitudine; - .ci alienam nubi, a speculo texturam, quite experieulia Confirmetur g a, 3; - 3.o umitatem argumenti mullas imagines
153쪽
eonfluere posse in unam 9 4, 5;- έ.o alias rerum naturaxes, quae etsi ad specularem naturam promus accedentes, ve-Tum ac proprium non vanum niuiuum in habeant colorem ,
9 6, 7, 8. Quatuor baec argumenta, si c. III, 9 34, 15
Propositis responsura excipiunt ea, quae proxime iIlic sequentibus adversantur de loco soli adverso f 9, quaeque ad necessitatem positionis solis ad colores, quoscumque essiciendos apte Probandam breviter redeunt. Iam his denuo respondet Seneca, nunc quidem Posidonii potissimum fretus auxilio, qui dixerat 1. vanitatem colorum, qui in proximo evanescant, evinci eo, quod, quamvis socium, argumentum propterea reprehendit Seneca, quod et nubes, quamquam Saepe non appareant, eSSO non desinant f io, et i; - 2.o colores tridum in hac ratione Pro veris non haberi, neque tamen propterea debere colorem vanum appellari nulluin, qui saepe e longinquo demum victi Suam ostendat , I i, ia; - 3.o specularem ratio ueui opticis de vis speculis niti praeceptis 3 13, i 4, quo tam longe a Sum, ut eam abiudicem Posidonio, ut potius, quem hominem fuisse in mathematicis, eorumque non solum in seographica , gnomonica et astronomica, sed etiam in optica parte primarium celebremque novi, eius quam Artemidori, quem Superius Te ponso quasi refutaverat, multo maiore auctoritate in certamine, facto acriore, uti voluisse Senecam plane mihi persuadeam.
Conseratur meidlervs Histor. Astron. VI, i 8 , cl. Bahius meus in dissertatione de Posidonio p. dii, et de opticis in priniis Cleomedes in Cycl. Theor. I, 7, qui quasi personatus est Posidonius. Eius rationes a capite VI continuat Seneca et ea quidem, quod arcus nunquam dimidio circulo sit maior, nunc quidem Primum ab eo profertur, simulque inepto quidem loco versus Virgilianus, cui varia iridis prognostica importunius adlius au- nectit, nisi huc aliunde sunt intrusa gi, a. Neque his tamen adversario satisfacientem se inducens hunc denuo urgere iubet Primum ea . quae dixerat contra magnitudinem arcus ut ima ginis solaris * a, contra figuram dissimilem orbicularem g 3, maximeque contra colorem inverso ordina Supra V, 9 i, propositorum. Ad haec de colore primum si a regerit Seneca 6 4,
repentinum in eius ortu atque interitu inprimis ad suas partes trahens. Atque hoc tande in argumento adversarium refutatum adsignificans mox ad aliud impugnandum eum adducit, ad magnitudinem , cui exempla imaginum rebus multo maiorum re
ponit , inprimis quum per humoreui conspiciautur * 5, 6, 7.
154쪽
His addit sua et observationes prismaticas, oppositas iiq. qua adve maritis indidem ad evertendam eius rationem spe ularem . Ostendere quidem prisma colores, neque tamen imaginem solis, observans, petierat atque in his tum laevitatem specularem . tum naturam vanos colores repente recipiendi ci amittendi re sua sentcntia esse contendit, de imagine tamen adversario e dens c. VII. Reliquum erat, ut superius c. VI , 6 t, incohatum tantum, argumentum, latiun exsequens, Cur circulus coloratus non integer sit sed dimidius, explicaret. Sed antea proponit aliorum sententiam hoc ob superiorem solis locum fieri opinantium VII l, g a, 3. Tum accedit sentcntiae aliorum, qui Ca- Orum speculorum rationem recte quidem adhibeant. sed ea ad rem probandam inepte utantor g 4. Ipse tamen aliis adhuc obiectis impediens magis quam expediens lectorem non sol vendo, quod solvendum erat, frustatur, et nonnulla Aristote licis de tempore diurno et anno arcuum adstruens , quaestionem magis destituit quam sinit. Ex his conlicitur, in tractando hoc nrgumento sicuti in ca teris dialogi .forma usum esse Senecam, quae non solum hoc incommodi habet, ut inutilia vage proserantur, repetanturque iam ante proposita: sed ut etiam lectorem docilem morentur, Obruant, conturbent, neque ei satisfaciant. ΚOELEn.
Ad ea L. Annaei Seneeae verba, Quaest. Nati lib. I, eap. VI, S s rLitterae.... per Miloiam pilam .... cernuntur.
Quum illud libri I, cap. 6, legerem: a Litterae quamvis minutae , per vitream pilam aqua plenam inaiores clarioresque Ceruuntur ἔ. Cogitavi, an illo forte Senecae aevo scientia clusus nostrorum Perspicillorum fuerit. Nam experimentum illis. litteras minutas ae pedi vitre m pilam aqua plenam. augendi, et obscuritatem enubilandi, nostrorum perspicillorum ollyra tioni tam prope alludit, ni sacile Senecam et illos veteres usque ad scientiam et artem conficiendi adiumenta ista senilis visus perducere valuerit.
155쪽
mem Principem gladiatorum pugnas spectasse smaragdo. . An forte in formam perspicilli fabra facto, et rerum imagines ampliante i Non credo tamen; sed smaragdo Neronem usum fuisse Propter viroris gratiam. . Aspectu enim smaragdi recreaturnei es is ut experientia et Plinius ibidem docet. Specilla deinde senum convexa, quae imagines diffundunt in maius, inutilia deroni sutura fuissent, qui iuvenis, anno aetatis secundo et trigesimo, interia. Nec ipse Plinius, rerum mirabilium tam Curiosus et dicax, mentionem specillorum frequentare omisisset, si aetate eius usus aut ars eorum fuisseti Plutarchus etiam, qui . Cum Plinio, et ultra sub Traiano et Adriano vixit, quum lib. I Quaest. v HI Sympos. movisset quaestionem : Quare senes e Ionginquo melius quam ex propinquo litteras legant; ne minimum quidem de specillis inutili ubi tamen bellior occasio, si ulla famae eorum aura undecumque ad eum ex orbe Latio aut Graeco aspirasset 'Sed neque posterioribus M. Patrem saeculis in tot et tam variis eorum scriptis aliud invenire potui, quam eius rei profundum silentium, usque ad aerae Christianas annum M. M
ultra. Si S. Fulgenti aevo qui circa annum Christi DXXX,
imperante Iustiniano, vivere desiit notitia et usus perspicilloruin in Africa fuisset , nunquam etiam in tantillum vitam suamnsperam et anachoreticam remollivisset; ut olera, quae iuvenis cruda et sine oleo esitare solebat lautius et unctius senex est-taret ἔ a persuasus superfundere oleum is ait cooetaneus et di
scipulus eius, qui Magistri vitam seripsit, rene caligo praevalens oculorum ossicium lectionis impediretin Licet enim olei calor et perspicuitas permixta oleribus ad digerendas oculorum caligines aliquid fortasse conferre valeat; modicum tamen et tardum hoc est, si ad magnam et semper paratam perspicillorum commoditatem comparaveris. Nuper in libris nostris de Anima, Problem. v et vI de visu hane quaestionem iterum retractans, coqiectavi, circa an . Christi MCC. aut MCCC. cum scientia Optices restorescente artem limandi et subrefaciendi perspicillorum primulum natam esse. Nam AthaZenutu Arabem, praeclari illius Optici operis labrum, eum Averroe et Arabibus aliquot aliis Philosophis ei rea an. MCC. in Hispania floruisse docti existimant: plures deinde circiter an. MCCC. ut Vitello Polonus, Ioannes Cantuariensis, Rogerius Bacon, Angli, eum sequuti Sunt; ex quorum Theorematibus artent crystallinas aut vitreas
lentes, ad perspicilla senum conficienda, deducexe facile et in
156쪽
procliui suit. Clarissimus deinde Academiae nostrae Prosessor, Medicus D. Vop. Fortunatus Plem pius, mihi nuper asseveravit, nullam se apud Medicos suos potuisse perspicillorum memoriam reperire, nisi anno MCCC. eiteriorem. I. Lipsius noster, quamvis omniscius. guam hic etiam latetur ignorantiam: ad Carol. Clusium senem enim scribens e . Illud, inquit, in clausula epistolae tuae iucundum de vigore oculorum tuorum in hae aetate, mirando mihi et invidendo. II eu , ubi ego sumῖ Quatuor lustris minor caeeutio; et nisi vitrea auxilia sublevent, vix legam aut scribam. Paene indignor: et magis, quia veteres hac allevatione usos non Iego. Atquin et illi nonne assidui in studiis p Quid dicam nescio, nisi sortem sic nostram esset serendum igitur. ΜΕcce vir tot veterum memoriarum callens, et quem nihil sere Latinaa aut Graecae antiquitatis fugit, nihil tamen in sa culis olim praeteritis do senum perspicillis legisse confitetur et indignatur. Quum igitur Seneca, in hoc Nat. Quaest. lib. I, dixit r in per vitream pilam aqua plenam litteras: maiores clarioresque cerni; nsolum Credidit, aquae, non figurae vitri beneficio. illam litterarum ampliationem claritatemque posse obtingere et agit enim ibi de Iride, et radii visualis refraetione in aqua , aut alio humido densiori aere. Quod et eaetera eius experimenta dicunt. α Poma, inquit, sormosiora. quam sint videntur, si in arant vitro. n Item postea e re Si poculum impleveris aqua, et in id conieceris annulum; quum in ipso fundo iaceat annulus, facies
eius in summo aquae redditur. .
Sed quomodo igitur genes et vetuli illi Philosophi olim l gere et scribere sine perspicillis potuerunt 8 In primis, ad legendum, Anagnostis seu Lectoribus, ad scribendum, Amanuensibus utebantur. Deinde pro senibus maiores et decumanos cha racteres in papyro pingebant, vel in cera exarabant. Frequens etiam illis temporibus erat collyriorum usus, quibus oculorum lippitudines siccabant, aut dolores leniebant; quae hebetem ociem paulisper acuere, aut caligines detergere, non tamen
senili visui ossicium perspicillorum praestare, poterant. FRO M. Duiligoo by Coou i
158쪽
Doctrinam rei naturalis, in eam quae caelestia, meteora, et terrena per ractat, partitur. De aere aliquid praemittit, quia taeteororum et omnium sublimium loeus communis est. Eum ex distantibus ' ,rpusculis, ut pulvere, constructum non esse. Divisio eius intres regiones. In aere fulgura, sulmina, tonitrua concipi. Anaxagoras resutatus, qui fulmina credit siderum emun-etiones et distillationes esse. Aristotele etiam, Anaximene, Anaximandro, Diogene Apolloniate reiectis, sustinet nubium collisione fieri et elidi: maximam lamen eorum vim Penes sidera esse, quorum ingens, ait, et Co sessa polentia est. Vi subterranei ignis, insulam maiorum aevo in mari Aegeo , . et alteram sua memoria enatam esse. Tonitruorum et sulminum divisiones, lam ex physica ratione, quam vana diseiplina Thuscorum. Fulminum et auguriorum significationes non averti sacrifici iis, sed haec aegrae mentis solatia esse; fata enim nulla prece aut misericordia commoveri r quaedam tamen a Diis immortalibus ita suspensa relicta esse, ut in bonum vertanti si admotae Diis preces fuerint, si vota suseepla. Quia vero melius fulmina non timere, quam nosse, ad contemptum fulminum et mortis digreditur. Hane qui non timet, nec fulmina, nec naufragia , nee bella , nec seras metuet. Mortem autem cur lantopere metuamus p omnes ad eam proditi su mus , et melius est ultroneum ire, quam invitum trahi.
159쪽
LIBER SECUNDUS.I. Imnis de universo quaestio in caelestia, sublimia , et terrena dividitur. Prima pars naturam siderum scrutatur, et magnitudinem , et formam ignium, quibus mundus includitur: solidum ne sit Caelum, ac . firmae concretaeque materiae, an ex subtili tenuique neXum; agatur, an agat; et in a se sidera habeat, an in contextu sui sxa; quemadmodum sol anni vices servet; an retro flectat: caetera deinceps his similia.
I. Ana. Doctrinae rei naturalis divisis. Omnis... disiditis. I. e. Physica in Astronomiam, Meteorologiam et Geo.
graphiam dividitur. Elia da lom, quem lenere iuberent Stoici physicam, dissentirent cra ni enim secundo, aliis ultimo lom, Panaetio autem Posidonioque primo tradendam plaeuit , tamen de eius digni t et praestantia inter omnes constabat. Cl. Di . Laert. VII, 39 sq. Lipali Phusiol. I. a. Ilah . Solidumne ait caelum. M v ligia antiquissimae illius hi lieae vime. Ticaeque opinionis, IIomero multo aiatiquioris in eoque crebro De P renua, nempe solidum esse caelum. unde Iirmamentum dictum suit ἔ qua demonstratur quam dissicile suetii ingenio humano salsis opinationibus,
quae testimonis sensuum quodam in modo stabilitae esse videbantur, Mexsolvere. Cons. inisa VlI, 33, 2. Quemadmodum sol anni inces semist; an retro suo t. Dedit Grono. . quemadmodiam armi Mice aer a solem, an, eae. τω Mices vulgatae mutato. iainoe. Nempe caelum, addit G nov. quod in superioribus etiam intilligitur. Fleelit. tibi pervenil ad impleos. Mureius a Quemadmodum aes anni in infra semet. R. - Verba quam momiam. . . aemel pro torruptis aut maneta habentur. Nisi me omata saliunt, hieloeus eorruptus non est, sed videtur. et ob malam quidam distinetionem. qua ae et . quemadmodum suspenindituri quum interpungi debeat, quemadmodum pia, anni Mias aer c, h. e. utrum, quod subintelligendum est, caelum eonversione sua siderea causa
160쪽
Secunda pars tractat inter caelum terramque versaritia. Haec sunt nubila , imbres, nives , et humauus motura tonitrua mentes; quaecumque aer facit pati-arve. Haec sublimia dicimus, quin editiora imis sunt. Tertia illa pars de agris, tereis, arbustis, satis, quae-
xit anni temporum ut sol, an Pas retro suetat, ita ui Innuatur annus sidereus et tropieus, cuius sidereo hre. vioris puncta aequinoetialia retrograda esse, ipsumque ideo annum ab oecidente in orientem moveri salis constat. Iloe probabilius set, si repulabimus, veteres in varias de hoe sotitentias discessisse, ita ut alii solem, alii caelum causam sacerent anni tempestatum, dum singulorum fide.
rum astrorumque eum ortu aul Deis casu certas sere tempestates coniungi observabant. Huius Melae auctor fuit
Plato ; illa sequuta est ducem Ana. ximenem , ut est in elaro Pluiae Iloeo de P. P. III, 49: Πλατω a Tacea θεριυας ναὶ ταύ
r ni solis calorum causam esse opinabantiae. Verba adeo ipsa legentis mentem ad eiusmodi sensum pronam quodammodo saeiunt; quum enim in reliquis huius periodi membris ancipites sententiae proponantur , et an suppresso in m aut alteri an Opia ponatur . in hoc membro solo alte. eum sine altera fluctuans opposito suo carere credi vis potest. Qui haeeticindispieerent, locum non corruptum corrumpere saeile poterant, reponendo solim quod simpliei interpretatione potest sustineri. m. Mentos. PQ hoe verbum exeidisse videntur, quae ad terrenum moliatri ,
mantis motiara tonit a merius. Naee
sunt subleela Ouidio Metam. I , 55. quo suspieio, aliquid deesse, evanescet.
mee si Mimia. μετωρα. C;e. Aead II, 39 et 4 , veriti: supra, et sapiem iee di,tinguit caelestia secundum Si e praecepta, quae imprimis P
sidonius in libro de Sublimibus napamet tuρω v exposuit. Di g. Laert. VII, 35, 344. Mhh. - optime verohaee sublimia dixit, nee puerili modo. ut si quis, v. g. Antipodon exsistentia supposita, hos inferiores nuntias et ,
uperioresque nos. Nam omnia ad terrae mediam pariem vel centriiniseruntur, quae ad terram pertinent.
Ergo globi terrestris pars media insima est, superficies vero iam altior, aer qui sublili quodam velamine circa terram sexaginta spx millium spatio porrigitur, altissimus. Veteres rgo e ira morem suum hoe loeo benerem perspexerunt; et nos μετέωρα quoque dicimus nives, piti ias et id Σιγομενων genus: quorum etiam aeteritiam Meteorologia physicea periti vel nune voeant. Bo .
Tertia.... de agris..ti vir stis, --tis , Onerit. Pro vimis videtur esse legendum a is r neque enim solum ineramin de ante terras commemorantur agri, qui sunt angustioris no-