장음표시 사용
111쪽
de probando factum fili j : Sed e contra,
filius potest tem sicari Iecundum aliquos, ubi pater sit procurator ἔ ca scilicet ratione , quia plus pater diligit filium, quam filius patrem. Contrarium cst verius secundum Atithorem. 8 lino extendendo R egulam; filius omnino repellitur . siue sit legitimus de natu talis, siue naturalis tantum ἶ siue emancipatus , siue spurius, sue tandem ad . Optiuus. Appellatione Parentum in pro-39 posito veniunt Nutritores , M Nutrices; sive habitent in domo alumni, siue non: licet quam faciant probationem remi latur ludicis arbitrio. Limita in Colla crineo . hoc est lactis fiat re i Sed extento de ad Privignum; de Vitricum: ita ut phrentes non possint cogi ad testificandum contra liberos, nisi ubi veritas aliter ha heri non possit: verum Iudex ab hoc abstinere debet: Sc si delictum sit alto Princeps consulendus est. Singulariter excipiuntur crimina laeta 11 Maiestatis , 8c haeresis, in quibus Pater, ME contra filius, compelluntur, ec admittuntur ad testificandum , Sc ad accusandium sed iis exceptis, nec volcntcs re
Mater tamen ad probationem aetatis filiorum admittitur, in qua huiust nodi at-ατ testatio essicax est, nili filio rcsultet commodum i Ec utilitas. Extende ad prohan dum Religionis ingrcssiim, animo profitendi necne ; Se causam status. Adin sttuntur parcntes in instrumento celebrato cum extraneo, si ille extraneus filiationem non ignorabat, δί cur se, siue ta-2 s citc consentit. item in cauia Matrimonia.
ii, quando ag or, de dubitatur de stibilantia Matrimoni j ob assinitatem, secus si
quaeratur, utrum Matrimonium sit con-24 tractum , necne. Similiter in factis, quae
de sui n. teria stitit dissicilis probationis, siue in iis quae per patrem dc matrem sciri praesumunmr melius quam per alios item is intestantento filij militis testantis de castrensi peculio in castris, dc in militia cxistentis: sed e contra filius in testamento
Patris, uti tellis non admittitur. usque ad
Pater de filius spirituales non prohi-1 6 bentur ad inuicem testificari, scd non reputantur integrae fidei, dc omni exceptio ne maiores: ex quo in Criminalibus repelluntur: M licet aliqui dixerim csse omni ex ccptione maiores, ne recedas a proposita veriori conclusione. Notabiliter a P etiam palci testificari permittitur pro uno filio contra sitim : de e convcrio, filiucontra patrem ad fauorem cessiona si
ipsius patris, initi cessio sat in fraudem
piar pue quando ipsemet pater cedens, cx pacto, vel aliter, non teneretur de euictione iuriunt cinorum. Similiter in ca sa correctionis, vel prohibitionis peccati, de in Criminalibus, quando ad defensam testimonium Patris habet contestem: vl-que ad n. 2 7.
. Regula IV. ARGUMENTVM. - ri Maritus pro uxore, σ e contra, quando
pulii testifcuri , O quam fidem furiant.
A R i T v s pro Uxore , vel Vxot j pro Mariis , repelluntur a testificando. Extende ad Sponsa ira: imb, ad Concubinam , pro eo qui ipsam retino in concubinatu: & magis gericraliter
ad quemlibet Amasium pro sua Amasia,& e contra: ac etiam, ad uxorem expuliasam , adeo ut quocumque casu eadem uxor a testimonio repellatur. E contratam cci cogitur vir ad testificandum contra uxorem: prori singulariter uxor compellitur in causa Haereia , & Matrimo nij, quando veritas aliter haberi non potest, quando agitur de probando innocentiam inquiliti, vel f agatur pro deliacto ad vindictam publicam, x pro fiscivialitate o verum, cum haec in pratica non subsistanti ne serues: usque ad numerum M. 23 4
ARGUMENTUM. Pomestici an in quando a testimonio repellantu in admissi qualem
Ppo Ni TvR Tertio , quod te-y M stes sint Dbmsiei producentis, M L. constituitur Regula negat via , scilicet, quod Domestici a testificando repellantur , nedum in iis quibus imperari potest
112쪽
ratione patriae. vel dominicae potestatis sed etiam in habitantibus simul in eadem domo, dummodo habitatio sit contipua de aliqua data superioritate , vel inserioritate respective : quinimo etiam data aequalitate non dicuntur omni exceptione maiores , de repelluntur si vivant communibus expensis, ac habeant commu-2 nes mentes dc dentes. Extende ad met cenarios, illos scilicet, qui conuenta mercede alicui Operas suas locant, quos quandoque laboratores, quandoque salariatos appellamus: s enim in simul habitent cum Domino, penitus repelluntur ι si ς-3 paratim, iudicis arbitrio relinquitur quanta fide, sit istis adhibenda. Idem dicimus
de negotiorum gestore, factore seu insti- tore, qui omnes non sunt omni exceptio ne maiores, sed eis fides minuitur arbitrio iti3icantis: usque ad n ΣΟ. Et adeo generaliter repelluntur dome.
I stici, ut nec etiam admittantur cum tormentis , nas quando veritas alias haberi non potest: sive versemur in Civilibus, sue, de eo magis in Criminalibus; etiam 4s improprie ut familiares, siue impropriissime, ut coloni, laboratores, liberti, de mercenarii considerenturi possunt tamen admitti ad fauorem fisci, iudice procedente ex ossicio, siue quando ageretur de probanda obuiatione in delicto com-ε mittendo. Non repelluntur pariter Domestici Domesticorum; neque qui tem pote testimonii amplius non est, qDamuis antea fuerit domesticus , nisi ex fraude dimisiis fuisset, quae quidem si aus praQ- meretur s prolato testimonio, vel etiam lite finita, iterum domesticus fieret: usque ad nam. 3 3. Admittuntur indistincte quando veri-7 tas alias haberi non potest: eoque magis, quando sumus in facto, de quo veris mi-l tet domestici sunt informati a prout
exempli scari potest in factis domesticis
delictis nocturno tempore patratis, an probatione Stupri, de Adulterij, seu Matris monij clandestini : sic de in probatione
supellectilium, infirmitatis, valoris rerum seratarum , rerum immissarum in naui, vel domo. in interpretatione signo tum alicuius Muti, in subtractione rerum post confectionem inuentariar ad probandum secreta Patrimonij. Et generaliter
in probandis factis , ac delictis domesticis , non solum agmittuntur, sed admissi
praeseruntur aliis non domesticis: habentur integrae fidei 5c maiores omni exceptione a nisi inducerentur a condomesticiss contra tertium. Et incas bus, in quibus veritas aliat haberi non potest , admittuntur quidem , sed non sunt omni exceptio
ne maiores , praeterquam si deponerent contra Dominum , aut Domusticum. Et
ad hoc ut veritas dicatur aliunde haberi non polle, necesse est, ut locus in quo fa- .ctum, de negotium secutum fuit, si sui
natura talis, ut in eo alij testes interesse i otion potuerint, quia alias haberent contra se praesumptionem, 1e sine tormentis non reciperentur; quia licet admittantur ad
defensionem Rei inquisti, de ad illius innocentiam probandam , attamcn repellerentur,s ageretur de reprobatione aliorum testium: usque ad n gi.
Domestici vero valde honesti de probatae vitae recipiuntur , ac generaliter iladhibentur in instrumentis, dummodo sui rogati, de contrahentes domestic itatis cognitionem habuerint: sic pariter bntestamentis ii sint Domestici testatoris; non autem haeredis scripti. Et iterum ge- i fineraliter, quamuis admissi, ubi admitti
non poterant, nullam faciant praesumptio. nem; tamen patre non opponente, & f.
ciunt indicium, Ec probationem l praesertim si deponant contra alium Domosticum, dc multo magis contra suum Dominum. Admittuntur & Clerici domestici fauore Ecclesiae: prout Domestici utrius- ι3que partis, s deponant pro, de Contra inducentem respective di sic de in crimineli Uis , Ad laesae Maiestatis ,& recipiuntur, de coguntur testificat i: usque ad n 99. Dominus testificando contra suos domesticos nisi alias sit persona vilis prohat; I quamuis non dicatur idoneus, quapropter in Criminalibus virum si admittendus,& ad quam probationem λ Iudicis arbitrio defertur. In probatione consanguinitatis, Domestici absque dubio probatio, nem inducunt, sue agatur ad dirimendum Matrimonium contractum , sue etiam ad impediendum contrahendum, i Isiue per impedimentum consanguinitatis, siue per quodcumque aliud lex quo Matrimonium veniret dissoluendum. Similiter caeteris in casibus, domesticum testimonium suppletur ex idoneitate,& integritate, seu cx numero contestium. Extende, vi
etiam recipiatur in factis antiquis, de specialiter domestici Potestatis, de Ostieta- istis tempore Syndicatus possunt esse testes; prout esse possunt amici:eoque magis generaliter ad probandum furorem ipsus
fiuiosi familiatis, de domestici: usque ad
113쪽
Familiares , Famuli, Ancillae, an in quando pro eorum Dominis possint testimonium ferre in quantum valeaι eorum depositio. iust EcVLA Rix ER Familiares alicuitis
mu non admittuntur pro eo ad testificandum ; quamuis sint familiares Iudici,
criminaliter ex officio contra aliquem inisquirentis si Iudex aliquam affectione lia Mat ad causa:& mneraliter no sunt testes integrae fidei 3c omni exceptione maiores Haec non procedunt in familiatibus Epita copi, Abbatis, seu alterius magni Dominii qui cum reputentur honestae Ec laudabilis vitae admittuntur pro eorum Dominis, de 3 ad illorum se te. Et licet familiaris meus repellatur a testimonio ferendo pro me, non tamen repellitur familiaris familiaris mei nec familiaris procuratoris mei: repelluntur enim illi tantum familiares, qui domi versantes, latium, te impensas recipiunt a Domino de quamuis isti non admittantur admisti tamen aliquod indi tu, seu praesumptionem iaciunt; de ideo excipiens de familiaritate, non satis est si dicat famitiares simpliciter, quia requiritur expresso eati a famιtiaritalis : usque ad
as Famuli, de servitores non admittuntur ad testificandum pro eorum Dominis.etia quod deponant de facto proprio. vel de iis quae videt2t ante famulatum sed liccnon intelligitur de semulo gratis inseruiente, absque expensis& salarior nec de famulis alicuius magni Domini, seu illustrissimae Personae;non de famulo Tutoris, cui permittitur testimonium ferre pro pupillo: Acao pati ratione famulus Abbatis ad fauoiem Monasteri j sic de ille, qui antea famulus, talis non est tempore testimon serendi, nisi per fraudem fuisset licentiatus, quae in dubio eum non praesumatur, probanda est per allegantem ετ sed utique praesumeretur, si finita lite, illico ad famulatum
reuerteretur prout maxime faceret ad
excludendam fraudem . quod famulus ante de politionem quae serit alterum dominum cui operas suas locaret: de licet
multi dixerint fraudem praesumi, s lite
pendente se licentiaue attamen contra rium est verius . nis spem rei tertendi habeat. Similiter, de ancilla ad instar famuli , dc recipitur , 3e repellitur: usque ad
Regularitet cum seruus de iure Citilli
habeatur pro mortuo , ideo a testimonio a Irepellitur in quocumque actu, instrumemto, de testamento, nis iste seruus reput retur communiter liber, aut veritas alias
haberi non posset, seu versaremur in exceptis criminibus, vel in testimonio de facto proprio , iunctis praesumptionibus :sed istis casibus sine tormento non recipi tur. Pari passiti admittitur ille, qui actu Ea est liber, de in potentia seruus, ut bata in seruo sub conditione, de in eo, qui in si tu libertatis existens licet super seruitute pendeat iudicium: non autem idem con sideratur in eo, qui actu est seruus, sed potentia liber ut puta quia libertas sibi relicta si sub conditione, cum in hoc ar- tendatur tempus depositionis. Potest etiam seruus libet factus testificari de iis, quae antea vidit in seruitute; nisi depone rei ad fauorem sui Domini, quia adhue pro domestico reputatur i usque ad n. Is .
mittantur ad res scandum pro eorum
Domini, ρ cin iam si qualem fuciari
fidem , inprobationem. Eo v LA affrmativa proponitur,
quod V alia ratione fetidi m est χ3cile testis pro Domino suo i nisi Oblinaretur ad praestandum sacramentum , vel contrarium suaderet ratio personae Vasal li. eiusque famae εd fidei; vel nis Dominus esset adeo simus de terribilis, quod si Vasalli eius voluntatem adimplere rec sarent, illis vim inferre, aut similia lacere solitus esset. Et tunc demum Vasalli admittuntur ad ferendum testimonium pro h Domino , quando agitur de probando quid factum . vel dictum in comitatu Baronis; secus h contra: de tamen viacumque Vasallus non admitteretur ad testificandum ad Duorem rei, quam ha bet in seudo i vel quando ultra vasal-
lagium concurreret magna amicitia rverum
114쪽
De Opp. contra Person Test. LV. t o 1
verumtamen quantaeumque admissus, non est testis integrae fidei, nec concurrit eum testibus non vacillis: usque ad D. 1o 3.
Regula secunda pariter proponitur ana 3 firmativa, quod scilicet subditus . seu Va. saltus ratione Iurisdictionis non prohibeatur testimonium ferre pro suo Domino ,
etiam habente in eum merum,& mixtum
imperium,quando agitur de probando factnm vel dictum in statu illius Domini, ubi testis inducitur i uel nisi subditus iste esset vilis pauper N: in veris milia deponeret,aut aliqua suspicione laboraret; & ideo Vasalli & subditi. Angarij,& Parangatij,
cum habeantur pro vilibus multum si ibiectis, fle quati loco seruorum , vix admittuntur : sed quocumque casu,& generaliter subditi admittantur,non reputantur testes integrae fidei, & omni cxceptione maiores: vsque ad n 2 12.
quan io a ittantur ad testi hundum pro Domino, er quam
MN O L O N v s non admittitur adi stificandum pro Domino suo praecipue si sit adscriptitius, seu talis cita imperari possiti sed quidquid sit de fore, hodie
de Consuestidine a testimonio non repellitur : sic& Cotinus paνι sartus, si quando
ageretur de fructibus f indi. & tractaretur consequenter de proprio commodo ipsus coloni: quamuis omni casu, utrum sit illi adhibenda fides, necne λ Iudicis arbitrio
remittitur. Inquilinus autem domus, cum
non possit dici domestuus, prout Emphythmia, nisi agatur de re emphytheotica)17 ideo admittuntur. Et ite tum quamuis Coloni sdes non si integra, cum non dicatur testis omni exceptione maior , suppletur tamen . vel ex habilitate conte stium, vel ex eorum numero. Eoque magis admittitur Colonus partiarius. quando 18 agitur de possessione probanda illius agri,
de quo commodum non reportat, nis ratione fructuum recolle tum ex industria. idemque . quando tractaretur de modica re, aut esset colonus rei minimae, puta unius sacculi frumenti: usque ad n. 32 O.
ARGUMENTVM. Amicι testιmomum, ad amici sui suo,
rem prolatum , an , in quando faciat de Iure probiat o nem, fidem. M ic v s an admittatur ad testifi-
, candum pro suo Amico, & an ad. smissi is si integrae fidei de probationismon bene a Doctosibus firmatur: unde Aa horrelatis aduersantibus opinionibus, tandem
Regulam sormat, scilicet, quod J estis
Amrem,quamuis a testimonio non repellatur, non tamen si integrae fidei, Bd omni exceptione maior.Eslet tamen integer testis.quando non ageretur de commodo, sue incommodo sui Amici: dc quocumque casu, Amicorum testium dicta supplentutex depositione contestiuin, ita ut ubi duo testes, non Amici plene probarent, pro- 3 obent tres Amici, aut plures; nisi amicitia esset maxima. Admittuntur etiam Amici Parte non opponente;seu Amici coniuncti si quadam crinι at sua, vel ut alis volunt dilectione pietatis plena, vel amicus utriusque Partis; cnon indist ncte, ubi veritas alias habeti non potest: ideoque recipiuntur adprobandum furtum, vel dolum factum in aedibus Amici. Et inde Campatriosa quoque admittitur,nisi alia contra eum yrgeat exceptio, Quidquid in contrarium dubi- 3 alent multi: ita ut volens repellere testes p textu amicitiae . debet non solum illam probare generice, sed etiam specifice. Sepunctualiter qualitates. & cir stantias amicitiae ad hoc ut iudex dignoscere pos-st, an sit talis, ut testis fidem minuat. Et hinc insertur, quod si testis interrogatus 3 stespondeat se Amicum csse producentis, scut alterius communiter, ex tali responsione non redditur eius dictum inualidum:
quod si respondeat se simpliciter Amicum , non adhuc dicitur amicitia proba taesed si deponat vehementer,se expoliturum vitam in contingenti casu,ad beneficium producentis licet percipiatur semens beneuolentia ,-feruidus amor, non ta- 3 4men testimonium redditur inutile; ea ratione: quia non praesumitur velle Oxponere animam deponcndo salsum: usque adnum. . x 3 7
115쪽
stes, quod fiat Infames. Infamia autem morti aequiparatur, & eam duplicem esse, aliam scilicet iuris , & aliam facti, Omnes Doctores exclamant. Infamia ergo nihil aliud est, quam laeta digni. tatis status , moribus Zc legibus improbatus. Et pro faciliori cognitione, sor- mandae Conclusones a Prima erit, quod Intimes infamia iuris sunt omnes cnumerati a praetore in I . g. δε iis ρώι nοι. ι am. vltra eos, qui ex aliqua Ieg. , vel consstutione parti lari aestimantur infames s seu infamiae poena illis irrogatur.
Secunda, quod ex Infamibus infamia iuris, alij sunt qui ipso stire infames eu dunt, aut ipso facto. In fames ipso tacto sunt illi, qui statim post aliquid commis
sum Lex illos infamat. lnfames ipso iure, seu ex sententia, sunt illi qui infamiam non incurrunt,nisi post condemnationem. 3 Tertia , Infames infamia fare sunt qui de Iav non dicuntur infames, sed tamen commiserunt tale quid , propter quod
Commianiter corum opinio, fama &a stimatio remanet lasa, & grauata apud bonos , S graues viros.
4 Quarta , quod damnatus de ptistito
iudicio , essicitur infamis infamia Iuris. Damnatus autem priuato iudicio , non dicitur infamis, praeterquam in actione futti , vi bonorum raptorum , & iniu-
I Quinta , crimen iniuriarum dicitur priuatum, & non publicum, sue iniuria sit atrox , siue leuis; de siue ciuilitet siue criminaliter agatur 1 & sue de iure Canonico, siue de Civili s Sexta. praecedentis declarativa, quod
licet condemnatus ex priuato crimine in actione surti, vi boncirum raptorum, Aciniuriarum, emciatur infamis a attamen procedit quando condemnatio sit ratione doli , secus si ratione culpae , quamuis latae.
Septima , quod ex confessione . quis probetur infamis, etiam quod sit confes- so scta resultans ex transactione facta super crimine infamatorio, nisi fiat authoritate & iussu iudicis. vel sit gratuita I Bc pro poena, nulla pecunia soluta. Octaua, quod per sententiam quis pro- 8batur esse infamis, s sententia contineat crimen infamatorium. Nona praecedentis declarativa, quod spendente appellatione a sententia coniademnatoria super crimine infamatorio , similis condemnatus non habeatur inis famis. Decima, quod ex sola probatione cri- I ominis quis non dicitur infamis nisi adstsententia, vel confesso.
V ndecima, quod infamia facti proba- Irtur per testes. Duodecima, ultra infamiam laris, & x afam datur alia species infamiae, quae Canonica vocatur, 3c veri scatur in illis, qui impcenitentes persistunt in peccato morin tali: usque ad n.2s.
Infumis infumia Iuris, an O quando a ferendo testimonio repelLIur,
iel admittatur. Ε o v L A proponitur negatiua , quod scilicet infamis infamia Iuris r 3
non admittat ut ad testimonium serendum tam in Civilibus . quam in Criminalibus i dc tam de iure Civili, quam de Canonico: quin δ nec per torturam talis infamia purgatur, ac post mortem testis potest probati. In testamentis non
admittitur . nec etiam contra infamem, et iisque dictum . tanquam omnino nullum , suppleri non potest , nisi adessent duo alij testes fide digni: sed hoe casu dictum infamis non consideratur nisi adminiciatum. Posset insuper admitti ubi alias I delictum non posset probati nis per infames, 3e hoc casu nec etiam plene probant, sed tantum faciunt indicium ad tinturam, si cum tortura deponant. Quod autem veritas alias haberi non possit actu. A ha bitu , hoc est aniculandum. & probandum , nee immeritδ, quia si essent plures, adeo ut post habita infamia Reum con
116쪽
Uincerent, ac deponerent de visu super 3 s delicto principali, non autem super adminiculis , facerent indicium ad torturam. Recipiuntur etiam in criminibus exceptis, haeresis, laesae-Maiestatis, Simoniae, Sacrilegij, fraudatae Annonae, dilapida tronis bonorum Ecclesiae, fraudati census, Perduellionis; Λ tamen in praedictis non reputantur integrae fidei: de si in pr:edictis delictis exceptis alij idonei essent examinati, illorum infamium dista nihili aestimatentur: usque ad n.I9. Infamis restitutus ad famam , & ad Is honores per Principem, siue dispensatus, recipitur in testem. Dispensatio vero debet fieti a potestatem habente, prout est Papa, tam quoad Laicos quam Clericos ιPrinceps secularis quoad laicos , Episcopus in casibus sibi concessis. Admittitur quoque infamis occultus s ac Arbiter, &Iudex. iudieandi potestatem habentes ex aequitate , & sola facti veritate inspecta, possunt admittere liuiusmodi Infamis testimonium: quod recipitur etiam in d nunciatione Euangelica Non repellitur 7 iterum similis testis, si de facto proprio, ac etiam de consensu partium deponat, seu si tantummodo condemnatus de infamia a condemnatione appellauerit, etiam quod post appellationem causa e sciatur deserta; quinim δ, nec superueniens infamia fidem testimonii prolati imminuit, quamuis superueniat ante depostionem , sed post iuramentum. Reci-3 3 piuntur pariter in instrumentis si infamiast occultat qui enim dicit testem infi-mem , debet probare, una cum qualitate infamiae, quia testi dicenti in interrogam toriis se infamem esse, tibi non creditur, nisi aliunde infamis appareat et usque ad
Atticulus II. ARGV MENTVM. Infamis infamia facti an a tes cando '
repetratur , an vero admittatur,
m admissus quam faciat fidem. Ne AMEs insemia facti , nisi
causa sit ardua, & magni momenti , in Civilibus non repelluntur ν quia tantum reijciuntur in casibus, in quibus
a Lege, vel Statuto requiruntur testes 5M- ni exceptione maiores : ex quo non ad mittuntur in causa Matrimoniali, nec id
probatione ingratitudinis, & in causis leuibus si recipiantur, arbitrio Iudicis desertur qualis, 3c quanta fides sit eis adhibenda ; quamuis eius depositio suppleritas it ex magna habilitate comestis, sed ex praesumptionibus, coniectitris. & adminiculis. In Criminalibus ad faciendum indicium , non autem ad inducendam plenam probationem , possunt admitti , quando alias veritas haberi noti potest ; sed per tormenta infamiam purgare debent: praecipue concurrente vilitate perlonae: vique ad N. i 2 I.
Articulus III. ARGUMENTUM. De Teste Criminos.
EGvLA ITER. Criminosus a testimonio repellitur, & talis dicitur Homicida, Fur, Adulter, incestu sus, Maleficus. Sodomita , sacrilegus, sortilegus: de repelluntur nedum ii de iis criminibus sint condemnati per sententiam, sed etiam si illis oppostum crimen probetur. De iure Canonico & Ciuili, quando infamia ipso facto incurritur,
quamuis si emendarus a crimine non admittitur: sed smplex oppositio dictae infamiae debet probati , qua sic probata, emendatio quoque probari debet per triennalem laudabilem vitam e usque ad
Criminosus parte non opponente non tetjcitur, & similis oppositio potest setietiam in causa appellationis, nisi malitio- Se , gratia vexandi, an prima instantia non fuerit expressa: nec per hoc prohibetur quin huiusmodi criminosus officio Iudicis repelli possit, dummodo exceptio oriatur ex crimine speciali eum adiectione loci, S temporis: quini md necesse est probate, si adhibeatur in testamentis , Λ instru
Limentis, nedum quem esse criminosum, sed etiam uti talem ab omnibus reputari: quia licet generaliter criminosus nec x retiam contra criminosum admittatur.
quod magis est , nec Christianus criminosus contra Iudaeum ; attamen ubi veritas alias haberi non potest, admittitur,& cum tortura examinatus facit aliquam
117쪽
plobationem, Ac si coadiuuatur dicto aliorum testium , vel aliquibus adminiculis, sertissimum inducit indicium , quin imo, si crimen commissiet in fraudem testi-inonii ferendi, nec repelleretur. ω acer- I rime puniendus esset. Demum non om ne crimen repellit de iure Civili, debet enim esse graue, scandalosum, de punita-Ie: quamuis de iure Canonico, etiam leue maculam inferat, Ae repellat: vsque ad
Articulus I VA RG VM E N TV M.
De Teste carcerata, vel accusato. riis de extrinsecis, 3c hinc perauriit defectus, nec purgatur per torturam: adeo ut
lieet inhabiles in exceptis non reij ciantur, peraurus tamen perpetud , Ze in quolibet enormissimo delicto repellitur, siue peierauetit in iuramento assertorio, siue promissorio , etiam de praesenti, quam de futuro a nisi ramen iuramentum violatum, fuisset illicitum, & temerarium euidenter, L s3e aperth, ac de eo poenitentiam egerit, vel nisi fuerit dispensatus a Papa: Ac quolibet casu excusaretur a periurio, si constaret non peierasse ex animi leuitate, aut
odii semite , sed ex zelo iustitiae 1 usque
CC vs AT vs , inqtii litus , siue, 'denunciatus, accusatione, inquisitione, Ac denunciatione , pendentibus, tegulariter in criminalibus, praeterquam in exceptis, a testimonio repellituri dumis modo accusatio contineat causam capitalem fle grauem : quin imo peniiciate aceia satione non prohibetur examinari, sed eius dictum suspenditur expectato euentu causae, ex qua s fuerit absolutus, pr a I babit: eoque sertius non esset rcij ciendus, si maligne, fle per fraudem ne testimonium ferret accusatus Risset. Carceratus. similiter, dum est in carcere testimonium ferri non potest;dummodo Carceratus detineatur pro crimine famoso, istoque casu testium numerus defectum suppleret: de χε hine carceratus ille, qui criminis suspicione caret, non prohibetur testificari &quomodolibet in carceribus detineatur, in testamento ad pias causas testis esset satis idoneus: usque ad n. ag s.
Ε Riv Rus tam in Civilibus , a 7 quam in Criminalibus etiam emta datus, de poenitentia peracta nec recipitur in testem; nec prorsus ullum indiciuma 8 facit. Fxtcnde , quamuis si peruersus non in principali delicto, sed in access
reticus, paganus, seu quicumque 3 o alter infidelis, testis esse non potest. Extende ad Datiam in Fide i ad Neophatam, de quemlibet conuersum ad Figem de reiacenti r quia adhuc videntur considerandae reliquiae insdelitatis : quinimo etiamsi fuerit conuersus a longo tempore citra, Ee neglexerit filios ad Fidem veram trahere, non probata diligentia detrahendo; suspectus reputatur. Quod pariter procedit in haeretico poenitente , de Crucem portante. Admittitur tamen ludaeus conistra alium Iudaeum , etiam inductus a 3 ι Christiano, Ae hoc casu contra producentem probatii mo inductus a Christiano contra Christianum ex paritate odii non repellitur admittitur insuper in testamcntis, de contractibus, nisi iudicialiter examinetur : dE quocumque casu supplet ut eius testimonium, ex coniectoris, de praesumptionibus ue se de non tetjcitur, Christiano tacite , vel expresia consentienter ac generaliter recipitur in causa usurarum 3 Εde concurrentibus coniectutis in criminibus exceptis : εἴ ubi agitur de interrumpenda praescriptione in eas bus quibus veritas aliter habeti non potest ubi non admittendus admitteretur. Si falsum dicat, punitur de perlutio, Ae salso: A quan- 3 3do legitime recipitur, iuramentum p stare debet secundum suam , non aurem secundum nostram Legem di bene vi rum
est, quod si secundum nostram Legem
118쪽
iuramentum fuerit illi delatum, ad eum scrvandum adstiingitur: usque ad n. 23 9.
De Teste Excommunicato; de non Confesso nec communicato ; de concuts-n trio ; de Adultera ,sia abo ex eviein peccato mortali. J Eoux ARi TER Exeommuni
quamuis nulliter fuerit excommunicatust exceptio enim Excommunicationis
potest opponi coram Iudice laico, licet iste non possit de ea cognoscere circa eius validitatem, nisi quando dubitetur in facto , an scilicet testis sit excommunicatus 33 necne. Et adeo Excommunicatus repellitur , ut nec testimonium ferre valeat contra alium Excommunicatum sussicit enim opponere ad propostulas, proba re illum alias fitisse excommunicatum , quia semper talis praesumitur, nisi versetur in Excommunicatione conditionali, vel habeatur publice pro absoluto, vel dicat instrumentuin absolutionis deperdi-3 s tum. Et in tantum procedit Regula de qua supra, ut Excommunicationis exceptio possit quandocumque opponi, etiam post lapsum terminum: usque ad n. 26 I. Idem est in non Consesso.& non Com-3I municato, si ob id, eo Anno , quo vult
testimonium ferre, ierit excommunica- culto, de quo contrahentos notitiam mi
ni me habuerint. Admittitur etiam in cri- 4omine haeresis,& generaliter eius depositio valet, quando post eam suit effechus excommunicatus: ac demum omni casu, quo recipitur infamis, Excommunicatus non reiicitur: usque ad na 8 et Existens in peccato mortali cum dica tur infamis in mi a Canonaea, ideo etiam 4 ia testimonio repellitur. Ex quo Concubinarii x Ac est turpis persona , de de iure Canonico , siue iste sit Clericus, sue laicus , repellitur: eoque sortius, si sit uxo. ratus concubinam letinens, sue Adulter: scilicet ille, qui iam de Adulterio est condemnatus. Existens vero in peccato mor tali tunc repellitur, quando scilicet peccatum mortale est notorium, & in illo perseuerat; quo casu, tantum in Ciuili - ibus repellitur, non autem in Criminalibus. In quibus poenitentia, & emendatio adhuc non videretur sufficere 3 & in eo qui de peccato, & crimine, praecedente accusatione, fuerit conuictust & quolibet casu, cum poenitentia in peccato mortali notorio non prce sumatur, per allegantem
est probanda. H ec procedunt de iure 43Canonico, secus de iure Civili , a quo
non consideranir nisi peccatum mortiferum successivum 3e frequentatum : S: de utroque Iure requiritur vehemens, nouleuis opinio;quia dicens mendacia,quam quam non la dentia admittitur, sed minoisdes ei adhibetur: usque ad n. 3 OO.
tus declaratus : si vero non fuerit declaratus , usque ad declarationem habetur
tanquam infamis infamia DeIι Zd ideo in Criminalibus est reiiciendus, non autem in Civilibus: sed in istis non reputatur iti- regiae fidei., 8 Quae diximus de Excommunicatione,
intelleximus de Excommunicatione maiori , at secus de minori, in qua solum s-des minuitur: imo in instrumentis adhibentur Excommunicati etiam primo casu tanquam a Partibus approbati. Restringendo, non procedere. Primὸ , quando testis apponitur ad probationem ipsius instrumenti. secus si ad illius substantiam. 3 9 Secundo, quando instrumentum esset sus pectum de falso, Excommunicatus, in eo descriptus, examinaretur ad illud probandum. Trasio, in Excomm icato oc-
ibi E c . L A prima sit quod Banuitusta S in contumaciam , eoque magis pro- 44ptet homicidium , tam de iure communi,
quam ex Bulla ph v. de Anno 1 166. Evi
pellitur a testimonio. Exten3e ia illum qui post litem contestatam auigien, per- smisit se condemnarit hic enim non solum est infamis infamia 1am , verum etiam infamia raris: de id nedum si condemnatus fuerit in contumaciam vigore statutorum
119쪽
statutorum volentium contumacem ha
heri pro consesso i verum etiam si fuerit condemnatus vigore luiis communis: siue processum fuerit per viam accusati nisi siue per viam inquisitionis inam viro. que casu , tam de iure Civili, quam de Canonico , si crimen erat famosum , ha- ό bet ut pro infami. Ex quo insertur, quod ad hoc vi repellatur. Bannitus, requiritur, Ad crimen esse famosum, & condemnationem fuisse sequutam non est pura contumacia, sed ex probationibus praecedentibus ; quia contumax condemnari non potest delicto non probato, etiam Statuto annuente quod habeatur pro consesso: vl-que ad n . 28. Regula secunda st quod Baianitiis cum 4 a iure infamis reputetur, hoc ideo a testimonio repellitur ue siue exulet secundum terminos iuris Ciuilis . sue statutorum , de consuetudinis: ac etiam, siue Bannitus obtinuerit saluum conductum ad essectum testificandi. siue toleretur quia per tolerantiam inhabilitas non remouetur. 43 Haec non procedunt extra locum banni, nec ubi veritas alias haberi non potest & ubicumque fuerit examinatus , licet non siciat indicium sufficiens, attamen satis est ad inquirendum generaliteri & si esset restitutus, vel rebannitus post iuramentum, sed ante depositionem, tunc re stitutio retrotrahitur ad tempus iuramenti, Je valet depositio ii expresse restitutus 40 suerit ad famam , honorem , de dignita-tcs ue quoniam per simplicem indulgentiam delicti, non censetur restituta fama, de habilitas ad testificandum 1 ille tamen resti totus bene quicina testiscatur an cau se ciuili. secus in causa criminali : quia licet possit Princeps infamiam iuris auia ferre, tollere non valet infamiam facIi,s o nis expresse id faciat quoad ferendum testimonium t eoque minus habilitaretur restitutus per viam composticinis, vel re-bannitus ex homicidio, seu ex causa pediturij,quia tales adhuc reputantur infamestvsque ad D. 2Il. sus, societati humanae semper nocuus, a testimonio ferendo tanquam infamis repellitur , quamuis si vilitarius occultus, dummodo talis detegatur: quinimo idoneus non reputatus, etiam post pcenitentiam peractam i sed si sit occultus, tanquam i stas, in ultimis voluntatibus adhi- I xheri non prohibetur: Ac generaliter posset admitti in quocumque iudicio, si a s n-cipe superiore potestatem habente fuerit restitutus: usque ad n .q 37.
E c v L A proponitur, quod cum Mererriae si ipso iure infamis, s 3 ideo a telli scando repellitur. Quae autem dicatur Meretrix habebis insea ι ιic de di hctis: halias nos i Saeca , parte ιε. Extende non solum in Criminalibus, se- 34cundum communem opinionem , sed etiam in Civilibus: de quamuis meretrix deserit meretricari, quia adhuc infamis reputatur ex antecedenti meretricio. Idem est in Lemn/, lenocinium enim reddit infamem, eo excepto , quod improprie F Iccim mitti dicitur a marito uxorem in adulterio deprehensam retinente. Admittuntur, sed non tanquam testes fidei in iis quae dicuntur crimina excepta, ac in quibuscumque gestis in prostibulo, in quibus
cum veritas per alios melius quam per lenones, 5c meretrices habeti non possit, hoc ideo habiles reputantur : usque ad
sv RARIus ab uniuerso Iures i improbatis, Maiestati diuinae ex
I R R A R I I tanquam viles, MExssi infames a testimonio repelluntur, nec fides adhibetur etiam in annexis antecedentibus , 3c pendentibus ab eorum officio , puta si dixerint se in executionibus impeditos aliqua verbali. vel personalii mutia affectos , vel reum in flagranti crimine
120쪽
De Ops' contra Person .d est. Q LVI. for
ctimine repertos 1 distinguendo tamen quod in grauibus eis non credatur ; secus II in leuibus t quin imo & in grauibus , si per alios veritas habeti non possit 1 sed quia adhuc non reputantur integrae fidei, ad torquendum tantum sussiciunt, non autem ad conuincendum. Et licet illis fides non adhibeatur in antecedentibus, sequentibus, vel prudentibus ab eorum ossicio, in iis tamen, quae ad eos pCrcise spectant, vi puta, si deponant de cxecutione ab eis facta, utique creditur. Eoque magis si si ierint constituti particulariter ad inquirendum , 5 eapicndum delinquentes , ex eorum dicto sic repcrti, possint condemnari, nisi legitimam adduxerint defensionem a vi puta in nocturnis custodibus deputatis ad capiendum fures nocturnos, vel alios ad horam prohibi
tam, noctis silentio, per ciuitatem vagantes. Item inpositis ad custodi Im tilicuius passus ut capiant, vel denuncient seaudantes gabellas, vel res vetitas asportantes.
Generaliter etiam istis fides adhibetur de
eoatione bonorum sibi commisa esserentibus non inuenisse, ubi executionem iacerent, ac proipue non repellunturi deponentes pro innocentia alicuius 1 3coo hinc probant pro Ρotestate in Syndicatu, dummodo amplius ei non inseruiatit, vel nisi snt adeo extremae vilitatis, ut etiamsi non essent Birmoarii, repellerentur. A d-
mittuntur etiam contra eundem Proetorem sed ad testificandum non compelluntur inuitit de obstat tamen eis ediceptio Birro πιν ; nisi deponerent de pertinenti- si bus ad suum ossicium. Bari sit quoque habentes annexam uiris dictionem ac po testatem cognoscendi causas Ac puniendi delinquentes, prout sint in Ciuitate Li-uensi, quorum officium non dedignantur
acere, etiam homines alicuius conditionis r admittuntur, sed non sunt omni exceptione maiores. Sunt etiam idonei ad
testificandum inter seipsos ue ex Resula; εχ MI Iadatis Iud ho , niὶ Casilma Cethego rquando agitur de rebus gestis in loco ubi illi soli versantur, vel ubi alias veritas haberition potest. Et tandem Birroary. de-
ε 3 positio aperiti uiam adsumendum insoriamationes, quamuis deponerent ad ipsorum fauorem a piarcipue concurrentibus validis coniecturis 1 quia licet generaliter non admittantur nisi media tortura, hoe remittitur Iudicis albitrio : usque ad
repelluntur. pi R IVS com infamis sit infamia regulariter a tes hi monio rC- ό pellitur . de propterea ex illius depositione non desertur iuramentum suppletarium:
multo magis in causis ubi requiruntur iustes omni exceptione maiores: & co fortius in Ctiminalibus; quamuis iste spuitus fuerit legit inlatus: de siue sit spuriuat cestuosus, si hac naturalis ex concubina, vel ex soluto cum soluta natus. Excipe
Spurium lori mira o fama , Spurium
Religiosum, ac Spurium maguae coodiιι
Blas' hmator regulariter non est testis Omni exceptione maior: imo omnino re- ε, pellitur in causis grauibus, criminalibus, matrimonialibus, Ac similibus. Declara tamen non repulli Blasphematoreiu non adsue condemnatum, nisi sit publicus deno orius, vel blaspheurare consuetus, qui reputatur intimis infamia ιυγis Sic δe repellitur solitus iurare de mentiri, quamuis sine alterius iactura : de quatenus admittatur in causis nauibus, modica uel nullaei fides adhibetinis Sed licet Blasphem
totes regulariaer ii ii admittantur ; atta
men admissi ad tortulam infiigendam sussiciunt: usque ad n qi Lo or de ipse a testimonio repellitur, dummodo consuetudinem ludendi ha - ε sbeat, Se haec non inducitur ex uno actu ludendi csntinuato per unicam diem, quamuis cum variis i& diuerss personis. ac ludorum diuerso genere: requiruntur enim tempora diuersa : & debet constate deludis prohibitis ; de in ludis vitam agere, M lusorem esse tempore prolati tellistonij. Admittuntur tamen Lusores,
quando agitur de probando quid factum in ludo, scilicet quem lusisse cum taxillis salsis , aut quid simile; dummodo iste testis lusor non sit particeps falsitatis di sed
adhuc non est omni exceptione maior rusque ad n. 4 3 4.
Ebrim de ipse repellitur, de nihil pro-bbat examinatus , si tempore initimonii Arerat eblius i secus si arue depositionem iquia