장음표시 사용
131쪽
. De Teste Cressitore in Debitore. 'si REDi τοR pro suo Debitor
16 testimonium serre non prohibetur. Quidquid Alij contra: licet in caui, pignoris p quia tunc videtur causia propria
ipsius Creditoris, non admittatur squia generaliter arcetur, si agatur de eius commodo M utilitare: Ex quo notabiliter admittitur pro Debitore adprobandum *lutionem contra alium postetiorem Cr IT ditorem : quia stante sua anterioritate,
nihil sua refert condemnari , hccae. ι Econtra, Debitor pro suo Creditore tellimonium ferre non potest i & si ferat, sit spectus est quia illi quodammodo ratio, ne debiti subditus , ut vulgo dicitur, δί18 seruus reputatur. Alij contra. Tu ramea I
non reccdas. Et quatenus hanc opinionem
sequi velis,cam sol im intelligas procedere in Debitore pensonario, M si liis,
non in aliis: usque ad n. ha F.
ARGUM ENTI M. De Triste Cedente , pro Cessionario,
. dcponente. Eo ENs pro Cessionario testis esse
non potcst : nedum quando tenetur ει decu istione rei cesse , sed etiam quando non tenetur. Verum hoc casua testificando non repellitur sed quanta fides ei est adhibenda , Iudicis arbitrio remittitur prout si cesso sint facta titulo donationis, licci non teneatur de cui ctione indistincte a testificando repellitur : sed vide infra quas.seq. Si vero fuit facta titulo on roso, sanon repellitur, nisi quando de euictione tenetur Sic & admittitur quando non omnia iura in Cessionarium transtulit. Et eo fortius contra dictum Cessonatium i 63 eoque magis si conselso filii necessaria, ea, scilicet, quae fit in iudicior praesertim, ii aliqua praui imptione ventra adminiculara , vel est et facta ad commodum Cedentis , si scilicet te retur de euictione 'iurnim celsorum, & ipse Cedens esset soluendo; secus e contra : usque ad n .3 61.
E N D i r o R pro Emptore in causa 1 9 - rei Venditar testis esse non potest euicta enim re , tenetur ipse de Euictione i& sic propter interesse . a testimonio repellitur. Alij co'tra. Veritas tamen est, quod quando venditor non tenetur de ictione ad duplum. nec etiam ad pretii restitutionem ,-ad damna, & inter se, tunc admittatur in testem pro emptore; sed non sit integrae fidei quanta verό siles adhibenda sit 8 Iudicis arbitrio te missum εο est. Admittitur etiam, quando quaestio fit inter duo, emptoles, ratione paris affectionis : necnon in causa confinium , vel terminoi unν Et demum quandocunque probat Contra emptorem, si fuerat inductus ab utraque Parte, & ex mutuo Cou- sensu non reiscitur: usque adn. I.
De Tese Donatore prositio Donat aras. UO N A N a pro Donatatio testis
esse non potest, praesertim si tene, ε tur de eluctione rei donatae r Quinimo etiam quod non teneatur, multi voluerunt illi esse interductum testificati. Alij contra Pro resolutione distingue, quod quando . de euictione non teneatur. testificari valeat, sed non sit integrae fidei: & Iudicis arbit 'o remissum est, quanta si ei adhibenda fides. 'vetum s testificetur super contractu donationis, vel ei connexis ad fauorem donatarij, fides non praestatum secus si super aliis prorsus diuersis: usque
132쪽
ARGUMENTI M. De Teste Fideiussore.
si si si a fideiussit , contra Creditorem non admittitur , ea ratione,quia de illius commodo, bc intereste agi videtur: Et e contra, nec principalis debitor poteli teli is1- cari pro fideli illore : Eoque minus principalis debitor admittitur, quando fideiussor diceret se non solutile ; secus si di tet, I se non fideiussisse, vel nulliter fideiussisse; praecipue ii diceret fideiussisse animo donandi. Ampliando Regulani , reincitur GT Correm ἀebendi, qui cum principali reo debendi si in solidum obligauit, siue prin- cipalis debitor non esset soluerido , silue econtra. Non procederet tamen quando fideiussor renunciasset beneficio excus
sionis , vel quando non reportaret villita
tem , seu quando sdeiuslbr renunciali et beneficio excussionis . vel quando non reportaret utilitatem, seu quando fideiussor pro suo considiaul late testimonium serret :& in specie pro consequendo beneficio excultionis, ad piobandum, quod quis non uti principalis promiserit, sed tanquam fideiussor. Alij contra. Et iii telli-69 gas ut procedat quando Creditor verE v . . lucrit unum principalem , de alterum fideiussorem ide si ambo vii principales in initiumento obligato sint jὶ unde secus si
TQ voluerit ambos principales. Et tandem generali aer nunquam admittitur, quando
habetet intciesie: usque ad n. 3 8 I.
OC I v s pω Socio testis esse non γλ potest: multo minus si sit Socius non alicuius rei particularis, sed omnium . bonorum: eoque tortius Socius ille, qui est sui Socij familiaris: & indubitanter repellitur in re communi indivisibili. Haee non procedunt quando agitur de re communi diuisibili , dummodo non agatur de parte ipsi s testis, vel causa defiens
nis no sit eadem, seu ex depolitione commodum, de utilitatem non consequatur. Generaliter enim probat contra Socium. γ admittitur ad probandam societatem, MSocius Socij non repellitur. Et licet Kegula procedat quando societas elicontracta per pactum I admittitur tamen etiam I 3 quando eis coii tracta ex incidenti. ut puta in re pluribus legata. Socius quoque itineris admittitur ad testificandum de iniuria illata suo Socio, nisi talem iniuriam
ad animum ipse i euocaserit: quod autem γέ fuerit ad animum reliocua , probatur verbis, signis, de coniecturis: Et tandcingeneralitzr, an Socius pro Socio probet, necne, malium iudicis arbitrio rc mittitur : usque ad n . o 6.
ARGUMENTUM. De Tuti Proxeneta. Hi l Roxa, arΑ testis esse non potest in negotio, in quo fi it media- stor Alii contra Sed non recedas. Et am plia multo magis procedere si neutra Pars consentiat, eum in testem admittit sue Proxeneta mei cedem cQnsequatur, siue non : ac non solum quan o contractus
non est perfectus, sed etiam eo perfecto,
quamuis ex eo nullam commoditatem speret: eoque minus ereditur Proxenetae 76
libris, quin imis examinatus, nec facit se mi- plenam probationem Sed lichi Pro. xeneta iste non reputetur integrae fidei. Be omni exceptione maior, non tamen in totum a testificando repellitumquinquanta fides illi si adhibenda citcunstantiis de qualitate pereonarum ac causae consideratis, Iudicis arbitrio remissum est. Admittitur de consensu Partium : quo gcasu plene probat sc de ubi veritas aliter haberi non potest:in instrumentis. 5e contractibus c in crimine Simoniae , quando ciuiliter agitur. & etiam in Criminalibus quoad indieiuna faciendum , non quoad condemnationem. Similiter quando non
siit particeps muneris de molumenti; sed 7, ad eum excludendum. smplex promissio emolumenti i Ze muneris sufficiens est ac in crimine Simoniae recipitur tantum ad praesumptionem faciendam , non au tam
133쪽
tem ad inducendam plenam probationem : usque ad n. 43o. Recipitur etiam in probatione solutio. nis usurarum: & quando contractu,& ne-8o potio iam perfecto, agitur de probando aliquam qualitatem,seu praeludium 1 plius contractus , si termini litis sint tales. vices et omnis praesumpta assectio , seu quando non produceretur a contrahentibus , vel testificaretur in alio contractu , vel negotio, ubi ageretur de inualiditate t8a omnique casu Proxenetae depositio suppletur ex praesumptionibus & coniectum, quibus iunctis, facit etiam plenam pro 8 2 bationem Scias denique Regulam procedere prout loquitur , scilicet in P/oxenela, non autem iii Nauti/,s Iantia sario Dp ν- Dissere; vel in eo , qui in conuocandis Partibus aliquod ministerium praestiterit, non tamen conuentionis actus perfecerit, quia scilicet Partes per seipsas conuen rint: tu enim ,& similes a perhibendo te-83 stimonio tanquam Proxeneta cum Pr Xenetae nomen mereantur) minimE te- pelluntur : Ipseque Proxeneta repellitur, non iudicis Oiscio, sed tantum Parte opponente , dc ideo ei creditur ita dictante Statuto, ac etiam fauore matrimonii S dotis i licci in iis non sit integrae si dei. Et 24 generaliter ubi admittitist, non potest cisi ad testificandum, nisi quando veritas alias habeti non possit , etiam una Parte volenter v iacia n. 43o.
tuis p s T s s de s uiues tate, pro sua 31-Vniuersitate testimonium ferre non prohibentur; siue Universitas sit Ecclesiastica . siue Saecularis: & hine Cives admittuntur si, testes pro sua Ciuitate: Cleliei ad fauorem suae Ecclesiae: & Ca nonici ad fauorem sui Cap tuli. Quinimos s etia in ad fauorem Canonici praeter quam in causa praebendae ipsius Canonici,aia qua cum agatur de proptio & singulari commodo non esset testis idoneus. Mo-87 naclai quoque. & loniales, pro eorum Monasteriis testes idonei reputantur: Et magis generaliter, omnes Fratres C Dentuales , & Regulares , etiam fratres, Minores structi nancisci, & Praedicatores sancti Dominici, pro eorum Coiruentibus recipiuntur Himo fratres Praedicato
res, & Haeremitani lancti Augustini possunt etiam esse testes in testamentis, in 88 quibus aliquid eoium monasteriis relinquatur. Testes de aliquo Collegio itidem non repelluntur a tellis cando pro eorum Collegio : eoque sortius illi de x niuei si tate . qui sint Religiosi & Sacerdotes rq unum o ,& etiam Conuersi. Ac gene- 8sraliter testes de Universitate sunt idonei, qoando agitur de donatione , vel legato relicto eorum Ecclesiae . vel Vniuet sit ua;& non fauore singulorum: ut puta pro fabrica , secus si Alpiceret utilitatem sin. 9 Osuiorum t ut puta si legatum vel donatio esset facta ad effectum emendi singulis
unam tunicam. Et generaliter admittuntur non solum ubi veritas alias haberi inoli ' spotest, sed etiam quandocunque , siue sint saeculares, liue Regulates: praesertim si agatur de probando aliquid ginum in Capitulo, Collegio, vel Congregatione:
sitoque casu sunt omni inceptione maiores I nisi tamen ageretur de commodo singulorum 1 in quo etiam admittuntur
quando soli Capitulares anteruenerint. Recipiuntur insuper in probatione consinium , seu terminorum i ac generaliter 23 contra ipsam Vniuersitatem, Mad eius fauorem ; quamuis agatur de reprobatione inlim menti, siti probatione consuetudinis non soluendi Decimas, vel Gabeblas, ii respiciat commodum & utilitatem Uniuertitatis, secus ii singulorum. Verum
ad prospiciendum quando causa dicatui sqrespicere, vel non respicere singulorum utilitateio, siue noni forma Coricius nes, quarum, Prima iit Generalis, quod Causa dieatur spectare ad u niuersitatem, &.non ad 'Isi olos, quando agitur de re, cuius pro prietas &vtilitas sines sunt ipsius uniuersitatis: quia si proprietas si uniuersitatis, utilitas vero singulorum, tunc dicitur spectare ad singulos. Sectinta a Causa dicitur spectare ad soVniuersitatem, quando agitur de Molendino , cuius introitus , & fructus ad
uniuersitatem pertineant; quamuis commoditas molendi ad lineuios reseratur. Terιia, quod causa dicatur spectare ad 97 singulos, quando agitur Me nemore, vel depascuis, in quibus sἰnmii de uniuersitate ligna caedunt, ci oues pascunt. Garta, praecedentis dedarativa quod synon ad singulos , sed ad Universitatem spectare dieatur, quando pascua N nemo Ia eorumque ius pascenda , & lignandi per
134쪽
per Universitatem venditur , & pletium
in arca communi reponitur : vel etiam
quando pro tute lignandi diseram, &merces soluitur.
ainia , quod pariter causi dicaret 99 spectare ad sngulos , quando agitur de praedio Sc vinea,ex cuius fluctibus singuli de Collegio aluntur,& Tuunt. Sexta , quod etiam spectet ad singulos, 3co quando agitur de ii e . in qua si V Diue sitas soccumberet vile Diagulis inmu' nend 1 collecta : & e contra non spccta Icad singulos. quando etia in V Mi etsi tate luc in bente , colivia snpii is non imponeretur : sic simia ido set incertum , an exsicchambentia citet imponen. da collecta, nccne: usque a a mueos. in Criminalibus testes Je uniuersia a Qι te, nec as eius fui orem seu defensam admittuntur iciicht ad defentionem alterius de uniuersitate, quando ea esset magna, reciperetur; praecipue in desectu aliorum testium, ubi veritas alias havem non posisset , quando accusator esset extraneus, imo non extraneus, sed de Universitate ;ac contra suum Prxlatum : & hoee in Criminalibus. in Civilibus vero pariter recipiuntur, nis causa esset ardua de magna, vel assectio considerare tui ob annexam commoditatem; seu testis pateretur
aliquem desectum; puta si esset salariatus vel Procuratori ipsus univcrsitati si seii somnes de Vniuerstare agerent , Omnes Proxuratorem, 'seu s*ndicum constituissent; vel causa esset nMxta. Pariter notias 3 admittuntur , quando omnes, de vias Mer- state testificarentur: quia tunc videreniatur esse testes in causa propria. Sic non
probarent solutionem dcbiti, quan Jo so- lutione non probata esset sugulis imponenda:aliqua collecta , vel ageretur de causa onerum . A gabellarum. Eidicet te. Io4 stes de Universitate probent ad fauorem suae V niuei statis ι attamen in coniuriiualiorum testium ipsis contradicentium, minus illis, quam aliis creditur, nis materia esset talis quae non posset se bene esse nota aliis, quam illis de V niuerstate. ros Et demum quocimque casu non sunt in tegiae fidei. nec omni exceptione maio- . res i 3c sic unus solus non semiplene probat di duo non plenet Q autquid illi con- illi nisi deponerent de gruis in Capitu-
Io. de Universitate; N. eorum dictum s. ip pletetur ex depositione aliorum: usque ad
testiue pro stio Monasterio : Zc licet Alij contra; firma Conchision ira , eam que extende ad Ira latos Claui Diales, cr
rum veniunt: nec non- 'septim cui permittitur pro sua Ecclesia testimonium serre. Et quamuis multi dixerint, Epis- 1oycopum testificati non posse, s agat citis Vice-Dominus, vel Procurator ; Alij vero id contendanti Tu foedere diuinato his concilia: scilicet quod agente vice Domino, vel Oeconomo Episcopi, cau- Io Ssam mens, Episcopalis, Se sic propriam ipsius spiscopi, noli possit Episcopus te stificatit si vetd agat causam Ecclesiae, vel
Et in omnibus ca s in quibus possunt i cis Abbates Praelati, S: Episcopi esse testes pro eorum Monasteriis , ερ Ecclesus, in Eisdem etiam possint testificari Rectores Eccletiarum , 5e Arcia1 presbyteri, quam. in cimitant de actis per ipsos ; nisi sint
depositi, vel remoti ab administratione :eoque Litius adhibentur is contractu vel instri mento facto ad dignitatem eorum Eccles E. Regula tam n non proccdit, quando I 6 solus Praelatus Vel Abbas Procuratorem
ad agendum c onstitueriti in ea enim cau- .sa testes esse non pollunt, nisi constituissent nomine e*runt propric, non autem
Ecclesiae. Et hoe intelligas tantum de i ii
Pr lato saeculari, non autem de Regulari, quamuis multi dixerint hanc 'istinctionem in Prachica non admitti. Sed eo minus possent esse testes , quando ipsi met Procuratores causam per seipsos agerent, seu tractaretur de spectantibu particula riter ad mensam praelati; seu ipse Praelatus non haberet Collegium sed tantum nudam & solam administiationem, ac li bellus gessetaliter esset conreptus nomine ipsius Praelati, seu Procuratoris, Ictum-quc commodum ad se spectaret : usque
135쪽
De di sis oppos ιι biti contra personas Testum ; in primis de Teste Furioso.' mi Esris uerno sicut a iudicandi munere repellitiit. i a & a.tclii- scando areetur. Extendendo ad iad νιν e. rtim , Mpines captum . Freneticum K. Fatuuna, Dementem, Lunari φ, S: ν-neraliter ad omnes qui sensu, seu intellectu carent i neque enim in testamentis adhiberi pollunt luet tempore tellamenti, non siniiciat furiosi, sed eo erilittempore quo apetiuntur tabulae. Admitteretur tamen ειν,-- si essectus sanae mentis deponet et de iis, quae vidit tem pore furori . Author hanc limitationem licet communiter receptam impugnat, nec eam ver fri dicit Admittitur & it e, qui habet lucida interualla, li depoliat tempore cestantis sutoris, et atra quod non appareat testificationem si h niabatam tempore sanae mentis. Et deuique admit. tuntur illi qtii sunt Sa ρ rces . νώ at, ros , s non tamen intellectu cautici ς γ& si integrum animi vigorem non trasen tes, quia . quae de stitioso dicuntur, ad huiusmodi hominum genus noti caetcn- di intur: vique ad n i
piuntur. sed , litii dymmodo taliter habeat notui voces colat ahentium . S lo. quentium , ut falli non 'pollit. non tamen hoc casu non est omni exceptione maior: in Civilibus enim facit tantum praesti in-ptionem : & in Criminalibus non admit' situr si deponat parcistulariter de aliqua voce, ita ut falsi possit: reciperetur quidem deponens de visis ante caecitatem , . seu quae cadant sub sensum audius e vo
ι ais ad testimonium e non admittitur , studuit mutus M surdus cx natura, siue cx acciderim dum- γmodo iiii audiat aut lo hiatu '; de dummodo careat omni prorsus intellectui adeo ut non possit aliquo odo suae me itis conmuum exprimere ue iccussi Mutus Oninia nutu signis illis quidem cestis,
de indi bitati, explicare possit. Quae procedunt in Civilibus, necuinin Crimina- stibus , si velit per script .m deponere . quia huiusmodi Muti testimonilina perscriptunam potest recipi , ii ex aridente . Mittus si rabere sciat ἱ noc enim casu cCo. potest ad illud serendum in scriptis. quando criminaliter agit ut sectis ii. ciuiliter. Admitti tir 'deniq; surdaster 'sal aliens.& tardius audiens, aut i , Neia : usque ad
EX QUAEST. L XI. Oppositio X II.
g: 1 ci s contra laiciana exa- sv minati non potest in causa crimi- 9nali pleoque' magis quando laicus pro crimine esit puniendus poena sanguinis; quamuis Clericus esset in minoribus coisinutu, sed ii fori ait Ocaminaretur, nullum prorsis ilium tum fames 3 gene- rasiter eniim4n qmnibus saecularibus negotiis , & coram'ludice lacio testis esse nequit sicet de consiletiti me admittatur in mili amentis, 3 testamentis. Recipitur I O. attamen in rimmunis ex ptis i nisi poena sanguini sitispouenda j quando veratas aliter isabori non potest, seu quando causa criminalis agitur ciuiliter. Sed quamuis
136쪽
De Opp. contra Per Mn.Test. LXL i 1 i
quamuis Clericus non possit contra laicum examinari coram ludice saeculari, potest tamen deponere coram Ecclesiastico, super Ecclesiastico crimine qui Λ-imo , etiam in Criminalibu contra laicum, quando veritas aliter haliati non potest , recipitur ad fauorem laici, Si ad eius defensam ; prasertim si agatur de reput ii sando testes Admittitur ad reprobanaum instrumentum , coque magis in causa Ciuili, tam coram iudice laico, quam Ecclesiastico necnon ei admisso maior quam saecularibus fides adhibetui: non potest tamen admitti coram iudice laico absque
licentia Episcopi, & superiori sed si absque ea examinetur, adhuc valet eius de . a positio. Nec requiritur talis licentia Primo temporc pellis: Sectinὰo, quando examinatur Episcopiis: G. ιao,qu uado una cum
Episcopo , vel Praelato examinatur. Et quando Episcopus licentiam concedit ut Clericiis examinetur, uel potest eam im partiri iudici laico, vel teste Clerico examinato coram seipso. vel alio Ecclesiastico Iudice, illius examen ludici latio re- 3 mittere. Verum quocumque casu,Clericus non potest cogi ad deponendum con tra laicum , nee in Civilibus, nec in Criminalibus , nisi ubi alias vetitas habeti non potest; eoque minus in causa criminali cuiuscunque generis; nisi pariter, ubi vetitas aliter habeti non potest;& tunc debet cogi a Iudice Ecclesiastico: usque ad
EX QUAEST. L XI. Oppositio X III.
De Triste Laico contra clericum.
A i e v s contra Clericiam , quam .i4 uis primae Tonsurae , in Criminali bus testimonium ferre non potest: eoque minus si hucus sit aliquo membro muti latus , seu talirer corpore vitiatus ut non
habeat possibilitatem ad sacros Ordines suscipiendos. Alij contra praecipue hoc non procedere in mutilatis, Atishor pros- id tetur. Regula non procedit in criminalibus exceptis, quamuis isti laici stat viles, eoque sortius in subsidium , praesertim sisnt plures,& deponant immediate super delicto de visu faciunt indicium ad tortu-1 ε ram. Admittuntur generaliter ad fauorem Clerici, Si contra Clericum infamatum, iii crimine notorio, in probatione fama ubi de crimine agitur ciuiliter, & in causa mere ciuili: usque ad O. I 2 3
EX QUAEST. LXI. Oppositio XIV. A . V MENTV M.
De Teste Monacho est Religioso.
OM A cia r. Religios non prohibentur telli montuiti serre, siue in a causis aliorum, siue suae Ecclesiae, ac in Testamentis: multoque magis in Testa mentis agpias Causas, etiam sine licentia suorum Superiorum de Iure Canomco , non autem de ure Citiis, i & quamuis contendatur sine licentia examinari non posse; veritas tamen est quod examinati probent nec ullo modo cis de fide minuatur : usque ad 3q.
De Testibus inhabilibus in genere; in priviis quis dicatur Testis idoneus,integer , te itimus, er omni exceptione maior quomodo etiam, o per quem
luseriai qualitas probanda fit.
Pro NI TvR XV. quod Testes fiat I habit. scilicet non legitimi inte- igri, idonei. 8c omni exceptione maiores. Praemittendum ergo est, qui tales dicantur & in primis, Maior omni exieptrone est ille, qui nulla legitima exceptione repelli potest, de undique invulnerabilis a Iare reputatur , SI a Doctoribus. Idoneus est ille secundum aliquos, qui est omni exis 1 ceptione maior Aathον tamen cotradicit,& bene probando contrariam opinione,
Idoneum illum dicit , qui est aliquid minus quam testis omni exceptione maior;& inter se distate, prout distat terminus Superlativus a termino Coparatiuo Legiarimm diei tui ille, qui est omni exceptione 3 maior: Sc sic paria sunt, que esse teste leg,
timuinomni exceptione maiore. MIeger,
seu integrae opinionis dicitur is, qui a Iure non repellitur 1 & ita est idem cum teste 4 L omni .
137쪽
. omni exceptione maiore. Quibus se 3 praemissis, Legula firmatur, quod ubi requiritur in teste qualitas termini superi titit, videlicet, ut sit optimae opinionis, . tunc ista qualitas non praesumatur, de se per producentem sit probanda. idem quaνdo requiratur integrae Ae probatae opinionis siue bonae conditionis S fama; secus vero si talis qualitas bonae coditionis de famae specialiter& expressε non requiratur a Staιuro vel lege ἱ quia tunc non est s atticulandae, nisi si in Superlativo gradu.Multoque magis procederet, quando SIartilam requireret in teste integritatem per verba geminatas puta si dicerct ruoner ra/om , Ae legis imitatem; quia tunc esset 7 articulanda, fit probanda. Haec tamen procederent quando in Teste non requireretur nis qualitas idoneitatis, Ac quocumque casu quo debeat probari, satis est testem dicere eum haberi pro tali. Ista probatio omissa ex ossicio Iudicis decet
ni potest , admitti, Ae recipi; post publicationem processus , dc attestationem :vsque ad n. s.
Regula cum Ampliationibus. A RG MM EN TV M. T stes, an si fiat quod sim halites, e
Monet, an et ro requiruntur omni e
reptione mutores uuid in Crimina-ldus ρ ubi is agatis de reprobando alios restes ' Et an detur appegatio ab admissione res tim inhabibam.
E s r a s inhabiles ad testiscandum tuu non admittuntur, Ze in omni causa, ac negotio non solum requiruntur habiles . de idonei, sed etiam omni exceptione maiores:praecipue in Criminalibus At ubi ageretur de reprobando Testes iam exa 8 minatos, seu eorum personas. Quinimhs Iudex admitteret testes inhabiles, pars posset appellare ab huiusmodi admissione. Et denjque. habilitas testis non probatur per assertionem eiusdem testis dicentis se habilem , aliunde enim ipsus habilitas probari debet: usque ad n. 18.
Limitatio I. Regulae. ARG VMENTVM. Testes inhabiles admittuntur in bis quissimi disicilis prolusioni,s habiles
haberi non potuerant. I Mi TA, propositam Regulam non procedere in factis Ad delictis, squae sunt dissicilis probationis ι vi sunt Furtum . Adulterium , partus suppostus, Simulatio , simonia, fraus, dolus, Tra ctatus , aut quid smile. Qtiod intellige, dummodo alii Testes non intem nerint, nec verisimiliter interuenire potuerint. Sic de pariter non procedit , Io quando producens testes inhabiles potuit adhibere testes habiles, Se non adhibuiti quia licet inhabiles admittantur ad probandum adminicula , quae de sui natura non sunt disseilis probationis i hoa sine I ι intelligendum , quando agitur ciuili cr, ulcus si criminali aer quia in Criminalibus, & s admittantur, non sunt integrae fidei: usque ad n.33,
De T. Osis, inhalu tas, in probat onefacti meta, ni admittendis, es' qti modo praedicti testes deponendo pro
Regulam non procedere ui prob, ititione corum quae nocturno tempora sunt, quae cum repulcntur a Iare dissicilis probationis, Inhabiles admittuntur. sed non sint integrae fidei a quia solum
tunc recipiuntur, quando ratione loci alii . . testes verisimiliter interuenire non potuerunt : & hoc casu debent readere eorum scientiam , eorum causam scientia 4
de visus ; secus si tantum de visu depone tent nis adderent quod Luna luceret, vel a 3 lumina essent accensa , quia alias nedum
138쪽
De Opp. contra Person. Test Q LXII. 12 3
Non probarent,verum etiam essent de falso suspectit qui nimb dicens se vidisse ad
lumen Lunar, non est integrae fidei, nec ad torturam sufficiens: sc & non proba - ret, nisi deponeret vidisse de vicino, ω propinquo; nis probaretur ex Medico Tum relatione talis naturae, & visus adeo perspicui. & acuti ut de nocte etiam aboque splendore ignis, vel Lunae videret. vel habetet notari vocem loquentis: sed isto easi non dicitur omni exceptione maior. & unicus non sufficit ad torturamivsque adn. IO.
merita, per ahos haleri non post t. . t M 1 TA Tertio, non procedereis R egulam , ubi veritaν aliter li beri non potest: quia tunc testes inhabiles admittuntur, quamuis snt affines & consanguinei: & nedum in Ciuilibus, sed etiam in Criminalibus. verita intem l ad propostum non solum dieituraliter non haberi posse, quando delicium,& negotium de sui natura est tale, & se 'difficilis probationis; sed etiam quandotatione loci: ut puta si agatur de coninussi,
in heremo , in nemore , in monte, autas in alio loco secreto : sed quia qualitas , quod veritas alias haberi non pollit, non praesumitur. ideo est alleganda articulanda , & probanda , nisi esset notorium equod notorium an sit necnes ludicis albi trio remittitur comidetandum. Non diei 37 tur ex eo quod in facto, de cuius probatione agitur , alij testes actu non interuenerint: nisi factum vel de sui natura, vel ratione loci & temporis sit tale. Et quod actu& habitu alij testes interuenire non potuerint , satis est deducere a communiter accidentibus: sed si interuenire potuerint, non tamen interuenerint, hoc casu testes inhabiles faciunt aliqualem probatio. Mem : usque ad M. 69.
Et ista qualitas, quod veritas aliter ha-I 8 heri non possit, est aliunde probanda quam perdictos teste inhabiles, qui nunquam recipiuntur . si de gestis seipsis testiscentura intelligendo.quod quando proceditui
per accusationem non admittantur r Mquocumquc casu, Authot firmat quidquid Alij contra)nunquam facere plenam probationem : nec ullo pacto admittendos, quando inhabilitas proueniret ex pluribus defectibus: usque ad n gi.
m Testibis, inhabilibus in criminalibus
exceptu. IM iTA Quarto, in crimini hiis exte- - ptis ac specialiter in crimine H resis, is& laia -Maiestatis, ubi admittuntui testes inhabile, i sue sint mas illi,siue foemina rvminiamen, licet recipiantur ad probandum talia crimina exccpta, non tam nadmittuntur ad probanda adminicula dictorum criminum: & quoad crimen laesie Maiestatis, non dicitur commissiim in proposito, nisi de facto in pei sonam ipsus Principis cadat offensio corporalis. Quo
vero ad crimen Ha ress , tantummod5 probant , quando lint numero plures squam duo adminicula. & circunstantiae concur ant; quia alias non susscerent,nisi ad torquendum. vel ad summum ad condemnandum in poenam extraordinariam : usque ad n.9o.
nem , & innocentiam detegendam ioinhabiles admittantur: secu vero, quando inducerentur ad reprobandos testes probantes delictum vel quando sc I mistus , es et valde indicatus, vel agere tur contra accusantem , seu 'inhabilitas Iesultaret ratione infamia . Et licet Aliqui ii volnerint istos inhabiles non admitti , in criminibus exceptis quamuis ad defensam; Aώιίον contrarium tenet, & firmat:
quidquid sit, si dicatur non esse integraesdei: usque ad s.s'.
139쪽
Limitatio V I. . ARGUME IU VM.
DE TU bus inhabilibus in causa
Matrimonibis IM 1 TA Sexto , Regulam norii, procedete , quando agatur de pro
bando consanguinitatem , ad essenum impediendi Matrimonium : quia tunc ratione peccati vitandi inhabiles recipiuntur : lc generaliter , quamuis nonnul li teneant tecipi in causis matrimonii, etiam quando non agatur de peccato vitando a Contrarium tanquam veriti, de-1 3 fendit Aashον. Recipiuntur quoque adprobandum matrimonium clandestinum, contractum: seu quando ageretur de probando matrimonium spirituale; quia tunc
requiruntur testes omni exceptione maiores r usque ad n. Ia o.
Limitatio VII. A R GV ME NTVM.
Dii in aliquo alio actu. IM 1 TA septimo in In rumen. 14-tis , an qui ι testes inhabiles reeipiuntur exrendendo generaliter ad quemcunque actum, in quo snt vocati, Je rogata a Partibus i quinimo testes inhabiles instrumentari j sossunt etiam testificari si per comprobatione instrumenti, siue publicae, siue priuatae scripturae 3 quamuis fuerint inhabilex tempore si abscriptionis, seu tempore depositionis, quamuis fuerint amnes , ac adhibiti in instrumento' fratris, si Pars tempore instrumenti cognoscebat tales testes; secus e contra: quia testis approbatus ab una parte non situr approbatus ab alterar quinimo non reputantur approbati per simplicem v cationem, Ze rogationem . si repellantur in Odium ipsius testificantis: puta quod Maannatus , Excommutricatus , aut quid simile. Et lieet contra testes inhabiles instrumentarios non possit dari exceptio personalis , potest tamen excipi contra eorum dicta, si quod habeant interesse in instrumento, de quo agitur. In Test smentis vero . quamuis sui approbati an rore ; si a iure repellantur, non possunt admitti: praecipue quando inhabi. litas resultaret ex inteleste: nisi si ierit admissus tempore quo ex communi opini ne reputatus fuisset habilis: usque ad nu
Limitationis V II. Sublimitatio. ARGUMENTU M.
An testes in In bunientis , O Te mentis , debeant esse rogati lo' quando rogati praesumantur.
solutive loquendo ; quidquid Alij a 6
contra, in Instrumentis νο atro Testium non requiritur,quamuis necessario in Testamentis debeant esse rogati, ac singulariter exprcsse rogati ad interessendum vii testes: Rogatio enim nil aliud est,quam denunciatio testibus facta, ut sint testes licet hodie satis si de Consuetudine, ut Testator dicat testibus adhibendis, Epote arteses. imo plus , qui dicit Testes rogatos in Testamento, debet hoc probare, cum dicatur qualitas extrinseca, Zc rogati non praesumantur ex assertione Notarij scribentis in instrumcto praesentibus N.8e N.& propterea quamuis dicant in atticulis se audiuisse,non tamen deponant se adhibitos dc rogaIos, adhuc nihil probant i quia rogatio requiritur nedum de iure Civili, sed etiam de Iure Canonico. Et licet superius fuerit dictum, roga- 2tionem testium in instrumentis non cssse necessariam;notabiliter requiritur in sol tione talionfessione debiti quod iam erat in seriptis redactum, necnon in diu9rtio. In testamento Militis a Iuro priuile- .giato, adhuc Rogatio requiritur ; sed in dictilis, in Testamentis ad pias Causas, bc inter liberos, non est de ne ocilitate. Et quocumque casu , satis cst a Notario, vel Testatore, misse rogatos; imo εἰ ab haerede . dummodo sit praeuens, dc consentiat Testator.
140쪽
De Ops' contra Pers Test. QLXII. ia s
, ν Ad probandam vero regissionem, 3 o duci testes . vel assertio Notarij scri-bciatis, rogatis, &e. sussiciens est, & licet Alij contra . non recedas. praesumuntur etiam νogati , s post verba. Pras ιεί- , iungatur clausu- quia laxc Clausula extenditur etiam ad rogitam: eoque sortiuS quando essent in testamento subscripti pa- si tiente, &sciente testatore; Nec rogitus reuocatur in dubio , data peritia Testatoris, & Notarii, ac institutione necessario institui debetitis Notabiliter vero , si plura Testa
menta reperirentur in una charta ,
quinterno, seu fisa ei uidem Notarii.& in vino, vel pluribus ex illis praece dentibus adesset rogi sus Testium , idem rogitus praesumitur etiam in sub-.3a sequentibus. Aliqui demum tenent, quod etiam praesumantur rogata Testes, quando patiantur se deseribi iti testamento. Author de hoc dubitat,& tantum sustineri posse conclus Dem credit, quando testes patiantur se describi iussu patientia, seu consen. su testatoris: usque ad n 174.
- EX QUAEST. LX l I. Limitatio VIII. A I G QM EN TV M.
De Testibis inhab Ilus, ex Partriam ex eis, mel tacito, per non oppositionem consensi uamittenis, aut 1ώ- dicis officio repetundis.
IM 1 TA Octauo , quaestionis i Regulam non procedere, quando pars citata ad videndum produci,& examinari testes, hihil opponeret, quia tune quilibet inhabilis; ti ediceptus testis recipitur: eoque magis de expreta Partium consensa; sue etiam tacito, quando Pars fuit praesens admissioni nihil opponens, & nihil op-34 pugnans. Vetum si a principio inhabilitas Parti non erat nota, adhuc dicitur in tempore ad opponendum ι &per non oppositionem, non censeniatur approbati. Extende ii adhuc etiam non valebat opponere, exemplificando in Minote. Et quocumque alio Casu, personis testium approbatis, dicta eorum non cefisentur approbata, imo nec eorum personae in illis quae sunt introducta non fauore taeentis , sed odio ipsus Testis, ut sunt excommuis nicatio. bannum, &quid smile mi nusque nocet non opposito, si a Iudice fuerit impedita, vel de inhabilitate constea ex propria ipsus testis confessione : quin imo Iudex ex ossi cio potest cognoscere de inhabilitatens inhabilitas pendat a culpa testium , bdc ex personis eorumdem , vi sunt In fames, Condemnati, Minores, & similes: usque ad n. I93.
De Testiam inhusilium repulsa in cum sis summariis admistenda,
gulam non procedere in eauss 3 Summariis , in quibus testium reprobatio non admittitur: & ideo Inhasi tis recipiuntur : extendendo ad possetaria summarissima ι ad omne ludicium , in quo non plena, sed leuis probatio sussicit: prauertim, quando apia pareat de calumnia potentis repulsam , vel quando agatur incidenter. sue in eo iudicio summario quod per ordinarium potest reparari. Conceditur attamen repulsa in possessotio 3 snon sic summarissimo, in causa Attenia talorum , seclusa calumnia , quando filius petit alimenta a patre, vel in bonis paternis, & ideo sit necessaria probatio filiationis: & generaliter quandocunque de calumnia non apparet etiam in Summatiis; sive quando aga- 3 stur de legitimatione personarum,principaliter in casu M. . Cod. de edict. Diti. mis. vel ad effectum impedien di executionem sententiae: & tandem non potest denegari quando desectus exilia lorum depositio