장음표시 사용
141쪽
I 1 1τι Decimo , quod contra o I ipioducentem testes inhabiles probent , sue unus, sue plures sani ; nedum in Civilibus, sed etiam in Criminalibus,
ex qoo testis productus a Fisco contrassetim plene probat. non solum in eadem causa,vcrum etiam in diuersa: quia quem in una causa pro me produxi, non possum reprobare in alia, s contra me producatur ;licet tacite approbatus in ludi -cio summario. possit reprobari in plenario. hxtendendo ut etiam productus in t una causa, quamuis re producatur ab alio in diuersa, non possit reprobari sussicit enim sola testium productio i quamois producens usus non sit eorum examine, etianas produxerit, A postea plenitens productionem reuocauerit, scii non examinauerit ἱ mia adhuc proditi cnte inuito examinasti possimi 1 81 horum Testium approbatio non solum producenti nocci, sed etiam ei contra quem producunt. Quapropter si ego produxi testes contra 43 te, & tu illis utendo contra me , eosdem approbasti, non poteris amplius illos reprobate , s per me contra re iterum P ducantur. in tantum ergo contra progi centem inhabiles probant, ut etiam hoc procedat si inhabilitas resideat in alcto tui delicet ii deponant de erastilitare, de quamuis sit unicus, quando post examen.& illius publicationem fuerit productum: Quidquid A iij contra; sic firmat Author
Si extendit ad testem de Audira cum eadem declaratione: δe ideo etiam quo3 tostis Unicus sit , adhuc plene probat contra producentem. Alij contra ,& forsan verius : prout hanc opinionem aliquando to
4 1 coram Pegna: Quia generaliter non princedit haec Limitatio ad exceptiones superuenientes post testium inductionem , nam eas opponerc non prohibetur producens : quin imo nec per productionem censentur approbatae personae ipsorum testium , nisi ultra productionem adfuerit reproductio examinis , vel producenti hene innotescat eorum inhabilitas, istoque casu ignorantia probatur iuramento,& adhuc contra eos potest opponi de se ornatione. Sublimita tandem in exce- 46ptione respiciete intereste proprium ipsius Testis, nunquam enim producens obligatur pei ploductionem credere testi producto in respicientibus causam propriam ipsius testis, nisi quando tale intereiae optime innotesceret producenti, ante productionem di Et quatenus concedatur, 47 quem non posse testes a se productos re probare . non tamen impeditui iudex ex o Meio illo repellere, si videat aliam Partem non fouere iustitiam: sed quando Testem produxi contra te . in illum reproba- 48sti non impedior eundem reprobare, si re- producatura te, quamuis antea fuerit re- procluctus a me , dummodo sit ille idem qui allum reprobauit i quia adhuc s secus, non postem contra illius personam excipere , cum rcprobatio noceat reprobanti, de non Tertio. Demum sublimitatio procm clydit, qu*ndo reprobatio, & opposito Paratis , contra quam testis fuit productus fuerit ratificata approbata per producentem. Insuper requiritur qUod reprobatio sit in specie . non autem in genere: qua sopropter non sitis est protestatio illa pneralis , quam Pars citata ad videndum productionem testium, facit in iudicio quogantendit contra illos sis Ioca, ct ιempore exesi re ; nis etiam subsequatur postea specla lis : S tandem in hac materia Auia thoi te remittit ad D D. in c. ρν sentiam, I ιι ι sit. & ad Maseard. δε pr. Iib. 3. Oncus i 23 s. num. p. o ly.
ARGUMENTUM. De Tel bus inhabuistis examinatis , quando examinari non debuerant, an , quando sciant aliquam pro Milonem , indicium τί praesum-
quia etsi testes inhabiles non pro- 3 abent, faciunt tamen praesumptionem, indicium ad inquirendum , ad assumendum informationes , Ac quandoque ad torturam, si inhabilitas non in totum eos repellat,
142쪽
repellat. 8e snt numero plures; quamuis inhabilitas respiciat siue eorum persona ,
siue examen i puta quia non sint rate examinati. de ideo testi, examinatus extra terminum adhuc facit aliquod indicium di Be notabiliter ubi certos numeriis requiratur , s minor adhibeatur, adhuc iacit indicium , dummodo iste minor ni metus sit saltem duorum tellium, quam Uis inhabilitas resultet ratione infamiae, vel 33 inimicitiae, sed tamen nunqMam india, uni probationem sufficientem ad condemnandum:& s fuerint examinati dum examinari non debui sient , nullum proilus fuciunt indicium; nullumqtie etiam inhabiles , qui examinari non debuerant propter reuerentiam; ut sunt filii liberti seroi. 5e simile si vel propter aetatem aut sexus defectum , seu propter tirtiorem a flectionis r usque ad n. x66.
EX QUAEST. LXILL imitatio Nis.
De Testum inhabilitate confideranaa, an tempore aetiti ἁepositionis. iuramenti, seu quando.
IMITA Duodecimo , quod inhabilitas Testitim, ad hoc ut illis tol- 4 lat, vel non tollat fidem Ae sic etiam ha
bilitatem . cons dei anda eli non temporhcelebrati actus. sed tempore depositionis. Verum quia haec Limitatio non semper vera est, Author aliquas ficit Conclusi nes. Quarum Prima est, quod quando Testis requiruntur non ad solemnitatem,
desii bstantiam actus, sed solum ad illius
probationem . tunc habilitas consideravit non tempore actus, sed depositionis se-s s eunda praecedenti contraria quod quando Testes requiruntur non ad probationem
actus, sed ad illiue solemnitatem. SI su stantiam, tune eorum habilitas inspicienda est tempore actus, de non depositi tinis. Tertia , quod quando post actus celebra-3 tionem testis effectus est inhabilis sine sua culpa , tunc est idoneus si tempore actus erat habilis, de tempore depositionis inhabilis I secus vero s effectus si inhabilis propria culpa , quia tunc tollit ei sdem tempore depositionis. Alii contra. Aviaν-3 8 ia, quod quando habilitas, de inhabilitastastis inspic itur tempore depositionis,tunc si idem Testis tempore depostionis erat habili . fidem facit , de probat , ctiam quod post depositionem inhabilitas super-Demat; sicut e contra, inhabilitas tempote depositionis tollit fidem testi ι etiam quod post depositionem esiciatur habilis:
de pariter inhabilitas ante depositionem de iuramentum testi sdem non tollit, si tempore depositionis , de iuramenti erat ,
habilis. ΔΘ inia, quod telies debeant esse F shabiles non solum tempore depositionis. sed etiam tempore iuramenti. de sic utro-qUC lcmpOlc. 1exι is , qUod excipiens de εο inhabilitate testium . debet non solum inhabilitatem probare, sed etiam in specie illam probare tempore vEt iuramenti , vel depositibnis: vsque adn. 3OX.
De isthus in litibus, quando eorum. Nessuppleatur ex numero.
IM, TA Deci moreret O , quod testium numerus supplet eorum 6 idesectum . ac inhabilitatem in nutibus , non autem in Criminalibus quoad condemnandum; licet secus quoad torquendum : quin imo nec in Civilibus arduis, de grauibus , ac signanter in catis amatrimoniali secundum Aliquos a. sed contiatium est verius i & hanc contra- σ1riam opinionem sequiriit Hora Romana. Testium thhabilitas tunc suppletur nu- meto, quando inhabilitas minuit tantum fidem testibus. secus si in totum cos repellat 3 prout est quando repelluntur ra- ione interesse , quod habent th causat prout uec suppletur, quando defecto stat in dictis, vel quando omnes Testes ellent suspecti, seu paterentur plures exceptiones , Ac defectus. Qualis autem sit hie s
numerus testiuin DD. non conueniunt,
Ze hac de re varii vatia dicunt Author in tot tantisque ambagibus hoc unum firmat, scilicet, quod Iudicis
143쪽
De T ibus rebusilibus, quanao eorum fisi sentetur , mel ex magna fide contestis, mel ex taminiculis. εἴ-IMix XIV. non procedere Regulam , quando essent exami
nati duo Testes, quorum unus ellet inli bilis , alter vero plusqtiam habilis , tune enim si inter eos compensatio, & unius inhabilitas, ac desectus stippletur ex magna fide & habilitate alterius, non solum quando unius Testis inhabilis fides εώ suppletur ex fide plurium aliorum Testium habilium, di fide dignorum, sed etiam si suppletetur ex unius tantum fide:& non sol im quando inhabilitas consistat circapersonam, sed etiam circa dicta. Ex 67 quo insertur, quod dictum Testi , non deponentis de loco, & tempore . suppletur ex Aicto alterius , qui de tempore, vel loco deponat ; sanE intelligendo , nisi tempus esset de substantia I usque adna
inhabilitas insuper suppletur ex admi-ε8 niculis, coniecturis, praesumptionibus,&verssimilitudinibus: quia inhabiles, si deponant verisimilia, bene probant: praecipue si sint adminiculata aliqua iuris praesumptione, videlicet, si concurrerer n- fessio Partis, vel fama publica. Verum si Testis esto omnino inhabilis , eius testimonium vix suppleri posset i requiritur' enim , vi Testis supplens si praestantissimae s dei. & omni, exceptione maior, de adhuc in Criminalibus tantis suppleretos ad torquendum. Singulariter vero quando a Stasato requiterentur duo Testes in quovis actu , tunc unius fides non suppleret inhabilitatem alterius: usque ad
De exceptione Testium inhabilitaris ,
quando impedivi eorum examen, quando vero reseruetur
in sine litis. II Mi TA XV. quia & si Testes
non probent, exceptio tamen contra T. eos opposita, regulariter non impedit eo
rum examen , sed in fine litis reseruatur discutienda. Alij contra: Firma tamen, de Ampliando dicas; multo magis procedere , quando inhabilitas opposita ha- γ bet contra se Iutis pra sumptionen. I ut puta, si opponens diceret, Testem esse seruum, inimicum , seu quid simiter e6que sortius, si opponeretur malitiosE. Sed si cum oppositione concurreret praesumptio lutis, vel capitalis inivicitia , secus procederet. Qui nilnb tunc demum exceptio colatra I cstem reseruatur in fine litis. quando non incontinenti offertur
probatio , & sic illius discussio requirit
altiorem indaginem. In Teste vero examinando cum tortura, tunc exceptio con
tra ipsum opposita impedit examen , extendendo ad exceptionem Excommuni- Τ 3cationis, seu publici εe manifesti criminis , vel quando periculum esset quod Testes reprobatorij non reperirentur in fine litis 3 puta, quia Senes, infirmi, veIdiu abiaturit ac tandem generaliter conclude, quod sit in arbitrio Iudicis, rese uare, necne, in fine litis , exceptiones contra Testes oppositas in fine litis discutiendas: quod si aliquiς velit tale arbitrium impedire , necesse erit appellarer usque ad n. 3 67.
De Testibus inhu&libus admittenilis in
plurabus aliis castita . M IM 1τA XVI. in personis honestae vitae, de famae, in quibus inha- 7sbilitas
144쪽
De Opp. contra Person Test QI XIII. 119
1 bilitas assectionis suppletur peti maximam eorum honestatem. . Extende in Noto.' riis, in quibus Inhabiles admittuntur: in elimine Blasphemiae, in quo repulsa non datuit de in Testibus inhabili , de iure γε p. ab , qui admittuntur. Non enim sufficit contra Testes excipere , quod sint inhabiles in genere , nisi etiam inhabilitatis species deducatur: 3e talis oppositio fieri debet in tempore productionis eo rum , vel etiam post, dummodo ante pu-77 blicationem 1 licet quandoque etiam post sententiam, Ae in secunda instantia concedatur. in Criminalibus ver4 , inhabilitas purgatur per torturam: ec quamuis a multi voluerint hoe etiam fieri posse in Civilibus i id non practicatur : usque ad
De Astibus inhabilitas , non admitten dis etiam in casibus, in quibus
V a L i M t et A primo, AI generaliter omnes praecedentes Limitationes, ut tunc demum in casibus illis ex pressis inhabiles admittantur, de probent, dummodo deposuerint cum tortura, si inhabilitas proueniat ex desectu famae , vel status; sinis si ex alio respectu, quia tunc non esset necessArias imo admitte. rentur, & probarent in casibus alias a Iure
permissisi usque ad n. 3 82. sublimita Secundo, quango inhabilitas Testis restillaret ex pluribus defectibus, tunc enim non admittitur, quamuis
in casu alias a Iure permisso Inedum adprobationem, sed etiam nec ad indicium N praesumptionem, quia prorsus Ac omnino repellitur, plures enim defectus habilitatem destruiuat , 3e per torturam non reparantur , etiam stante Italuto Testes inhabiles admittenter usque adn. 38 3. sublimita Tertio quod etiam in casu, quo Testes inhabiles admittuntur, non siit integrae fidei, 3e propterea tantum faciant qualemqualem p bationem, tantum susscientem ad torquendum: Sed si sint plures quam duo, E verisimilia deponant , in casu alias 1 lure petravi. , rer- tum est, quia plene probant: hoc sine intellecto , dummodo deponant super principali delicto: usque ad n. 3 8 I.
De Teste unico , an, quibus casibus scias plenam, aut semiplenum
prolutionem. P p o M i et v R DecimO- sexto , g quod Testis si intem ; Ze propte- trea non probet, ex Regula, Dictam unim,
dieItim nultim : tam de iure Civili, quam Canonico; quamuis Testis sit in Senat tia , 8c Praesidiali dignitate I quinimo quamuis si dignis. M: Eoque minus haCriminalibus i in tantum ut nec ex Constitutione , Statuto , Consuetudine , Zequod magis est nec a Principe, nec a Papa possit fieri, ut Testis unicus plene pro- abet, nisi quando non agatur de praeiudicio Tert ij, de in aliquibus casibus singularibus , ex eius cena sientia. Extendenis do conclusionem , quamuis ageretur c
tam Iudice, liberum, εc absolutum arbitrium habente , etiam ad fauorem piae
Causae, vel etiam si esset iste Testiue Episse
copiis. Probat tamen unicus Testis de 3 consensu Partium , dummodo consenistrant in personam . 8e dictum a uel in certam personam , de certum nominatum negotium i sed adhuc non est prohibitum contrarium probare. Restringitur etiam
proposita Regula, quanta non agitur de alicuius praeiudicio, puta , quod quis stCleticus, Doctot, Baptizatus ι quod Ecclesia sit consecreta;& similia Sed quoad Clericatum, distingue, aut fiamus in ex traiudicialibus, Ac probat; aut sumus in
iudicialibus, 3e tunc non admittitur: unque adn. o.
probat item unicus Testis , quando sumus in catis, modicis, breuioribus, quae summarie expediuntur, seu in posse tariis, ubi de modico praeiudicio agatur , prout esset in posse Ibrio momentaneo , dc praeparatorio alterius iudicij .ouod intentatur 1 non ad decidendum super pollessione , sed ad praeparandum aliud possessorium . seu petitorium I aliter secus t dc tamen isto casu debet esse idoneus , de omni exceptione maior. probaret etiam Joncurrentibus aquibus prae
145쪽
semptionibus, si versaremur in Civilibus;
vel in probatione Confessionis Sacra maen- talis, & absolutionis ab Excommunicatione i vel quando avitatur de probatione actus, in quo impostibile, vel dissicile esset alios Testes haberi. Et sngularitet 6 Testatot in suo Testamento potest mandare , ut in materia haereditatis stetur dicto unitis particularis personae r item in ossiciali Denunciatione , cui creditur in kuibus , 5: pariter unico Ostietati nuncio de citatione testificanti, plena fides adhibetur: usque ad n. a. Creditur etiam vilico Testi deponenti 7 ad aesensam. gummodo probatio innocentiae Rei non sit contraria probationibus fisci, & accusatoris , ut puta, fiscus probauit per duos Testes, quod Maevius occidit, Maevius autem probat quod occidit , sed prouocatus, oc ad sui defensonem, tunc quia est compatibilis, admittitur secus ii per unum Maevius vellet probare non occidisse, quando fiscus per duos occidisse probauiti sed 3e isto casia uideretur fisci probatio satis obnubilam , ita vi haec contraria probatio ex unis co Teste proueniens, sumceret saltem ad
euitandam poenam ordinariam .' usqUe ad nam . sis.
Creditur tangem quando agitur de ii 9 terpretatione alicuius scripturae & hine insertur ad Hebraeos, quorum libri, uel scripturae hebraice conscriptae , si producantur coram iudice Christiano, hebraicam linguam non intelligente , statur dicto unius ludari interpretantis, si plures I o haberi non possint. Item in probando laesionem Minoris, vel impedimentum Matrimonij contrahendi, seu veritimilem ignorantiae causam. Et licet unicus Testis r I non faciat plenam probationem , negari non potest . quin inducat praesumptioncm , 5c transserat onus probanda in Aduersarium t usque ad v, 3 s. non ostendat. Extende ad quem liboealium Excelsum, notum , de probatum is Virum , nisi agatur de graui Tertij p iudicio, cum nec isto casu Cardinali credatur. Amplia , Cardinalibus credi in omnibus iis , quae sub generali commitas e continentur, vel ita iis, quae exponit nomine Papae committcntis mi a vocis oraculo, etiam quod aliunde non do- 14
ceat de commissione: quinimo de Consuetudine, etiam in iis , quae geruntur
coram eis per Partes, necnon testificantibus de facto propito, dummodo Papa sit praesens. vel de facili ad eum recurrip sit : sed certe in reseruatis summo Pontifici, Cardinali non est credendum , setiam extra Tettii praeiudiciuin, nisi Papa esset praesens: usque ad n.78.
Principis assertions , ω tesimonio , quando plene creden iam fit.
A R G V M E N T U M. Vnim tardisalis testimonis , an , quando credendumst.
LUEM A R D N A L i asserenti se Lega- 1 tum , vel aliquid a Papa sibi com- .m illum creditur plenh, etiam quod litteras suae commissionis , SI Legationis Ssεκτiosi de testimonio Pontis et , siue fiat in scriptis, &per literas , siue solo verbo , plene creditur. Extende ad imperatorem, vel Regem , necnon ad quemlibet alium iura imperialia , vel Regalia habentem, & de facto Superiorem non recognoscentem: ain imo , de Principi anseriori , Superiorem recognoscenti, creditur in iis, quae pcndent ab eius potestate. Eoque magis Pa- II pae, ac Ρrincipi, asserenti de facto pro prio : inad 3e partim de facto alieno, in iis etiam quae Papa vidit ante Pontificatum rex quo etiam super voluntate ipsius Ante ccssoris , & in narratione facti alieni coram se gesti t eoque rtius assertioni Principis factae mosvi proprio , o ex cera scientia : etiam quod agatur de praeiudicio Tertii, uis assertio filia daretur super Narratiua Partis, vel aliquo modo se a Patie in malum. ostenderet: usque ad
In antiquis vero indistinct), quamuis I9contineant faetiim alienum multoque magis, quando Princeps aliquid assercretex informat one habita a Viris dignis; plene ei creditui ad sui ipsus interesse, iecus ad alterius praeiudicium. Extende, iovi Papae credatur asserenti quem esse suum
146쪽
ruum Capellanum, seu quomodocunque ossicialem, ita ut mandatum prC-betur ex verbis narratiuis papae; plaecipue si loquatur dispositive: eo tius omnino stat ut tam Papae, quam Principi , declarantibus eorum Gratias , seu Concessiones ; sue snt conditionales: sine modales& siue in iis quae sun acti, siue in iis quae sunt i5ris.
λ Statur etiam Papae circa contractum a se celebratum, etiam in concursu NO-tatij aliter sipulantis , in tantum ut nec admittatur probatio in contrati una: Quod etiam extenditur ad Principem, quamuis agatur de facio alic-DO i sed licet talis assertio non recipiat Contrariam probationem dircaam, recipit tamen indirectam , enctuantem vires ipsius assertionis, 3c gratiae, si caderet in ipsa confessione asscren- 3 tis. Prout assertioni principis supersaelo alieno , si contraritim si notorium . non statur; sed tamen tranuesertonus probandi in Aduersarium t Sic &assertio Ptineipis incidenter facta super facto alieno , non principaliter , nullam inducit probationem: & licet assertioni credatur super facto enunciato, quod scilicet illud factum ve rum sit, non tamen ei creditur quoadu validitatem. Haec materia, Amice Lector, est meo indicio tam in disputando , quam in iudicando valde pericu losi, cum agatur de potestate Principis r quare strustius ex ea succum audiri
nolui, cum credam semper in contingentia facti indistincth Papae & Principi credendum; κdato dubio,ad eos
recurrendum pro declaratione: ita ego facerem , & omnes sani intellectus tacturos non dubito.
Ampliando multo magis in Criminalibus i Et eo fortius , si aliquod commodum ex sua depostione speraret ;vel si cum facto proprio adesset admixtum sachum Partis 1 inlinimo , s astalis Testis esset infamis, vel pateretur
plures defectos, ac exceptiones; nec
semiplene probaret Quae enim dicuntur de Teste in facto proprio, procedunt, siue deponat saper Assirmati- talia, sue etiam super Negativa. Bene verum est. quod plene probaret , con- 36 currentibus adminiculis seu praesumptionibus, ludicis albitrio considerandis 1 & ex dictis, iuramentum sntito, ιum deserendum dummodo non principaliter ageretur contra ipsum, Sanconssequentiam contra alium Sed licet stile facto proprio deponens, secundum opinionum multorum plusquam semiplenε probet, hoc sane intelligendum, quando non ageretur de praeiudicio alterius: Quinimo secundum alia 32 quos hoc casu plene probaret in subsidiom,& ubi ueritas allicr haberi non
posset: Quare ossiciali deponenti aliquid , quod ad suum Ossicium spectet. 33& sie in Delo pi optio testis canti .plenhcruditur, & plene probat, si vetiemur In leuibus: dummodo non agatiar de suo interesse , vel de se exonerando usque ad n 23 I.
EX QUAEST. LXIlI.' Cap. V. ARGUMENTUM.
cuando plures , quum duo Testes requiramur in probatione cuiushber aetas.
ARGUMENTUM. Testis micus aeponens in facto propris,
stem unicum scilicet de facto proprio deponentem , non plene probarc aE c u L A sit, quod in qualibet causa, tam spirituali, quam pro- 34 fana , & sue Ecclesiastica, siue Laicali, duo Testes sussiciant ad persectam
probationem inducendam : Exten dendo ctiam in causa criminali, ita ut
duo Testes nedum sussiciant ad condemnandum Episcopum , sed etiam Summum Pontificem, quando accusaretur de haeresi, secus, si de aliis delictis Sed haec est salsa Doctrina, & a 33Sancta Inquisitione reprobata, ac de
testata, cum eri a sedes a nemine iu
147쪽
Quando autem ageretur. de probandos liquid, quod haberet contra se iuris pra sumptioncm , tunc plenior requireretur probatio a & ideo tunc vel tres requiruntur Telus, vel saltem duo, qui stat praestantissimi Viri, & omni exceptione maiores Ad conuincendum vero Cardina
lem , si Episcopus sit, Testes Septuaginta duo requiruntur; si prasbyter, Qua. 37 draginta quatuor; s Diaconus Vrbis Ro- e. Viginti septem i si Silbdiaconus,
seu in minorism constitutus, Septem; ex-
38 tendendo etiam ad delicta commissa ante Cardinatatum, dummodo agatur de delicto , pro quo veniat poena Degradationis imponendat secus, si de alia. iii 3' probatione solutionis debiti, de quo appareat scriptura , Quinque Testes sunt 4 Q necessarij & idem in probatione confestionis factae silutionisi si autem debitum non sit in scriptis redactum per uni- cum Testem illius solutio probatur. In qualibet ultima voluntate sexcepto Testamento , in quo septem requiruntur) 4 quinque sunt necessarii, videlicet in Codicillis , & Donationibus causa mortis. In Deposto pecunice , seu alterius rei excedentis libram auri, Tres requirun- 4 tur Testes , prout idem in consectione Inuenta iij. in purgatione Episcopi, Du decim requiruntur: in purgatione Pres- 43byteri septem: in purgatione Diaconi, Tres. In scriptura priuata , pariter tres. In interruptione praescriptionis , idem η qnumerus. In ventre inspiciendo , tres Obstetrices adhibentur. In diuortio, Sept cm. Et ex Statuto, vel Consuetudine, non potest induci , ut minor numerus 4s duorum , in aliquo actu , vel ad illius probationem requitatur. Caeterum in aliis casibus hic non expressis, in quibus plures 46 quam duo requirantur, δει hor remisime loquitur ad quam plures DD.de simili ma- scri a tractantes: usque ad nsen. 16 I.
148쪽
tem . 8e in illis flatur repugnantia. Adman culas rvia , quae oritur ex Te- 4stibus , in quibus nulla adest repugnantia , vel contrarietas i & licet per diuersa media , vel per diuersas coniecturas , aut propositiones loquantur , una tamen alteri patrocinatur, alteram coadiuuat, & ad eum dem finem tendit. Diaer catiua , 3 quando Testes, deponendo de diuersis actibus , inducunt Aiuersita tem in re, in effectu , 5c in substan tia. Singalaratis Testium indueitue sper quatuot causas, scilicet eficientem , sermalem , materialem . re finalem. Ratione causae efficientis quan- 7do unus dicit Petrum , alter Ioannem 1 & ista Singularitas inducitur ex decem Praedicamentis, quae sunt, substantia, Relatio Quantitas, Qualitas, Age
quod Testes snt in eorum dictis. Iingulares: quia, Vt dieit Aussor , materia ista .in-MIaritatis Testium in summo, & vasto pelago versatur 3 ut ordinatim procedatur i Quaeritur primis quid sit Singularitas 3 Secund5 , Quotv-plex st 3 Tettid , Ex quibus inducatur Qiuartis, Qui dicantur Singu
Incipiendo ergo a primo capite , Singularitas est idem quod Unitus :& triplex est, ossaritia scilicet, Adminieantivia , & Diaerapeasiaa , sue subalterna. Os ritia , quae in actu reiterabili , non tamen reiterato , continet in se Testium contrarieta-
149쪽
s de ibi siue situs. Haec decem Praedicamenta exempli sic tui ; scilicet singulari tatem in praedicamento Sabsanira ades' se, myido unus aeponit de Titio . alter aduersative de Seio. In praedicameniti Relat a iis, quando unus dieit Patrem alter filium. in praedicamento tauantisatu,' quando unus deponit de decem, alter de quinque. In praedicamento Atialitatis, quando unus deponit de actu puro, alterra de actu conditionali. In praedicamento Agere quando unus, quod .ille fecit dicit, α alter quod voluit facere. In praedic mento Matifici, , quando unus dicit quem occisum cum Ronca , alter cum ense. in praedicamento Habeνe, quando 33 utius dicit, ille possidet ut Dominus, alter ut Creditor. In praedicamento Vsi, δη quando unus dicit in ostio, alter prope ostium. In praedicamento Auasdo , si unus dicat ante bellum, alter post, sue in bello. In praedicamento Iss, siue Sisus, 3 quando unus dicit in uno territorio, alter in alio.
Qui vero dieantur Testes singulares dicas, Primo illos esse, qui in suis depositionibus simul iungi non possiant. Secundo , Quando diuersmode deponunt, non respectu sensus recipiendi id, super quo deponunt, sed respectu subiecti, vel obiecti. Tettio, Qui in sua depositiono Contestem non habet. Quarto, Quando
eorum dicta ex factorum diuerstate sepa. rationem recipiunt. Quinto, Quando ex eorum dictis probatio redditur dubia. ha betque se ad esse , 3c non esse. Quibus praemisis usque ad n 33. Regula constituitur, quod Testes sngula es non probant ἔ etiam quod nume-I7 ro plures sint: quin imo si fuissent mille, dummodo singulares singularitate ossaria i secus si diae Ueaιιtia : imo etiam in stipularitate diuersficatiua , quando
inter eos esset tanta diuersias, ut contrarietatis imaginem in se haberent f. Et existi, Testibus singularibus singularitate obstativa, nee poto deserti iuramentumas suppletorium i licet in diuer cativa, a bitrio Iudicis remittatur utrum sit deserendum, necne. Ceneraliter vero, non
solum non probant Testes singulares singularitate usantia, fle hoc non habetas contradictorem; verum te singularitate
tam in Civilibus , quam in Criminalibus , ubi nee faciunt indicium ad Tortu Iam. Quamuis pariter Alij contra. Et nedum qui sunt Singulares, verum etiam x oc qui postunt esse Singulares , etiamsi agatur de causa decidenda de hono Ze aequo, seu in fauorem piae Causae. Imo Testes singulates, quorum unus deponit de uno Miraculo, alter de alio; non dicuntur probare Miracula. Et non solum dicuntur Singulares quando discordant in facto, de in substantia, sed etiam x xs dis medent in verbis, ubi agitur de formalitate verbolum I nis tamen agatur de probando aliquam propositionem haereticalem, quia tunc non est necesse, ut stes concordent in formalitate verbo- a1rum , vel nisi etiam ageretur de facto antiquo plurium annorum , in quo non est verisimile , Testes de praecisis verbis 23 memoriam retinuisse. Testes vero disi Cordantes, loco, aut tempore, Ac sic in
praedicamentis HI, de sannas , nihil , probano: de hinc Testes , quorum unus dicat quid factu in de die. alter vel b de
nocte , Singulares reputantur e verum s duo Tolles, unus deponat de certo actu, a adiectis certa die , loco SI tempore Ialius vero deponat de eodem actu, non tamen recordetur de tempore , de loco, ij sunt Contestas non singulares, dc probant; nisi locus, de tempus sint de substantia actus, Ac dummodo unus Testis alterum in Contestem vocet ; sed hoc nec etiam est necesse , quando lociis, de tempus non sunt de substantia actus, nisi indue ut diuersitas facti. Sic non dicuntur Singulares , quando agitur de probatione alicuius loci generalis,uci quando ardiuersitas in loco.& tempore esset talis, ut dictum unius Testis comprehcnderetur sub dicto alterius, vel quando dubitatiue dcponctent, vel essent in modico temporci aut versaremur in actu reiterabili,continuato,& successito: dc hinc probant Te stes deponentes se per foramen unum post 1 gallum,uidisse adulterium copulam carnalem , vel alium actum. Sed quid, si nullo modo de tempore. at loco deponanti variae sunt opiniones, sed pro resolutione fa- I9cias infra scit pias Conclusioncs. Prima sit, quod quando tempus,5 locus, non sunt de substantia negotij , tunc stes probant non deponentes, vel non 3 ct recordati de loco, Ac tempore. E contra quando locus, de tempus sunt de necessitate actus. de illis non deponendo, nullam
Secunda , quando tempus est antiquum , an quo verisimilibus est obliuio,
150쪽
3 t tunc admittuntur Testes de tempCte non
deponentes, vel de eo non recordantestia . us si tempus sit breue, in quo obliuio
Non praesumatur. Quando vero Testes de loco, de tempore interrogantur, tunCtenentur de eo deponere, & non deponendo , nihil omninδ probant, si tempus si breue, de inuerisimilis oblivio. I citia, quod quando constat aliunde 32 de loco, & tempore , ut puta per consus sonem Partis di tune etiam, quod locus, de tempus sint de substantia actus, adhuc tamen probant de eo non deponentes sed si I esses sint plures. & omnes dicant sede loco. tempore non recordari, ubi
inuerisimilis est obliuio, redduntur suspecti, de nihil probant. Quarta, quod in Criminalibus Teste, 3 3 debeant deponere de loco, dc tempore rde Ubi se deponere debent, non necesse quod deponant de tempore praeciso, scd naificit tantum deponere dubitatiue, nisi tempus, vel momentum sit de substantia,
Redeundo a s Regulam principaliter a 4 firmatam . quod scilicet Testes singulares non probent: Limita, hoc non procedere in singularitate Odminicutarivia, in qua admittiantur, sed non ad plenam
. probationem inducendam i coniunguntur enim , ut puta. unus deponit de veri-3 I tute facti, scilicet de numeratione peconiae, vel alio contractu ; alter vero de
eonsessione eiusdem contractus i isti Testes, licet diuel si, εἴ singulares, probant
quia unus alteri non aduersatur. Ex quo 3 6 generalem firma conclusionem, ut in nulla materia Testes dicantur singulares, ubi
conclusuh unus dicat idem , quod alter. Imo Amplia, ut procedat in uno Telu 3 7 deponente de veritate facti, iuncta ser plura priuata ἱ nam & ex hoc inducitur plena debiti probatio: eoque magis con j 8 iunnititur, & probant, quando unus Testis deponat de veritate facti . altet de confessione, & Tertius de fama. In Cri-3 9 minalibus etiam unus Testis deponens immediate de delicto, coniungitur cum alio deponente de consessone Rei sed o si agatur ad poenam sanguinis , duae semiplenae probationes non coniunguntur ad unicam formandam semiplenam pro
Quando autem unus Testis deponit
Hi immediath de contra tia, ut puta mutuo,& numeratione, tune ces iungitur cum
alio Teste deponente de consessione I secus, sa de sola promisso ne deponeret,quia tunc videtur deponere de ipso facto specialiter i sed etiam hoc casu semiplen hprobat. Idem quando culti Teste depo. Asnente de veritate facti alius Tcstis, quamuis uniciis, deponat de consellione excia iudiciali, parte praesente ; ambo enim s-mul iuncti, plene probant 1 secus si Testis deponeret de consessione facta. Parte ab - 43 sente. verum si de tali confessione adessent duo Testes in terminis propositis,iuncto Teste de veritate facti, plene probarent. Alii dicunt, quod unus Testis de ve- 4 ritate facti , iunctus deponenti de consensone extraiudiciali, non plene probet. sed faciat tanti m plusquam semiplenam probationem, ex qua deseratur Iuramentum in supplementum usque adn. 3 l. in pluribus Testisus.quorum unus deponat de una consessione Partis alter ver5 4 sde altera,diuersd tamen locotisti quamuis singulares, iunguntur, &bene probant , dummodo constitiones fuerint factae parte praesente; sed non probant debitum nisi semiplene , quamuis confestionem probent plenε: sed si cum uno Teste depo- 4ήnente de confessione secta parte praesente, essent plures Testes deponentes de coissessione facta absente Parte resultaret duae semiplenae probation es, quae plenam pro- οbationem inducerent 'lii Criminalibus vero, ii Testes deponant de diueiss con- η festionibus Rci,non coniunguntur, nec faciunt indicium si testetur de diuerso tempore. Et licet Testes singulares, quotum Agdicta ad eum dein finem non tendunt,nullam faciant fidem; secus est econtra: Qua propter Testes discordantes in verbis , in
circumstantiis, in redditione rationis, vel in modo narrangi, si tamen concordent
in substantiam,& sic tendant ad eumdem finem, probant plusquam semiplene. Ge neraliter enim quando agitur de proban- q9do quid in genere. Testes tingulares, nisi fiat lingulares singularitate edisnt via, vel agatur de probatione certi actus certo tempore facti probandiquado scilicet speciales actus, super quibus deponunt, inferant ad genus: hoc in Civilibus, non tamein Criminalibus in quibus nec faciunt indicium ag torturam. Probatur per Testes sosingulares una origo, R una causa, proue niens ex pluribus actibus, siue unum tot
lia et de diueius partibus deponant; si de
partibus fuerit expresse capitulatum rdum modo singulae partes sint persectEprobatae , & sint indiuiduae , secus si diui
Testes singulares deponetes de diuersis actibus possessoriis, niunguntur ad plenὸ 1 iprobandam possessione dumodo deponat