장음표시 사용
191쪽
m nari ante lιtem contemtam uaperpetuam rei memorIam. Ut E e v L A assirmativa proponitur . 33 quod quando timeatur de morte
Testium , vel eorum diuturna absentia, possunt ante litem contestatam examinari. Et licet in Iare Senes quandoque dicantur annorum quinquaginta, quandoque annorum quinquaginta quinque,
quandoque sexaginta, quandoque qua- . draginta sex, quandoque Septuagenarij, as quandoque tandem Centenarij I in proposito tamen iudicis arbitrio remittitur, usque ad quinquagesimum annum supra, Don autem infra: 3e sic ludex suum arbitrium proseri usque ad quinquagesimum, de non supra , quia tunc indistincte dieitur senex , vi locus non si arbitrio. sie3e ludicis arbitrio remissum est, qualis diratur absentia diuturna λ Qui dicantur aletudinaris 3 Quandove dicatur timeti
a Lichi tamen ad perpetuam rei memoriam examinentur senes, etiam quod iroi dubitetur de eorum morte , vel diuturna absentia ; ita pari passu, diu abfuturi, de non Senes. licet de eorum morte non fir miter dubitari possit. infirmi autem di-I 8 cuntur ex consilio & iudicio Medicorum, inter dictosque infirmos, mulier pia gnans numeratur: de ad hoc ut dicatur de morte
Testium dubitari. sola suspicio satis est &super diuturna absentia statur iuramento Testis, qui debet praestare duplex iuramentum, unum si ilicet de veritate dicenda, Ad aliud de fututa absentia. Et licctis Testes non sint examinandi super articulis reprobatis a Iure ratione sermae I ut puta , quia in eis materia sit male speciscata, vel quia dari post terminum examinemur ; tamen istis casibus , quando sunt Valetudinarij, seu abfuturi, Sc generali ter in omnibus casibus , quando sumus
. tzmpore pestas, quo omnia iura soluuntur, tam ratione contractuum, quam vitinaa
rum voluntatum, id iudiciorum, de ideo ratio Senij non accuratὶ habenda est , quandoquidem,
Regula tamen non procedit in vale- 2otudinariis, qui sunt infirmi non ex morbo , sed ex debilitate naturae. Absentia vero debet esse a loco Iudicii, non autem a loco domicilij. De hoc tamen . aliardubitatiue loquitur , Ae ad alios se remit tit. Requiritur tamen de necesse, quod a IReus sit absensi de propterea Actor non habeat potestatem conueniendi illum i secus e contra i quia si Reus verbaliter offerat se litem suscepturum, seu illam eum effectu suscipiat, Testes per antea examinati si tunc vivant, nihil probant, de iterum examinati debent: ae sngula
riter contiarigientes, infirmi non dicuntur: usque adn. III.
Testes in Crimi us, an, inquamupossint examinari ante litem
minali Testes ante litem contesta- 1 atam examinari non pollunt, etiam quod sint Senes, valetudinarii, vel diu abQ-turi. Sed quando agitur ciuiliter de crimine, ad Partis, de Accusatoris instantiam, seu Iudicis ossicio, dummodo non se mur inquistio ad querelam Partis, recipiunturi praesertim in causa haeresis post mortem Haeretici ad illius memoriam damnandam. Generaliter etiam possunt examinati ex parte Rei seu pro im rinatione Curiae , fle ad instruendum Iudicem, eo magis in Notoriis, in causa
Asuffiiij , de quando proc ditur contra Clericum de maleficiis
suis se publies gloriantem e usque ad
192쪽
De requissu in exa me Testium ante litem contesatiam.
quia non pollunt exam ari Testes sub quouis praetextu, nisi praecedat aliqualis cognitio, de Iudicis interlocutio. Secundum , naicis competentia I sunt 2 I enim examinandi coram Iudice Rei; nec
possiant tecipi a solo Notario, nisi quando
periculum est in mora , quia tunc ex capite periculi. poterunt examinari a quocunque ludice, de ubicunque. Tertium eisario Partis aa danaum in terrogatoria a quinimo dicta citatio debet iste personalis, nisi adesset periculum, vel non appareat de particulari Aduersario; quia tunc sufficeret per edictum.
Quartum est, denanciatio , cum de x7 beant talia examina Testium infra an num denunciari Reo ad hoc, ut commoditatem habeat excipiendi tistεque annus est utilis ab initio, nec currit, nisi ab eo tempore, a quo quis potuit experiri s quia requiritur 3e scientia, Ac experiendi facultas : de licet huiusmodi Testes non valeant ex desectu de nunciationis ad fbuorem producentis , attamen valent ad fauorem Aduersarii , si contineant diuersos articu los inseparabiles , secus si contineantvnum facientem pio utraque Parte: quia tunc non potest respectu unius valere, Be respectu alterius instingi. Non requiis ritur talis denunciatio in casibus expressa hae ead/m quaestione aespero. I. Quintum, Ae ultimum est, pullitatio is 8 regulariter enim post litem contestatam publicari debent una cum aliis, si fucrint
alij examinati: de ista publicatio est facienda coram Iudice eompetente nisi examincntur pro parte Rei a quia tunc publicatio fit statim : prout quando examinantur ex parte Actotis super debito in diem , vel conditionalit sufficit enim con sensu, Partium ad faciendam talem publicationem: imo videtur sufficere conasensus Actoris, illos inducentis. Et in proposito denunciationis, ista sussicit ad domum, unica,& extra iudicialis inccrequi
itur quando Reus fuit praesensis citatus vel quando si ierunt examinati ad hoc, ut eorum dicta publicentur, quia tunc per petuo valent, cum snt tedacta in publica
contra Testes, quod sint examinaia tti, non a iudice causae, sed a Notario, vel ab alio de ludicis mandato, quo casu, an, S: quando probent λ intricate DD. loquuntur Ae Asthar distinguendo mat tiam ad faciliorem intelligentiam in quinque capita, in hoc primo constituit Regalam , quod in Civilibus concedenda sit Remissoria a Iudice pro examinandis Testibus abi entibus,& extra Prouinciam existentibus i quinimo de in Prouincia, dummodo commorentur in aliqua Ciuitate. 3e loco non subiecto Gubernio, de Regimini Iudicis examinantis. Eoque magis conceditur ad examinandum Te - astes valetudinarios, impeditos , egregias Personas, Se alios, de quibus in l. ad personas ,1f. de iureiurana. 3e in c.si quis TZ-siam, exιν. de Tessb. Datur pro examinandis Testibus ad comprobationem instrumenti producti pro recognitione lii strumentorum, Ac sigillorum : Ad ad prohandum Matrimonium , licet hodie ex
Concit. Tride .seg. 24. cap. r. id probet fides parochii sed ubi liber esset deperdi- 3tus, tunc posset probari per I cstes. Con .eeditur itidem ad probandum Appellationcm , vel nullitatem sententiae, do in pluribus aliis casibus exprestis per Virgil.
B caci de Iiten νem1 f. cap. q. per totum. 4Verum conceditur tantum, si petatur ex
aliqua iusta, de rationabili causat 5e debet
dari aliquis fumus non existentis calumniae, nec conceditur quando Testes sunt
suspecti de subornatione : semel concessa non reiteratur etiam quod nulla suetie praefixa dilatio, seu litterae fuissent nullae: praecipue,s causa esset eadem, seu petens remisso
193쪽
te missoriam esset negligens in producen do. itidem non potest peti post litem e testatam, post seruatum terminum ad articulandum, post publicationem aliorum stium i post rem iudicatam, seu post duas conformes. Non etiam conceditur in causa ciuili ardua , nisi ubi necessitas
urgeret, seu timor ne veritas occultaretur,
& periret: de ideo non datur in causa more possessoria, spolij, in causis benescia libus, in quibus ex usu sacri Palatii denogatur, nisi illam petens, appellationi renunciet At si non fuerit posse r, patiatur sequestrari fructus beneficii k si vero non si possetar , futurae sequestrationi
renunciet. Rota vero non concedit, rusi
praestito iuramento calumniae, & dato fumo releuantiae. Generaliter tandem dati non solet ad piobandas exceptiones dilatorias , sue incidentes ex causa principali, vel ad repulsandos Testes a Iudice delegato examinatos, nisi etiam delegato concessa fuerit potestas examinandi reproba torios Testes, cum ex hac refutatione plene probetur ius excipientis. Item non datiar in causa restitutionis in integrum, Mgeneraliter in pluribus aliis casibus relatis per Bocca c.τιι Iuna.
Remissoria ad examinandos testes, quan-Asι per Itidicim in Criminatibus concedenda , aut deneganda. 4M E o v L A proponitur negatiua , quod stilicet in Criminibus Remissoria non concedatur , in tantum ut contraria consuetudo non valeat. Extendendo , nec etiam ad probandum Attentata , nisi detur fumus etiam per Testes nulliter examinatos, & appareat de exclusione calumnam i quImuis possit mitti Notarius ad sumendum informationes, seu concedi Compulsariales speciales. Conceduntur etiam in causa criminali parua, quando necessitas urget. Alij contra dc cum hac contraria opinione pertransit Avithor, prostendo non esse concedendam nisi Testes sint constituti in aliqua dignitate, vel eis non esset tutus a cis cest us, aut ageretur de crimine per viam
e ceptionis, Λ essemus in delicto dissicilia
probationis : usque ad n II 3.
a G U M E N T V M. Quaestiones diuerse m materia conceden
da Remissoria iam in Ciuibbus, quum in criminalibus. E QV 3R a TVR primo , quoa
in concessione Rem vibriae inter- i scedat citatio partis, quae facienda est in loco concessae Remisistiae coram Iudice illam concedente & antequam conce datur 1 quin imo debet esse citatio specialis, ad υιdenaam si tira emeiat Re- N.3m , non enim susscit, patrem fuisse citatam ad dicendum contra articulos, cum
debeat esse ad concordandum de Iudice, & loco , ac de loco loci, necnon ad viadendum literas claudi, trada latori eidem Iuramentum deletri de fideliter portandis de pt standis. Denud requiritur in laco irdestinati examinis ubi citatur Pars ad constituedum Procuratorem qui citari possiti alias decerni processum per affixionem ad valvas Echielix Iudex vero non potest i a Remisiaiam concedere, nisi praecedente Causae cognitione i constate debet quod non sit sospectus ille, cui remittitur ex men i conceditur expens s illam petentis. Et lichi Iuramentorum receptio non pos-st remitti alicui non habenti iurisdictionem, id procedit quando remittitur nedum receptio depositionum sed etiam Iuramentum . Author verb distinctionem 13 non admittit, profitendo non posse delegari ullo modo non habenti iurisdicti nem . nis quando committatur in proprio territorio ipsus Iudicis. Rcquiritur tandem qood praefigatur dilatio, seu terminus ad inchoandum , dc persciendum examen ; quae quidem assignatio currit a die praesentationis Literarum ludici, cui fuerint directae r At ideo Latori est assignandus alius terminus, arbitrio ludicis ad
praesentandum: sed si nulla suetit praefixa dilatio intelligitur tacith data ea, de qua a
in L a . de drias. videlicet in eadem Prouincia, tres menses; in Continentibus, sex I in transmarinis . nouem l 3e datur
etiam Parti adueata alter, sed breuior ter minus ad reprobandos Testes, de nisi su rit datus, debet concedi arbitrariae Iste terminus in Remissoria praefixus , solet etiam
194쪽
etiam prorogari, semel, vel pluries arbitrio Iudicis, Acessante suspicione calumniar. Causae autem concedendae proroga tionis sunt impedimenta, dummodo tamen fatalia non labantur; quo casu, non
prorogatione . sed restitutione in integrum 3 3 Impeἰto succurritur. Quinimo nec prorogatio concedi debet, nisi ex causa, de illa bene probata r quamuis ex stylo Vrbis concedatur indistincte prima, & Secunda prorogatio, ac etiam Tertia; pane non contradicente: si vero contradixerit, tunc opus est Rescripto. Singulariter post dilationem, de terminum datum postlint Testes examinari, si termino durante iurarunt: usque ad n. I 42.
Articuli vero sunt dandi coram Iudice II remittente , nisi contineant liquidationem fructuum , vel essent repi obatorii iquia tunc sunt praesentandi coram Iudice delegato Transmittiantur etiam a Delegato similes depositiones ad delegantem,sgillatae, de ben3 elausae: sed si remittantur apertae, non vitiantur; quamuis Pars
ipsa aperiens puniatui de falso , S: non possit opponere contra Testes de inhabi-a7 litate . si sal state. Albitri vero Compromissatij non possunt Remissorias con cedere , nisi de consensu partium, vel nisi estent Ajsiiji Io,ti , scilicet electi exserma Statuti. Similiter prohibetur De- legatis , nisi patiter ex consensu Partium, vel Principis rescripto. Ille vero, cui est
remissa examinatio, alteri vices suas deia legare nequit, eo magis in causa Crimi. Ig nati. Alij contra r 3e Rosa primam opini nem seruat. Talis vero potestas examinandi Testes transit in successorem De legati. sue moriatur, sue alio modo eius iurisdictio expiret: non potest tamen recipere probationes extra articulos, licet pollit recipere partium consessiones quinis
imo si Notatius si missus . cum Nuncij ossicio Kngatur, fle ideo nullam iurisdia 19 ctionem sed tantummod1 nudum Ministerium habeat non potest recipere tales confessiones:& pendente termino in R emitarialibus concesso, aliquid innovari non potest: usque ad
Testium examen , an, in quando possis
per Iadicem Notario committi.IDC E cui ARi TER , licet Notaia μ' rius non possit ex seipso Testitim id
iuramenta recipere, fle eos examinare,
hoc tamen sibi permittitur de Iudicis mandato,& sibi de tali commissaone creditur , si de ea penἡs Acta testetur. iudex vero non de sacili hoc committere debet, praecipue in Criminalibus . Ae in Ciuilibus arduis . Ad grauibus. Alij contra τά- a Ismentes, iudiei hoc non esse permissum. Sed a prima opinione de mente Doctoris non recedas in Practica.
heant in eorum Lm lus examinari φ
tur accedere ad ludicem , sed ad is eorum domos mittitur Notatius pro testimonio recipiendo. Et Egregiae dicuntur , non solum infra descriptae . sed Maliae arbitrio ludicis Quod procedit in illis Nobilibus 8e Pauperibus simul, qui 23
propter inopiam reputant sibi dedecori exire domo , de comparere in publicorquinimo etiam in Pauperibus tantum. dummodo sint honestae vitae: ac genera, liter in omnibus Nobilibus, Be in aliqua Dignitate constitutis, prout sunt Episcopi, Sacerdotes, Diaconi, Doctore, . nisi gerant ossicium Procuratoris 1 cum illud vile si . nisi statuto, aut usu aliter receptum esset. Extende ad Milites inspnes, 14 Mulieres Nobiles, honestas Matronas Infirmos, Valetudinarios. Senes 3e ad quoscun
195쪽
qtioscunque non valentes exire domo. M Non solum autem Iudex, Ac Arbiter hoc facere debet . sed etiam tenetur de necessitate, nisi versaremur in Criminalibus , de illis quidem grauibus i vel nisi Iudex esset taliter Nobilis , tantaeque dignitatis , ut illum non deceret ad domum Testium accedere, quia tunc pro illis examinandis, potest mittere Notarium. Hoc 1 6 unum tamen nota, quod quando interloquitur , Notarium esse mittendum, Pars citari debete 3e ita prachicatur in Urbe usque ad n. 24
Testes, quando, quomodo , O in quibus causis cogi possint ad testimonium
P p N i T v R Trigesimo. secvnx do, quod Testes fuerunt eoacts ad testimonium serendum. Hanc quaestionem Miloν in ilia capita distinguit. In Pramo , generaliter quaeritur, quomodo,& in quibus casibus Testes possim ad testis candum compelli. Se undo , agitur de personis , quae lutis priuilegium habent. Tertio , quando in causis Criminalibus Testes cogi possint. Rcgula constituitur in hoe ρνimo evi ei, quod Testes in Civilibus cogi possunt ad perhibendum testimonium: eo magis, si se subtrahant a testificando, gratia , odio, vel timore : imd statim quod moniti non comparent, prasumuntur se subtrahete, gratia, odio,vel timore : sed haec praestim-ptio de facili eliditur. Procedit Regula eo 3 fortius ii subtrahantur a Parte, seu ab alio
eius nomine i peccatum enim mortale est veritatem celare: de propterea mortiset peccat, qui se a testimonio serendo sub trahit vide in praemissis D. Tlio. 2.2. q. o. art. I.Τestes cogi possunt,quamuis veritas
aliunde haberi possiti praecipvh quando
iactant se scire veritatem I dummodo praecedat monitio. Coguntur etiam, de eo magis in causis spiritualibus, benesciali. hus, de consanguinitatis, quando agitur ad matrimonium coniungendum, secus f s agatur ad successonem , tutelam deserendam, Iudicem recusandum, de iis similia. Si vero Clerici sint , aut etiam Lasci, de coram Iudice Ecclesinico aga tur , possunt ad testificandum compelli sper Ecclesiasticas censuras , nempe per Sufensionem, & crescente contumacia per Exeoremtinicationem . est Depositonem 1 Si autem coram saeculari ludice . tunc per
indictionem mulctae , quae quandoque potest extendi ad poenam confiscationis honorum , de ad bannum. Quamuis Alii .
contra: de si compareat, vel cxaminarur, γvel retinetur in carceribus, donec verita. rem fateatur. Excusantur Testes a poena
Censurarum , si necessariis impediti veni
Non coguntur Testes priailegiarii de tales dicuntur, omnes enumerati in I. Iulia , Ac in I inuiιι, la prima, o laseanda, 8s .dd risis. Nec etiam Testes Sono Ies, hoc est publici Denunciatores ah Ordinario deputati. qui si semel coram eodem ordinatio deposuerint,itcrum cogi non possunt ad deponendum coram Delegato 1 Et hinc potest inferri generaliter ad omnes Testes, qui semel tulerunt testimonium , vi denuo deponere non cogantur. Et si Testes venerunt ad se exami- sminari faciendum, de steterunt per quinis decim dies in loco ubi examinari debebant , nec fuerunt examinati negligentia Iudicis absque eius licentia recedere possunt, nec amplius compelli. Limita denuo, quod nec Arbiter cogere possit Testes, quinimo de uνe Caia Ionooico nunquam cogi possunt, nisi se subtrahant amore, odio, vel gratia; secus de Iare Citiiti, de quo tamen debet praecedere monitio: Sc ubi ueritas alias haberi non potest , coguntur a principio sub pix na Suspensionis, Excommunicationis,& Depositionis , absque alia monitione: usque ad num. 3 6.
EX QUAEST. LXX v III. Cap. II.
Teses priuilegiati quisnt, ta hoc mi non possimi cui ad ferendum tes monium ' in quando tuli priui
stificandum coguntur, nisi priualc - r ilegiati reperiantur. Intet istos Pi ii a legiatos de Iure Galli, i quamuis secus de
196쪽
De Op contra Exa Test. Q LXX VIII is i
ure Canonito septuagenatij non copetulantur ad accedendii ad Iudice. Absentes Reipublicae eausa, & Milites existentes in expeditione, necnon quicunque impediti
ex aliqua iusta causa, testimonium ferrenim compelluntur eoq; minus Episcopus,sa Impubes.& Pupillus praeterquam in causa laesae Maiestatis,in qua cogutur,ic torqvc-tur,etiam uti principales. Penitus vero no guntur Vitricus contra priuignum.& econtra: fratres sobrini, vel sobriirae, native ex sobrinis ac generalitet Agnati.Cognati,
Amnes. & Consanguinei ad inuicem cogit 3 non possunt. Cener, Socer, Socrus, sponsus filiae, Sponsa, Sponsus; & generaliter siueas finitas sit initiata, iue perfecta ad inuice: iugales ad inuicem liberti cotta Pation uri dest pi, blici .ectigalium Condiactψres , Proxenetae,& Mediatotes, Inhabilcs, qui examinati nihil probant. Mulier praegnas, quae non tenetur adire Iudicem; sed cogitur iurare,S deponere eius domi; quidquid vulgo dicatur, praegnantis a non esse d/fe-ν elatim iuramensam: & generaliter omnes
praedicti non coguntiar, neq; in Civilibus, neq; in Criminalibus At sicuti non possi intcogi ad serendi testimonium cotra alios,& ii ferant non valet, ita patiter, si pro eis deponant , nihil prosunt. v lentes tamen testificari, eorum testimoniu ualidum est quia possunt seu tacite,seu expresse priuilegio renunciare;exceptis illis, qui propter
reuerentiam non recipiuntur; ut puta filius contra Patiem, semus contra Dominum.
Coguntur isti priviilegiati, quando sub- a s trahut se examine,Datia odio vel timore, quando agitur de magna causa, seu qua loveritas aliter haberi non potest. Quod intelligi ut in ciuilibus. Sed si sint rogati in aliquo instruniento, ex quo assumpserunt officium testifica di cogi & copelli possunt ad deponendum: usque ad n . I Iq.
Testes quando possini cui ad testifican-
sum in ca is Criminalitas. Ocro Ras decertant quando inrausis Criminalibus Testes cogi possint, necne λ Auιhον vero Regulam negatiuam firmat,quod scit .non sint cogedi, nisi quando vetitas alias haberi non potest, vel quando se subtrahunt gratia, odio, v lar timore. Quomodo autem puniantur sim, les Testes se subtrahentes 3tres plincipaleg Conclusiones firmant, quarum. Prima est. quod subtrahens se a testificundo, prout facit is, qui monitus non e 5. i a paret , reddit se suspectum de salsitate,&corruptione, quae suspicio iunctis indiciis,& dato fumo de pretio recepto, sufficit ad poenam extraordinariam indicendam. Secunda, quod subtrahens testes a testificando non puniatur de falso,sed poena i 9 Cointumaciae,&extra ordinem iudicis arbitrio i nisi subtraxisset iuramentum, vel vel pretio corruptus, quia tunc pocila falii hsset imponenda. Tertia, quod teneatur ad Gamna,& Interesse quin imo in crimine Assas linii ea de iopoena tenetur, ac si Assassinu defendet et. Redeundo ad propolitam Regulam,t stes subtrahens perdit Causam, ex Bulla a s
Alexandri vl.Bastari. i .cons. i t fol. I 6.s minae interuenerint: & circumscripta Eusta quae restringitur tantum ad V tbem, & Curiam Romanam, in Civilibus si ple-1ih constet in Actis de iusta causa subtractionis, causa non amittitur: si vero de hoe non constet 31 fimus in dubio , tunc praesumitur quod subtrahens iniustam foueat causam, adeo ut eam amittat, nisi doceat de bono lore. in Criminalibus autem, si plene de occultatione constet, praesumitur culpabili si ex hac praesumptione,tortura infligi potest. Testis , qui iurauit, se non examinatum iri, eo non obstante, potest: compelli, nec tenetur seruare huiusmodi iuramentum, nec ab eo requiritur absolutio. nisi ad cautelam Possunt etiam Testes compelli quando Iudex agit per inquisi. 23tionem, seu ex ossicio, quando inquirit ut super fama, vel infamia alicuius ι in causa Denunciationis; quando ex probatione criminis,quis consecuturias est sententiam lucrosam,vel vitaturus damnosam taut ubi ciuiliter agitur pro interesse Partis: ac semper, & quandocunque, ne crimjna rema neant impunita. Et quamuis Alij contra, a snon reaedas a conclusione ' Cogutur insuper quando agitur de crimine per viam exceptionis. Alij contra. Mathoν verδ tune posse cogi dicit, Pνimo , quando excipitur contra Testes quod corrupti falsum dixerint Secanao,quando nis Testes cogerentur aliquis graui damno asticeretur. Teνtu,s constaret, quod se subtraxissent gratia iodio,vel timore; usque ad n . IT .
Coguntur item in crimine falsi, quado
agitur ad probandum crimen notori u sue a 4 quem esse condemnandum de crimine, aut tractaretur de priuatione alicuius Dignitatis 3 vel de intutia personali facta Clerico;
197쪽
Cletico i de eonspiratione contra suum Praelatum; necnon de quocunque crimine, quia de ore multi quandocunque coma I pelluntur. Excipe Clericos in Criminalibus causis, praesertim si sint in aeris Ordinibus constituti, & agatur de Causa sanguinis. Extendendo ad Laicos aspirantes ad
Clericatum: usque ad n. 2 Q 2.
De Testina Tegum. Pp NITVR 3 3. contraTestes,quod fuerint inaeιιι e roνti. Et Regula costituitur, quod scilicet liberi homines in
caput alicuius non torqueantur. Serui vero
indistincte torquentur. Nic& in crimine laesae-Maiestatis, omnibus pariter tortura, insigitur Extende ad testes vacillantes, &variantes , ad informatos de aliquo facto , veritatem dicere nolentes. Τestes autem infames,siue infamia tutis sue infamia facti, sne tortura non recipiuntur:sic & Testes criminosi , 5e a Iure reprobati, Ultro-3 Dei, Domestici, Vicini necnon Testes, qui dicunt non recordari de eo, de quo verisimiliter recordari debet, nisi tamen obliuiost verisimilis, quae talis praesumitur post quinquennium .aliquando post itiennium, quandoque minori tempore,iudicis arbitrio : & generalitet Testibus torquendis copia indiciorum Don datur: non tamen torquentur Minores quatuordecim anno - 4 rum nisi in elimine laesae-Maiestatis, Testes inhabiles, & qui examinati nullam fidem faciunt sed hoc, quamuis procedat de Iare, in practica non recipitur: quia indistincte torquentur. Sacerdotes,licci aliqui dixerint non posse torqueri, receptius est
contrarium, dummodo contra eos magna
s procedant indicia.Et quando fuit dictum, non torqueti liberos homines intellectum sitit de personis constitutis in aliqua Dignitate,Nobilitate, vel ossicio saeculari; qui& torquentur, si sibi ips varij, aut vacil
s Ad tortulam de niti non potest contra quoscunque Testes , nis prius constito de corpore delicti,vel nis contra ipsos praecedant indicia, quia sine indiciis torti nihil probanti& quando vetitas aliunde haberi potest, absurdum esset eos torquere t &quando essent plures informati, non om- Des torquentur, sed duo, aut tres. Alij dicunt, id versari in Iuglcis arbitrio. Ε rumque tortura debet esse moderata, scilicet, si ad habendam veritatem, per unaniquaris,hας seu ad summu per medietate: si ad purgandam infamiam, per spatium vnius Credo. In istis Testibus tortis multi et volunt esse necessariam ratificationem. Alij contradicunt,& sorsan verius ea soli ta ratione, quia Testis ex interuallo situm dictum corrigere non potest: vlai ad n . 89.
De Tele Uiro triente se ad examen subeundum testificandum.
N eonflictu variarum opisionum, Aathor firmat Regulam,quod Te- rsti, sponth se examini offerens, tamquam suspectus non probet,& possit torqueri: ad hoc enim, ne ultro deponere dicatur, citatio de necesse requititur, nisi Testis stproductus a Parte, vel monitus a Iudice. Quamuis Λαιειν id neget, & citationem semper requiri prosteatur. Si vero Testes
examinentur parte praesente, & non con- α tradicente, tunc non dicuntur sponte deponere; praecipue quando sumus in mat ria. in qua agitur de peccato euitando, vel
in Teste. qui sene fortuna in Iudicio repeia ritur: nec in gubio quis praesumitur spontε deposuisse M licet quocunq; casu iste testis vltro se sub ij ciens non faciat indicium,f
cit tamen praesumptionem usque adn. 1 6.
Oppositio XXXV. ARGUMENTUM. Testiis quando post perscripturam δε
nere,ab que eo, quod voce telificetur. MATvR Regula, ilicet pro, &contra aduersentur sbi inuicem opi. 3niones,ὶ quod scilicet Testes non possint in scriptis dictum suum tradere,non solum quando sunt piae sentes in loco iudicij, sed neque etiam si fuerint absentes. & sic per literas, vel scriptutam Iudici transmissam, suam depositione coponere. Et hinc inferis tur ad fris, seu chartulas, in quibus unus,
198쪽
vel plures absentes a ludicio, faciunt pro
veritate fidem super aliqua re, seu ad literas Episcoporum , quae nec etiam pro bant, quando quis habet necesse producere Telles in ludicio I secus si quis velit probare actum extraiudicialem,vel agatur de Excommunicatione. Et lingulariter valeret Testimonium redactum in scriptis, s ab ipsom et I elle legeretur coram Examinante , praesertim quando factum esset valde implicitum, A inuolutum, adeo ut viva voce exprimi non posset. Mutus ex accidenti ,& scribere sciens, testificando dictum suum inseriptis tradere potest : dc generaliter quando agitur de relatione Peritorum, vel de probanda aetate filio rum, vel adesset eonsuetudo testimonium scriptum admittendi, vel illud ferentes, essent Nobiles integrae opinionis,& omni exceptione maiores, vi sunt Advocati, Nota iij, Procuratores qui omnes,vltra vitae integritatem, sunt etiam versati in istis examinibus,& propterea non est periculu, quod ore, de vultu non essent constanter confirmaturi id, quod per scripturam deposuetunt. Ista tamen Limitatio non rectis pitur in practica, quia Testes quantumcunque Nobiles 3e integrae fidei,oretentis, non per scripturam examinantur. Admit terentur tamen coram Arbitro, potestate habente procedendi de iure ,-de facto, omissa omni Iuris solemnitate, vel si ita Iudici videtetur:& tamen quando nque inducunt praesumptionem, cuius qualis ut effectus, Authot remissiue loquitur: unque ad nam. J 4.
Oppositio XXXVII. ARGV M ENTV M.
Testes iquando possint examinari extra
terminum ' examinali Dauri probent.
ENER ALI TER Testes examinati sitie pos, siue exινa Ierminam ad I probandum assignatum, sue Statutarium, siue Legalem, siue etiam datum a iudice, non probant. Hoc non procedit, quando res est integra, in Causis summa iis,quan- I odo Testes sunt iii promptu , vel inconti nenti post terminum producuntur: eoque magis, si post lapsum terminum peruenerunt ad notitiam, seu causa filii commissa de aequitate, prout inter Mercatores: dehinc generaliter Iudex ex ossicio post terminum potest examinare, praecipue si intermino fuerunt iurati, quando terminus est datus simpliciter ad probandum, dum- II modo in termino fuerint producti: de ita videtur tenere Rira. Sed quando esset da tus terminus ad probandum. M probatum habendum per omne genus probationum, vel per verba praesenti temporis, puta si Iudex dixerit ἁγι at proavixisse ι seu terminus daretur a Lege , vel statuto , quia tunc non probant, quando Pars nullam fecerit diligentiam de illis examinandis intermino & ad hoc .vi de ista diligentia co- stet,necessaria est possesso:vsque adn. 91.
Oppositio XXXVIII. Testes quando possint examinari die fe
riata cr exuminuti quando probent. Γ X Proui TVR, quod Testes sint Neotidie feriasa, de ideo non probent: sed si urarunt die iuridica, utique die setiata recipi possunt: quinimo de consensu Pa tium illis ipsis diebus &iurare , &exami- minari possunt. Excipe feriatos inhonore Dei, intelligendo de feriis introductis ad fauore Se necessitatem hominis vel si esset periculum in mora, puta, quia abiaturi,in-srmi, Valetudinatij, Iudicis loris dictio esset peritura, seu examinarentur ad perpetuam rei memoriam vel Iuris ordine praetermisso : vsque adn. I9.
Testes , quando secrete , Ingularii r
nati an prebent, . quando. VJ E c v L A si quod liehi Testes de .
heant iurare Parte praesente, vel ci- tata; Attamen debent examinati secreι nemine praesente,& audiete Ic debet examinari singulariter, i45 insimul & in turba. Hoc non procedit quando Causa est mul tu ardua, in qua potest Notarius, vel ludex
adhibere duos Viros fide dignos ad hoc vin quam dubitati contingat de eius fide,
199쪽
sed communis obseruamia est in contra-33 rium.Non pariter procedit in Causis summariis, in quibus non requiritur publicatio : & licet non possint examinari Parte praesente, attamen si fuerint examinati, probant: sed Pars non potest alios Testes producere : id pulchrum nota , ec tenementi: usque ad
Teles an debeant per extensum examinari, vel per relationem ad alici ius
Testu depositionem Et quiυ dicant,
contenta ιn articulo vera esse. F . P p o s I T I o, quod Testes non I sint examinati per extensum , vrgentissima est ; quia non probant. Et hinc insertur, quod Testis dicens, eonterera in articulo esse vera, nihil releuet, nisi reddat rationem, Se factum narret. Extendendo, quod pariter non probet dicens, veritatem esse,sicut alter Trsis deposuis; cum depositio relativa improbetur a Iure e it relatis contrariis, & impugnatis, firmat Auιhor: usque ad n. IO6.
inuicem aduersantes : Ac tandem ipso concludit, quod Testi in articulo mortis Constituto examinato nunquam plenEcredatur: de tantum faciat aliquam praesumptionem, nisi fuerit sermiter , citata Parte , M ludice praesente examinatus: usque ad O. I 13.
Peristium ess aenato numero rest mando.
PPONI TvR , quod non debeant Testes in Oranato numero II examinari, sed eorum multitudo refrae nanda. De Iure Cananteo, Telles otia draginta examinari pos Iunt: de Iure Criuiis, super unoquoque articulo Tres tantum, εc non plures rccipiuntur. Verius ta men est, id totum ludi eis arbitrio remita sum esse,qui considerata magnitudine, M qualitate personarum .ic Causae, iudicabit qualis sit sussiciens, vel effraenatus T I stium numerus. bi autem Statuta adsint, sunt seruandar 6c quandocunque Iudex
numerum refraenat, non antequam exa
minentur id facit, sed quando, aliquibus
examinati,,videt intentionem producentis probatam:vsque ad n. II p.
EX QUAEST. LXXX. Oppositio XLII. A RG VM EN TV M.
De Testibus in articulo mortis constitutis, an, in quando phsint examinari σexaminati quando probent. 9-N Ppo Ni TvR, quod Testes sinta I examinati in armato mortis,& ideo non probent ea quippe solidissima ratione , quia languet memoria, intellectus e ficitur veluti mutus: Zc mortis timore oras pressias, mormo similis est: In hac opposinone quinque Auihor resert opiniones sibi
De Testibus examinatis in Iudicio nullo. Ppou r T v K, quod Testes sint examinati coram Iudice incompetente, vel alias in Iudicio minus siemisut 'ν agitato : ideoque non probent. Et in hae Oppositione nullum facit tabium Mistbor. Illam non ampliat, neque limitat.
Quare Conclusio vetissima, de uti talis semper seruanda. 9
200쪽
E X LIBRO TERTIO, TITULO NONO,
ARGUMENTUM. Confessio iudicialis , an quando ad condemnandum sufficiat p
confitenti, si de illius innocentia Iudici constet a nedum ante, sed etiam post sententiam; quamuis hoc ultimo casu,pro liberatione constentis princeps sit consilendus. Minusque susscit ad condemnan
dum confessio emanata coram Iudice in- Competenter eoque minus consessio inue
risimilis , improbahisis, impossibilis , non verificata in circunstantiis,dc qualitatibus, praesertim substantialibus per Reum con- ssessis,sive per tortu ram,sue sponte.Dubet esse insuper specisca, non diabia , inccria, tacita,vel implicita;sed clara,certa,lucada, expressa, explicita; alias nihil Operaturi Aepropterea quando quis excipiendo, vel f ipsum vel alium,criminis Reum tacite fateatur , nihil infert ad condemnationem ideoque dubia,& incerta, sumitur in bona spartem, in fauorem Constentis.& secundum illius intentionem a nisi esset homo malae famae Λ confiteretur quae de se mala, de prohibita sunt; ac demum quandocunque satis est ad torquendum. Idem si confessio sit sine causa incidenter emanata, sub spe impunitatis promissae a Iudice, quam promittere non potemac pati passu, si sit erronea sitie facta coram solo Notario, Iudice absente, de de ludicis ordine non examinante. Quinimo non desunt 3 volentes v M superius suerit ex-
sandi, inquirendi, carcedi r no , torquendi , Ze eYa-ί sal, minandi tam Reos, quam Testes; pcrae pretium est videre, quando Rei e Meansar, vel conuini reperiantur, N: quae ad eorum condemnationem pela
Rcgula igitur constituitur, quod iudicialis & spontanea confessio, ad condemnandum suiliciati cum nulla maior reperiatur probatio,quam oris proprii iudicialis confessio : de ideo eadem validat nullitatem processiis, de facta in uno iudicio, praeiudicat in alio & quando sit qualiscata, potest pro parte pisci acceptari, Ac pro parte reiici, reiecta qualitate excusatoriar valet ad condemnandum, licet cmanauerit siue indiciisuioeet eo eniti haereuιθιώ, dc propterea potest conueniri liae res fibris ad restituendum bona quae sur ipse abstulisse consessus est; dummodo allertio non fuisset erronea, de prolata per verba enumciatiua ac dummodo generaliter conses-1io non sit contraria veritati. seu falsadicet sempei in dubio praesumatur vela. Et hinc confitens oecidisse hominem , qui vivus reperiatur,tamquam falsa, in nihilo nocet