장음표시 사용
211쪽
s lata culpa pariter aequiparatur dolo : &hine quando agitur de incendio, ex lata culpa, poena imponitur: ac pariter quando agatur de imperitia alicuius I ideo siquis faciens se peritum , cum non fuerit, de per imperitiam deliquerit , punitur tamquam dolosus , cum nemo debeat attentare id , ad quod est insufficiens: Et hinc Medicus, qui ex impetitia malum medicamentum infirmo ministi Derit , tenetur pccna homicidii, si infimsus obierit, ut aliqui voluerunt: v rius tamen est, quod nis dolus intercesserit, teneatur tantum poena arbitraria:
I Et ad hoc in proposito , ut mors Infirmi
Nedico non imputetur, quinque nec Dsario requiruntur. Primo , ut sit Peritus in arte. Seeundo, ut officium seu exercitium illi non sit prohibitum. Torsi , quod secundum Artem adhibuerit om nem diligentiam. Auarso, quod inst. mo prohibuerit contraria suae infirmitati. purnio , quod super iis habeat probabilem scientiam. Et tandem Medicus gratis inseruiens, non tenetur de leuissima culpa, qua tenetur inseritiens salariatus. Item lata culpa aequiparatur dolo, quando agitur de puniendo Commentariensem , vel Custodem arcis; de in puniendo praebentem poculum abortivum, et vel amatorium. Et generaliter, quando Statutum loquitur in personam, vi puta, s dixerit , Si quis percusserit ahquem, tunc ad incurrendam poenam, dolus re quiritur: lata veto culpa quando loquitur in rem. Ex quo insertur, quod si Statu tum puniat ingredientem in possessionem
alterius, seu turbantem, aut occupantem
possessionem alienam , tunc lata culpa aequiparatur dolor secus, si dirigat actum in personam, puta, dicendos quia tursa -s aeris aliquere insuaposses ion/. Idem de Statuto puniente capitali pirena sub verbis uniuersalibus, videlicet, qnoeanque , aut
quouis modo, vercatis, quia tunc conti--net latam culpam : usque ad n. 7.
Quando vel 5 diximus in delictis pu-IO niendis requiri dolum, intelleximus de dolo in genere, non autem in specie: de ideo lata culpa non aequiparatur dolo, quando prouenit ex ignauia seu negligentia a secus, si ex versutia,'malitia, quia
tunc verus dolus reputatur. Et tandem,
nisi in delictis intemeniat dolus, punitur Delinquens pro modo eulpar ι si delicta de sui natura snt prohibita a Iure naturali, Gentium, vel Diuino ue secus si Iure postiuo: usque adn. 6 I.
Dolus merus, oe praesumptus; culpa lata , letiis , O leuis a , qua
puniantur poena. NO L v s bonus non punitur : sed
dolus malus vetus, cadens in spe- i iciale, Ac nominatum delictum , punitur eadem poena delicii, in quo inesti sed nisi sic cadat punitur extra ordinem. Dolus praesumptus punitur mitius, quam vetus. Culpa lata punitur mitius, quam dolus i leuis, vel leuissima non punitur , Accusatore non interueniente. Culpa leuis, i 3 quando potest ciuiliter purgari cum resectione damnorum, non punitur criminaliter i sed ubi ciuilitet purgari non possit,
mitius punitur quam lata , nec unquam poena ordinaria,seu corporali, sed tantum pecuniaria . usque ad n 8 6.
Dolus , fatis , cir culpa, quid, quo-mplex ' Pliara de ignificatione asti, fraudis, in culpat. Appellatione talpae qaia veniat.
N praesenti quaestione utiliter quae-xitu tendo quid si Dolus in genere IRespondetur quod est machinatio ad decipiendum fallendumque alterum acti. hita , aliud agendo, aliud simulando: seu quod si ars nocendi contra naturam: includitur sub Culpa in genere sumpta. Alter est verus , alter autem praeja Imr Dolus merias est machinatio ad decipien- έdum alterum manifeste adhibitat & probatur indiciis, & praesumptionibus. Dolus praesumptis est machinatio ad decipiendum alterum praesumptiue adhibita 1 M probatur ex indiciis non manifestis, nec omnino concludetibus, sed probabilibus. Item dolus alius est telaxm,alius Aps νιι . 3Apertus est ille,qui committatur per vim, prout contingit in omnibus contractibus per
212쪽
De Poenis Temperan .QLXXXVII si s
per minas , At metum celebratis. Vela
tus , qui committitur sine vi,' simulando scilicet, & dissimulando, ut in furto non Diani sello. vel iii retinendo quod non debet retineri Item dolus alius est Lum,alius maia. Bonus appellatur solertia quaedam, η Ae indust ita. ut ex S Patito 1. ad Corinthios
cap. ὲ 1. dicente: Ego vos non grauaui . sed
cum essem Asuius, dolo mos aesepi. Dolus malus est idem, quod dolus in genere. Item dolus alius est in comm/IIenda . alius in OmitIenA. Dolus in omittendo dici- I tur praesumptus, & non verus r in Committendo dicitur verus. item dolus alius
malor, alius minor, alius ex proposuO,alius
rei a ; dolus ex proposito est idem , quod D dolus malus in genere; rei a , qui exenormissima laesone pr sumitur, veroque dolo aequiparatur ad rescissionem contractus 1 vsqtie ad n. 3 I. Fraus dicitur simulatio quaedam, qua sdes fallitur: denominatura foendo, quas damnum ex ea inferaturi distinguiturtii sonam, S maiam, exemplo doli: sed fraus,& dolus iugerunt in multis, quaevidore poteris penes Bald. in I. qua for-ruttis , nam . 1 C. de pignorar. a I. & ideo omnis fraus est dolus, sed non e contra icum latior si doli fgnificatio, quam fra dis. Dissert a Simularione, quia Simulatio semper est id, quod agimus, sed non
vere agere intendimus: fraus autem est
quando cum intentione decipiendi quid agitur. Item dissert a Fastaeia, Castiditase , Mach vasisne, o Imposura, quae omnes sunt species ipsius fatidis : usque
Culpa in genere est deuiatio ah eo quod 9 bonum est &quod diligentia homini , poterat prae uideri est triplex, lata scilicet, leuis, δe leuissimae Alii vero dixeiunt , quinque culparum species assignari, latisismae scilicet, latioris, latae, leuis, & le- Dissimae. Latissima est idem, quod dolus
praesumptus , proce ens ex calliditate, fallacia, vel machinatione ad circumia ueniendum , decipiendumque alterum adhibita, ex vetis indiciis cognitar Latior
est pariter idem. quod dolus praesumptus;& cst adhibere in rebus alienis minorema o curam, quam in suis : Lara est deuiatio incircumspecta ab ea diligentia , quam communiter habent homines eiusdem prosessionis, & conditionis : Negligen
tia vero cx qua oritur. vocatur magna,
nimia, lata , dissoluta, manifesta . seu crassa, quae quandoque stultitia, & im prudentia , supina ignorantia, vel nimia securitas appellatur : S communicet aia
fertur, quod ille dicatur in lata culpa, qui ignorat , & non intelligit id , quod omnes homines intelligunt. Ctilpa Diti a fest facere, vel non facere id , quod diligens Paterfamilias faceret, vel omitteret in rebus suis. Differt a lata , ut species a genere. Culpa autem Letiissima est imprudenter , de sne proposito facere, vel ontinere ea , quae non faccret, vel omitteret diligentissimus Paterfamilias. G neralis tamen est conclusio, eaque indu - Ι Ψbitata, quod , an culpa sit lata, leuis . vel leuissima , Iudicis arbitrio remittatur, cum actus hominum non possint certiuterminis circumscribi, & definiri, plura enim sunt negotia, quam vocabula. Culpa item alia dolum comprehendit, quanda in genere consideratur : alia est I sa dolo separata dc diuersa , AI quae dolo, tamquam quid diuersum opponitur: aosis enim tribuitur malitiae . ea a vero imprudentiae, dolus sceleratae & ssagitiosae menti, ea a imprudenti & stolidae tribuitur a dorus est voluntatis vitium ἰca a intellectus, de memoriae; dolus ani- Idmum intellectum constantem , certum,
Ni sibi optime consi tum, ad nocendum paratum praesupponit , culpa vero animum simpliciter negligentem , dissolutum, imprudentem nulla praecedenti nocendi intentione indicat.
Culpa alia in eommittendo alia In tyomιιιendo consistiti in Omittendo minor est, quam in Committendo: & hinc cui
pa leuis seu leuissima in oriendo, aequi
paratur culpae latae in Omarte nao. in dubio, appellatione calpis, venit culpa Duiu ς sed & veniret Iara quando ageretur de eo , qui tenetur de culpa : eoque fortius veniret Diau, quando in dispositione . in iaqua fit mentio c.'a suerit primo facta mentio doli , tamquam ea'a oppositi,
positio vellet aliquem teneri de cu0a , eo magis includeret dolom: & hine Testes, qui deponunt, Culpam interuenisse cum non declarent de qua culpa, propter incertitudinem non probant, nisi subiecta materia aliud suadeat: usiaque ad num. sin. I o.
213쪽
praesumantu .R AE M i et et E N D 'o in primis,3 quod licet dolus, & fain disserant inter se, tamen a DD.confunduntur,
di de eis promiscuh loquuntur : quae ergo infla de Dati tractantur, de Fraade etiam dicta intelligantur i & E conci . Regula pi, quod in Asia dfias Mona prasmiιur: per allegantem igitur est probandus, etiam in specie ; quia potius praesumitur error, quam dolus , ad quem excludendum , omnis interpretatio facienda est , etiam verba impropriandor necnon
in dubio potius praesumitur culpa, quam dolus. Imo quae dicta sunt de dolo, pro
cedunt etiam in culpa, sue consistat in committendo, sue in omittendo; & ideo semper sumenda est interpretatio , per quam culpa excludatur; nisi versa remur in iis quae sne culpa committi non possunt; prout sunt, furtum, incendium, &s milia, in quibus praesumitur misi probetur abessee usque adn. a F.
ARGUMENTVM. Dolus quando fit probanssuri
o h us, eum si quid latens in ani-3-mo, & se dissicilis probationis directeque probari non possit, ideo coniectu ris & praesumptionibus probatur; quae
quidem admittuntur, nedum Iaνis, sed etiam hominis; imo duae sussiciunt, si fuerint graues & probabiles; Λ denique a bitrio ludicis remittitur, qum sint indicia,& coniecturae, ex quibus dolus probetur rq Haec autem indicia debent este perspicua, perfecte essicacia , urgentia, & indubit in , quando agitur de dolo veror in dolo enim praesumpto , leuiora recipiuntur,
plene tamen, & persecth probata ν quia praesumptio doli recipit semper probationem in contrarium: usque ad Ir. η
ARGUMENTVM. . De praesumption lus excludentitus
dolum. R i M A praesumptio excludens do-uia lum . desumitur ex qualitare perso- sna : & hinc non praesumitur in saba iocontra suum Principem, in Rustico imperito , in persona idiosa, & sinplici, in Minore, de in Muliere , si quaeratur quid
fecerint aliqui contra leges; in caeteris vero , in muliere plus fraudis, & doli,quam in masculis praesumitur , quia mulieribus connaturalis est falsias , & instabilitas. Non etiam praesumitur in Milite, quando agit, seu contrahit contra Iuris, suesraiosi dispositionem: usque ad s. Secunda desumitur ex defecta cavis, ubi enim excogitari non potest causa, ex squa quis dolum commiserit, semper censetur exesusus, & hinc non praesumitu , ubi lucrum, & Commodum non adest,
quinimo nec cum modico commodo, nec cum modico lucros e6que minus
quando ex actu, qui dicitur dolosus agens reportaret iacturam, damnum , seu lucri amissionem. Tertia quando quis rure permittente
aliquid agit, & hinc non praesumitur in Tcontractibus', quos quis facit , iuris sui conseruandi gratia, ex actu solito fieri. Quarta desumitur ex actu param gesto sicut enim clandestinus actus doli spraesumptionem inducit , ita pariter , si actus palam fiat, cessat omnis doli praesumptio. Quinta, quae ex ignorantia famnil.
citur; ignorans enim non praesumitur in s dolo , nec ab ignorante dolus committitur; dummodo ignorantia si, non μνis,sedracti, probabilis, & aliena a nocendo. Sexta, quae desumitur ex actu in personam s netiolam , aduersus quam dolum i onon committi praesumendum est i eoque magis in personam coniunctam. Septima , oriens ex oliarentia Superiori exhibita, scut enim dolus praesumi- irtur in eo qui Magistratus imperio non ob
temperat, se pariter e contra obtemporando excluditur.
Octau*quando Aduersarius non igno. rat quod quaeritur, cum tunc succedat irregula,
214쪽
De Poenis Temperan. QIXXXIX. is p
Nona ex neces tale o ιθ , qui enim a 3 ex ossicio aliquid gerit, dolum co--
mittere non dicitur. Decima, ex temporis intra asto, scuta 4 enim ex temporis breuitate dolus praesumitur, ita Si e contra ex interuallo excludituri usque ad n.73.
EX Q EST. LXXXIX. Inspectio IV.
RiMA doli praesumptio oritur Is ex qualitate personarum , scilicet ex eo, qui est solitus dolum committe. re , εc delinquere. 3 6 Secunda ex qtialitate facti, & haec est teneralis. 37 Tertia oritur ex actibus, qui de sui natura istaeiti sunt, de a lure naturali, vel diuino prohibitii prout est homicidium , furtum. & similia. 18 Quarta, quando quis leges Iransire ditar, & quando contra Iutis dispos-tionem aliquid agitur , si ex acta contra legem facto , agcns' rcportet ali- quod commodum: de hine alienans. bona Pupilli sne causa, de sine solem nitatibus, vel qui contra iura seu Staia
tuta mercatur, praesumitur in dolo nisi contractus contineat naturalem aequitatem: similiter in eo, qui cum Minore contrahit sine solemnitatibus. 39 Quinta est, quando quis non facit id, quoa fatere aebet, sue scienter omitiatie id, quod ratione ossicij sacere te netur ι vel in eo, qui non usus est remediis opportunis ad actum , quem
gerit. 2 sexta ex praeea si fractatu, ex antecedentibus , dc subsequentibus , vel ex malo secuto essectu. Septima, de multum vehemensiquae oestur ex acta facto eum petaonis sustectis, prohibitis, ec reprobatis. a L Octava, ex quatitate Iemporis, de exactu gcsto tempore prohibito. a 3 Nona, ex mendatio , quando Menia sax aliquod eommodum reportaret,& se eu falsa expressione, assertione, persuasione r ex eo. quod quis assiimae pro vero, quod falsum est: ux taciturnitate , 8e dissimulatione eorum, quae si suissent expressa, actus non esset ad fauorem Agentis celebratus: ex eo, qui sallendi, seu decipiendi causa ob seuth loquitur. Decima, ex eoniectura, quando quis a promissa non obseruati verum hoc casu quaelibet eausa excusat ab isto dolo. Vndecima , ex breaitate temporis, 13 quando quis unico temporis momento omnia facienda iurauerit i seu etiam ex vicinitate actuum, & ex co, quod incontinenti , seu statim fit, ex quo praesumitur dolus contra agentem . ad
quentia, & sestinantia actorum. Duodecima , quae oritur ex nimia 1 sditigensia, nimia, & insolita cautela, insolitis clausulis, S ex actu generaliter insolito. Decima tertia, ex inobedi ntia im- a perio Magistratus. Decima-quarra , quae nascitur exvroianaia i dolus enim praesumitur in omni in uasore, turbatore , seu occu
Decima-quinta, ex suppossisne facta asalicuius tertiae personae ad contrahendum , & agendum . quando suppostio personae fit in actu prohibito, & in praeiudieium Tertij. Decima-sexta , ex actu Aandestiae 3 cincto , quamuis ex qualitate personae dolus excludatur: sed non procederet, quando aliquid fieret clam ad excludendum Aduersarij Aolum i vel quando datur aliqua causa, propter quam, actos clam fuit factus. Actus vero clan festinus dicitur, qui si s ne Testibus,sne debita, vel consueta solemnitate, secundum subiectam materiam . vel quando Instrumentum fit in loco secreto, & celatim retinetur. Decima - septima , quae oritur eX 3 senormi, seu enormissima tisione , & licet aliqui dixerint, oriri tantum ex en r-
missima ι verius est , oriri etiam ex
Decim octaua ex actu gesto contra 32 personam agenti odiosam, N. non beneuolam.
Decima- nona , quando quis ali- 33 quid facit θνria ρνιέιιιιione . denunciatione, seu protestatione sibi facta
extendendo etiam ad scientem futuram denunciationem.
Vigesma , ex actu, qui agensi non 34pria/s, est asteri nocer. Vigesima prima, quae nascitur , δε- 31
215쪽
pis mici Et sic habes generales praesumptiones doli, ex quibus omnes alias speciales inuestigare poteris: circa qua consule Mascatd. ile probat lib. a.conclus 8 I sic Aa horrvsque ad n . I 47.
ARGUMENTUM.causa quaelibet, in quaeliber creatilitas,
do excuset a dolo, eν ab eius pama
An excuser etiam a temeritare an , in quomodo temo lassis punien- Linc alia ua materiam. E o v L A constituitur, quod causa quaelibet , S: quaelibet credulitas,
etiam leuis, & iniusta, excuset a dolo idum modo si talis, quod sic veris militeres et credendum. Amplia, ut a dolo excise set etiam quaelibet credulitas fatua, temeraria, irrationabilis , seu vi dicitur bestialis: quin i md non solum a dolo, sed etiam a mala s de, a Contumacia, & a mulcta, quae per contumaciam incurritur,nisi cum contumacia sit admixtus contemptus Iu-a dicis. Excusat etiam a mora, Λ a poena eo magis in eis, quae de sui natura mala non sunt: quapropter iniusta causa excusat a poena non solutae gabellae, a delicto contiemisaia , & malae congregationis. 3 Amplia , ut etiam excuset ab ais, quae suntdc genere prohibitorum, etiam ab homi cidio, crimine salsi, periurij, rubatae, ac usurpatae iurisdictionis i a violentia, a poena Ieg. Iatia , de OptibI. a spolio. ὶ turbatiua . quando statutum requirit dolum in turbatione, prout est quando ponit actum directum in personam: a delatione armoiarum , a qua quaelibet causa, & credulitasia etiam leuis, & iniusta excusat. Extende
A ad crimen furii, iniuriarum , ad delicta carnis i de eo fortius quando sumus in casu, vel in delictis , in quibus a Statuto requiritur dolus. Et illative, a golo excusat etiam fama pti blica, in illis etiam, quae sunt de genere prohibitorum; dummodo rumor, seu fama si irrationabilis : quae 3 quando sic dicatur, & quae si causa iusta,
vel iniusta excusans a dolo necne)arbitrio Iudicis remittitur 1 vsque ad n .Α .
Limitando Regulam, non procedit in illis, quae sunt prohibita a Iure diuino ,
naturali, uel ciuili, notorio & indubitato, snec etiam excusat ab ingursu poenae latae culpae indictae. Et licet aliqui contradi cant, causam iniustam non ex sare a temeritate , verius tamen est, quod excuset , ubi lata culpa non punitur , cui temeritas aequiparatur. Et hinc iniusta credulia Itas excusat a dolo vero, non autem a prae
sumpto; & sic a poena corporali, non pecuniaria : quando statutum , seu depositio poenalis simpliciter loquitur, imponendo poenam pecuniariam absque ulla doli expressione i & notabiliter semper excusat in extraiudicialibus delictis, secus in iudicialibus; prout est praesumpta calumnia , contemptus ludicis, poena con- 8tientionalis; vel quando quis causam iniustam cognouit, te tamen in illa perseuerauit, & ex ea delinquere noluit. Generaliter nunquam causa iniusta, & credulitas excusant, nisi probentur petallegante in interuenisse ante delicium t quapropter snon sussicit probare existentiam causae,
sed est necesse, quod quis ex illa causa
motus fuerit, &crediderit non delinquere t satis tamen est ad huius caulae iustificationem semiplena probatio ex coniecturis vehementibus. A: verisimilitudinibbus euidentibus: de licet Alij dieant probari etiam periuramentum delinquentis; hoc sane intelligendum, concurrentibus coniecturis.
Iuris ignorantia quando in dehctis
GNORANT A Iuris, sue eiu error, vel ignorantia facti excusat ta dolo, non autem a cilipa lata ; quia latae culpae ignorantia luris aequiparatur: licet ne verum si, quod mitius puniatur: quinimo si ignorantia apertis coniecturis dignos retur bonae fidei iuncta, si sanctiam in totum excusaret a prena. Sed si esset ignorantia crassa, supina seu affectata, aut luris naturalis, Gentium, aut Di. iacini, in nihilo excusaret clim tantum is modo ignorantia luris postiui, non no totai , sue communis, siue Statutar ij, ex. ut i & quia ignorantia non praesumitutin
216쪽
in actibus, qui geruntur, ipsa debet probari , aut per iuramentum, iunctis coniecturis, aut signis, Sc adminiculis cuidentibus : & tan)em generaliter ignorantia, seu error Iuris . non excusat a dolo, quando actus ab ipso Iure , vel statuto est ita prohibitus, ut ius ei resistat , siccus si tantum non adsistat, nec cliam resilat.
Delinquens ex eo, quod credidit Viro Medigno , - , in quomodo excusetur
uis uni tantum, licet vir iste non sit Nobilis, exculatur a dolo : etiam quod credens errauerit in Iure cum ista credulitas excuset a mala fide, & a culpa I quin imo ctiam a contemptu iudicis. M a poena conuentionali. Non tamen excusat in iis, quae a Princi pis voluntate dependent: ranc quis excusatur credens mulieri quamuis fide dignae a nec viro in praeiudicium
Tettij i& ὸemum ista credulitas , dummodo sit verisimilis, & probabilis, cxcv- it hominem simplicem, & ignarum I sc-Cω callidum , 8c versutum et usque ad
Iracundia quando ex siet 2 delicto: man contractus, m obligationes per iracuniliam facte, leant.
gulariter mitius punitur : Sc hinc etiam excusat delinquentem iustus dolor, ideoque Pater , seu Malitus occidendo filiam, seu uxorem in adulterio deprehensam in simul cum Stupratore vel Adult m. multum excusetur ob iustam iram, quandoque a poena Ordinaria, de quandoque in totum, ut infra videbitur, hae eadem Succi p.r . Et illative, prouocatus ab aliquo verbis, seu facto , si prouocat tem offendat , mitius condemnabituri
Extende ad crimen Blasphemiae, Calumniae i ad pacem, aut cautionem de nonosendendo ruptam; a qua per iram ostii dens , excusatur, ac si ex noua causa o fendisset; dommodo ira proueniat ex iusta causa, de dummodo ita fuerit magnai secus, s parua. Extende iterum ad crimen periurii, a quo excusat, saltem ab incuria asia poenae ordinariae. Et ira exesis at non solum, si prouenerit ex ficto Aduersatij, quo casu intrat materia prouocationis ssed etiam, si proueniat aliunder quia omnis actus calore iracundiae factus , nullus, & irritus est , nulliusque roboris Ac momenti , in Civilibus, seu in contractibus, quos calore iracundiae celebratos, nullos esse, Ac inualidos, non dubitatur ι nisi essent contractus ad pias Causas 3e dum- . modo ira fuerit talis, quae donantem seu
contrahentem in totum a mente aliena
uerit; quo casu etiam donatio celebrata ad pias Causas valeret: imo votum calo iare iracundiae emissum non obligat:& pari modo iuramentum, seu consessio calore iracundiae emanata confitenti non praeiudicat Amplia ad acceptationem secundi benefici j, primo pinguiori renunciato: ad diuortium; ad exhaeredationem 1 ad Pr festionem emissam , ad electionem pari ter calore iracundiae factam Et licet in Icrimine iniuriarum multi dixerint, ir Cnndiam non excusare; verius est, etiam hoc casu delinquens mitius puniri. Absolute vero non excusat a sententia Excommunicationis, quae etiam per ira- cundiam lata , valet: aliae verδ sententiae non statim executioni mandari debent,
sed eorum executio post triginta dies est differenda. Non excusatur etiam ille De linquens qui post iram in delicto perseuerat, illud rati scando 1 extendendo ad somnes alios actus, A contractus, calore iracundiae confectos , SI perseuerantia confirmatos I necnon quando ira prouenit ex opera illicita, vel orta est sine causa ex vitio naturae r & quia iracundia non
praesumitur, ideo per allegantem est probanda i sed satis dicitur probata . si probetur oblatae irae occaso . siue ex natura , sue ex accidenti proueniens: vsque
217쪽
Ptibires, mel impuberes , atit pubem tuti proximi qui autem Insenses, aut
VI HOR , cum una causa minuendi poenas, sit artas i unde de senes, de Minores delinquendo mitius 3 puniri omnes consentiunt ; praemittit, quot sint horninum aetates,ec quo tempore incipiant. Infans ergo dicitur, vi que ad septimum annum inclusiue iprox mus infantia , poli septennium vique ad decem annos cum dimidio, si masci ius, si vero foemina, usque ad
a. nouem annos cum dimidio. Pueritia
incipit a septennio , re durat usque ad pubertatem, videlicet in masculo usque ad annos quatuordecimi in scemina usque ad duodecim 1 Alij dicunt,3 pueritiam usque ad decimum- septinium annum inclusiuei Alij vero usque ad annos deccm de octor sed tunc pro prie dicitur plena pubertas. Impuberes masculi dicuntur a septimo anno, viaque ad decimum quartum ι s minae, usque ad duodecimum. Praximi puber-s iari, qui sint variae fuerunt opiniones , nec communior ab Authore discerni potuit,lichi videatur firmare hoc Iudicis arbitrici csse remissum , sed postea periculosum dicit. Ego vero si
meam sententiam in medio asserte possem, quod inter tot , tantosque Patres non auderem J Icerem, atten- dendum csse naturam, de vivacitatemo illius, de quo agitur. Paberras incipit in masculo ab anno duodecim quarto,in emina ab anno duodecimo. pubertasptina dicitur usquc ad annum decimum- octauum inchoatum , dc decimum-septimum completum. Minerdicitur, qui nondum est annis viginti- quinque. Senes, siue Sen iam dicitur ab annis quinquaginta perfectis , usque ad annos septuaginta; quibus cxpletis, 7 exinde dicitur Det pitis. In casibus a Iure non determinatis . Senes qui dicantur, ludicis arbitrio remissum est iusque ad n.2 3. Senes delinquendo mitius puniuntur 1 Et licet Alii contra s non recedas. Sed eam amplianao firma , eo magis gprocedere in poenis corporalibus: miliusque puniri in arbitrariis, quamuis culpa delinquanti quia si per imprudentiam, tunc nullatenus punirentur.
Declarando , dummodo Senes sint in decrepita aetate , de dummodd non
versemur in Capitalibus, id se in ho- ω
micidio, a quo seruilis aetas nullatenus excusat 1 quia tunc mitius puniuntur, quando propter scnectutem de sanguinis diminutioncm sunt etiam diminuti sensu , de intellectu , ita ut repuerascere incipiant: usque ag n. r. Minores vigintiquinque annorum, Ae iure communi mitius puniuntur: Iciquin imo minori ad hune effectum dator a iudice in integrum restitutio. In fanIes in totum excusantur, cum doli
non sint capaces . de quidquid agant, ignorent: Extendendo ad proximos in-jantiae , quamuis infantes, da infantiae proximi appareant doli capaces: Quidquid Alij contra. Impaberes. ec puber- .rari proximi , mitius puniuntur , sed
non cxcusantur in totiam : quinim
Minores, etiam in delietis carnis, mi- 1 tius puniuntur ἔ 8c in totum excusantur puberes ad coeundum impotentes. Extendendo ad crimen Sodomiae Quinimo multi voluerunt,quod etiam
Minores Oigintiqviinque annorum quandocunque extra ordinem tantummo
do puniantur. Alij contrat & cum hac
contraria opinione concordat eonstit Marcis. Iib. 4. cap. 69. quae loquitur in Minore excedente annos decem Zeocto i hc sc practicatur in Statu Eccle-sae Ec in Statu serenissimi Magni Ducis ex lege parrietilari sua Celsitiginti
renissima. Extende iterum ad cri- i timen Raptus, in quo Minor excusatura poena Ordinaria. Quinimo, fle ad camnaliter cognoscentem Iudaeam , de ad
crimen Incestus, quando adest iuris ignorantia; vel quando coitus est prohibitu; solum de Iure Civili. Ac de
multi in deliciis carnis Impaseres excusantur in totum , quango eliant impotentes ad coeundum e multoque m
Ois minor aetas excusat in delictis culpa commissis : eoque sortius procedit an Impuberibus , etiam doli capacibus, quamuis eulpa sit lata. Procedit etiam axin Criminibus grauibus, de atrocibus, in quibus poena mitigatur, non au vem in totum extinguitur : quinimo, & in atroeissimis.
218쪽
De Poenis Temperan Q. XCII. 2O3
Alii contia , 5 verius; prout Pother testatur vidisse suspensum Romae quem dam adolescentulum quia na cum Gras. satoribus viarum tenuit habenas equi cuiusdam Tabellionis , dum Grassatores ipsum in uia piiblica spoliabant seu der babant. Verum in hoc, ad imponendam,oc excquend ma poenam mortis, Princeps est consulendus. Extende Regulam ad crimen falsae
14 monetae, in quo Minores annorum viginti quinque mitius puniuntur: impuberes Vcto, non doli capaces , in totum ex cu
salitur: ad crimen homicidi j, in quo pariter infantes in totum cxcusantus , quam-υis sint infantiae proximi: Proximi autem pubeitati ,-doli capaces, mitius tantum puniuntur. Quae omnia praeimssa multo magis peto cedunt in homicidio commisso per impuberes, ludentes ad saxa, vel in colluctatione, aut alia occasione, nota dolo , sed culpa potius, aut casu. in crimine I furti Minores viginti quinque annorum excusantur a pcLna ordinaria , quamuis furtum fuerit commissiim in Ecclesia: &si esset impubes , nullo modo punitur. Item in crimine Ahortus: in poena duplae cautionis de non ostendendo e nec talis mitior comprehenditur in pace, nisi de eo facta fuerit expressa mentio: sed ad propositum vide, quae dicta suntsupra, parie
3 6 Amplia in delictis geminatis, s iteratis; sed an Regula procedat in delictis, quae sunt de Iute Gentium, vel naturali,
acerrim h per D D. controuertitur : de Au
thor distinoit,quod si Statutum.vel Consuetudo puniat aliquod delictum , quod etiam de lute Communi punibile sit licet
17 Ninores comprehendantur, mitius puniuntur : si vcro punit delictum,a lure nec punitum, nec reputatum tale; in totum excusantur , nisi ipse Minor scienter ex dolo contra statuta, vel Consuctudinem deliquerit i quia tunc non in totum excusatur. Et hinc. Rcontra banna, S prohibitiones dolose frumentum extraxerit, mitius punitur: & quia dolus non praesumitur, probandus est: usque ad n. iMinori datur etiam restitutio in inter 8 grum aduersus non solutum vectigal aduersus Commissum, si culpa deliquerat; secus. si dolo. Et licet Pupillus, pubertati proximus, Λ sic doli capax possit excommutescari , sententia retractator , vel herrestitutionem in integrum, vel per appellationem e quamuis polst iiivictari, sententia mulctae , ut juria refiactatur.
as Aduersus dolum irae umptum de praeterito, minori succurritui ope restitutionis, sed aduersus dolum futurum, non succur- 'ritur, quando ex eo non assertur damnum de praesenti: usque ad n. Ist. Minoi punitur mitius etiam factus maior, quia attenditur tempus delicti, non sententiae r Et in proposito quando minuitur poena propter minorem aetatem, impuberibus pubertati proximis iudistincte.&in quocunque delicto imponitur poena seruiat ipsis in iligenda non publice, sed in
carceribus ab uno ex custodibus: si vero fuerint grandius ii , N: magis proximi pubertati, tunc si delictum ab ipsis com missit in erat talc, pro quo si maior fuisset, poenam mortis dc iure minime subii set, seruatur, prout in praecedenticasset si vero delictum erat capitale, quod saepe contingit. quando illi pueri Sodomiae crimen et Iactitie, vel palliue committunt seu de pluribus furtis eonvicii reperiuntur: quod si fuerint puberes, maiores scilicet quatuordecim annorum , minores autem viginti
quinque, tunc si delicti grauitas hoc patiatur, S: sustigantur, de etiam ad Triremes damnantur, nisi essent adeo inbertas , ut Iudices a transmissione ad Triremes se abstinerent , propter periculum maioris scandali. & peccati, quod ibidem contingere posset : ac id totum arbitrio Iudicis remisi im est, nec aduetvis hoc a bitrium datur restitutio, nisi ageretur pro delicto ciuiliter: usque ad O. ιπ9. Ninor aetas non excusat ab irregulari- adtate, nec a delictis spiritualibus; in quibus, si pertinaces, & im poenitentes kei inti ut alij puniuntur . quia minor aetas excusat, quando minor delinquit ex voluptate circa Concupiscibilia, &: Irasc ibilia . motus quodam aetatis impetu . A imprudcntia a secus in delictis , quae oblimata Minoris
malitia committuntur, quia tunc etiam ordinarie condemnantur. Et tandem inistellige, Regulam procedere. nisi statu- tum , vel constitutio , ctiam istis Minoribus poenam ordinariam imponeret; prout est in Statu Ecclesiae ex Busta Sixti V. m 23ονίine, sexta Bastar p 2 fol. i 76. ubi Minorem annonim quatuordecim non excusari in delictis cauetur: de Author vigore ἁictae Bostis, dicit vidisse suspensi imquemdam Michaelem Cortum adoles cc- te qui in Territorio Ceriacteris cum Bannitis armatu ςpertus sitit: vetum non ob obstantibus dicti su siti ad terrorem factis, manus Iudicis non sunt ita ligatae , quin possit adhuc extra ordinem condemnare: usque ad a. II.
219쪽
De Ebrio delinquenie,m illim parra. E o v L A Iuris est , quod omne
3 delictum , quantumuis graue de atrox , durante ebrietate coinmisium, non ordinaria , sed extra Ordinaria poena puniatur: quae quidem pix na non imponitur Ebrio propter delictum , sed ex culiapa Ebrietatis. Haec procedunt, non ob stantibus constitutione. 8e statuto, quodntilla ei haseasar misericordia a quamuis in principem deliquerit ι puta, ei maledicendo: quin imo Fhrius in occidendo, vel mutilando, irregularitatem non incuriit : cxtendendo ad poenam ruptae pacis , seu cautionis, ad poenas statutarias idc generaliter ad quascunquc: praesertim, si ebrius euaserit sine sua culpa, veluti non cognoscens vini qualitatem, ad inebriano a dum apti; Vel quando fuit deceptus a sociis, qui in vino mixturam aliquam in .derunt , puta salem t illa poena minuitur
Iudieis arbitrio. Quinimo nec valet Ebrij consessio. Limita, Regulam solum procedere In eo, qui taliter cli Ebrius ut quidquid agat 3 ignoret: secus in leuiter Ebrio; quamuis de iste aliquantulo mitius puniatur. Sed si seiens de facili se inebriari, attamen pro fuse bibendo, inebriatur 3c delinquit, non mitius, sed ordinarie punitur eoque fortius ι si data opera inebriaretur . seu ebrietate cessante de delicto gloriaretur. Et quia Ebrius quis non praesumitur, ideo
ebrietatem alleganti incumbit onus probandi, quae tamen probatur per Testes de credulitate , ut puta , ex facie, ex loquela, exactibus, adeo ut Tostes non deponentes per rationes, de signa praedicata mi ni me probent.
De Furioso, Prodigo delinquentibus, G eorum paenis : o' an furor D pr bundusin per quem.
a V R o s v s , Heneticus, Mente captus,quamuis redierint ad sinam mentem, de delictis in furore commissis puniri non possitnt. Idem in habente lucida interualla nisi hune constaret deliquisse in sana mente Verum si versemur in dubio, aliqui voluerunt praesumi comis missa tempore furoris. Alij contra. Atiis a rhor vero distinguit, scilicet, quod si exeireumflatiis appareat esse in filiore commissum, puta, quia occidit hominem, cui non erat inimicus, & occidit palam, non aufugiendo, vel alias per expressa signa furorem demonstrando, tunc non pollit
puniri : secus e contra, puta , occidendo inimicum caute , praecedente rixa, fle aufugiendo , vel sagna sanae mentis demonstrando. Quod , si delictum esset commistim tempore sanae mentis, adhuc furore superueniciate, non possct puniri, sed expectari deberet cessatio furoris , licet vitissa esset spes quod ad sanam mentem reuerteretur, de quamuis furor superuene- 3rit pol formatum de completum Procesi sumi si agatur de poena corporali a secus, si de pecuniaria , quae indubitanter exequi potest furore adueniente post processum informaturum,& dcfensuum, ita ut aliud nosa desit quam condemnatio. Verum si aliqua adiit spes, quod furiosus redeat ad
sanam mentem. Don tamen pet hoc debet telaxati, sed est detinendus de custodiendos. donec ad sanam mentem tedictit tusque ad n. 2 6. Alii plia Regulam , ut si furiosus aliquem in furore occiderit, nec puniatur, 4 nec irregularitatem incurrat, etiam ex crimine Parricidij. Et ego in contingentia facti, alias de anno i 64 8. Radico fori quemdam Rusticum sutiosum ex lucidis interuallis, qui filiam infantem in fili ore occidit, uxorem , de Patrem Lethaliter vulnerauit, sui in voto dimittendi, SI ab soluendi, data cautione per eius consanguineos de eum custodiendo , de ligando, quandocunque, δί quotiescunque ad su- rorem rediisset: de ita obtinui sine diss- cultate ab Illustrissimo uniuersarum Legionum Militum Cenerali Auditore No rentiae. Quinimo confessio in sui ore em nata , nihil nocet. Regula tamen limitatur in eo, qui non sest vere furiosus, scd se talem simulati δίideo Iudex debet bene aduertere.& cautCagere ad cognoscendum, an qDis sit necne furiosus. Puniuntur Constilentes. iii - citantes, & furentes seu Adtinuantes simi- gles furiosos, qui non sunt libere dimitten- .di, sed traduntur custodiendi a suis in car. ceribus : de etiam, si opus fuerit, in vinculis de compedibus. Quod si Custode;
220쪽
suerim negligentes in custodiendo, Ae ex hac nς igentia furiosus deliquerit I pro
modo cui pae, A negligentiae puniuntur extra ordinem: usque ad n. 46. Prodagus , licet furioso aequiparetur, 7 non excusatur a poena ordinaria delicti, etiam capitali, s delinquat committendo , secus omittendo: A: quia furor non praesumitur, ideo probandus est per allegantem:& satis dicitur probatus, signis,&coniectutis, instar ebrietatis. Semel suriosus, furiosus semper praesumitur, quando furor de praeterito fuit continuus, &successuus: secus, si momentaneus: eoque 1 minus furor dc praeterito non praesu er tur, quando actus esset gestus post furorem ex interuallo,vel quando non appareret post surorem quem fuisse sanae mentis, tunc enim probato surore de praeterito praesumitur etiam furiosus tempore actus3 secus e contra: usque adn. I I.
N Sci NuvεNs excusatur ex Conis fueιudine, quia haec actum de sui natura illicitum de puni bilem facit licitum&non puni bilem: quinimo validat pacta,& contractus illicitos,dolosos. SI reproba tos , excusat ab usura, etiam de Iure Canonico , quando euidenter non constaret de ea ex facie contractus; sed tamen hoe, casu non excusat a restitutione. Excusat etiam iudicem iudicantem contra legem, a poena pnaati careeris. Notarium aliterdi scribentem a poenafahq. Sigillantes seripturas cum alieno sigillo, Domino seilli ignotante a sed quoad excusationem falsi ,
latis, intelligas, dummodo non asserat Tertio praeiudicium. Item excusat a non obseruatione iuramenti,Monachos,5 Religiosos non obedientes praeceptis & Re-3 gulis. Excusat a mala fide. Et ex Consu iu/ine permittente colluctationes,torneamenta ludos cum saxis, cum pugnis, cum
calcibus, cum solle, A similibus:& si forte ex illis sequatur aliquod homicidium, lis
micida non punitur, cidam poena extra
ordinaria, nisi intercesserit dolus , quia tunc extra Ordinem puniretur. Et licet Consuetudo non praesumatur , attameti sufficit eam semiplene probati per cursum decem annorum; quae sic probata cilcet excuset a poena legali, statutaria, delatione armorum,& ab illis,quae sunt prohibita a lute pο ιιιο, nunquam excusat a prohi- 4bitis de ture Diamo, vel natiarati; & generaliter nec excusat quando fuerit repribata a principe vel a lcge.
DHἱλι ιncertitudo, in Dei quentium multitudo , an , CP quando facia poenam minuere quomodo is pro-
cetin itim in leutro , O homicidio a pluribus commisso ad inquistionem,
UM eit minui poenam , ubi praesertim ragitur de poena moltis, ne dentur strages multorum e licet in practica id obtinere difficile esset;&: miseri ordia non impartitur Authoribus delicti, vel quando prae cessisset tractatus,& communicatum con insilium: Aυιιιν hoc dubitatiuh firmat: & sin ptoposto, multitudinem dicit in numero quadraginta; seu potius hoe esse tu dici athitrarium. Ad hanc materiam vide
etiam quae dicta sun supra q. i .
Propter incertitudinem delinquentium minuitur poena : ex quo, quando ambu - 3lans per viam, suit occisus ex proiectione lapidis ab aliqua fenestra , vel domo , ubi plures adcrant homines; tunc propter incertitudinem, nullus tenetur ad poenam ordinariam; omnes mulctantur pmna pecuniaria, εἴ in irregularitalcm incidunt, dummodo omnes conuenerint domuni illam, nullo praecedente tractatu i secus si
praecedente deliberatione offendendi ilialam in quem lapis fuit iactus. Singulari- 4ter, si in una domo aliquis rcperiatur occisus , & nesciatur a quo rati ne incertitudinis, habitantes arbitrio tantum ludicis puniuntur. Quando vero in rixa a uepluribus commissa,reperitur mortuus vialiaco tantum vulnere affectus, S ignoratur quis ex rixantibus illud intulerit 3tunc Omnes resolutiuh poena extraordinaria punititur. Idem,est quando quis est mollinis sex plurib. vulneribus, & ignoratur quis ex