장음표시 사용
441쪽
mundi causa essiciens , quae propter eundem mundum si cit & propter fines consequendos in co talcs potius secit res, quam alias. Quare cum actio cauta essicientis mundi est ratio existentiis ejus & rerum talium, quae dantur in mundo s. 886. OHOL i datur aliquod cias, a mundo diversum, in quo ratio existentiae ejus & cur talcs in eodem potius dentur res, quam aliae, continetur , consequenter autor datur mundi, sive Dcus s. 67. 8VI. I. ricol. nat.2. Enimvero negat atheus dari mundi autorem , sive Deum I. η i l . . Quamobrem concedere non potest, dari sincinmundi & fines rerum in mundo. Quod mundus propter snem aliquem existat, smpliciter negat atheus, cum nemo sit, qui hunc finem intenderit& per mundum tanquam medium consequi voluerit, in hypothes impia. Quod in mundo unum inserviat usbus alterius, nec atheus negare potest, cum experientia in dubium minime revocanda idem apertissime loquatur. Sed cum atheus nullum agnoscat mundi autorem, nec usus hosce in numerum sinium refert, cum nemost, qui hosce usus intenderit & eorum consequendorum gratia res tales secerit. Quamobrem eis ex eo sequatur, dari Deum mun- di autorem , s v. gr. usus rerum naturalium fines esse ponantur, Vel alia, quae in mundo accidunt, pro talibus habeantur ; inde tamen erroris sui convinci nequit atheus, qui, quae pro finibus habentur, in numerum finium non refert,
nec per hypothesn suam referre potest. Quamobrem cum atheo non persuaseris , ea pro sinibus recte haberi , quae pro finibus habentur, quamdiu in errore suo subsistit; nec
. argumentando a finibus rerum quicquam contra eum proseceris: si ita quod multi maximum in hoc argumento adversus atheisinum praesidium sibi reperisse videantur, quia distincta ratiociniorum evolutione quam longissime absunt, ' ubi quid probandum. Equidem non nego, si fines in hoc universo obvios r pendat atheus, probabile quodammodo reddi posse, quod sine. esse possint, qui dicuntur, ac ideo
442쪽
probabile posse videri, quod non omnino impossibile si L.
ri hujus universi autorem; sed ultra aliquem probabilitatis gradum nunquam ascendere dabitur, nec certus ac immotus nascetur allenius. Id agnovcre acutiores, qui huic argumento, quemadmodum aliis smilibus , nonnisi certitudinem moralem tribuere. Equidem simpliciter impossibile . non est, ut, qui hcberior est, quam ut certitudinem moralem ab omnimoda distin cre possit, vi hujus argumenti persuadeatur, dari Deum: non minus tamen certum est, eum exceptionibus athei ad errorem pristinum reassumendum facilius iterum adduci poste , aut saltem perplexum reddi, ut, cui contradictionis parti subscribere debeat, minime reperiat. Quamobrem cum nos cerram tradere d actrinam constituerimus, nec cum probabilibus nobis jam si negotium ;ab isti innodi quoque argumentis abstinemus, quae rem mi ni me conficiunt. Dari finem totius mundi & mundum esse plenum finibus a Deo intentis, tum demum certo cognoscitur, ubi existentia Dei fuerit demonstrata, quemadmodum ex systemate 3. 643. Deqq Iait. I. Theia nat & superioribus cf. 37s. weqq. constat. Nec ulla necessias nos adigit, ut ad fines rerum tanquam ad sacram quandam anchoram confugiamus , contra atheos disputaturi, cum adstructa mundi contingentia ejusdem necellitas, atheismi unicum fundamentum, subvertatur.
3. 43 8. Casum pa- In hpothesi athei non ad utendus necessario es cases rum num purus, seu , si negatur Hra Deum , non siluitur dari casum statuere de- puram. Etenim cisi atheus , negans dari Deum , mundi beat aueus. autorem I. 4i I. , ejus existentiam absolute necessariam esse statuat a. , & omnes eventus absoluta necessitate consequi affirmet g. 434. , nec finibus in rerum n tura ullum relinquat locum I. s T. , non tamcn ideo nogare tenetur , omnia fieri cum ratione sussiciente, cum principium rationis si cientis cognosatur, etiamsi non Pinponas
443쪽
ponas dari Deum, mundi autorem, eventus in mundo adspectabili esse contingentes & dari fines rerum natur, Ilum . 7o. tot immo veritatem hujus principii agnoscere teneatur atheus, antequam eX contingentia mundi
existentiae Dei convinci possiit . 69. pari. I. Neoc nat,st,& si demonstrationes contingentiae mundi & element rum ejus in systemate datas s. 3 s. s6. pari. I. mol. naid, resolvere volucris in sua principia s. 99 a. Logd, pateat, nec cam absque principio rationis. susticientis demonstrari posse, ut inde porro existentiae divinar convincatur atheus. Quamobrem cum cassis purus sit existentia ratione PH- ciente destituta . 94. Comat , impossibilitatem cjus agnoscere tenetur atheus, & agnoscere potest, etsi nondum admittat dari Deum s. 93. Co A. . Non igitur ex eo , quod negatur dari Deum, sequitur dari casum purum, adeoque in hypothesi athei casus purus non nece sario admittendus.
Equidem fieri potest, ut atheus casum purum admittat; sed ubi hoc facit, in errorem hunc non incidit ob atheismum. sed alia de causa, quemadmodum videmus casum purum admitti etiam ab aliis, qui & Deum esse confitentur, 3c ipsam Religionem Christianam amplectuntur. Immo qui principium rationis lassicientis ex parte voluntatis admittere nolunt; casui puro non modo Voluntatem humanam. sed ipsam Numinis voluntatem subjiciunt. Ecquis vere dixerir, eos esse atheos, aut statuere quod recta via ad atheismum quae ducunt principia defendant, quamvis negari non possit, difficillimam reddi, si non prorsus impossibi- Iem, athei convictionem, ubi eidem concesseris casum Pu-aum non esse impossibilem φ
444쪽
mare potes mundum exsere casu puro, vel quicquam in eodem contingere casu puro, consequenter si alterutrum in mei, per demox strictionem imp Abiaiis casis puri ad assurdum redigendas s. 96. Cosina. .
Vides adeo utilitatem propositionis praecedentis in refellendo assico: tantum abest, ut recte dicatur, eam favere atheismo. Ceterum moneo de casu puro judicium fieri de here ex notione distincta s=. 94. Co oc), non Vero confusa & Vaga, ne eidem tribuantur, quae ad eundem referri minime possunt. Ponamus hominem sceleratum ac i Deum blasphemum ictu fulminis perire: eis dicat atheus, hoc casu fieri , . negans rationem aliquam, cur fulmine ictus suerit, quaerendam in pessima ejus vita vel in blasphemia: non tamen ideo negat effectum, quatenus narurae tanquam causae tribuitur, rationem sussicientem habere, nec propterea casui puro in eventibus naturalibus qua talibus facit locum. Ceterum ne casus simpliciter dictus cum casu puro coniundatur, illius notionem explicare lubet.
g. 46O. Casios simpliciter dictus est concursus causarum ad e sectum alterius pratia agentium. Uscetus, qui eidem tanquam causae tribuitur, E fectas casualis appellatur. Nonnulli etiam effectum ab isto causarum concuri pendentem casum appellant; sed praestat ambiguitatem in loquendo evitare, a qua philosophia abhorret ob confusionem inde oriundam: neque enim in eadem eidem termiuo diversi imponendi sunt significatus, sed idem isque determinatus semper retinendus I. 143. Discit --
Ut definitio intelligatur, exemplo aliquo candem illustrare Iubet. Ponamus aedificium dirui & intra murum reperiri gemmas pretiosas: gemmae casu repertae dicuntur. Etenim eas intra murum condidit dominus non eo fine, ut aedificium diruens easdem reperiret: noc qui aedificium dia. ruit, Disiligoo b Corali
445쪽
ruis, id eo sine Acit, ut gemmas reperiat. Concurrunt adeo ad hunc essemim,tum qui gemmas intra murum conclusi, ut eas certius asservaret; tum qui murum diruit, ut aedificium , novum extrueret. Sed uterque egit propter essectum alium, quam qui ex illo concursu resultavit. Similiter si ventus ex tecto deiicit tegulam,quae praetereuntis caput vulnera ad vulnus capiti inflictum concurrunt & ventus, & causae tegulam disponentes, ut impulsui venti facile cedat, δc tegula ipsi d scendens, vi gravitatis, aut, si mavis,gravitas tegulam descendere faciens, & homo edes praeteriens. Enimvero nec Venistus regulam de iiciens, nec causa eam disponens, ut venti impulsui facile cedat, nec graVitas, qua deorsum tertur, nec homo praeteriens Vulneris capiti infligendi causa agunt. ΕMetus adeo, qui casui tribuitur, vulnus nempe capiti insictum,
oritur in concursu causarum , quarum unaquaeque alterius
essectus gratia agit. Quodque adeo hic dicitur casus, aliud. non est , quam concurius causarum ad effectum quendam, quae singulae alterius essectus gratia agunt. Equidem vulgo ad casum requiritur, ut essectus rarus st: sed raritas intrinsece rem non asscit: definitiones autem ingredi non dobent nis rebus intrinseca f. Is . Log. . . 46 I.
tale caseu feri dis Iur, non fiunt casu puro. Etenim An ae eas quae casu fieri dicuntur, proveniunt ex concursu causiarum sunt, casis quarum unaquaeque alterius gratia agit s. 46o0. Quo-puroflant. niam itaque concursui huic insunt, unde intclligitur, cur illi usi nodi effectus sequatur, etsi ex actione causae uniust jusque sequatur alius, cujus gratia agit, quemadmodum cXempla loquuntur; quae casu fieri dicuntur , rationem sufficientem habent in isto concursu . 36. Ont.). Quamobrem cum cassi puro fiat, quod absque ratione iussicimte ad actualitatem perducitur s. 94. Compl. ; quae casu fieui dicuntur, non fiunt casu puro.
446쪽
Qui gemmas pretiosis intra murum condidit, cum V. gr. secerit, ut ibi laterent ac secure servarentur, non secit steteratione lassiciente : ex fine enim, quem intendit, intelligitur, cur secerit, atque adeo hic ratio sum ciens cst g. 36. Guttii ). Actio etiamsi physice consideretur, ratio sufficiensost, cur ibidem sint gemmae pretiosae. Quod murus diruatur fit novi aedificii excitandi gratia, atque adeo denuo rationem susscientem habet. Cumque ibidem lateant gemmae pretiosae, dc muro diruto in conspectum prodeant,ex eo
porro intelligitur, cur inveniantur Habet itaque inventio earum rationem sussicientem cont). Eis ac o casu repertae suerint, propterea quod intra murum condens non intenderit , ut eum diruturus eas inveniret, nec qui eundem diruit, cum ignoret, eas ibi latere , inveniendarum gemmarum gratia hoc faciat , sed praeter intentionem & expectationem suam easdem inveniat; in ipso tamen causarum concursu ratio lassiciens continetur, Cur invenerit, consequenter inventio casus purus non est f. 94. Ofimo . Ceterum ex ipso concursu causarum , qui hic requiritur, ut gemmae reperiantur, intelligitur, cur raro accidere debeat, ut murum diruens gemmas inveniat pretiosas; cum hic eas semvandi modus si infrequens, nec communiter receptus, ipsi etiam gemmarum pretiosarum possessio in eorum numero si quae rara dicuntur. Atque adeo simul pater, cur casus hic rarus sit, habere rationem sussicientem in ipso casu, consequenter cum ex ejus notione demonstrari possit raritas, opiis non esse, ut ea definitioni inseratur 8 37. Log. . Idem eodem prorsus modo fuse habet in aliis exemplis, quemadmodum in ceteris experiri licet, quae ad definitionem casus illustrationis gratia in medium adauximus. Admitti igitur potest, quaedam casu fieri , nec opus est, ut a communi
loquendi more recedamus, Veritati convenienter explic
bili , eis impossibilitatem casus puri stabiliverimus f. 93. G uel I. Quodsi fiat, qui inter casum simpliciter dictum &casum purum non distinguunt, & illum ratione sussiciente destitui sibi imaginantur; id errori per praecipitantiam in judicando acuminis desectui debitam orto tribuendum.
447쪽
Ex parte Dei caseus nultas es , seu nihils case sed '
rotum vi ex parte causarum secundarum , ais, s maris, de naIurabum. Etenim cum Deus praesciverit ab aeterno VcVM edomnes effectus rerum materialium omnesque nostras cog tationes, seu quicquid in hac rerum scirie existit s. set . se para. I Neol. nat. 2; fieri non potest, quin omnes etiam 'm sic o cffectus praeviderit, ex quocunque causarum naturalium sive secundarum concursu resultantes. Et quoniam hoc universium gubernans 9oo. 're. I. Theonnat. 2 omnia dirigit ad certum finem g. 899. pari. I. Neoc nat. 9 ς dubium non cst , quin etiam incctus ex concursu causarum alterius gratia agentium dirigat ad certum finem, cons quenter codem utatur tanquam medio ad eundem cons quendum s. 937. υίδ. Etsi itaque causae naturales sive secundae alterius effectus gratia agant, non Vero ejus gratia, qui ex eorum concursu resiuitat , si eas in se spectes; agunt tamen etiam propter finem a Deo intentum, consequenter etiam effectus ex eorum concursu resulta tis gratia, si ad Deum referantur. Quamobrem cum coim cursius causiarum ad effectum aliquem producendum ideo casius dicatur, quod unaquaeque alterius effectus prod cendi gratia agat, non Vero ej , qui ex eorum concursia resultat praeter eos, quorum gratia agunt, quatenus in
se spectantur s. 46o. I evidens omnino est, ex parte Dei casum admitti posse nullum , seu nihil casu fieri, sed tantummodo ex parte causarum secundarum , aut, si mavis,
naturalium. Concedi adeo potest atheo, casu fieri nonnulla, quam
diu ea, quae in rerum natura eveniunt, reseruntur ad solas causas naturales in hac rerum serie existentes; non tameta
concedenda est cocoquentia, quod nulla fiant providentia.
448쪽
iseuma Etsi enim nondum convictus fuerit, dari Deum, convἰncitamen potest, hoc non obstante, quod inritim causarum secundarum sive naturalium casu evenit, subesse providentiae divinae , squidem Deum dari supponatur, seu eius respectu non neri casu. E. gr. Viator sulmine ictus in via perit.
Si mortem eius consideres nonnisi causarum naturalium imtuitu , per desinitionem casus dici omnino potest , quod casu diem obiit supremum. Non tamen inde inferre licet, si detur Deus, eum non sine providentia divina periisse. Neque utilitate sua caret, eo perduxisse atheum, ut admittat , id quoad Deum casu factum non esse , squidem Deus detur, sed finis cujusdam gratia, quena Numen providum intendit, etsi nobis non semper perspectum, nec acumine nostro detegendum. Quamprimum enim eum ulterius conviceris dari Deum; absque omni haesitatione iam admittet non stie providentia divina fulmine ictum esse vi rorem. Qui hypothesn, sub qua quid affirmatur, veram non agnoscit, agnoscit tamen ex hypothes data necessariosequi, quod asi matur; is convincendus est veram esse hypothesn , ut nullum ipsi de veritate ejus , quod asseritur, supersit dubium. Non loquimur nisi experta iis, qui in lectione scriptorum mathematicorum sunt versati, R quorum rationes per principia logica sunt manifesta , ex quibus Ω-cile demonstratur assentim, siquidem desideretur. Ceterum propositio ipsa dudum defensi a Scholasticis & communiter recepta, quamdiu philosophia Aristotelica in usu fuit. Quamobrem cum nihil habeat, quod a Veritate recedat, & Vulgo multa in communi sermone casu seu sortuito fieri dicantur; nostrum quoque suit demonstrare,quo respectu casus simpliciter ita dimis admittendus si, ne, quando cum atheis vel De istis nobis est negotium, negemus, quod negari non debebar. q. 663.
Atheus necessario negat providenricm Hvisam. Etenim
negat dari Ucum . ir. & eventus rerum naturalium
absolute necessarios pronunciat 434. , mundus' ς
449쪽
juxta eum seipsum conservat, nec indiget ente alio, ut conservetur j. 4490. Quamobrem cum providentia divina in
conservatione & gubernatione rerum in mundo atque concursit ad ae ncs carundem consistat j. 9aa. pari. I. Tleianat. δε atheus necessario negat providentiam divinam. Quaecunque igitur de providentia divina demonstrata
sunt & summum influxum in actiones hominum ac felicit : tem corundem habent,quemadmodum suo tempore locoque, demonstraturi sumus; ea omnia negari debent ab atheo.
Neque enim fieri potest, ut admittat aliquod ens, quod sapientia & bonitate gubernat hoc universum, cujus nullum cognoscit autorem 3. 11.) & quod independens facit ab omni ente alio a se di ver f. 4 3 9. , ita ut nihil si in hoc mundo adspectabili, quod rationem habet in ente alio ab ipso diverso 3. 44o.). Poteramus quoque in ipsa definitione aethei sumere, quod neget mundi gubernatorem, cum fieri
possit, ut quis neget creationem mundi, admittat tamen
providentiam divinam. Sed cum posuerimus autorem universi, quod vocabulum generalius est & modum dependentiae mundi in existendo a Deo non determinat, non opus erat addi, quae ex assumtis demonstrari possunt. Modo atheum adduxeris, ut dependentiam mundi in esistendo abente alio agnoscat: haud difficulter ipsum deinde conviceris creationis & providentiae, squidem methodi compos fueris& systema rheologiae naturalis animo comprehensum tenucris. Mundi enim independentia in existendo ab ente alio ob aseitatem ejus atheismi genuinum sundamentum est, cum quo quemadmodum creatio, ita & conservatio atque gubernatio mundi, seu providentia non consistit.
. 464. Attius casiui Iriseis, quae providentiae disinae tribuen- ΣΘ-dusext. Quaedam eni initia mundo casu fiunt,' ex partc alleus casiat. causarum secundarum sive naturalium, non vero castu Iribuat.
fiunt ex parte Dei I. 462. . Quamobrem cum Deus gu-
450쪽
bemet hoc universum I. 9oo. pari. I. Neol. naid, ade que actiones creaturarum ad certum finem dirigat . 899. pin. I. Tleon nat. , haec ipse vero gubernatio ad providentiam divinam pertineat . 9aa. pari. I. 'Neoc nat. 3quae ex parte causarum secundarum Pu naturalium Oriui tur ex concursu causiarum alterius cffectus gratia agentium, adeoque earum intuitu casui tribuuntur I. 46 Q. , prinvidentiae divinar tribuenda sunt. Quoniam itaque atheus providentiam divinam dari negat s. 463. , adeoque ultra caulas secundas non progreditur, quarum respectucasiui locus in s. 46α. ; casui utique tribuit, quae proVbdentiae divinae tribuenda sunt.
E. gr. Ponamus viatorem fulminis ictu enecari in via. Dubium non est subesse hunc casiam providentiae divinae , nec sine Dei hoc fieri voluntate. Ponamus hoc accidere homini, qui a pravitate sua se revocari pastins non est; sapientiae diviriae conveniens est, funestum casum in eum decernere; ut exemplum si aliis terrori. Quamobrem qui hanc vitae & facti convenientiam ad providentiam resertς quae Veritati consentanea sunt, admittit. Enimvero atheus eandem casui .tribuit & magnum sbi praesidium in eo reperisse videtur, quod sunesto istiusmodi casu etiam e m dio tollantur, qui a pravitate abhorrent, non perpendens casus eiusdem muniverso directionem vi sapientiae divinae inexhaustae multiplicem habere sinem: adeoque non semper eundem. Sed de hisce dicemus apertius alibi, quando O ligationem divinam positivam ad actiones juri naturali coris formandas demonstraturi sumus. Ceterum ex his intelligitur, quod nihil profeceris contra atheum, si simpliciter Me Volucris casu quaedam fieri in universo, quem ne-io admittendum esse respectu causarum secundarum indutium revocari nequit nisi ab imperito 3. 46 ad. C cedendum itaque atheo, s causarum secundarum rationem unice habeat casu seri, quae providentiae divinae tribuuntur;
ast ex eo nondum sequi providentiam disinam eue impostabilem Diuitigod by Corale