장음표시 사용
411쪽
vina, ad veritatem amplectendum pronior est, quam ad atheismum, ubi rationes assentiendi probabiles tantummodo suerint ex parte affirmativa, scilicet quod detur Deus, nullae autem ex negativa, scilicet quod non detur.
Ex adverB sint dubitanti de existentia Dei rationes assentiendi probabiles ex parte negativa contradictionis, nimirum quod non detur Deus, nullae autem ex parte affirmativa, scilicet quod detur. Quoniam si dubitanti rationes probabiles sunt ex una tantummodo contradicti nis parte, assensus in eandem partem propendet s. 4eti. ἱqui de c&istentia Dei dubitat, proclivior erit ad negandum existentiam divinam , quam ad affirmandum, quod detur
Deus. Quamobrem cum atheismus in negatione existentiae divinar consistat s. ii. , verum autem sit Deum e istoc I. 96. pari. I. TMLnat. & g. z I .pars. II. Theol. nat. ἰqui de existentia Dei dubitat, in atheismum proclivior est, ubi rationes assentiendi probabiles tantummodo siunt in nogativam contradictionis partem , nullae autem in astam
livam. erat alterum. Proclivitas in athcismum ceteris paribus major esse nequit , quam si dubitanti tantummodo fuerint rationes assentiendi probabiles exi negativa contradictionis parte; quemadmodum ex adverio non majore intervallo ab atheismo distare valet, quam si tantummodo rationes prohabiles sint ex assirmativa contradictionis par re. Studio dico, ceteris paribus. Etenim jam non advertimus animum ad disserentiam graduum probabilitatis. Erenim fieri potest, ut, non obstantibus rationibus assentiendi ex assirmativa pa te, eam probabilitatem habeant rationes ex negarisa, utim jor fiar proclivitas ad negandum, quam si nullae prorsus in affirmativam prostarent. Apparet adeo, quanta opus sit circumspectione, ut rationes dubitanda expisceris, quibus. Ccc 3 non
412쪽
39o Pars II. Sect. II. cap. I.
non nisi sublatis dubium tolli potest I. ii 8. Ontot . Unde porro intelligitur , quam sit necesse, ut atheismus a dubitatione & dubitantium diversi status a se invicem probe
g. 42 T. st rotis tari pliciter ignorat dari Deum, is atheus non es. Et plex Dei enim qui simpliciter ignorat dari Deum , is nec assirmat, ab atheimo quod detur, nec negat. Quamobrem cum atheus non diversa. sit, qui non negat dari Deum . it.); nec atheus esse
potuit, qui simpliciter ignorat dari Deum.
Ego Sinas antiquissimos in numerum eorum refero, qui Deum dari smpliciter ignorarunt; nec tamen Propterea a theos jure dici posse contendo. Rariones dedi in Notis ad , ' Orationem de philosophia practica Sinarum n. 34. quas hic
g. 428. cis EdΡ simpliciter ignorat dari Detim , ei nusia Dei notior ii Deum es , Ialtem nihil is de Deo distincte cognoscit. Pone enim,s liri re si fieri potest, simpliciter ignoranti dari Deum esse aliquamnusia eius ejus notionem, Veluti quod sit mundi hujus autor , vel' notis sic quod mundi hujus gubernator sit, sive aliquod vocab lum sit, quo hoc ens indigitet, sive nullum. Quando. igitur ens istud cogitat, aut id sibi repraesentat tanquam
existens, aut tanquam non existens, aut ignorat, utrum sibi idcin tanquain existens , aut tanquam non existens repraesentare debeat. Aut igitur ammat, aut negat dari
Deum I. a oo. Log. ) , aut de existentia Dei dubitat 417. . Non igitur simpliciter ignorat dari Deum : id quod hypothesin evertit.
In casu particulari propositionis veritas clarius perspicitur. Qui in Geometria nunquam versatus est , nec dc rebus ad
413쪽
eam spectantibus quicquam legit, vel sando percepit; is
ignorat simpliciter curvam, quam Cycloidem appellant Geometrae, vel Cisioidem Dioctis. Nemo vero non largitur, eidem nullam prorsus esse hujus curvae notionem, nec quicquam ipsi distincte innotuisse, quod notionem praebere possit. Ita antequam Gaistius Satellites Jovis. quos per telescopium conspexerat, in Nuncio siderio Astronomis nunciasset, omnes simpliciter eorundem ignorantia tenebantur. Sed tunc nec ulli hominum erat aliqua istarum stellularum idea, aut notio. Hac vero exulante, Nec qui S- quam assirmabat, dari Satellites Jovis, nec quisquam dari negebat, nec erat, qui de eorum existentia dubitabat. Enimvero quamprimum Galil cur in publicum evulgasset, se circa Jovem quatuor observase stellulas, quae diversis periodis circa eum in orbem revolvuntur instar Lunae circa Tellurem nostram revolvi solitae; aliqua erat eruditis Satellitum Jovis notio. Tum vero collegae ipsus in Academia Patavina eorum existentiam negabant, Astronomi eosdem obse Vantes aliique observationibus ejus fidentes dari Satellites Jovis assirmabant, alii Vero, quibus observationes Gallia suspectae, propriae nullae erant, de eorundem existentia dubitabant. Assirmationi itaque, negationi & dubitationi non erat locus, quamdiu simplici ignorantia tenebantur omnes,& haec tam diu subsistebat, quamdiu nulla erat eorundem
eruditis notio, nec quicquam distincte ipsis innotescebat, quod notioni formandae inservire poterat. Non desunt exempla alia in philosophia, quibus idem docetur; sed non opus est in re satis manifesta etae prolixioribus. C rerum cum Sinae simplici Dei ignorantia tenerentur not. g. 427.); per praesentem propositionem intelligitur, cur ipsis nec Dei fuerit nomen, nec in eorum scriptis ulla vel minimi occurrat mentio, quod ad notionem Dei referri posest, ut adeo in dubium revocari minime queat, Sinis antiquissimis nullam prorsus Dei fuisse notionem, saltem eos nihil de eodem distincte agnoviri . Consulto adjecimus hane restrictionem in ipsa propositione, quod ignorans simpliciter dari Deum saltem nihil de Deo distincte cognoscat,
414쪽
gnoscar, ne nostram jam iaciamus disceptationem de idea Dei innata, quam in confuso saltem aliquo ejus leni comsistere posse, sunt qui assirmant. Sit enim esse hominibus
in universum omn1bus consulam quendam Numinis sen- sum: is tamen non sussicit ad eam notionem, sine qua necassirmatio, nec negatio, nec dubitatio concipi potest.
I. 429. Aonsis te . Possibile es lamini cuidam nultim esse Dei notionem, si timini saltem disimctam. Etenim Deum vel cognoscinius ex conruidum nubtemplatione hujuS universi, eum nobis repraesentantes iam esse Dratanquam cjusdem autorem , quemadmodum facimus in notionem systemate, quod parte prima Theologiae naturalis exti H ructam. buimus; Vel CX contemplatione animal nostrae, quatenus ei sine ulla limitatione tribuimus, quae limitata animae no- strae inesse obstruamus , cundem nobis repraesentantes tanquam ens persectissimum, quemadmodum facimus in Sectione prima partis hujus alterius Theologiae naturalis, si eam ex naturali lumine cognoscere tenemur, de quo hic nobis tantummodo scinio est. Enimvero non repugnat, ut quis per errorem intin sum habeat pro ente necessario, quod adeo autorem nullum requirit, vel ut de ca quaestione, utrum mundus sit a scipii, , an ab alio, prose sus non cogitet, vel ut super iis, quae insunt animae no- strae, non reflectat, adeoque de limitationibus eorum non cogitet. Quamobrem nec sibi repraesentabit autorem aliquem universi, nec ens aliquod persectissimum,
adeoque nulla ipsi erit, saltem distincta Dei notio s.
Confirmant hoc relationes eorum, qui commemorant se reperisse integras gentes , quibus quemadmodum nullum '. fuit in ipsorum lingua nomen, quo Deum mdigitarent: ita nec ulla ejus fuit notio. Constat autem gentes uias suisse barba Diuiti do by c ost
415쪽
barbaras, omni cultura intellectus destitutas, ut adeo sua per iis, quae sensu perceperunt, Vel quorum sibi de seipsis conscii fuerunt, nunquam reflectere libuerit, nisi quatenus urgens vitae necessitas id jussit. Similiter non ignotum est, Sinas philosophiam theoreticam non multum excoluisse, nec in ea multum profecisse; sed animum omnem ad philosophiam practicam convertisse & in ea excolenda studium omne exercuisse. Quodsi haec exempla praeter rationem in disceptationem adducere velis, en tibi aliud singularet In Historia Academiae Regiae Scientiarum Parisnae A. IIo s. reis
censetur, rusticum 24. circiter annorum a nati xitate surdum& mutum, cum casu auditum recuperans loqui inciperer,
quamvis adhuc imperfecte, examinatum fuisse a Theologis, num aliquam Dei notionem haberet; sed eos deprehendisse, quod nullam unquam ejus cogitationem habuerit, utut cum parentibus Misae frequenter intersuisset, signo crucis se signasset, genua flexisset, aliosque orantium gestus dextreimitatus fuisset. Vides igitur non esse impossibile, ut homini cuidam nulla sit notio Dei, adeoque nunquam animum ejus subeat de Deo cogitatio. Cumque praeterea anis notetur , rusticum illum non meminisse eorum, quae cum surdus ac mutus esset , fecerat, haud obscure colligitur. quod animum ad perceptiones suas non adverterit, adeoque . defectu reflexionis defecisse ideam Dei, quemadmodum vult
-- simpliciter ignorare , eesse notionem Dei', fallem distinctam g. 429. . Quam- quendamobrem cum is, cui nulla est notio Dei distincta, cogitare simpliciter nunquam possit, utrum Deus existat, an non, quod per se ignoram patet; postibile quoque est, ut ea cogitatio, num DeuS exi- Deum.1iat, vel non, hominis animum nunquam subeat, consequen
ter possibile est, ut simpliciter ignoret dari Deum. In ii TMOL Na. Para II. D d d LO-
demonstratio propositionis praesentis. g. 43O.
416쪽
394 Pars II. Sect. II. Cap. I.
Loquuntur haec exempla ad propositionem praecedentem in medium adducta. Nemo autem non videt, si quis inter homines, qui Deum profitentur & cultu religioso eundem prosequuntur, educatur, cum de Deo eosdem loqui multo- . ties audiat, eum simpliciter ignorare haud quaquam posse, num detur Deus, adeoque vel affirmare debere, quod de- mr Deus , vel idem negare, aut de cxistentia eius dubitare debere. Α domestica igitur experientia vel aliarum gentium, quae Deum colunt, argumentum Peti nequit pro impossibilitate simplicis ignorantiae existentiae divinae. s. 43 I.
An simplicia I Usimpliciter ignorat diri II , de ejus exsentia δε ter expen- bitare nequit. Etenim qui simpliciter ignorat dari Deum, riam Dei i- ei nulla Dei notio est , saltem nihil distincte de Deo cognorans de gnoscit I. 428. . Quamobrem nec unquam de Deo ea dubiret. nimum ejus subit cogitatio. Cum igitur nec de eo cogiatare possit, utrum affirmandum , vel negandum sit, dari Deum , qui vero de cristentia Dei dubitat, deliberat num atamare, an negare Velit dari Dcum , quid tamen
fieri debeat, ignorat I. 1 . , qui simplicitcr ignorat dari Deum, de ejus existentia dubitam nequit.
Exemplo esto rusticus ille a nativitate surdus & mutus nor. f. 429. , cujus animum cum nunquam subierit de Deo cogitatio, nec de ejus existentia , de qua nunquam cogitavit, unquam dubitavit, quamdiu surdus ac mutus perstitit. Sane quamdiu simpliciter ignorarunt Astronomi ac Physici Satellites Jovis, nec ullus eorum de eorum existentia,tanquam de re, cujus nulla animum subiit cogitatio , unquam dubi- . tavit. Cum Vero Galileus .eos primus orbi nunciaret, λύ- Irrur. quod crederet eorum existentiam hypothes suae in Mysterio cosnographico defensae adversam, de eorum existentia primum dubitabat, donec per observationes veritati
victas dare manus teneretur. Atque adco Patct, ignoranu Disiligod by Corale
417쪽
ese Ham fmplicIter talem existentiae divinae, quemadmodum ab atheismo, ita quoque a dubitatione de existentia Dei esse distinguendam. Ceterum nihil hic asseritur, quod in casib aliis non admittatur ultro ab omnibus. Qui negant S. S. ι Trinitatis mysterium, Anturinitarii dicuntur. Ast non ideo eodem nomine comprehenduntur Gentiles, quibus iblud mysterium ignotum est, nec ideo, quod ignorant, de e dem stubitare dicuntur. Ita nemo dicitur dubitare de existentia animalium in regionibus peregrinis, quorum ne sei do quidem nomen auAvit: sed rideretur, qui, propterea quod quis eorum existentiam ignorat simpliciter,eum eandem . . vel negare, Vel de ea dubitare diceret, aut cum negantibus& dubitantibus eodem loco haberet. I- 432.
Si quis adeam a Agare velit eum, qui non a mat dari As athei Deum, consequenter edi Gm, qui negat, es ecim qui dulitat, es vocabalum eum, qui ignorat dari Deum, hoc nomine comprehendere velit; laxiorisDid istem facere licet; tres tamen attiorum species AEMGguere Dyscam a medium in tres denuo subisinguere tenetur, facitque hoc inuincipiendum Mer. Cum enim significatus vocabuli atheus sit arbitraestarius . 919. Omold, nil obstat, quo minus eodem signufices eum, qui dari Deum non affirmat. Idem adeo faccre licet. Quod erat primum. Enimvero cum qui dubitat dari Deum, in eundem censum referri nequeat cum eo,qui Deum esse negat s. 4 a 3. 4II. , neque in eundem cum eo referri queat, qui Deum prorsus ignorat I. 4 a T. 4 11.), immo sitnplex Dei ignorantia cum dubitatione de existentia Dei conjuncta non sit g. 43i. , si quis atheum appellare velit in significatu i xiori eum, qui Deum esse non assirmat, conseque aer qui ejus existentiam vel negat, vel in dubium revocat, vel simpliciter in tres assicorum species distin a guere
418쪽
396 Pars II. Sect. II. Cap. I.
stinguere debet, ut alii sint athei, qui negant esse Deum, alii sint, qui dubitant de cxistentia Dei, alii denique, qui simpliciter ignorant dari Deum s. 7ia. Log. . Et quia
dubitantium de existentia Dei non cadem omnium est ratio , cum alii tantum distent ab atheorum prima specie, qui Deum csse negant, quantum a veritate s. 4 a 4. , alii , athcisino primi generis, quam Veritati, alii veto exadversio veritati, quam ameismo propiores sitiat s. 4as. 4a6. I speciem dubitantium in tres alias inseriores siubdistinguere tenetur . 7 12. Log. . diuod erat siccundum.
Enimvero cum ex eo de re nihil concludatur, quod quid hoc nomine, vel alio appelletur, sed ex eo, quod de subjecto sumitur in definitione s. 96o. Onul); nihil inde veritati accedit, quod vocabulum atheus in significatu laxiori accipias, quod venim non esset, nisi idem in strictiori sumeres, iisdem prorsus manentibus, quae CXhvpothesi negantium, dubitantium & simpliciter ignorantium colliguntur. Qilamobrem cum nec ex notione non affirmantium communia deducantur praedicata; vocabulo atheus nulla utilitate tribui significatum laxiorem evidens
est. Guod eras uratum. Negantes distingui ab affirmantibus, dubitantibus &smpliciter ignorantibus, nec dubitantes omnes eodem loco ha- heri veritati consentaneum est, quemadmodum ex demonstrationibus intelligitur, & cx ipsis terminis manifestum est: nemo enim est Logicae peritus, vel terminorum saltem satis gnarus, qui nesciat, affirmationem, negationem Jc dubitationem a se invicem disserre, & non modo in anterioribus demonstratum est G. 4I 8.cυqq. , sed ipsa quoque exempla obvia loquuntur, dubitantium alios esse in utramque contradictionis partem indisserentes alios in alterutram proniores. Non igitur citra confusionem omnes, qui vetitan assensum minime praebent, eodem nomine compellare Diajtizod by. Corale
419쪽
F . t Iare licet, nisi facta subdivisione totidem constituantur species , quot non assirmantium, hoc est, veritati non subscribentium, dantur differentiar, singulae species peculiaribus nominibus indigitentur. Enimvero pervulgata illa regula, quod entia multiplicanda non sint praeter necessitatem, inculcat, non ob quamlibet disserentiam species rerum diversas esse constituendas: sussicit enim hypotheses theorematum accurate determinari, ut per ea, quae in singulis sumuntur, determinetur praedicatum. Exemplo nobis .est dilidet, qui nullam facit triangulorum in congruentia, smilia & dissimilia distributionem tanquam in tot diversas species, ac peculiaribus nominibus species singulas a se invicem distinguit; sed contentus est dercrminasse hypotheses theorematum, in quibus trianguli congruunt uci similia sunt. Termini, quibus diversa indigitantur, introducuntur in philosophiam, ut ne desint compendia loquendi, nec theoremata evadant perplexa. Quamobrem cum in praesenti nemo conqueri possit de theorematum perplexitate, ubi atheum apelles nonnisi eum, qui Deum esse negat, de existentia vero Dei dubitantibus, vel eandem simpliciter ignorantibus peculiaria nomina non imponas; nec ulla astest ne
cessitas, cur . terminorum multitudine memoriam obruas.
Eis autem V. gr. negantes existentia'n divinam ntheos crasPasmos vel dubitantes de eadem useos secepticos, eandem simpliciter ignorantes atheos Mutas & Scepticorum alios atheos indisserent as, alios pessimis Propiores, alios apes is remotiores appellare Velis; non tamen alia de atheis crastissimis demonstrare licet, quam quae de atheis sinpliciterdictis demonstrantur, nec alia demonstrare datur de atheis Scepticis eorumque diversis speciebus, atque atheis idiotis, quam in hypothesbus dubitantium diverss & in hypothesi ignorantiae simplicis demonstrantur. Nulla igitur ex enistium multiplicatione emergit quoad usum theorematum in praxi utilitas,had quam tamen theoria omnis reserenda. Quodsi libido errantes odiosis nominibus in mandi entium praeter necessitatem ac utilitatem multiplicationem suadeat; id quemadmodum a bonis moribus alienum est, a philo-
420쪽
notionis, quae nobis est , alterius , vcl ex salsa quadam propolitione deducta, vel utilitatis cujusdam gratia a noninnullis confidiam tantummodo es e.
Quicquid cognoscimus, id nobis vel raciocinando inno. tescit, vel absque ratiociniis. Quamobrem& in notiones falsas aut, s mavis, impossibiles incidere non licet, nis vel ra-- tiocinando, vel absque ratiocinatione. Ratiocinando no-- tio salsa non inscrtur , si a vitio sormae discesieris, quod hienon attendimus, nisi quatenus ex falsa quadam propositione insertur concluso g. 338. 339. Log). Absque ratiocinatione notiones formari nequeunt nisi per reflexionem superiis, quae percipiuntur, aut per abstractionem, aut per arbitrariam determinationem occasone notionis alterius f. 716. Log. aut per fictionem a sciente ac volente factam. Quamobrum cum formationi notionis Dei non conveniant duo modi
priores; necesse est, ut atheus contendat, eam Vel sormatam esse per arbitrariam determinationem occasione notionis cujusdam alterius, quae est hominibus, vel a nonnullisis utilitatis cujusdam gratia confictam esse. Quodsi quis contundat, modos a nobis non suffcienter fuisse enumeratos, quibus Dei notionem formatam esse, Vel formari potuisse a-tneus contendere valet; is plures, s potest, alleget. Sus5-cit ad eos, quos nos commemoravimus, proVocare atheos.
Qui Deum profitemur, aut existentiam eius probamusa posteriori, aut a priori: quicquid enim scimus, vel a priori cognoscimus, vel a posteriori f. 433. Poch. eu M. . Quods existentiam Dei a posteriori demonstrare velimus,inecesse est ut quid sumamus instar principii, ex quo tol- ligitur , dari Deum. Atheus igitur excipit, principium istud esse salsum , adeoque Dei notionem reiicit tanquam impossibilem, seu contradictioni obnoxiam , quod ex falsa quadam propositione suerit deducta. Quodsi a priori
demonstrare intendimus existentiam Dei, esse ens persectissimum sumimus, eidemque existentiam tribuimus, quod in notione etatis persectissimi comprehenda air existentia ne-o ccssalia, quemadmodum ratio aequalitatis trium angulorum