장음표시 사용
161쪽
itemque de iustitia, quae semper est utilis disputatui est. Beli tuae sunt duae paries honestatis, quarum altera in animi excellentis magnitudine et praestantia cernitur, altera in con formatione et moderatione continentiae et temperantiae .l
26 Utile videbatur Ulixi ut quidem poetae tragici pro-
s7diderunt: nam apud Homerum, optimum auctorem, talis de Ulix nulla suspici est sed in sinu lant eum tragoediae, simulatione insaniae militiam Subterfugere voluisse. Non honestum consilium. At utile, ut aliquis fortasse dixerit, regnare et Ithacae vivere otio Se cum Bre lilIbu8. cussi uxore, cum silio Ullum tu decu in quotidianis laboribus et periculis cum hac tranquillitate conserendum putas Ego vero istam contemnendam et abiiciendam quoniam, quae hones sta non sit, ne utilem quidem esse arbitror. Quid enim auditurum putas fuisse Ulixem, si in illa simulatione perseveravisset qui cum maxima res gesserit in bello iamen haec audiat s Aiace: ius ipse princeps hiris iurandi fuit, 'Quod omnes sciris, solius neglerit dem . Iurere assentulare, ne coiret, institit. '
bis 2 4s iis quae videntur Myetit lates contra iustitiam simulatione prudentiae, o te es hie in de ueliten Stello helast don2eis e Cap. 26 bis 32 ea quae vi deantur esse utilia neque sint quam sint uirtutis inimica nil gehiendlieli eap. 33 et i Strei de Asiae dixi heu mi de Asternuigens mit
praestantis praestantiu uud rati temperantiae d. i. D e-
26. T. poetae tragici iste Sophocles iiii οδισσενς μα--ενος undiaeuvius linam rum iudicium .
162쪽
- - Ist has M. AP. D. Quod ni Palamedis perspicuae prudentia
Istius per se malitiosui audaciain, Fide saeratae ius perpet o fallaret. Illi vero non modo cum hostibus, verum etiam cuin fluctibus,ssi quod fecit, dimicare melius fuit, quam eserere consem sentem Graeciani ad bellum barbaris inserendum. . Sed mittamus et sabulas, et externa ad rem factam nostramqite veniamus. M. Atilius Regulus, cum consul iterum in Africa ex insidiis captus esset duce Xanthippo Lacedaemonio imperatore autem patre Hannibalis Hamilcare, iuratus missus est ad senatum, ut, nisi redditi essent Poenis captivi nobiles quidam, rediret ipse arthaginem. Is eum nomani venisset utilitatis speciem videbat, sed eam, ut res declarat, sam iudicavit quae erat talis, manere in patria, os domi suae cum uxore, cum liberis quam calamitatem accepisse in bello communem fortunae bellicae iudicantem, tenere consularis ignitatis gradum. uis haec negat esse utilia Quem censes Magnitudo animi et sortitudo negat. Num locupleti'res quaeris auctores Harum enim est virii otum proprium, nihil extimescere, omnia humana despicere, i00 nihil quod homini accidere possit, intolerandum putare. Itaque quid sedit In senatum venit, mandata exposuit sententiani ne diceret, recusavit quam diu iure iurando hostium teneretur, non esse se senarurem. Atque illud etiam in stul-
erat responsum si ad Troiam isset, post vicesimum annum solum εο-
oratores venturos, insaniam sintn-
lans pilem sumpsit et equi in emn bove iunxit ad aratrum. Puem Palamedes ut vidit, sensit simulareat in Telemach filium eius eumnis sublatum aratro ei subiecit et ait Si latione deposita inter inim
nutores d. l. iuris iurandi si m
163쪽
0Fricus R. tu. P. H. tum hominem, dixerit quispiam, et repugnantem utilitati suae l)reddi captivos, negavit esse utile illos enim adolescentes esse et bonos duces, se iam confectum senectute. Cuius cum valuisse auctoritas, captivi retenti sunt, ipse Carthagi- nem rediit neque eum caritas patriae retinuit, nec suorum. Neque vero tum ignorabat, se ad crudelissimum hostem et ad exquisita supplicia proficisci sed ius iurandum conservandum putabat. Itaque tiam, cum vigilando necabatur, erat in meliore causa quam si domi senex captivus, periuriis eonidistilaris remansisset. At stulte, qui non modo non censuerit captivos remittendos, verum etiam dissuaserit. Quomodo stulis etiamne si rei iiublicae conducebat Potest autem, quod i mutile rei publicae ii, id cuiquam civi utile esse Perve iuni homines ea, quae sunt undamente naturae, ocum utilitatem ab honestate seiungunt omnes enim expetimus uuii- tatem, ad eamque rapimur, nec iacere aliter ullo modo pos-
sumus. Nam quis est, qui utilia fugiat aut quis potius, qui ea non studiosissime persequatur Sed quia nusquam possumus, nisi in laude, decore, honestate utilia reperire, propterea illa prima ei summa habemus utilitatis nomen non iam splendidum quam necessaritim ducimus.102 Quid est igitur, dixerit quis in iure iurando dum iratum timemus lovem At hoc quidem commune est omnium illosophorum, non eorum modo, qui deum ibi habere ipsum negotii dicunt, nihil exhibere alteri sed eorum etiam, qui deum semper agere aliquid et moliri volunt, nunquam
piis, abalienati iure in ium, feriri
visilando necabatur Gell. VI. 4 Tuditanus somno diu prohibilum atqucita vita privatum refert, is quo tibi Romo eo uum est, nobilissimos Poenorum captivos lia ris Reguli a senatu sedilos ot ab iis in armari muricibus praes ο stitutos eademque insomnia cruriri inferisse Nais Andem Meer urch andere artern hingerich-tet de Hauptachrinquiller Polybius schweis liber die Odesarides Regulus. Dies undisi Nach-
164쪽
. DR Frisius ias III CAP. B. 159 nec irasci deum, nec nocere. Quid autem iratus Iuppiter Plus nocere potuisset, quam nocuit sibi ipse Regulus Nulla igitur vis sui religionis, quae tantam utilitatem perverteret. An ne turpiter saceret Primum minima de nialis. Num igitur tantum mali turpitudo ista habebat, quantum ille em
ciatus Deinde illud etiam apud Attium, Fregistin sidem pNeque dedi, neque do insideli cuiquam,
quamquam ab impio rege dicitur, hiculente tamen dicitur. Addunt etiam, quemadmodum nos dicamus, videri quaedam 103 utilia, quae non sint sic se dicere, videri quaedam honesta. quae non sint ut hoc ipsum videtur honestum, conservandi iuris iurandi causa ad cruciatum revertisse, sed fit non honestum; quia, quod per vini hostium esset actum, ratum esse non debuit f Addunt etiam, quicquid valde utile sit, id sieri honestum, etiamsi antea non videretur. Haec fere contra Regulum. Sed prima Videamus. Non fuit Iuppiter metuendus, ne iratus noceret qui ne-29que irasci Solet, nec nocere. Iaec quidem ratio non magis 104 contra Reguli, quam contra omne ius iurandum valet. Sed in iure iurando, non qui metus, sed quae vis sit, debet intelligi. Est enim ius iurandum amrmali religiosa. Quod autem affirmate, quasi deo teste, promiseris, id tenendum est. Iam enim non ad iram deorum, quae nulla est, sed ad iustitiam et ad fidem pertinet. Nam praeclare Ennius: Fides utina, apta minis, et Ius iurandum Iovis. Qui Ius igitur iurandum violat, is Fidem violat, quam in Capitolio vicinam Ioi is piimi Maximi, ut in Catonis Oratione est, maiores nostri esse .luerunt.
nec irasci deum- gl. g. l04. II 12. minima de malis, nanu eligenda
Ennius soli die ense Verinuplangdes Eides ut de Redito it
igitur quia tua iurandum ad βdem perti LCatonis, de altereo. maiores stri, Numa Iav. l. 2 i. Diuitia ' Corale
165쪽
160 MFl UB. m. Q. . 'lo At enim ne iratus quidem Iuppiter plus Regulo .cuis, set, quam sibi nocuit ipse Regulius Certe si nihil malum esset, nisi dolere. Id autem non modo summum malum, sed ne malum idem esse, maxima auctoritate philosophi affirmant. Quorum quidem testem non mediocrem, sed haud scio an gravissimum, Regulum, nolite, quaeso, vituperare. Quem enim locupletiorem quaerimus, quam princip em populi Romani qui retinendi ossicii causa cruciatum subierit voluntarium Nam quod aiunt, Minima de malis id est, ut turpiter potius, quam alamitose an est ullum maius malum turpitudine Quae si in deformitate corporis habet aliquid siem sionis, quanta illa depravati et meditas turpificati animi de-106 bet videri Itaque nem ostiis qui ista disserunt, solum aisent malum dicere id quod turpe sit qui autem exuissius, hi
tamen non dubitant summum malum dicere.
idcirco recte a poeta, quia, cum tractaretur Atreus, personae serviendum fuit. Sed si hoc sibi sument, nullam esse fidem, quae infideli data sit, videant, ne quaeratur latebra periurio. 107Est autem ius etiam bellicum, fidesque iuris iurandi saepe cum hoste servanda. Quod enim ita iuratum est, ut menμ conciperet fieri portere, id servandum si quod aliter id si non secerit, nullum est periurium. Ut si praedonibus pactum pro capti pretium non attuleris, nulla fraus est, ne si iuratus quidem id non seceris. Nam pirata non est ex perduellium numero desinitus, sed coni uni hostis Ouinium.
166쪽
Cum hoc ne lides debet nec ius iurandum esse commune. Non enim salsum iurare, periurare est sed quod Ex ANIMI IOSTui ENTENTIA iuraris, sicut verbis concipitur more nostro, id non sacere periurium est Scite enim Euripides: Iuravi lingua mentem iniuratam gero. Regulus vero ton debuit condiciones pactionesque bellicas et hostiles perturbare periurio, Cum iusto enim et legitimo hoste res gerebatur, adversus quem et lotum iis fetiale, et multa sunt iura communia. Quod ni ita esset, nunquam claros viros senatus vinctos hostibus dedidisset. At vero . e 30 turius et Sp. Postumius, cum iterum consule essent, quia, 10scum male pugnatum apud Caudium esset, legionibus nostris sub iugum missis, pacem cum Samnitibus secerant, dediti sunt his iniussu enim populi senatusque secerant. Eodemque tempore i Numicius, Q. Maelius, qui tum tribuni plebis erant, quod eorum auctoritale pax erat sacta, dediti sunt, ut pax Samnitium repudiaretur. Atque liuius deditionis ipse
Postumius, qui debebatur, suasor et auctor fuit. Quod idem
finitur ut paullo ante eaeposuit Antonius, eae rebus penitu per
detur ars oratoris ulla esse oline Grund lassi man eae septen die meisten und besten Ηds weg. gl.
decim. s. 49,9 ,,Stultitia est mensa gloriae eupidita . Esthaeo
quidem stultitia, sed eae parte quadam, non eae Omni genere Unita Caes. h. g. lII. 20 quae paras, quitania et renonum latitudine et multitudin hominum in tertia parte Gaitia est aestimanda.
108. e. animi tui sententia: C. Acad. I, 47, 146 maiores primum iurare eae sui animi sen
iniussu populi senatusque Liv. IX, 5 Coas prosein ad Pontium iri olloquium, cum de foedere
victor agitaret, negarunt, iniussu populi foedus eri posse nec sine fetialibus erimoniaque alia οι-
lemni. Itaque non foedera metae Caurina, sed per sponasonem faeta
Ti. Numicius, P. Maelius. Statides erstere neniit Livius α. 8 den L. Livius. Beide Waren aura signiri Volustribune immee se-
167쪽
162 DB OFFICIIS UB ur P. Lmultis annis post C. Mancinus, qui, ut Numantinis, quibus
eum sine senatus auctoritate laedus lacerat, dederetur, rogationem suasit eam, quam L. Furius, . Atilius ex senatus consulto serebant: qna accepta est hostibus deditus Honestius hic quam Q. Pompeius, quo eum in eadem causa esset, deprecante accepta lex non est. Hic ea, quae videbatur utilitas, plus valuit, itam honestas apud superiores utilit is species salsa ab honestatis auctoritate superata est. iis At non debuit ratum esse, quod erat actum per imis Quasi vero sorti viro vis possit adhiberi. Cur igitur ad senatum proficiscebatur, cum praesertim de captivis dissuasurus esset Quod maximum in eo est, id reprehenditis. Non enim suo iudicio stetit, sed suscepit causam, ut esset iudicium senatus cui nisi ipse auctor suisset captivi profecto Poenis redditi essent ita incolumis in patria Regulus restitisset. Quod quia patriae non utile putavit, idcirco sibi honestum et sentire illa et pati credidit. Nam quod aiunt, quod valde utile sit, id fieri honestum immo vero esse, non fieri. Si enim nihil utile, quod idem non honestum nec quia utile. honestum est; sed quia honestum, utile. Quare ex mulitis
mirabilibus exemplis, haud facile quis dixerit hoc exemplo aut laudabilius aut praestantius. 3 Sed ex tota hac laude Reguli unum illud est admiratione ii dignum, quod captivos retinendos censuit. Nam quod rediit, nobis nunc intrabile videtur illis quidem temporibus aliter sacere non potuit. Itaque ista laus non est hominis, sed temporum: Nullum enim vinculum ad astrigendam idem iure Iurando maiores artius esse voluerunt. Id indicant Ieges in
ML tabulis, indicant sacratae, indicant foedera, quibus etiam
En intercediren nae des Postumius cinus murde ausgeliesert vo deuBede aber erUarten sie, se fore Numantinera aberis menis ange-
siueh. Wie den Samniten gegenuber, Sache richii Eu heurtheilen. QVertra ungultigo machen immo vero, suppi dicendum erati Pompeius leugnete die ange Saebe 31. Iri saeratae Mit dem Flucti
168쪽
eum hoste devincitur fides indica hi notiones animadversi nesque censorum, qui nulla de re diligentius quam de iureiurando iudicabant L. Manlio, A. F., cum dictator fuisse ala M. Pomponius tribunus plebis diem dixit, quod is paucos sibi dies ad dictaturam gerendam addidisset Criminabatur etiam, quod Titum ilium, qui postea est Torquatus appellatus, ab
honii nibus relegasset et ruri habitare iussisset. Quod cum audivisset adolescens filius, negotium exhiberi patri accurrisse Romam et cum prima luce omponii domum venisse dicisur. Cui cum esset nuntiatum, qui illum iratum allaturum ad se aliquid contra patrem arbitraretur, surrexit e lectulo, remotisque arbitris, ad se adolescentena iussit venire. At ille, ut ingressus est, confestim gladium destrinxit, iuravitque se illum statim interfecturum, nisi ius iurandum dedisset, se
patrem missum esse facturum. Iuravit hoc terrore coactus
Pomponius; rem ad populum detulit; docuit, cur sibi causa desistere necesse esset Manlium missum secit. Tantum temporibus illis ius iurati dum valebat. Atque hic T. Manlius is est, qui ad Anienem Galli quem ab eo provocatus occiderat, torque detracto, cognomen invenit, cuius tertio consulatu Latini ad Veserim usi et sugati Magnus vir in primis et qui perindulgens in patrem, idem acerbe severus in filium. Sed ut laudandus Regia his in conservando iure inrando, 32 sic decem illi, quos post Cannensem lignam iuratos ad se-li natum misit anni hal in casu redituros ea, quorum erant potiti Poeni, nisi de redimendis captivi impetravissent, si Non redierunt, vituperandi. me quibus non omnes uno modo.
Iiam Polybius bonus auctor in primis, ex decem nobilissi
retrat, durct melcte die Pro eatio an die Tribune undiserensewal uberhaupi estgestetit,ar. 112. L. Manlio L. Manlius Imperiosus War 363 Dictator. -
eognomen invenit. C. de s n. I,
I, 23 eum Torquatum, qui pri--- Me eo omen invenit Tusc.
quidem illum, qui hoc cognomen invenit, iratum Harem alio
ditique Mnes in custodiam runt. Sed etiani inera eastra arii duae sunt eadem eminitione Dies nuhere Bestimniun war also nouiis,
169쪽
164 omen LIB. III. Ap. mis, qui tum erant missi, novem revertisse, a s atii re non impetrata: nuin ex decem qui paulo post, quam egressus erat e castris, redisset, quasi aliquid esse oblitus, Romae rimansisse. Reditu enim in castra liberatum se esse iure iurando interpretabatur. Non recte fraus enim disti ingit, non dissolvj fperiurium. Fuit igitur stulta calliditas pes, verse imitata prudentiam. Itaque decrevit semitus, ut ille ve-114 inrator et callidus vinctus ad Hannibalem duceretur. Sed illud maximum octo hominum milia tenebat Hannibal, non quos in acie cepisset, aut qui periculo mortis diffugissent, sed qui relicti in castris suissent a Paulo et a Varrone coiasulibus. Eos senatus non censuit redimendos, cum id par in pecunia fieri posset ut esset insitum militibus nostris aut vincere, aut mori. Qua quidem re audita, si actum animum Hannia balis scribit idem, quod senatus populusque Romanus rebus afflictis iam excelso animo fuisset sic honestatis compara-1 i5tion ea, quae videntur utilia, incuntur. Acilius autem, qui Graece scripsit historiam, plures ait suisse, qui in castra r vertissent eadem sit ude, ut iure iurando liberarentur, eosque
a censoribus Omnibus ignominiis nolaiqs. Sit iam huius locisnis Perspicuum est ei im, quae umido animo, humili, de- misso, fractoque sani quale suisse Reguli laetum, siauido , captivis, quod ipsi pus esse videretur, non quod rei publieae; censuisset, aut domi remaneres oluisset non esse uti
lia, quia sint agitiosa, laeda, turpia.
fraus enim distringit, non dis deiurium uberwandein, in Ausia solvit, anilicii itι istιrandum. Der druch desse sicli Gellius VII 18Εid ir gelos si solvitur, eae .bei rauhlun dieser egebenheli solvitur, dissolvitur durch Ersul bedient, vermuthlich nae einein
170쪽
Restat quam para, quae decore, moderatione, modestia aseontinentia, temperanii continetur Potest i sim quicquam 1l6 esse utile, quod sit huic talium virtutum choro contrarium
Aiqui ab Aristippo Cyrenaici atque Annicerii, lihosophi
nominati, omne lisnuini voluptate posuerunt, virtutemque eminerim ob eam rem esse laudandam, quod emciens esset voluptatis, quibus obsoletis floret picurus, eiusdem sere adiutor auctorque senistis e. Cum his viris equisque, ut dicitur, si qnestatem tueri ac retinere sententia est, decem .iandum est. Nam si non modo utilitas, sed vita omnis beata, 17 corporis firma constitutione eiusque constitutionis spe plaraia, ut a Metrodoro scriptum est, continetur certe haec uillitas, et quidem summa, sic enim censent, cum honestale pugnabit. Nam ubi primum prudentiae locus dabitur An, ui conquirat undique suavitates Quam miser riuus amulatus, servientis voluptati Quod autem munus prudentiae An luere intelligenter voluptates Fac nihil isto esse iucun
dius quid cogitari potes turpius Iam, qui dolorem smm