장음표시 사용
151쪽
porum nomen illorum i num erat aequum, principes cives rem habere, ad Satrium nihil praeter nomen pervenire Etenim si is, qui non defendit iniuriam, neque propulsat, cum potest, iniuste facit, ut in primo libro disserui qualis ha-' bendus est is, qui non modo non repellit, sed etiam adiuvat iniuriam Mihi quidem etiam verae hereditates non honesiae videntur, si sunt malitiosis blanditiis, officiorum non veritate sed simulatione quaesitae. Atqui in talibus rebus aliud utila Ibinterdum, aliud honestum videri solet. Falso. Nam eadem utilitatis, quae honestatis est regula. Qui hoc non perviderit, ab hoc nulla fraus aberit, nullum facinus. Sic enim cogitans: Est istuc quidem honestum, verum hoc expedit res a natura copulatas audebit errore divellere; qui fons est si audium,
maleficiorum, scelerum omnium.1 Itaque si vir bonus habeat hanc vim, ut, si digitis concrepuerit, possit in locupletium testamenta nomen eius irre- pere, hac vi non utatur, ne si exploratum quidem habeat, id omnino neminem unquam suspicaturum. At dares hanc vim M. Crasso, ut digitorum percussione heres posset scriptus esse, qui re vera non esset heres in loro, crede mihi, saltaret. Homo autem iniustus, silue quem Sentimus virum honum nihil cuiquam, quod in se transferat ile trahet. Hoc 76 qui admiratur, is se quid sit vir bonus, nescire fateatur. At vero si quis voluerit animi sui complicatam notionem exolvere, iam se ipse doceat, eum virum bonum esse, qui prosit,
quibus possit, noceat nemini, nisi lacessitus iniuria. Quid
Isissi man nomen aus, egen die Mur. 6, 13 Nemo fere saltat so-ineisten unil besien do. Wobes Hi re nisi forte in init, nequo in notam seine Boiehunivertier uita solitudine neque in convivio m ist omin illorum unlateinisc geri derat atque Mnesto. o. uniensagi Wir stat temporum horum. . a. '
152쪽
ergo lii non noceat, qui ii odam quasi veneno perficiat ut veros heredes moveat, in eorum locum ipse succedat Non
igitur faciat, dixerit quis quod utile sit, quod expediat Immo
intelligat, nihil nec expedire, nec utile esse, quod sit iniustum. Hoc qui non didicerit, bonus vir esse non poterit. Fimbriam consiliarem audiebam de patre nostro puer iudicem 77M. Lutatio in thiae fuisse, equiti Romano sane honesto cumis sponsionem secisset, NI VIR BONL ESsET, itaque ei dixisse Fimbriam, se illam rem nunquam iudicaturum; ne aut spoliare fama probatum hominem, si contra iudicavisset aut statuisse videretur virum bonum esse aliquem, cum ea res innumerabilibus officiis et laudibus contineretur. Huic igitur viro bono, quem Fimbria etiam, non modo Socrat0s noverat, nullo modo videri potest quicquam esse utile, lio non honestum sit. Itaque talis vir non modo lacere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, quod non audeat praedicare. Haec non turpe est dubitare philosophos, quae ne rustici quidem dubitent a quibus natum est id quod iam contritum est vetustate proverbium cum enim idem alicuius bonitatemque laudant, dignum esse dicunt, quicum in tenebris mices. Hoc quam habet vim, nisi illam, nihil expedire, quod non deceat, etiamsi id possis nullo refellente obtinere Vi-78
desne, o proverbi neque Igi illi posse veniam dari, ne
T. Fimbriam C. Flaviiis imbria Consul 104. Lan im uni ultdes Cinna uni Brut 34, 129 minus usans aspis, maledicu'
eommotior, alligentia tamen e vim tute animi atque vita bonus auctor in senatu i m tolerabilis patro-ntia ne ruris in iure civili et euma ut tum ipso oratio is gens liber. Comularis nenni fin Cic.
aum Untprs clited on dem uilien- de Mariane C. Flavius Fimbria.
sponsionem fecisset, rete. Lutatius verassiclitet si est ei ne b stimitate Summe Eu aliten aias den
esset vir bonis . non modo Socrates. S. I. 11. micare, inFer schnessen, in noci
153쪽
DRAEFFICIIS LIB. III, P. D. que huic quem patito ante fingebant digitorum percussione
hereditates Omnium posse converreret Ut enim quod turpe est, id quamvis occultelitri lamen honestii fieri nullo modo potest sic, quod honestum non si id utile ut sit, essio non
potest adversante et repugn3nte nati PR. 20 At pnim, cum permagna praemia sunt, si nus ye scandi Marius cum a spe consulatus longe ali ess t et iam septi in uni litvlm post praeturam iaceret neque petitur u Sunqllam tonsulatum videretur; D. Metellum cuius legatus erat summi in virum et civem, tin ah O imperatore suo, Romani missi is esset apud liopulum liomani in rin in allis est, bellii illum ducere si se constitem se is senti r vi temporB, aut vivum, aut mortuum Iugur illam se in potestatem populi
Romani daturum. laque actus est ille itidem consul sed a fide iis liliaque discessit qui optimum et gravissimum ci-Vem, cuius legatus, et a quo missus esset in invidiam salso 80 crimine adduxerit. Ne noster quidem Iratidianus ollicio honi viri iunctus est tum, eum praetor esset collegiumque praetorum trii, uni plebi ad hi liuissent, ut res nummaria de communi sententia constitueretur. Iacta hatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet. Con- Scripserunt communiter edictum cum poena atque inlicio; constitueruntque, ut omnes simul in rostra post meridiem
escenderent. Et ceteri quidem alius alio Murius a subselliis in rostra recta, idque, quod communiter compo iiiiiii fuerat,
velim, nullio memoria iam .r fellent' 20 79. septimum annum. er et ei ali re nach de Pratur, iacti
homo inanis et regiae vereborei rei nimia gaudereL80. No noster quidem, tin seir Ver Wand ter s. n g. 67. Erwar 86 in lebente Consulat des
Marius Prator und Eum rivei ten
grausam Ar umbringen. res nummaria. Der Vert des
154쪽
solus duit. Et ea res si quaeris, ei magno tonori miti omnibus vicis statuae ad eas tus, cerei. Quid multa Nemo unquani multitudini sui carior. IIaec sunt, quae eontur-8lhant in deliberalione tota iiiiii quam cuni id in ii violatur aequitas, non ita magnum, illud autem, quod ex eo paritur, permagnum idetur ut Mario, praeripere collegis et tribunis pl. popularem gratiam, non ita turpe consulem Oh eam rem fieri, quod ibi tum proposuerat, valde utile videbatur. Sed omnium una regula est, quam tibi cupio esse notissimam 'aut illud quod utile videtur, turpe ne sit aut si turpe est, ne videatur esse utile. Quid igitur i, ossumusne aut illum Marium virum bonum iudicare aut hunc Explica atque excute intelligentiam tuam, ut videas, quae Sit in ea Species, forma et notio viri otii Cadit ergo in virunt bonum mentiri emolumen ii sui causa criminari praeripere sallere Nihil profecto minus. Est ergo una res tanti, aut commodum 82. ullum tam expetendunt, ii viri boni ei plendorem et nomen amittas Uuid est, quod asserre tantilli utilitas ista quae dicitur possit quantum auferre, si boni viri nomen eripuerit, iidem iustitiamque detraxerit Quid enim interest, utrum ex
homine se convertat quis in beluam, an bominis si-a immanitatem gerat beluae Quid qui omnia recta et honesta negligunt, dummodori
Potentiam consequantur, nonne idem sociunt, quod is, qui
omnibus vicis ete. 'en de ira Ill l M. Mario eui vicatim populus statuas posuerat, cui ture vim supplieisa nomanus. Qui oculos amputari manus tu sit. xl. Sali his l. h. l. l: Metello venienti ture quasi deo auistiea tur.
de ira i uir mali inempti, popularia tamen non fa- ---ito,itium niHis amatus. Explica atque e re in istut ς uinciam d. i. complicatam evolve in-
gemenitet die in Zelne notiones biiden dei Inhali de intelligentia ais helle de Gangen. alter sie aueli mi deni metonrmischen lu
pit rimarum obseuras 41 satis claras intolligentias indicavit.
155쪽
150 DE OFFICIIS LIB. III. CAP. N. etiam socerum habere voluit eum, cuius ipse audacia potens . esset Utile ei videbatur plurimum posse alterius invidia: id quam iniustum in patriam, et quam turpe, et quam inutile esset, non videbat. Ipse autem socer in ore semper Graecos versus de Phoenissis habebat, quos dicam ut potero incondite sortasse, sed tamen ut res possit intelligi: Nam si violandum est ius, regnandi gratia andum est aliis rebus pietatem colas. εδ Capitalis teocles vel potius ipse, qui id unum, quod m-nium sceleratissimum uerit, exceperit. Quid igitur minuta colligimus, hereditates, mercaturas, venditiones raudulentas . Ecce tibi, qui rex populi Romani dominusque omnium gentium esse concupierit, idque perfecerit. Hanc cupiditatem si
honestam quis esse dicit, amens est. Probat enim legum et libertatis interitum earumque oppressionem taetram et de testabilem gloriosam putat. Qui autem latetur lionestum non esse in ea civitate, quae libera fuerit, ita eqlle Sse debeat, regnare, sed ei, qui id sacere possit, esse utile qua hune obiurgatione aut quo potius convicio a tanto errore coner avellere Potest enini, dii immortales, cuiquam esse utile foedissimum et taeterrimum parricidium patriae quamvis is, qui se eo obstrinxerit, ab Oppressis civibus arens nominetur Honestate igitur dirigenda utilitas est, et quidem sic, ut haec duo verbo inter se discrepare, re unum Sonare Vi-8 deantur. Non habeo ad vulgi opinionem quae maior utilitas, quam regnandi, esse possit: ibi contra inutilius ei,
156쪽
qui iniuste consecutus sit invenio, cum ad veritatem coepi revocare rationem Possunt enim cuiquam esse utiles angores, sollicitudines, diurni et nocuim merus, vita insidiarum riculorumque plenissima
Multi iniqui atque inlideles regno, spauci boni suntlinquit Attius. Ἀ cui regno Quod a Tantalo et Pelope
proditum iure obtinebatur. Nam quanto plures ei regi putas, qui exercitu populi Romani populum ipsum Romanum oppres sisset, civitatemque non modo liberam sed etiam gentibus imperantem, servire sibi coegisset Hunc tu quas conscien-85tiae labes in animo censes habuisse quae vulnera Cuius autem ita ipsi potest utilis esse, cum eius vitae ea condicio sit, ut, qui illam eripuerit, in maxima et gratia futurus sit et gloria Quodsi haec utilia non sunt, quae maxime videntur, quia plena sunt dedecoris ac turpitudinis satis persuasinuesse debet, nihil esse utile, quod non honestum sit. Quamquam id quidem, cum saepe alias, tum Pyrrhi bello 22 C. Fabrici , consule iterum, et a senatu nostro iudicatum 86esi. Cum enim rex Pyrrhus populo Romano bellum ultro intulisset, cumque de imperio certamen esset cum rege generos ac potente perfuga ab eo venit in castra Fabricii eique est pollicitus, si praemium sibi proposuisset, se, ut clam Venisset sic clam in Pyrrhi castra rediturun , et eum Venen Onecaturum. Hunc Fabricius reducendii in curavit ad Pyrrhum:
idque eius actum laudatum a senatu est Atqui si speciem utilitatis pinionemque quaerimus magnum illud bellum perfuga unus et gravem adversarium imperii sustulisset sed magnum dedecus et agilium, qui cum laudis certamen suisset, eum non virtute, sed scelere supera tuna. Utrum igitur utilius 87
vel Fabricio, qui talis in hac urbe, qualis Aristides Athenis suit, vel senatui nostro, qui nunquam utilitatem a dignitate
uuin versiossi, in Elnschiebsel onfrenider an uno rei hi es nichthi sunt boni Eu corrigi ren. Der Vercist vermuthlichisus deni Atreus
nauer Val. Max. VI. b. Timochares Am aes finis Fabricio innauti licurus est, se Pyrrhum veneri, per filium suum, qui potio nibu diis
157쪽
152 DE OFFICIIS LIB. I I CAP. 23. seiunxit armis cum hoste certare, an venenis Si glorias causa imperium expetendum est, scelus absit, in quo non potest esse gloria: in ipsae pes expetuntur quoquo modo. non poterunt utile esse cum infamia diu istilii utilis illa L. Philippi Q. F. sententia quas civitates L. Sulla, pecunia
accepta, ex senatus conSulto liberavisset, ut ea rursus vectigales 8Sent, neque iis pecuniam, quam pro libertate dede- rant, redderemus. Est ei senatus assensus. urpe imperio. Piratarum enim melior fides quam Senaliis. At aucta vectigalia utile igitur. Nuousque audebunt dicere quicquam utile, quod non honestum Potest autem ulli imperio, quod gloria
sultum esse debet et benivolentia sociorum, utile esse odium et infamia Ego etiam cum Catone meo saepe dissensi. Nimis mihi praefracte videbatur aerarium vectigaliaque desendere, nulla publicanis negare, multa sociis cuni in hos benefici esse deberemus cum illis sic agere, ut cum colonis nostris soleremus eoque magis quod illa ordinum coniunctio ad salutem rei publicae pertinebat Male etiam Curio, cum causa moranspadanorum aequam esse dicebat semper autem addebat, ineat utilitas. Potius diceret, non e S Se aequam, quia non esset utilis rei publicae, quam, cum non utilem diceret, aequam sateretur.
23 Plenus est sextus liber de olliciis Hecatonis alium quae-89stionuni, Sitne boni viri, in maxima caritate annona sa miliam non alere. In utramque partem disputat; sed tamen ad extremnia utilitate, ut putat, ossicium dirigit magis quain
liberavisset, vo Sleii orii. In die te daraur Anspruch inachen Milsem Sini liberare agros agr. I. 4. 10. es die in de Cispadana schon lange 88. Ni is mihi praefracto te genossen. 'as linen de Senat,
158쪽
. m DFFICUS LIB. III. CAP. 23. 53 humanitate. Quaerit, si in mari lacliti a lacienda siti equine pretiosi potius iacturam faciat, an servuli vilis. Hic alio ressamiliaris, alio ducit humanitas. Si tabulam de naufragio stultus arrilauerit, extorquebitne eam sapiens si potuerit Negat, quia sit iniurium. Quid dominus navis, eripietne suum Minime, non plus quam navigantem in alto eiicere de ii avi velit, quia sua sit. uoad enim perventum sit eo, qu Sum Pta navis est, non domini est navis sed navigantium uuioso si una tabula sit, duo nausi agi, iique sapientes sibi neuter rapiat, an alter cedat alteri Ceila vero sed ei, cuius magis intersit vel sua vel rei publicae causa, vivere. Quid si haec paria in utroque Nullum erit certamen, sed, quasi Sorte aut micando victus, alteri cedet alter. Quid si pater sana expilet cimiculos agat ad aerarium indicetne id Inagistratibus illius Nesas id quidem est. Quin etiam delanda patrem,
si arguatur. Non igitur patria praestat omnibus Oniciis' inmovero sed ipsi patriae conducit pios habere cives in parentes. Quid si tyrannidem occupare si patriam prodere con Bbllu pater silebitne filius immo vero ohsecrabit patrem, ite id sa-ciat si nihil proficiet, accusabit istinabitur etiam ad extremunt, Si ad perniciem patriae res spectabit, patriae salutem antepollet Rahili patris. Quaerit etiam, si sapiens adulterinos sinu umio arieti erit imprudens pro bonis, cum id rescierit, soluturusne sit eos, Si cui debeat, pro bonis Diogenes ait: An liliale negat, cui potius assentior. Qui vinum sugiens vendat sciens, debeatne dicere. Non necesse putat Diogenes: Antipater viri boni existiniat. Haec Sunt quasi controversa iura Stoicorum. In mancipio vendendo dicendane vitia non
ea, quae nisi dixeris redhibeatur mancipium iure civili sed
159쪽
154 D OFFICIIS LIB. III. CAP. 24. V.
haec, mendacem esse, aleatorem, suraeem, ebriosum. Alteri set dicenda videntur, alteri non videntur. Si quis aurum vendi dens, orichalcum se putet vendere, indicetne ei vir honus, aurum illud esse, an emat denario, quod sit mille denarium Perspicuum est iam, et quid mihi videatur, et quae sit inter eos philosophos, quos nominavi, contio vergia. Pacla et promissa semperne servanda sint, quae nec vi nec dolo malo ut praetores solent laeta sint. Si quis medicamentum cuipiam dederit ad aquam intercutem pepigeritque, si eo medicamento sanus actus esset, ne illo medicament unquam postea uteretur; si e medicamento sanus lactus sit, et annis aliquo post inciderit in eundem morbum, nec ab eo, qui cum pepigerat, impetret, ut item eo liceat uti: quid faciendum sit. Cum sit is inhumanus, qui non conce dat, nec ei quicquam fiat iniuriae, vitae et saluti consulen-93dum. Quid si qui sapiens rogatus sit ab eo qui eum heredem faciat cum ei testanient sestertium millies relinquatur, ut ante, quam hereditatem adeat, luce palam in soro saliet, idque se facturum promiserit, quod aliter lieredem eum scriptu rus ille non esset faciat, quod promiserit, necne Promisisse nouem, et id arbitror fuisse gravitatis. Miloniam promisit, si saltare in foro ii rite ducet, honestius ientietur, si exhereditate nihil ceperit, quam si ceperit nisi sorte eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus contulerit, 25 ut vel saltare, cum patriae consulturus sit, turpe non sit. Acs4 ne illa quidem promissa servanda Sunt, quae non sunt iis
ipsis utilia, quibus illa promiseris. Sol Phaethonti filio ut redeamus ad sabulas, acturum se esse dixit, quicquid optas-
tum domin foce ut, non est, eras hoc in vendi ione servi practindicere nec in hae ausa redhibitio est.
nirari quae sint animas ver sa a medicis herbarunt genera,
quae radicum ad morsus bestiarum, ad oculoruin morbos, ad munera. t r. r. 24 vinum ad tormina. 93. saltet. I. Eu q. b. fuiss gravitatis. Unabhangis mutae das fuit gravitatis eissen.
160쪽
, VS MUCI LIB. III. CAP. 25. 155 set optavit, ut in curraim patris tolli retur. Sublatus est. Atque is antequam constitit, cui fulminis deflagravit. Quanto melius fuerat, in ioc tiro missum patris non esse servatum Quid, quod Theseus exegit promissum a Neptuno Cui cum tres optationes Neptunus dedisset, optavit interitum Hippolyti silii, cum is patri suspectus esset de noverca quo optato impetrato, Theseus in maximis sui luctibus. Quid Aga-s5memnon cum devovisset Dianae, isti in suo regno pulche rimum natum esset illo anno, immolavit Iphigeniam, Mi nihil erat eo quidem anno natum pulchrius Promissum potius non aciendum, quam tam taetrum lacinus admittendum fuit. Ergo et promissa non facienda nonnunquam, neque
semper deposita reddenda. Si gladium quis apud te sana mente deposuerit, repetat insaniens reddere peccatum sit, officium non reddere. Quid, si is, qui apud te pecuniam deposuerit bellum inserat patriae, reddasne depositum Non, credo. Facias enim contra rem publicam, quae debet esse carissima. Si multa, quae honesta natura videntur esse, temporibus uot non honesta. Facere promissa, Stare conventis, reddere deposita, commutata utilitate, sunt non honesta. Ac de iis quidem, quae videntur esse utilitates contra iustiliam simulation prudentiae, satis arbitror dictum.
Sed quoniam a quattuor sontibus honestatis primo librossosset duximus, in eisdem versemur, cum docebimus ea, quae videantur esse utilia, neque sint, quam sint virtutis inumica. Ac de prudentia quidem, quam vult imitari malisa;
et eum vestra sorore Marcia isteum ab illa iniuria deterrerent.
magistratu improbissimus civis a fectus est, ea me consulem americcs noverca, Phaedra.sb. cum muri toet inae der
than. und opser nach ignem En schius seiu neugebornes ind. Iadieser Wie ausinora sint. II. 3.199 Tu eum pro vitula statuis